Sluit [X]   
 

Kapitein van Westering in 1939: "op het door hem gedaan verzoek eerval ontslag uit den...

© 1999-2024, René G.A. Ros
Laatst gewijzigd 29-1-2024

Donateur worden?

Nieuwsbrief

Nieuwsbrief 117

Nieuwsbrief Website Stelling van Amsterdam, nummer 117
(5de jaargang, 12 november 2003)

Een nieuwsbrief over de website Stelling van Amsterdam (StvA); een onafhankelijk particulier initiatief zonder winst-oogmerk.
<https://www.stelling-amsterdam.nl/>

Deze nieuwsbrief is, met meer verwijzingen en illustraties, ook te vinden op:
<https://www.stelling-amsterdam.nl/nieuwsbrief/>
Daar is ook informatie te vinden over deze nieuwsbrieven, het aanmelden en het archief.

Heb jij informatie die via deze nieuwsbrief aan geïnteresseerden gezonden kan worden? Stuur de informatie dan aan <e-mail adres vervangen door formulier>.

 

Inhoud

In deze nieuwsbrief:

 

Luchtfoto's RAF (3)

Vorig jaar november heb ik al eens de collectie RAF Luchtfoto's van het Wageningen Universiteit & Researchcentrum geraadpleegd (zie nieuwsbrieven 74 en 75). De aanleiding was toen het Radarstation Seeadler die inderdaad door de Royal Air Force in 1944 en 1945 was gefotografeerd.

Dit jaar was het Fort aan het Pampus de aanleiding om naar Wageningen te gaan. Maar ook wilde ik meer foto's met objecten van de Stelling gaan bekijken.
Over Pampus was slechts eenmaal gevlogen (13 september 1944) en te hoog want de foto had ongeveer de schaal 1:10.000. En daarmee waren de kleine zaken op het dak niet te zien. Alleen door enige schaduw was te zien dat er midden op het dak iets stond.

Maar op de andere foto's was nog genoeg te zien. Deze keer was er alleen tijd het deel ten zuiden van Amsterdam, Amsterdam zelf en een enkele fotovlucht bij Assendelft.
Uiteraard zijn er vooral veel Duitse zaken te zien die rechtstreeks met de oorlog te maken hadden. Rond Schiphol zijn ongelooflijke complexen van luchtafweer, magazijnen en zenders te zien. Dat gebied laat ik grotendeels buiten beschouwing, ik richtte me meer op de forten en Duitse zaken elders.

Hieronder de resultaten wat betreft Kazemat Weesp, Nederlandse bouwwerken, Duits werk aan Nederlandse bouwwerken en van Duitse bouwwerken.
Mocht je je afvragen waarom er geen luchtfoto's in deze nieuwsbrief of in de website voorkomen: ze kosten 30 euro per stuk inclusief gebruiksrecht. Misschien moet ik de luchtfoto's van de forten maar online met een marge gaan verkopen!

<http://bibliotheek.wur.nl/>

 

Kazemat Weesp

Op een fraaie luchtfoto van de Vesting Weesp zijn de bastions goed te zien. Zowel de oude remises (1876) als de nieuwe groepsschuilplaatsen (1939). Ook de onlangs gevonden G-kazemat is goed zichtbaar. Maar verder is er geen spoor van kazematten.

Wel zijn bij de provinciale weg en de Aetsveldseweg aarden wallen te zien waarachter waarschijnlijk infanterie opgesteld zou worden. Deze hadden in ieder geval zicht op de vechtwagenhindernis in de Aetsveldseweg. Of er zo'n hindernis in de provinciale weg was, is niet te zien.
Een aarden wal was ook te zien bij de spoorbrug, waar nu volkstuintjes zijn.

Ik heb ook nog op verschillende foto's zitten turen naar een ander verdacht terrein. Het staat al op de kaart van 1850 en heeft nu een transformator-station. Door de afgelegen ligging en de dubbele toegangshekken vermoed ik dat het een munitiemagazijn was. Op de luchtfoto's zijn gebouwen te zien maar geen aanwijzingen over de functie.

