|
InleidingBeste lezer, Terwijl aan de vorige thema-nieuwsbrief werd gewerkt, liepen ook de gewone kleine projecten door. En daar wordt in deze nieuwsbrief verslag van gedaan. Extra handig voor als je het Eurovisie-songfestival wilt vermijden! Lees deze nieuwsbrief op: https://www.stelling-amsterdam.nl/nieuwsbrief/2021/nieuwsbrief-501/ Veel leesplezier! Tip: houd de cursor boven elke afbeelding om een beschrijving te zien.
|
Dienstberichten- Weet je nog, die oproep in Nieuwsbrief 499 van begin april(!) om wijnflessen naar mijn vrouw te sturen? Dat was natuurlijk een grap en de smilies waren een hint. Toch waren er drie personen die hun abonnement opzegden en één ervan liet weten dat het vanwege de "ongepaste oproep" was. Anderen lieten weten dat ze er hartelijk om hebben gelachen. Nog grappiger is dat er daadwerkelijk twee wijnflessen zijn ontvangen! Dan heb je humor. Of medelijden met mijn vrouw... Hoe dan ook, bedankt! - In het eerste kwartaal van 2021 zijn er weer twee militaire bouwwerken verdwenen. Deze keer door de verbreding van de snelweg A9 door het Amsterdamse Bos. De dienstwoning van het Magazijn Amstelveen (Interbellum) en luisterpost Post Alfa van de Bijzondere Radio Dienst (Koude Oorlog) zijn gesloopt. - Ook onze sponsor Paviljoen Uit&Meer heeft haar vergrootte terras op Fort Uitermeer weer geopend voor lunch! Natuurlijk wel vooraf of ter plekke reserveren.
|
Het glas van de luitenantTekst en foto: René Ros. Herinneringsborden, al dan niet Delfts blauw, over de twee laatste mobilisatieperioden zijn nog redelijk algemeen. Het merendeel is immers in grotere oplagen geproduceerd. We vonden echter een glas dat uniek moet zijn en tevens weer een persoonsnaam koppelt aan een Stelling-fort. Maar wie kreeg het, wanneer en waarom?
In de online archieven van bevolkingsregister, militaire stamboeken, pensioenkaarten en begraafregister van Nationaal Archief en Stadsarchief Amsterdam werd ene Jan Hommes (1855-1939) gevonden. Uit die gegevens bleek niet, dat hij op Fort bij Nigtevecht had gediend tijdens de mobilisatie 1914-1919. Maar alle andere gegevens kwamen wel overeen. Vanaf 1 augustus 1914 was hij ingedeeld bij het 20e Bataljon Landweer Infanterie (20LWI) en op 6 oktober 1915 werd hij bevorderd tot Reserve-Tweede-Luitenant. Dat bleef hij tot hij exact een jaar later Reserve-Eerste-Luitenant werd. Dus binnen dat jaar moet hij het glas gekregen hebben. De beste aanleiding is het verkrijgen van de rang die op het glas genoemd wordt, en dus op of rond 6 oktober 1915. Een groot deel van de 1e compagnie van 20LWI was gelegerd op Fort bij Nigtevecht en met het glas als bron kunnen we concluderen dat hij op dat fort was gelegerd. Gezien de perfecte staat van het glas heeft er op de eerste avond misschien wat alcohol in gezeten. Maar daarna moet dit fraaie glas in een pronkkast gestaan hebben en na zijn overlijden in 1939 vermoedelijk bij zijn enige dochter, de in 1916 geboren Martina. Reserve-Tweede-Luitenant Hommes (nieuw)
|
Online Netwerkmiddag KCWTekst: Kenniscentrum Waterlinies.
