Sluit [X]   
 

Soldaat van de Vrande in 1917: werkzaam bij secretarie De Nederlandsche Bank

© 1999-2024, René G.A. Ros
Laatst gewijzigd 29-1-2024

Donateur worden?

Nieuwsbrief Stelling van Amsterdam

Nieuwsbrief 296

Nieuwsbrief Stelling van Amsterdam
Nummer 296 (10de jaargang, 28 mei 2008)

Een nieuwsbrief over militair erfgoed in de regio Groot-Amsterdam.
https://www.stelling-amsterdam.nl/

Deze nieuwsbrief is, met illustraties, ook te vinden op:
https://www.stelling-amsterdam.nl/nieuwsbrief/

 

Inhoud

In deze nieuwsbrief:

Hierboven staat achter de artikelen, indien van toepassing, welke gemeente het betreft.

 

Inleiding

Beste lezer,

Bij deze een klein virtueel feestje vanwege de 700ste abonnee die op 19 mei jl. werd ingeschreven. Al jaren stijgt het aantal abonnees per saldo gemiddeld met 10 per maand. Natuurlijk is uw redacteur zeer vereerd (maar vooral verbaasd) over de ruime belangstelling. Kraijenhoff heeft tegenwoordig minder belangstelling, maar HIJ mocht keizer Napoleon rondleiden.

Over Kraijenhoff gaat het eerste artikel van deze nieuwsbrief vanwege een jubileum (met een ongelooflijk duidelijke hint!). Daarna een korte dienstmededeling over de Stellingmaand website, fraaie oude kleurenfoto's van het Fort bij Hoofddorp en een door de deelnemers geschreven verslag van de tweede excursie-dag.
Enkele forten zijn open tijdens de Landelijke Fietsdag waarover nadere informatie. Vervolgens twee artikelen over nieuwbouw in de Stelling: van een bergloods en een brug. Tenslotte over erfpacht en gezochte huurders voor het Fort aan Den Ham.

Heb jij (of je gemeente, documentatiegroep enz.) ook interessante informatie of foto's, dan ben je van harte welkom om dat in deze nieuwsbrief met ruim 700 ge-interesseerden te delen en je netwerk te helpen uitbreiden. Activiteiten van derden worden hier in principe alleen vermeld indien er een persbericht, speciaal geschreven artikel of uitnodiging is ontvangen.

De volgende nieuwsbrief zal waarschijnlijk op 11 juni verschijnen. Op 9 juli zal het dubbel-dikke zomernummer verschijnen waarna een korte zomerstop volgt. Bijdragen zijn, als altijd, van harte welkom.

René Ros

 

Jubileum Kraijenhoff

Op 2 juni is het 250 jaar geleden dat in de stad Nijmegen een baby ter wereld kwam die zich uiteindelijk op vele terreinen zou ontplooien en naam vergaren. Wij kennen hem als C.R.Th. baron Kraijenhoff, militair ingenieur, vestingbouwer en legeraanvoerder. Maar eigenlijk was hij een ‘homo universalis’ want hij hield zich ook bezig met geneeskunde, natuurkunde (bliksemafleiders) enz.
Mocht je zijn biografie op de website, of de thema-nieuwsbrief, nog niet gelezen hebben dan is dit een mooie aanleiding. En in het Nederlands Vestingmuseum te Naarden vind je de mooiste collectie Kraijenhoff-memorabilia. Zoals zijn passerset, Willemsorde en andere persoonlijke objecten.

Helaas, dit Kraijenhoff-jaar geen boek, postzegel of zelfs kauwgomplaatjes. Iedereen is hem blijkbaar vergeten terwijl hij gedurende lange periode veel voor ons land heeft gedaan en toch wel op hetzelfde niveau staat als een Adriaen Anthoniszn, Menno van Coehoorn en Simon Stevin.
Wel schijnen er plannen te zijn om zijn Fort Kraijenhoff, aan de Waal bij Nijmegen, uit het industrieterrein te laten herrijzen. En het Kraijenhoff plantsoen in dezelfde plaats, met de oude grafsteen, staat een opknapbeurt te wachten.
En Amsterdam? De nieuwe Kraijenhoff-fietsroute gaat langs de meeste intacte post maar vooral langs de locaties waar de Posten van Kraijenhoff niet meer liggen. Misschien krijgen de resterende posten wat erkenning? In 2010 als ze 200 jaar oud zijn?