<https://www.stelling-amsterdam.nl/forten/weesp-kazemat/>

 

Nederlandse bouwwerken

Een van de mooiste foto's van een Nederlands object is genomen boven Sloten. Daarop is de brug naar Badhoevedorp te zien en de aarden wal van een Post van Kraijenhoff. Deze tweede locatie van Post 8 is waar nu de Molen van Sloten staat.
Een verwaarloosde post uit 1810 was dus in 1944 nog aanwezig!
<https://www.stelling-amsterdam.nl/forten/posten/>

Een bijna even mooie foto is van een inlaatsluis. Een inlaatsluis? Ja, van een inlaatsluis die een verschil van +0,30 naar -5,20 NAP moet overbruggen zien de aardwerken er heel fraai, groot en symmetrisch uit. Het gaat om de "Inlaatsluis in de 1e Bedijking van de Mijdrechtse Droogmakerij" tussen het Fort bij Uithoorn en het Fort Waver-Amstel. De aardwerken zijn tegenwoordig geëgaliseerd maar de sluis is nog in het gras te herkennen evenals de vorm van de inlaatkom.
<https://www.stelling-amsterdam.nl/iundex.htm?forten/inundaties/lijst-09.htm>

Is de Batterij aan de IJweg toch niet na 1945 gesloopt? Op een luchtfoto uit september 1944 lijkt het frontgebouw schaduw te geven op een lichte ondergrond (zand) waar de kazemat en het hoofdgebouw hoort te zijn...
<https://www.stelling-amsterdam.nl/forten/ijweg/>

Polder de Uitgeester- en Heemskerkerbroek stond in september 1944 en de doorvaartbeschoeiïng van de Overtoomsesloot is gesloten. Deze doorvaart heeft nogsteeds de eikenhouten beschoeiïng.
Op de foto is ook een deel van Fort aan de Ham te zien. Achterop de foto staat geschreven dat de foto op last van de Generale Staf niet verspreidt en gepubliceerd mag worden.

Bij de Keverdijk (rond Naardermeer) was sprake van een "inundatiekade Keverdijk" met een sluis in de Naardertrekvaart. Omdat er ook een kade gepland was in het deel van de Stelling dacht ik eerst dat het tussen Fort Uitermeer en Muiderberg lag, later een locatie tussen Muiderberg en Naarden.
Uit een luchtfoto blijkt de kade nog dichter bij Naarden gelegen te hebben. Er zal niets meer van over zijn vanwege een woonwijk, industrieterrein en de snelweg A1.

 

Duits werk aan Nederlandse bouwwerken

Door de Duitse bezetter is volgens mij vooral veel gegraven. De Wal van Spaarndam ziet er omgewoeld uit en er zijn loopgraven te zien. Duits of nog van de Eerste Wereldoorlog?
Op het terrein bij het Fort benoorden Spaarndam zijn twee loodsen te zien. Op die locatie zijn nog de poeren van de fundering te vinden. Op het fort zelf zijn de nog bestaande zoeklichtremises te zien maar ook enkele opstellingen op het dak - mogelijk lichte luchtafweer.
<https://www.stelling-amsterdam.nl/forten/spaarndam/>

Ook het Fort in de Botshol ziet er omgewoeld uit. En alleen het zuidelijk deel, waar tegenwoordig een grote hoeveelheid zand ontbreekt.
<https://www.stelling-amsterdam.nl/forten/botshol/>

In de zanddekking van het frontgebouw van het Fort bij Krommeniedijk zijn loopgraven te zien. Ook in de toen nog aanwezige wal aan de keelzijde. De metaaldetector kan wellicht Nederlandse of Duitse spullen vinden?
Op het Fort bij Uithoorn lijken de terrepleinen voor opslag gebruikt te worden, waarschijnlijk munitie. Het fort heeft een tweede toegangsdam of -brug die er inmiddels niet meer is.
<https://www.stelling-amsterdam.nl/forten/krommeniedijk/>
<https://www.stelling-amsterdam.nl/forten/uithoorn/