Het onderwerp van deze netwerkbijeenkomst is de bewapening in de Nieuwe Hollandse Waterlinie en de Stelling van Amsterdam. We gaan horen en met elkaar spreken over de historie, het heden en ook de toekomstige rol van het geschut in en bij de forten. Twee sprekers verzorgen een presentatie en er is een gezamenlijke einddiscussie. Ruud Mosk, onderzoeker bij het Kenniscentrum Waterlinies, geeft een historisch perspectief op geschut in de Nieuwe Hollandse Waterlinie en de Stelling van Amsterdam. Paul van Brakel, conservator Nationaal Militair Museum, spreekt over nog aanwezig origineel geschut en de conservering ervan. Volledige uitnodiging en programma
|
Een rauwe wandeling door de duinenTekst en foto: Ruud Pols, Bunker Museum IJmuiden.
Bent u een avonturier dan boekt u bijvoorbeeld de buitenrondleiding, u klimt en klautert door de bunkers om alle hoekjes en gaatjes te ontdekken. Vergeet vooral uw zaklamp niet. Alle rondleidingen worden begeleid door een deskundige gids van het bunkermuseum. Voor meer informatie of het maken van een reservering bezoek u de website van Bunker Museum IJmuiden. Via de website vindt u de data en kunt u zich inschrijven voor een rondleiding. Over de openstelling van het bunkermuseum is op dit moment nog niets bekend.
|
De ransels van Wijnoldy DaniëlsTekst: René Ros.
De aanleiding was een tekst van Luitenant Rang, wiens herinneringen we met de vorige nieuwsbrief openbaar maakten. Hij schreef toen hij tijdens de mobilisatie 1914-1919 van zijn standplaats Assendelft vertrok: Op het Internet zoekend naar een afbeelding, kwam ik op een site terecht waar een aantal originele ransels te koop werden aangeboden. Zelfs twee verschillende exemplaren van dezelfde verkoper en de omschrijving gaf aan dat bekend was dat het uit de nalatenschap van een ritmeester kwam. De verkoper bevestigde dat en gaf de achternaam "Wijnoldy Daniëls", die kende ik al... Bovendien bleken er ook vier paar witleren gala-handschoenen bij te horen, waarvan een aantal met een label "WD" ingenaaid..
Al puzzelende begonnen een paar jaartallen en de rang ritmeester niet te kloppen. De spullen konden alleen geweest zijn van een van zijn zoons en daarom ook hun stamboekvermeldingen geraadpleegd. Het is jammer dat de ransels niet van een Stelling-officier zijn geweest. Een van de ransels heeft 'MA15' in een riem staan en dat zou Magazijn Amsterdam 1915 betekenen. Dat zou het Rijksmagazijn voor Kleeding in Amsterdam zijn geweest, dus toch een soort Stelling-relatie. Biografie Kapitein Wijnoldy Daniëls (nieuw)
|
Slotwoord over boekenserieTekst: René Ros. Stichting Uitgeverij Noord-Holland heeft de volgende, door mw. Agnes de Boer geschreven, boeken uitgegeven: ‘Leven op de Stelling’ (2016), ‘Kraijenhoff keert terug’ (2018) en ‘Herauten op de Stelling’ (2019). Er is een verschil van mening ontstaan, over met name het gebruik en niet vermelden in die boeken van de website 'Stelling van Amsterdam' van dhr. R. Ros h.o.d.n. Documentatiecentrum Stelling van Amsterdam. Gedeeltelijk is dit hersteld in het door de uitgeverij opgestelde 'erratum'. A. de Boer en R. Ros zijn over de andere onderwerpen niet tot overeenstemming gekomen. Wij stellen het op prijs dat in de errata wordt toegegeven dat onze website inderdaad zonder bronvermelding voor alle drie boeken is gebruikt. Uit de vele errata blijkt bovendien dat de bronvermeldingen ook ten aanzien van anderen incompleet zijn en teksten niet zijn voorgelegd. Ons belangrijkste punt is het overnemen van teksten en voordoen als eigen werk, dat wordt niet erkend door de wederpartij. Tenzij de wederpartij zelf met een goed voorstel komt of een reactie noodzakelijk is, zullen wij geen aandacht meer schenken aan deze vervelende kwestie. Errata "De Stelling van Amsterdam" van Uitgeverij Noord-Holland
|
Enquête over waardering van vrijwilligersTekst: Kenniscentrum Waterlinies.