Ingenieur Kraijenhoff: https://www.stelling-amsterdam.nl/mensen/krayenhoff/
Nederlands Vestingmuseum: http://www.vestingmuseum.nl/
Posten van Kraijenhoff: https://www.stelling-amsterdam.nl/bunkers/krayenhoff/
Thema 'C.R.Th. baron Kraijenhoff' Nieuwsbrief 222: https://www.stelling-amsterdam.nl/200-224/nieuwsbrief-222.htm
'Het zonnescherm van baron Kraijenhoff' in Nieuwsbrief 248: https://www.stelling-amsterdam.nl/225-249/nieuwsbrief-248.htm

 

Stellingmaand website

Voor Stellingmaand 2008 zal op de Stellingmaand website informatie gegeven worden over de openstellingen waaraan Stichting Militair Erfgoed Groot-Amsterdam meewerkt. Op het moment lopen de voorbereidingen voor drie forten.

Ben jij fortbeheerder en zoek je voor de openstelling van jouw fort gidsen en/of informatiekraam met posters, computers en tentoonstelling? Neem dan contact op met Stichting Mega.
Maar als je een ervaren gids bent en het lijkt je leuk om rondleidingen te geven op forten die normaal nooit open zijn, dan horen we ook graag van je.

Stellingmaand website: http://www.stellingmaand.nl/
Stichting Mega contact: http://www.stichting-mega.nl/organisatie/contact.html

 

Kleurenfoto's Fort bij Hoofddorp

Met dank aan mevr. F.A. van der Helm.

Kleurenfoto's van Fort bij Hoofddorp zijn er genoeg, zeker na de twee recente dagexcursies. Maar uit de periode dat de luchtwachttoren er nog op stond?

Onlangs stelde mevr. F.A. van der Helm een drietal kleurenfoto's van haar broer Hans van der Helm beschikbaar. Hij is inmiddels overleden (1931-2003) maar werkte als burgermedewerker bij Defensie op Fort bij Hoofddorp, Fort bij Aalsmeer, Mob-complex Mijdrecht en de Ripperda Kazerne (Haarlem). Wat zijn werkzaamheden precies waren is helaas niet bekend maar hij was betrokken bij het beheer.

De eerste foto (zie foto linksboven) toont Dhr. van der Helm bij een blijkbaar werkende waterpomp, links van de hoofdingang, van vermoedelijk het Fort bij Aalsmeer. De foto is in de zomer van 1973 gemaakt.
De andere twee foto's zullen uit dezelfde periode zijn (in ieder geval in de zomer gezien de korte schaduwen met de zon in het zuidwesten), en zijn van het Fort bij Hoofddorp, inclusief de luchtwachttoren op het dak. Het mooie is dat op een van de foto's (zie foto hieronder) de magazijnopzichter van de Luchtmacht poseert. Hij was eerder door ooggetuige Korver (zie Nieuwsbrief 259) genoemd. In die jaren was het fort in gebruik als magazijn van de Luchtmacht en waren er zelfs plannen voor de bouw van nieuwe loodsen (zie Nieuwsbrief 262).

Volgens uw redacteur een paar mooie foto's om met de lezers te delen.

Fort bij Hoofddorp: https://www.stelling-amsterdam.nl/forten/hoofddorp/
Fort bij Aalsmeer: https://www.stelling-amsterdam.nl/forten/aalsmeer/
Ripperda Kazerne: https://www.stelling-amsterdam.nl/forten/haarlem-ripperda/
'Ooggetuige over Fort bij Hoofddorp' in NIeuwsbrief 259: https://www.stelling-amsterdam.nl/250-274/nieuwsbrief-259.htm
'Magazijnen Fort bij Hoofddorp' in Nieuwsbrief 262: https://www.stelling-amsterdam.nl/250-274/nieuwsbrief-262.htm

 

Verslag dagexcursie 2

Foto's: Bram Kap en Peter Schat

Op de tweede dagexcursie (17 mei) waren er zelfs deelnemers uit Engeland en Belgie maar ook veel uit Hoofddorp en omgeving. Veel bijdragen van de deelnemers voor het verslag ontvangen. Lees wat de deelnemers zelf vonden:

