|
InleidingBeste lezer, Eindelijk weer eens een verslagje van een veldtochtje na de winterslaap, een rondje militair erfgoed nabij Weesp komt in het eerste artikel aan bod. Vervolgens over het infanterieschild dat zijn initiatief in de Stelling vond maar het laatste gebruik in de Grebbelinie. Daarnaast hoor ik graag wat je van de nieuwsbrieven vindt, welke onderwerpen je aanspreken of welke onderwerpen je mist. Stuur gerust een e-mail met je mening. Lees deze nieuwsbrief op: https://www.stelling-amsterdam.nl/nieuwsbrief/2021/nieuwsbrief-499/ Veel leesplezier! Tip: houd de cursor boven elke afbeelding om een beschrijving te zien.
|
Dienstberichten- Wegens het niet doorgaan van fysieke lezingen blijft ook de bijhorende gift van een fles wijn achterwege. Ik (René) drink geen wijn dus die flessen gaan naar vrouwlief. Probleem is dat die wijnvoorraad in het afgelopen jaar vrijwel geheel is 'opgedroogd'. En dat bedreigt het draagvlak onder mijn eigenaardige hobby in zeer ernstige mate. 🤣 - Enkele jaren geleden zijn de webpagina's over de nevenbatterijen en de kringenwetgebouwen van de website weggehaald, als te onbelangrijk voor openbare publicatie. De nevenbatterijen zijn te klein en van de meeste kringenwetgebouwen is veelal nog niet bewezen dat ze daadwerkelijk een gevolg van de kringenwet zijn. Bovendien zaten de gegevens toch wel in de database, voor wie er naar vroeg. Onlangs toch maar tot inkeer gekomen, vanwege het vergroten van de bekendheid van de kringenwetgebouwen en omdat de nevenbatterijen toch wel een belangrijke functie in de Stelling hadden. En wellicht komen er toch ooit nog eens aanvullingen van anderen op. - We ontvingen van de familie bericht dat op 19 oktober 2017, 90 jaar oud, beambte Berkhof was overleden. Zijn biografie op onze website is daardoor een herinnering aan hem en zijn collega's geworden. - Na een online zoekactie bleek ook Willem Heijkoop te zijn overleden, op 25 januari 2018, in Canada. In 1952 was hij naar dat land geëmigreerd. Voor ons blijft hij Soldaat Heijkoop van het Fort bij de Liebrug. Dat ook hij in vrede mag rusten. - Ook langs deze weg betuigen wij ons medeleven en respect aan David Ross vanwege het ziekbed en het overlijden van zijn vrouw Marion. David is al vele jaren een goede vriend en houdt zich al bijna net zo lang bezig met de forten in Noord-Brabant. Meer dan ooit hebben we behoefte aan een mooie veldtocht en een goed afsluitend dinér.
|
Tour de BloemendalerpolderTekst en foto's: René Ros.
Eerst de oude Papelaan de polder in, langs het galgenveld, naar de snelweg A1. De zandophogingen hebben het radarstation Seeadler bereikt en lopen nu tussen de gebouwen door. Ben benieuwd wat de uiteindelijke hoogteverschillen gaan worden, vanwege het inklinken. Maar, zoals eerder in deze nieuwsbrief gemeld, blijven de gebouwen wel behouden. Dan eindelijk bij het aquaduct het Breedlandpad op. Dit pad is vernoemd naar de boerderij Breedland welke de kern van Seeadler was. De boerderij lag waar nu de rijstroken richting Amersfoort liggen. Het pad was tijdelijk doodlopend en dat was ter hoogte van de hooggelegen afrit. Eenmaal boven was er een mooi uitzicht over de polder en waren de gebouwen van Seeadler goed te zien. Maar om aan de andere kant van de werkzaamheden te komen, moest ik via de Maxis omfietsen. En dan kom je langs de schamele restanten van de kruitfabriek bij Muiden, binnenkort onderdeel van de bebouwde kom van het plaatsje. Dat kost ook extra tijd evenals het bij de Maxis verhogen van het interne vochtgehalte.
Radarstation Seeadler
|
Het Duitse infanterieschildTekst en foto's: René Ros.
Het was de commandant van de Stelling van Amsterdam die op 13 augustus 1914 aan de Opperbevelhebber verzocht om 29,975 gulden (vergl. 337.000 euro) beschikbaar te stellen voor de aanschaf van 5.000 stalen schilden. Deze schilden waren bedoeld om op borstweringen te plaatsen en de geweerschutters een kogelwerend scherm te geven. De Opperbevelhebber wilde uiteraard eerst een onderzoek en er werden experimenten gedaan met diverse schilden van wisselend materiaal en dikte. In het eerste kwartaal van 1916(!) werd bij de firma Thyssen Co. in Mülheim (Du.) een bestelling van 40.000 stuks geplaatst. Dit aantal was voor diverse linies en het Veldleger, waarbij er slechts 2.800 voor de Stelling waren bestemd. De keuze was gebaseerd op waarnemingen van Nederlandse officieren die zowel de Duitse als geallieerde fronten hadden bezocht. Uiteraard trad er vertraging op bij de levering en in augustus 1918 werd de laatste partij ontvangen.