Onder ‘muurschilderingen’ worden meerdere vormen van uitingen op wanden en muren verstaan. Denk bijvoorbeeld aan geschreven teksten en krabbels, spotprenten en decoratieve afwerkingen zoals sjabloon schilderingen. Om inzicht te krijgen in de mate waarin vrijwilligers een rol hebben in het waarderingsproces van muurschilderingen in forten en bunkercomplexen is een kleinschalig onderzoek opgesteld door Loïs van Olst, een tweedejaars student aan de Reinwardt Academie, vanuit haar stage bij de Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed (RCE), afdeling monumenten en collecties. Graag brengen we deze enquête onder de aandacht van vrijwilligers in de fortenwereld. De enquête kan tot uiterlijk 31 mei 2021 worden ingevuld. De enquête kan je invullen via onderstaande link. Onderzoek naar de waardering van vrijwilligers: Muurschilderingen in forten en bunkercomplexen
|
Fototocht rond SpaarndamTekst: René Ros.
Op de heenreis fotografeerde Marcel het Fort Zuidwijkermeer. En Otto en René het raadhuis in Halfweg, de kerken van Spaarnwoude en Haarlemmerliede en de locatie van batterij II bij molen De Slokop. Vooral de kerk van Spaarnwoude was erg mooi, klein en fraai gelegen terwijl het tussen snelweg, spoorweg, vaarweg, buisleidingen en aanvliegroute ligt.
Waar kan je tegenwoordig zo mooi een vervallen gebouw beleven? In de duisternis het spinrag ontwijken, oppassen bij houten vloeren. Het is voor de lange termijn niet goed voor het behoud, het is een stap in het verval. Maar kunnen we niet een middenweg vinden met het andere uiterste, namelijk een grondige verbouwing met nieuwbouw? Een ander leegstaand en minder vervallen fort trekt juist daardoor een eigen doelgroep. Met het verhaal van Rang in het achterhoofd sta je even stil bij de lokalen die hij noemt. Het verhaal komt tot leven als je in de officiers-zitkamer bent en weet dat hij daar geschreven en gestudeerd heeft. En met Luitenant Jonker bij de warme kachel heeft zitten praten. Dat je door dezelfde deur de telegraafruimte in gaat als hij deed. We zagen in gedachte de dronken Rook langs de gangmuur naar zijn bed schuifelen. We zagen de lokalen van de 34 mannen die om vier uur 's nachts moesten opstaan om bij de watersnoodramp militaire bijstand te verlenen.
Bij de herinneringen horen ook de lolletjes, het was geen kommer en kwel. Niet alleen geschreeuwde bevelen en stampende schoenen klonken in de gangen, maar ook vioolmuziek weten we nu. En gelach, er moet ook veel gelach door de gangen gegalmd hebben. We hebben gezocht naar drie gaatjes in de houten vloer waar als grap het geldkistje vastgeschroefd moet hebben gezeten. Maar er zaten nu héél veel kleine en grote gaten in die vloer... Toen galmde er weer gelach door het fort, van ons. Na het bezoek aan het fort hebben we nog de twee nevenbatterijen in de liniewal bezocht. Daarna Rang's wandeling van het stafkantoor boven het café aan de Westkolk, via het steegje naar de burgemeesterswoning aan het Spaarne nagelopen. Wat mooi dat hij het allemaal zo gedetailleerd heeft opgeschreven! Tevens zijn we naar de achterzijde van het Rijnlandshuis gegaan, waar de artillerie haar ochtendappéls moet hebben gehouden. Mobilisatie Herinneringen (met download)
|
|
Deze nieuwsbrief is een uitgave van het Documentatiecentrum Stelling van Amsterdam. De redacteurs en auteurs aanvaarden geen aansprakelijkheid, op welke wijze ontstaan, door het gebruik van de inhoud van de website, nieuwsbrief of andere publicatie, door welke persoon en voor welk doel dan ook. Wij hebben ons best gedaan om alle rechthebbenden op deze website / nieuwsbrief te achterhalen. Eenieder die meent dat zijn/haar materiaal zonder voorafgaande toestemming hier is gebruikt, verzoeken wij om zich tot ons te wenden. Bij gebruik als bron voor publicaties en andere uitingen is bronvermelding verplicht en tevens wordt deskundige begeleiding, door bijvoorbeeld de redacteur of auteur, aanbevolen. In de nieuwsbrieven weergegeven meningen zijn een deel van een column of strikt persoonlijk tenzij expliciet anders is aangegeven. 'Majoor Van Hall' en 'Soldaat Troelstra' zijn fictieve militairen uit het verleden die dienen als pseudoniemen voor verschillende personen. Activiteiten zoals rondleidingen worden mogelijk door andere partijen georganiseerd en de verantwoordelijkheid voor inhoud, uitvoering e.d. ligt geheel bij de betreffende partij. De inhoud van een nieuwsbrief wordt na publicatie niet meer gewijzigd en kan later onjuist zijn gebleken of niet meer van toepassing zijn. De auteursrechten berusten bij René G.A. Ros tenzij anders is aangegeven.