"Als er me iets op viel was het de goede sfeer. Dat was misschien te danken aan de uitstekende en humoristische wijze waarop Rene als een mobiele encyclopedie de groep van 30 belangstellenden de zuidwestelijke flank presenteerde. Aan het weer kon het niet liggen. Ik geloof niet dat het droog is geweest maar dat deerde de deelnemers absoluut niet." (Eddy de Haes)
"Ik wist niet dat er zoveel te vertellen en te zien was over de Stelling van Amsterdam in de Haarlemmermeer." (Eddy van 't Land)

"Eerst naar het waterleidingbedrijf dat als kraakcentrum wordt gebruikt. Het zag er zo mogelijk nog meer vervallen uit dan een paar jaar geleden, maar de 40 bewoners bleken zich er nogsteeds bijzonder in hun element te voelen." (Eddy de Haes)
"Na een busrit stapten we midden in Hoofddorp uit om over de Geniedijk, langs een nevenbatterij en over een damsluis, om het Fort bij Hoofddorp te wandelen." (René Ros)
"Wonderlijk hoe verdedigingswerken vandaag de dag opgeslokt kunnen zijn in onze woonomgeving." (Bram Kap, Vesting Hellevoetsluis)
"Weerwerk gestorven in schoonheid van groen, bomen en water. Met kennis en fantasie zag je de kanonnen over de dijk steken. De sluizen het water van de ringvaart verspreiden over de landerijen. Ik houd van geschiedenis en kunst. Beide versmolten deze dag in een omgeving van aquarellistische impressies die de werken van J.H. Isings overstegen." (Kees Stoffel)

"Voor mij ook bijzonder was het zoeken naar de ingang van de caponniere in Fort bij Hoofddorp. Uiteindelijk gevonden door op een stoel te gaan staan om achter een kogelvanger te kunnen kijken." (Gijs Dirkzwager)
"Leuk dat de ravitaillering onderweg geleverd is door/m.m.v. de sterk betrokken gebruikers van twee forten, te weten de Sportschuttersvereniging Buitenveldert met een smakelijke en versterkende lunch in het Fort bij Hoofddorp en de Werkgroep Geniedijk Oost met het afsluitende sapje en hapje in het Fort bij Aalsmeer." (Dick Corver)

"Mijn vader en ik hebben sinds 2001 alle excursies mee gemaakt en uiteraard zijn vooral "nieuwe" dingen interessant. Merkwaardig en interessant was ook de batterij aan de Sloterweg, als voorbeeld van een noodoplossing om het te grote interval tussen de forten Hoofddorp en Aalsmeer vooralsnog te 'sluiten'. Rond Antwerpen werden in dezelfde periode stelselmatig 'schansen' gebouwd tussen de grote pantserforten." (Jean-Pierre Vandecasteele)

"De geniedijk was in 2001 omwille van mond- en klauwzeer niet toegankelijk. Nu hebben we meteen een deel ervan kunnen afwandelen, waarbij we drie 'generaties' van militair erfgoed konden zien: de geniedijk als onderdeel van de Stelling, de kazematten uit het interbellum en het luchtmacht-munitiedepot uit de Koude Oorlog." (Jean-Pierre Vandecasteele)
"Lopend over een dijk met links een betonnen muur, rechts een aarden wal met daartussen bakstenen huisjes dan vraag je je af wat moet ik hiermee. En dan opeens blijk je tussen fraaie symbolen van drie oorlogen te lopen en zie je pas het mooie er van." (Ked Nooy)

"Tenslotte is mij het bezoek aan fort Aalsmeer bijgebleven. Een man die doorzet [Co Wies†], heeft daar een mooie collectie opgebouwd, die een meerwaarde betekent voor dit fort. Ik hoop dat hij ermee kan (en mag) doorgaan." (Jean-Pierre Vandecasteele)

"Het is echt genieten om foto's te maken van de meest bedreigde en verwaarloosde gebouwen en om je dan voor te stellen hoe ze er uit kunnen zien na restauratie en herbestemming. Nou, we hebben wel zeer veel van dat soort gebouwen gezien zoals de ontijzeringsinrichting in Amsterdam, de Batterij aan de Sloterweg, de sluisjes en het linker deel van het Fort bij Aalsmeer. Het was dus echt genieten!!!!!!!" (Stella van Heezik, Stadsherstel Amsterdam)
"Onder de indruk van dit cultureel erfgoed zowel als van het armoedig beheer/organisatie; want wat zegt plaatsing op de UNESCO lijst zonder goed Rentmeesterschap?" (Maria Rigter)