Al eerder was bekend geworden dat de Duitse bezetter de Linie Kudelstaart - Uithoorn in 1944 als verdedigingslinie in gebruik had genomen. Mogelijk is dat ook gebeurd met de aan de andere kant van de Westeinderplas aansluitende Geniedijk Haarlemmermeer. Is de Batterij aan de IJweg hiervoor gesloopt?
Op een foto van de Slotertocht en omgeving, waar Rijksweg 4 de geniedijk doorsnijdt, is veel te zien: de zanddepots in de geniedijk naast de rijksweg hebben loopgraven evenals bij de Aalsmeerderweg. Zelfs in het terrein ten zuiden van de Geniedijk. De damsluis in de Slotertocht is al zonder bomvrij dak maar dat kan al voor de oorlog gebeurd zijn. Ook de Batterij aan de Aalsmeerderweg is goed te zien.
De drie kazematten zijn ook te herkennen maar verrassend waren de acht magazijnen achter de Geniedijk. Deze magazijnen worden nu gebruikt voor de opslag van explosieven voor civiel (off-shore) gebruik die via Schiphol binnenkomen. Volgens een gebruiker zijn de magazijnen na de oorlog gebouwd maar ze zijn dus door de Duitse bezetter gebouwd. Het zijn de enige Duitse magazijn gebouwen die ik in de omgeving van Amsterdam (en IJmuiden?) ken. Ze zijn van baksteen met een betonnen dak - ik had het eerder moeten herkennen want de schuilplaats bij de Nieuwe Meer, gebouw bij Durgerdam en de gebouwen van Radarstation Seeadler bij Muiden lijken er veel op.
<https://www.stelling-amsterdam.nl/forten/thamer/>
<https://www.stelling-amsterdam.nl/forten/haarlemmermeer/>
<https://www.stelling-amsterdam.nl/forten/aalsmeer-weg/>
<https://www.stelling-amsterdam.nl/forten/slotertocht/>

 

Duitse bouwwerken

Zoals gezegd zijn er genoeg Duitse bouwwerken - ondanks de camouflage - op de luchtfoto's te herkennen. Ik heb ze wel allemaal bekeken maar ik noem hier alleen de meest interessante.

Het gebouwtje bij Durgerdam (Amsterdam-Noord) van bakstenen muren maar zonder dak is volgens mij door een luchtfoto verklaard. Destijds was er een extra sloot waardoor het gebouw precies in het midden van een vierkant perceel stond, met een toegangsweg naar de Durgerdammergouw. In de hoeken van het perceel zijn grote witte plekken te zien met witte strepen vanuit het gebouw naar deze plekken. In de Haarlemmermeer zijn deze percelen veel duidelijker te zien maar de witte vlekken zijn daar nog echt ronde cirkels. Meestal worden die cirkels veroorzaakt door prikkeldraad. Het meest waarschijnlijk is dat het een radiostation was met vier antennes dat in september 1944 al in onbruik is.

Als je foto's van de Haarlemmermeerpolder doorbladert raak je al gauw de weg kwijt. Elke foto lijkt op de vorige foto of niet meer op de huidige situatie. Met veel inspanning zocht ik het Schijnvliegveld Rijsenhout bij de kruising van de Bennebroekerweg met de Aalsmeerderweg. De 800 meter spoorlijn hiervan viel beter op dan gedacht. Aan weerszijden van deze rails stonden kleine bunkertjes met machinerie om een wagon automatisch heen en weer te trekken. Met lichtjes erop lijkt het 's nachts dan al alsof er een vliegtuig naar een hangar rijdt. En met een inslagsimulator, brandhaardsimulator, 15 lampen in V-vorm, afweergeschut en zoeklichten nog iets echter.
De simulatoren en woonbunkers herken ik niet zonder de plattegrond van het schijnvliegveld. Maar het nepvliegtuig is te zien!