Tijdens de mobilisatie van 1939 werden de schilden weer uitgereikt en in loopgraven gebruikt, alhoewel dat kort na de aanschaf al geen goed gebruik leek vanwege artillerie-beschietingen. Een deel van de schilden uit het Oostfront (vh. Nieuwe Hollandse Waterlinie) zal in de Grebbelinie terecht zijn gekomen. Ik kan uit persoonlijke ervaring getuigen dat 19 kilogram een behoorlijke massa is, toen ik een exemplaar naar een leuke foto-locatie sjouwde. Volgens de verkoper is het een bodemvondst van de Grebbeberg. Als dat klopt heeft dit infanterieschild, naast gebruik in de Stelling, een extra historische waarde. Collectie Documentatiecentrum Stelling van Amsterdam
|
Herinneringen van Luitenant RangTekst: René Ros.
Tussen 1950 en 1952 schreef Lolke Rang (1893-1963) zijn herinneringen aan zijn vrijwillige militaire carriere bij het reserve-kader van het leger en zijn burger-carriere als onderwijzer. Zijn opkomsten in de zomers van 1912, 1913 en 1914 komen daarin aan bod. De laatste opkomst zou door de mobilisatie onverwachts langer duren, namelijk tot 1919. Deze herinneringen van een officier zijn door inhoud, schrijfstijl en details zeer waardevol en bevatten informatie die in geen enkel officieel archiefstuk is te vinden. Lolke Rang vertelt over de opleidingen op de Oranje-Nassau kazerne, de oefeningen op de Oldebroekse heide en zijn verblijf op drie forten, twee standplaatsen van de artillerie buiten de forten en bij de staf van de groep Halfweg. Tussen de verhalen door bevat het interessante details over forten, batterijen, uitkijkposten en het landschap van destijds. Bovendien geeft hij informatie over schilderingen in Fort benoorden Spaarndam. De herinneringen van Lolke Rang zijn door ons bewerkt tot de publicatie 'Mobilisatie Herinneringen, Juweeltje van leven onder den brandenden wereldoorlog'. Het omvat meer dan honderd A4-pagina's en bevat ook aanvullende informatie, afbeeldingen en bronvermelding. Er is een redelijk aantal historische foto's van hem gevonden, zo is hij op drie foto's in het Herinneringsalbum StvA herkend. Het is de bedoeling dat in april de medewerkers Documentatiecentrum én de donateurs voorinzage krijgen en nog suggesties kunnen inbrengen. Met - onder voorbehoud - een live chatsessie om de herinneringen te bespreken en voor vragen. Dan wordt de publicatie in mei openbaar gemaakt. Mobilisatie Herinneringen
|
Online lezing over Stelling van AmsterdamTekst en afbeelding: René Ros.
Je hebt vast wel eens gehoord over de Stelling van Amsterdam, dat een van de UNESCO Werelderfgoed-monumenten van ons land is. Neem deel aan onze online-lezing als je meer wilt weten over de 46 forten en batterijen rond de hoofdstad. Misschien was een van je voorvaders wel een van de 12.500 militairen die er in de Eerste Wereldoorlog hielpen om ons land buiten een oorlog te houden? Om aan de lezing deel te namen moet je vooraf de GoToMeeting software installeren, via onderstaande link, of gebruik je de Google Chrome webbrowser. LET OP! Deze lezing is de laatste openbare online lezing tot het najaar! GoToMeeting software downloaden
|
Uiteindelijk komt zelfs een kazemat 'boven water'Tekst en foto's: René Ros.
Vanaf november 2020 tot en met juli 2021 is Aannemingsbedrijf G. van der Ven in opdracht van de gemeente Gooise Meren het zuidoostelijke deel van de vestingwallen aan het reconstrueren. Ook de twee bomvrije gebouwen worden daarbij gerestaureerd en de fundering van de bergloods blijft behouden als speelplaats. En met een beschoeiing van stalen damwandprofielen zakt de wal nooit meer de gracht in. We kregen een tip dat tijdens de werkzaamheden, op vrijdag 5 maart, een 'bunker' was gevonden. Dus 1010 dagen nadat Huib ter Haar, Guus Kroon en ikzelf er geprikt hadden. Die zaterdag heb ik vanaf de andere zijde van de gracht gekeken. De volgende woensdag mocht ik het bouwterrein op, maar nu als medewerker Kenniscentrum Waterlinies met de collega's Ronald Hamberg en Chris Will. Aan anderen was aangeboden om mee te gaan maar die konden niet. Dat kwam goed uit, vanwege corona moest de groep klein blijven en afstand kunnen houden.