"Wat ons als Belgen altijd opvalt: het intacte landschap aan de rand van de grootstad, duidelijk direct een gevolg van de militaire erfdienstbaarheden (zo noemen we dat in Belgie, terwijl in Nederland eerder van verboden kringen gesproken wordt)." (Jean-Pierre Vandecasteele)
"Heel interessante excursie, erg veel gezien in korte tijd. Heel strakke tijdplanning, en juist daardoor heel ontspannen!" (Roelco Offerein)
"Het was een geweldige dag. Eindelijk zijn voor mij de raadselen van de Geniedijk ontsluierd." (Jaap van Welsen†)
"Uit de enthousiaste reactie van de deelnemers moest Rene in zijn slotwoord concluderen dat hij er volgend jaar weer aan vast zit." (Eddy de Haes)

In het voorjaar van 2009 zal wederom een dagexcursie gehouden worden, waarschijnlijk in en rond Spaarndam.

Officiële fotoalbum (dag 2): https://www.stelling-amsterdam.nl/excursie/dagexcursie2008-2/
Foto's Bram Kap: http://members.chello.nl/a.kap1/foto%27s/Excursie%20MEGA%202008/
Volledige verslag van Eddy de Haes: https://forum.stelling-amsterdam.nl/viewtopic.php?f=5&t=385
Wikipedia over J.H. Isings: http://nl.wikipedia.org/wiki/Johan_Herman_Isings

 

Landelijke fietsdag: diverse forten geopend

Bron: persbericht vrijwilligers van het Fort aan den Ham en het Fort bij Krommeniedijk d.d. 25-5-2008
Foto: idem

In het kader van de landelijke fietsdag openen verschillende forten van de Stelling van Amsterdam op zondag 8 juni hun deuren. In de regio Krommenie-Assendelft zijn fietsers en andere belangstellenden van harte welkom in het Fort aan den Ham en het Fort bij Krommeniedijk. Ook het Luchtoorlogmuseum in Fort bij Veldhuis en het Fort aan de Sint-Aagtendijk zijn geopend.

Enkele ingerichte vertrekken geven in het Fort aan Den Ham (nabij het spoor) een indruk van het leven in een fort. Verder zijn er tentoonstellingen over de Tweede Wereldoorlog, Scouting en radiocommunicatie te bewonderen. Het fort is 's-zondags geopend van 11 tot 16 uur. De toegang bedraagt 2 euro voor volwassenen en 1 euro voor kinderen.

In het Fort bij Krommeniedijk (nabij de kerk van Krommeniedijk) proberen gidsen het verleden tot leven te wekken. Ook zijn er tentoonstellingen over vogels, archeologie, het landschap en de geschiedenis van de omgeving. Het fort is op 8 juni van 10 tot 17 uur open. De toegang tot het gebouw en de tentoonstellingen is gratis. Voor 1 euro mag u mee met een gids, terwijl kinderen voor 50 cent een speurtocht ontvangen.

Op beide locaties worden diverse dranken en versnaperingen verkocht en zijn toiletten aanwezig. Voor meer informatie en een routebeschrijving kunt u terecht op www.fortaandenham.nl en www.fortbijkrommeniedijk.nl.
Wie niet alleen forten wil bezoeken, maar ook een schitterende fietstocht van de Kennemer Tour Club wil maken door nationaal landschap Laag Holland, meldt zich gratis aan via www.anwbfietsdag.nl.

Stichting Fort aan Den Ham: http://www.fortaandenham.nl/
Werkgroep Fort bij Krommeniedijk: http://www.fortbijkrommeniedijk.nl/
Landelijke Fietsdag: http://www.anwbfietsdag.nl/
Fort bij Krommeniedijk: https://www.stelling-amsterdam.nl/forten/krommeniedijk/
Fort aan Den Ham: https://www.stelling-amsterdam.nl/forten/ham/
Fort bij Veldhuis: https://www.stelling-amsterdam.nl/forten/veldhuis/
Fort aan de St. Aagtendijk: https://www.stelling-amsterdam.nl/forten/st-aagtendijk/

 

Nieuwe bergloods voor het Fort bij Marken-Binnen

Door: Kees de Wildt, Stichting RBOC "Fort Markenbinnen"

Bij ieder fort van de Stelling stond oorspronkelijk een genieloods voor opslag van legermaterieel. Waarschijnlijk vanwege de slechte staat is de loods van het Fort bij Marken-Binnen na 1953 gesloopt. Omdat gestreefd wordt het fort in oude luister te herstellen, past daar de herbouw van de genieloods goed bij. In maart 2006 werd daarvoor de eerste paal geslagen en in februari 2008 vond de oplevering plaats.