|
Nieuwsbrief 501
Het was best spannend of PostNL voorzichtig met het pakketje was omgegaan. Maar uit het pakje kwam een geheel intact glas tevoorschijn dat bovendien geen gebruikssporen had. Het ongekleurde drinkglas was versierd met een gegraveerd bloemmotief. Laat ik dat de achterkant noemen, want dan heeft de voorkant een in gekrulde letters gegraveerde tekst:
Op donderdag 27 mei organiseert het Kenniscentrum Waterlinies (KCW) weer een netwerkmiddag waarvoor u van harte bent uitgenodigd. Deze keer wordt het echter online gehouden.
Regelmatig organiseert het Bunker Museum IJmuiden een rondleiding langs en door de bunkers van de batterijen Olmen en Heerenduin in de duinen van IJmuiden. De rondleidingen zijn afgestemd op iedere doelgroep.
Hoe een bal kan rollen... Je zoekt een foto van een militaire ransel annex broodzak en je koopt de spullen van een militair uit de Stelling wiens naam en foto je al meerdere keren bent tegengekomen. Of is het toch anders dan je aanvankelijk denkt?
Logischerwijs moest het om Kapitein Theodorus Johan Wijnoldy Daniëls (1860-1926) gaan. Deze man's achternaam was aanvankelijk alleen Daniëls maar in 1884 liet hij de achternaam van zijn overleden moeder aan die achternaam toevoegen. Dat maakt zoeken naar zijn naam na 1884 een stuk eenvoudiger, maar er moet ook nog op de oude naam gezocht worden.
Een nieuw, opkomend fenomeen vanuit de burgerparticipatie is het betrekken van vrijwilligers bij het waarderingsproces. In welke mate vrijwilligers een rol spelen bij het waarderingsproces bij specifiek muurschilderingen in forten en bunkercomplexen is nog weinig onderzocht.
Voor de gepubliceerde herinneringen van Lolke Rang, in de vorige nieuwsbrief uitgebreid aan bod gekomen, was het nodig een fototocht rond Spaarndam te maken. Locaties waarvan je al 20 jaar denkt "fotografeer ik de volgende keer wel" moesten nu toch echt bezocht worden. En natuurlijk waren er geen mooie foto's, van juist die lokalen die Rang noemt in zijn herinneringen over Fort benoorden Spaarndam. Op een heerlijk zonnige maandag 26 april jl. gingen we op pad en doken het donkerste fort van de Stelling in!
We troffen elkaar bij het Fort benoorden Spaarndam en hadden de taken verdeeld, zodat we elkaar zoveel mogelijk op afstand konden houden én niet in de weg liepen. Het hek en de hoofdingang gingen om 11 uur open en tot 13.30 uur zijn we druk geweest. De ervaren Otto met statief en flits voor de mooiste plaatjes. John eerst het buitenterrein en daarna de schilderingen. Marcel en René gingen met een LED-bouwlamp systematisch alle ruimten fotograferen. Het leverde 1.160 foto's op, elke acht seconden een foto.