Lunetten, bunkers en crisisbeheersing - Stadtverteidigung Amsterdam

Fliegerabwehrkanonen (FLAK)

De zware luchtafweerbatterijen rond Amsterdam en Schiphol.

Van 1941 tot 1945 was Flak-Regiment 111 (Flakgruppe Amsterdam) in Amstelveen (1941-1943) en Amsterdam (1943-1945) gevestigd.
Gedurende die periode waren de volgende commandanten:
- Obstlt Wolfgang Freytag, 8-10-39 - 8-8-40
- Oberst Johann Edler von Krziwanek, 8-8-40 - 30-6-42
- Oberst Otto Hartmann, 1-7-42 - 22-6-44
- Obstlt Hans-Jens Lorenzen, 23-6-44 - 14-1-45
- Oberst Walther Palitzsch, 15-1-45 - 5-45

Warnzentrale

In de kelder van de Amsterdamsche Bank aan het Rembrandtplein te Amsterdam was de Warnzentrale gevestigd (Luftwarnzentrale, Luftschutzwarndienst?). Of deze een rol had in de aansturing van de FLAK is onbekend maar de bediening van het luchtalarm was er wel - het werd ongeveer 180 keer gegeven.
Met een kaart van Nederland, West-Duitsland en Noord-België op een glazen wand werden vliegtuigen gevolgd.

Mogelijk was vanaf 27 april 1943 tot 1 januari 1944 hier ook het Luftgaukommando Holland gevestigd waarbij het de functie van 'Ausweichgefechtsstand' had. Het oorspronkelijke hoofdkwartier in Hotel Carlton was door brand verwoest na het neerstorten van een Halifax bommenwerper.

In 2004 is het gebouw helemaal leeggehaald voor renovatie.

 Locatie

Commando FLAK

Centrale post was gevestigd op hoek Berhard Zweerskade met Schubertstraat.
De staf van Flughavenbereiche 2/III was gevestigd op Bernard Zweerskade 17 en 18, mogelijk in hetzelfde gebouw.

 Locatie

Amstelveen

Aan de Janselaan, op een terrein waar nu een sportpark is, was een zware FLAK-batterij (5 stuks 8,8 of 10,5 cm).

 Locatie

Begin Boschbaan

Op een groot terrein tussen de Bosbaan en de Amstelveenseweg waren 32-34 munitiebergplaatsen, drie geschutopstellingen en een vuurleidingspost van een zware FLAK-batterij (5 stuks 8,8 of 10,5 cm).

 Locatie

Buiksloot

Op een terrein waar nu een sportpark is, en nabij het voormalige Hulpvliegveld Buiksloot, was een zware FLAK-batterij.

 Locatie

Coenhaven

Nabij de Coenhaven was een zware FLAK-batterij (5 stuks).

 Locatie

Diemerzeedijk

Volgens auteur Reurekas (2005) en een bewoner was er een FLAK-batterij op de Diemerzeedijk, bij de huidige jachthaven in de zuidoosthoek van het later aangelegde PEN-eiland.

 Locatie

Durgerdammerdijk

Langs de Durgerdammerdijk was over een lengte van circa 500 meter waarschijnlijk een kleine FLAK-batterij met barakken. Op de locatie waar nu de Zeeburgertunnel de Durgerdammerdijk passeert lagen springputten voor het opblazen van de dijk.
Het lag tegenover het, ook door de Duitse bezetter gebruikte, Marinevliegkamp Schellingwoude.
Vermoedelijk heette deze batterij 'Batterie Hardt'.

Volgens een verzetsgroep (Groep Albrecht) waren er 3 stuks luchtdoelgeschut 2-3 cm, bediend door 4-6 manschappen Luftwaffe Flak. Ten noorden van de dijk stonden enkele barakken voor de ongeveer 40 manschappen.

 Locatie

Lijnden

Op een terrein tussen Zwanenburg en Lijnden, in de Haarlemmermeerpolder, was een zware FLAK-batterij (4 stuks 10,3 cm).

 Locatie

Middenweg

Op het toen nog onbebouwde terrein ten zuiden van de Middenweg, was een zware FLAK-batterij (5 stuks). Ongeveer begrenst door de huidige straten Robert Kochplantsoen, Kruislaan, Maxwellstraat en Van het Hofflaan / Ostwaldstraat.

 Locatie

Nieuwendam (Schellingwouderbreek)

Op een terrein waar nu een woonwijk is, was een zware FLAK-batterij (5 stuks 8,8 of 10,5 cm). Na de oorlog is het nog gebruikt als oefenterrein van de Bescherming Bevolking.
In 1956 is het terrein in twee helften verdeeld door de aanleg van een vaart. Op het westelijk deel waren vrijwel alle bouwwerken nog aanwezig, op het oostelijk deel was vrijwel alles gesloopt.

 Locatie

Schiphol

Vier luchtafweerbatterijen, vermoedelijk zware, ten westen en zuiden van Fliegerhorst Schiphol. Namen zijn niet bekend, hier aangegeven met een letter volgens de na-oorlogse BRV blokkaart.

C

 Locatie

D

 Locatie

J

 Locatie

M

 Locatie

Sniep

Op het noordelijk talud van de nog niet voltooide Schipholbrug bij Diemen, in de provinciale weg Diemen - Ouderkerk aan de Amstel - Schiphol.

 Locatie

Unterstände

Boerhaavekliniek

Een vermoedelijke schuilbunker achter de Boerhaavekliniek aan de Tenierstraat 1, gebruikt als kraamkliniek door de Arbeitsbereich für Volkswohlfart. Gesloopt?

 Locatie

Militair Logement

Schuilbunker achter het Militair Logement, gebruikt door de Wehrmacht. Gesloopt.

Luftschutzkeller Heerengracht

Achter het voormalige Nederlandse
Handelsmaatschappij/ABN-Amro kantoor in de Vijzelstraat waarin het Luftgaukommando Holland gevestigd is geweest.
De schuilkelder staat haaks op het gebouw en de Vijzelstraat, dus parallel aan Heren- en Keizersgracht.
Het is een laag en langgerekt betonnen gebouw (40-50 meter lang) met deels een aarden dekking. De zijkanten staan iets maar binnen, het heeft een zadeldak.
De schuilkelder is in het 4de kwartaal 1943 gebouwd. Het is nu in gebruik als schuur.

 Locatie