Sector Sloten

Fort bij Hoofddorp

(Glacis bij Hoofddorp)

Locatie:

Het fort ligt in de Haarlemmermeerpolder en is onderdeel van de Geniedijk die door de polder loopt. De aftakking van de spoorweg Aalsmeer - Haarlem naar Leiden doorsneed ten noordwesten de Geniedijk.

Doel:

"Afsluiting en verdediging van het acces, gevormd door de Hoofdvaart en de beide aan weerszijden daarvan loopende kunstwegen."

Bezetting:

212 (1913), 223 (1920), Luftwaffe Veterinär Kompagnie (vermoedelijk nr.) 16 (apr.1944)
Zie Werkman Van der Helm, Soldaat Van Kampen en Bewaker Koningen.

Bewapening:

Zie Opgave der Bewapening 1910.

Historie:

Zie Historische kalender.

Omschrijving:

Vanaf de Hoofdvaart loopt de toegangsweg naar de keelzijde van het fort. De fortwachterswoning en de ijzeren bergloods zijn niet meer aanwezig. De ijzeren bergloods was gelijk aan de nog aanwezige loods van Fort bij Vijfhuizen.
Om het gehele fort ligt een diepe gracht. De toegangsbrug is niet meer bruikbaar, alleen de pijlers zijn nog zichtbaar, en is vervangen door een enkele dam.
Het hoofdgebouw heeft twee verdiepingen en is aan de keelzijde voorzien van een deur en twee ramen (beneden) of drie ramen (boven) met stalen luiken in elke ruimte. Er is geen ruimte met een grote deur die naar de poterne leidt, omdat de poterne op de eerste verdieping is. Er is een enkele keelkazemat tegen het hoofdgebouw geplaatst.
De keelzijde van het frontgebouw en de erop aansluitende poterne is naar de terrepleinen aan weerszijden toegankelijk. Ook het frontgebouw is voorzien van deuren en ramen met stalen luiken en de poterne met twee grote dubbele stalen deuren naar elk terreplein.
De frontwal is nog aanwezig en bevat twee hefkoepelgebouwen zonder geschut die via een gang met de benedenverdieping van het hoofdgebouw zijn verbonden. De gangen geven ook toegang tot de terrepleinen via extra uitgangen in de frontwal. Middenvoor loopt een poterne van het frontgebouw, onder de frontwal door, naar de lager gelegen caponniere.

De bomvrije gebouwen zijn ingedeeld als het Type A.
Het hoofdgebouw heeft op elke verdieping 13 ruimten met op de begane grond erachter ook 7 kruitruimten. De tussenwanden die enkele lokalen opdeelden, zijn niet meer aanwezig. Er zijn geen observatieposten aanwezig. De poterne verbindt het hoofdgebouw, door de aarden dekking ervan, met het frontgebouw.
Het frontgebouw heeft 3 ruimten en de poterne loopt door het frontgebouw naar de caponniere. Er is een observatiepost in het wachtlokaal aanwezig.

De gietijzeren caponniere om de gracht met mitrailleurs te verdedigen is uniek. De caponniere was nodig vanwege het hoogte verschil tussen de gracht en de wal. De wal moest op dit diepste punt van de polder op hetzelfde niveau liggen als de ringdijk.
De fortwachterswoning en de ijzeren bergloods zijn in de periode 1945-1950 gesloopt.

De Opzichter der Fortificatieën van de dienstkring Hoofddorp was waarschijnlijk gevestigd in de fortwachterswoning.

Gedurende de gehele Tweede Wereldoorlog was de Luftwaffe Veterinär Kompagnie 16 voor de paardenverzorging aanwezig. De manschappen verbleven in het fort, de bergloods en stallen in de omgeving werden gebruikt als verblijf voor zieke paarden.

Van 10 november 1946 tot 12/15 april 1947 had het fort een functie als Bewarings- en Interneeringskamp "Kamp Fort Hoofddorp" voor circa 160 politieke delinquenten. Er werd een administratiegebouw voor dit kamp gebouwd dat niet meer aanwezig is.
Daarna is voor het bewakingsbataljon Schiphol een nog bestaand administratiegebouw (baksteen) geplaatst.
Vanaf 1957 was het fort in gebruik bij de Luchtmacht als mobilisatiemagazijn, ter vervanging van de magazijnen te Weesp. Het adminstratiegebouw werd gebruikt als woning van de bewaker-beheerder en kantoor van de genie opzichter. Er stond een dienstwoning oost van het administratiegebouw.
Plannen voor extra magazijnen zijn voor zover bekend nooit uitgevoerd.

Zie ook Thema-nieuwsbrief 'Luchtmacht magazijnen bij Hoofddorp'.

Omgeving:

De originele situatie rond het fort is sterk gewijzigd door de ontwikkeling van huizen en kantoren rondom. En het historische foutje om de korenmolen De Eersteling (1856) in 1977 te verplaatsen naar het fortterrein.

Eigenaar:

Gemeente Haarlemmermeer

Gebruiker:

Stichting Fort van Hoofddorp

Gebruik:

restaurant Vis aan de Linie

Monument status:

Provinciaal Monument Noord-Holland; Lijst van Werelderfgoed UNESCO