De genieloods is zo authentiek mogelijk gereconstrueerd, waarbij het bestek van de loods uit 1894 als toetsingskader diende (voor zover het bouwbesluit dit toeliet). Ook de kleurstellingen uit dit bestek zijn zoveel mogelijk gevolgd. Daar waar om redenen van klimaatbeheersing wanden moesten komen, is zoveel mogelijk de transparantie van het gebouw zichtbaar gehouden. Vanuit de hal bijvoorbeeld, kijk je door het gebruik van veel glas binnen, tegen de kapconstructie aan. Op de begane grond ligt een klinkervloer zoals dat vroeger gebruikelijk was.

Het opleidingscentrum RBOC “Fort Markenbinnen” BV gebruikte eerder kantoorruimte in het fort zelf. Om deze ruimten te kunnen renoveren, heeft zij haar kantoren verplaatst naar de zolderverdieping van de genieloods.
Op de begane grond is een kantine van 16x7 meter met 72 zitplaatsen met een uitgiftebuffet voor ontbijt en lunch. De hal is 40 m2 met een trap naar boven en beneden, twee toiletgroepen, een keuken en bijkeuken, een opslag en garderobe.

Helaas heeft een besluit van de provincie een streep gehaald door de opzet om in de kelder een bezoekerscentrum en slaapplaatsen voor passanten te maken. Allereerst werd geen subsidie toegekend, wegens een "procedurefout", en ten tweede werd de aanvraag voor een bezoekerscentrum afgewezen omdat dit per se in het fort zelf moest. Na jaren nogsteeds aanleiding voor een boos gevoel.

De loods wordt met minimale energie verwarmd en gekoeld door een combinatie van energiezuinige systemen en aardtemperatuur. Het is het grootste houtskeletbouw in Nederland wat op dergelijke manier wordt verwarmd en gekoeld. Het bedrijf KODI uit Heerhugowaard is de uitdaging aangegaan en we zijn ervan overtuigd dat ook de laatste kleine problemen opgelost worden.

RBOC Fort Markenbinnen: http://www.rboc-fmb.nl/
Fort bij Marken-Binnen: https://www.stelling-amsterdam.nl/forten/marken-binnen/
'Nieuwe bergloods Fort bij Marken-Binnen vordert' op Stelling Forum: https://forum.stelling-amsterdam.nl/viewtopic.php?f=2&t=209

 

Nieuwe brug voor Fort benoorden Spaarndam

Met dank aan Frans van Rijn, vz. Stichting Krayenhoff

Iedereen die al eens het Fort benoorden Spaarndam heeft bezocht, zal zich de brug over de fortgracht herinneren. Die brug was al een spannend avontuur: over de gaten stappen, zwakke planken vermijden en niet de leuning aanraken was al jaren het advies. Er zijn een paar mensen in de gracht gevallen omdat ze wel de leuning dachten te gebruiken...

Begin april is begonnen met de herbouw van de brug, in opdracht van eigenaar Recreatieschap Spaarnwoude (zie foto links). Dit is niet een reconstructie van de oorspronkelijke brug, maar van de vermoedelijk na-oorlogse brug met betonnen pijlers. Half juni eindigen de werkzaamheden en wordt de brug opgeleverd.

Fort benoorden Spaarndam: https://www.stelling-amsterdam.nl/forten/spaarndam-noord/
Stichting Krayenhoff: http://www.stichting-krayenhoff.nl/

 

Fort aan Den Ham wisselt van eigenaar en gebruikers

Met dank aan Jurgen Lamers, Stichting Mega

Per 30 mei zal de Royal Air Force Association (R.A.F.A.), Amsterdam branch, hun clublokaal in een aantal ruimten van het Fort aan Den Ham (zie foto links) verlaten. Sinds februari 1996 zaten zij in het fort maar door het natuurlijk verloop van het ledenaantal werd het gebruik van het clublokaal moeilijk.