Rond Amsterdam zijn een aantal grote terreinen met schuilplaatsen en opstellingen te vinden. De meeste waren zware luchtafweerbatterijen: Begin Boschbaan, Buiksloot, Schellingwouderbreek. Volgens een spionage rapport uit mei 1943 waren er ook bij Janselaan (Amstelveen, straat niet meer bekend), Frankendaalpark (Watergraafsmeer) en Coenhaven zogenoemde zware FLAK.
Van de verdedigingsring rond Amsterdam (hoe werd die door de Duitse bezetter genoemd?) zijn ook veel zaken te zien zoals anti-tank muren en grachten, loopgraven en bunkers. Over deze 'laatste Stelling van Amsterdam' later meer.

<https://www.stelling-amsterdam.nl/forten/kleine-werken/duits/>

 

Overig

- De Stelling van Den Helder wordt een beschermd stadsgezicht. <http://www.hdc-i.nl/a.php?/Pagina/0,7106,15-1-1--1675986-1322-723605-,00>

- Het Fort bij Vijfhuizen heeft last van vandalisme en andere tegenwerking volgens een artikel in de IJmuider Courant: <http://www.hdc-i.nl/a.php?/Pagina/0,7101,11-1-6522--1672314-1488--,00>

- In de huidige bezuinigingsronde van Defensie staat Fort aan den Ham op de lijst van af te stoten objecten. De oorspronkelijke bedoeling was echter om het fort te behouden als band met het verleden. Stichting Landschap Noord-Holland is de meest waarschijnlijke nieuwe eigenaar en zou dan vijf forten op een rij in beheer hebben.

- Op de website over het Duitse radarstation Seeadler bij Muiden zijn een paar foto's toegevoegd waarin antennes van andere locaties zijn gemonteerd om een betere voorstelling van zaken te krijgen. <http://www.rgaros.nl/seeadler/>

 

Deze nieuwsbrief is een uitgave van het Documentatiecentrum Stelling van Amsterdam. De redacteurs en auteurs aanvaarden geen aansprakelijkheid, op welke wijze ontstaan, door het gebruik van de inhoud van de website, nieuwsbrief of andere publicatie, door welke persoon en voor welk doel dan ook. Wij hebben ons best gedaan om alle rechthebbenden op deze website / nieuwsbrief te achterhalen. Eenieder die meent dat zijn/haar materiaal zonder voorafgaande toestemming hier is gebruikt, verzoeken wij om zich tot ons te wenden. Bij gebruik als bron voor publicaties en andere uitingen is bronvermelding verplicht en tevens wordt deskundige begeleiding, door bijvoorbeeld de redacteur of auteur, aanbevolen. In de nieuwsbrieven weergegeven meningen zijn een deel van een column of strikt persoonlijk tenzij expliciet anders is aangegeven. 'Majoor Van Hall' en 'Soldaat Troelstra' zijn fictieve militairen uit het verleden die dienen als pseudoniemen voor verschillende personen. Activiteiten zoals rondleidingen worden mogelijk door andere partijen georganiseerd en de verantwoordelijkheid voor inhoud, uitvoering e.d. ligt geheel bij de betreffende partij. De inhoud van een nieuwsbrief wordt na publicatie niet meer gewijzigd en kan later onjuist zijn gebleken of niet meer van toepassing zijn. De auteursrechten berusten bij René G.A. Ros tenzij anders is aangegeven.

 

Stelling van Amsterdam op Twitter Stelling van Amsterdam op Facebook Doc.centrum Stelling van Amsterdam op LinkedIn
Stelling van Amsterdam op foto-site Instagram Stelling van Amsterdam op video netwerk YouTube

Deze website wordt verzorgd door particuliere experts en is geen website van een overheid.
Alle rechten voorbehouden, o.a. gebruik door commerciële partijen alleen met voorafgaande toestemming.
Stelling van Amsterdam. Een stadsmuur van water.
UNESCO Werelderfgoed sinds 1996
Fort Resort Beemster herbergt een van de meest luxueuze wellnessresorts met hotel van Nederland. In de karakteristieke sfeer van het fort beleeft u wellness zoals u nog nooit heeft ervaren. (Advertentie)
 
 
 
Fort Resort Beemster herbergt een van de meest luxueuze wellnessresorts met hotel van Nederland. In de karakteristieke sfeer van het fort beleeft u wellness zoals u nog nooit heeft ervaren. (Advertentie)