En blijkbaar heeft Stichting Fort aan Den Ham een erfpachtcontract voor 30 jaar afgesloten. Het fort was al per 1 januari 2007 geen eigendom van het Ministerie van Defensie, maar van Domeinen. Domeinen heeft echter de uitzonderlijke opdracht gekregen het fort te beheren en niet af te stoten. De pachtsom werd een struikelblok maar men heeft waarschijnlijk toch overeenstemming bereikt.

Een en ander bleek uit een bericht van de R.A.F.A. en twee advertenties op Marktplaats. De R.A.F.A. ruimten staan in de verhuur maar ook de bergloods die op termijn gerestaureerd zal gaan worden. Als er lezers op in gaan, laat dan a.u.b. weten dat je het uit de nieuwsbrief hebt.

Fort aan Den Ham: https://www.stelling-amsterdam.nl/forten/ham/
RAFA Amsterdam, laatste nieuws: http://www.rafa-amsterdam.com/latestnews.htm
RAFA-ruimten te huur: http://zakelijk.marktplaats.nl/vergaderzalen-en-accommodaties/...
Genieloods te huur: http://zakelijk.marktplaats.nl/bedrijfs-onroerend-goed/...

 

Overig

Overig kort, en meestal actueel, nieuws verschijnt op het Stelling Forum:
https://forum.stelling-amsterdam.nl/nieuw/

Vanaf januari 2008 wordt hier niet meer verwezen naar berichten op het Stelling Forum. Gebruik de link hierboven om de nieuwe berichten te zien.
Door je te registeren bij het Stelling Forum kan je eenvoudig zien welke onderwerpen zijn geplaatst sinds je vorige bezoek, krijg je een melding per e-mail als je je abonneert op een forum en kan je zelf berichten plaatsen.

 

Deze nieuwsbrief is een uitgave van het Documentatiecentrum Stelling van Amsterdam. De redacteurs en auteurs aanvaarden geen aansprakelijkheid, op welke wijze ontstaan, door het gebruik van de inhoud van de website, nieuwsbrief of andere publicatie, door welke persoon en voor welk doel dan ook. Wij hebben ons best gedaan om alle rechthebbenden op deze website / nieuwsbrief te achterhalen. Eenieder die meent dat zijn/haar materiaal zonder voorafgaande toestemming hier is gebruikt, verzoeken wij om zich tot ons te wenden. Bij gebruik als bron voor publicaties en andere uitingen is bronvermelding verplicht en tevens wordt deskundige begeleiding, door bijvoorbeeld de redacteur of auteur, aanbevolen. In de nieuwsbrieven weergegeven meningen zijn een deel van een column of strikt persoonlijk tenzij expliciet anders is aangegeven. 'Majoor Van Hall' en 'Soldaat Troelstra' zijn fictieve militairen uit het verleden die dienen als pseudoniemen voor verschillende personen. Activiteiten zoals rondleidingen worden mogelijk door andere partijen georganiseerd en de verantwoordelijkheid voor inhoud, uitvoering e.d. ligt geheel bij de betreffende partij. De inhoud van een nieuwsbrief wordt na publicatie niet meer gewijzigd en kan later onjuist zijn gebleken of niet meer van toepassing zijn. De auteursrechten berusten bij René G.A. Ros tenzij anders is aangegeven.

 

Stelling van Amsterdam op Twitter Stelling van Amsterdam op Facebook Doc.centrum Stelling van Amsterdam op LinkedIn
Stelling van Amsterdam op foto-site Instagram Stelling van Amsterdam op video netwerk YouTube

Deze website wordt verzorgd door particuliere experts en is geen website van een overheid.
Alle rechten voorbehouden, o.a. gebruik door commerciële partijen alleen met voorafgaande toestemming.
Stelling van Amsterdam. Een stadsmuur van water.
UNESCO Werelderfgoed sinds 1996
ReneRos.biz voor ontwikkeling, advies & expertise en opleidingen voor Filemaker database-toepassingen. (Advertentie)
 
 
 
Reizend restaurant SterkWater strijkt neer langs de Hollandse Waterlinies. In de grootste, oudste en prachtigste forten genieten haar gasten van een bijzondere avond uit, met een heerlijk 5-gangen diner en meeslepende verhalen. (Advertentie)