En daar stonden we dan, bij een enorm blok beton. Een beetje een anti-climax, mede dankzij de snijdende wind van 5 graden Celcius. In 2018 was het op die plek 21 graden warmer! Gelieve dit soort vondsten alleen tussen 1 april en 1 oktober uit te voeren. De kazemat is ingemeten, in databases ingevoerd, op de kaart gezet en zal weer met grond afgedekt worden. Als het lukt blijft er één hoekpunt buiten de helling steken. Zodat bij rondleidingen de gids een hard bewijs kan laten zien en het publiek niet denkt dat 'ie alleen maar een leuk verhaal ophangt. Vesting Muiden
|
|
Deze nieuwsbrief is een uitgave van het Documentatiecentrum Stelling van Amsterdam. De redacteurs en auteurs aanvaarden geen aansprakelijkheid, op welke wijze ontstaan, door het gebruik van de inhoud van de website, nieuwsbrief of andere publicatie, door welke persoon en voor welk doel dan ook. Bij gebruik als bron voor publicaties en andere uitingen is bronvermelding verplicht en tevens wordt deskundige begeleiding, door bijvoorbeeld de redacteur of auteur, aanbevolen. In de nieuwsbrieven weergegeven meningen zijn een deel van een column of strikt persoonlijk tenzij expliciet anders is aangegeven. 'Majoor Van Hall' en 'Soldaat Troelstra' zijn fictieve militairen uit het verleden die dienen als pseudoniemen voor verschillende personen. Activiteiten zoals rondleidingen worden mogelijk door andere partijen georganiseerd en de verantwoordelijkheid voor inhoud, uitvoering e.d. ligt geheel bij de betreffende partij. De inhoud van een nieuwsbrief wordt na publicatie niet meer gewijzigd en kan later onjuist zijn gebleken of niet meer van toepassing zijn. De auteursrechten berusten bij René G.A. Ros tenzij anders is aangegeven.
|
Nieuwsbrief 499
Donderdag 25 maart was volgens mij echt de eerste zonnige lentedag van 2021. Om 15.00 uur kreeg een gezinslid de uitslag van een corona-test. Die was negatief zodat we het huis weer uit mochten. Uw razende reporter stapte meteen op de fiets om in de nabijgelegen Bloemendalerpolder te gaan kijken en fotograferen. Door wegafsluitingen werd dat een behoorlijk groot rondje langs kazematten, kringenwetboerderij en radarstation.
De Papelaan werd teruggefietst en via de Korte Muiderweg wilde ik omfietsen om weer op het Breedlandpad langs de snelweg te komen. Maar ja, dan kom je langs de kringenwetboerderij Vechthoeve en werd ik toch nieuwsgierig hoe het daarmee staat. Sinds de spectaculaire en dure verplaatsing in 2016 is er niets meer over vernomen. Het staat er nogsteeds zoals het er is geplaatst, in een bouwterrein zonder wegverharding, maar lijkt wel gebruikt of bewoond te worden. Nu ik er toch was, even gekeken bij de G-kazemat en groepsschuilplaats aan de Vechtkade. Ik woon er dichtbij maar toch 17 jaar geleden sinds ik er de laatste keer foto's maakte... De grotere VIS-kazemat had ik in 2013 nog gezien en staat er nog hetzelfde bij.
Langs het Amsterdam-Rijnkanaal onder de twee snelwegbruggen door en meteen linksaf weer het Breedlandpad op. Wind mee, maar het pad moest ook wéér teruggefietst worden. De gebouwen van Seeadler konden door deze inspanning nu wel goed met het zand en van dichtbij gefotografeerd worden. De polder zal nooit meer zo mooi worden als het was. En met alle bouwwerkzaamheden en zandlichamen is het nu helemaal niet om aan te zien. Laten we hopen dat als de rust weerkeert er een woonwijk en natuurgebied is, waarin Seeadler een baken van historie zal zijn.
Sommige mensen vinden het knap dat er elke maand weer een gevulde nieuwsbrief verschijnt. Dat is niet zo vreemd of ingewikkeld, omdat er vaak een aanleiding is, ik zoek iets uit en beschrijf wat en hoe ik het heb uitgezocht. De aanleiding voor dit artikel is de aankoop van een infanterieschild of loopgraafschild. Dat er een gespecialiseerd boekje over is, scheelt dan heel veel uitzoekwerk.
De schilden hebben op diverse locaties opgeslagen gelegen en met een deel is geoefend. In 1923 zag de Inspecteur der Artillerie er geen nuttig gebruik meer voor en wilde ze als schietdoelen gebruiken. Op dat moment lagen er 31.039 schilden op het "Algemeen Voertuig Park" (Algemeen Verdedigingspark te Zaandam?). De commandant Vesting Holland zag nog wel een nuttige toepassing en verspreidde 42.112 stuks over de 10 groepen van de Vesting Holland.
Sinds augustus 2020 zijn een aantal mensen aan het werk met de geschreven herinneringen van een reserve-officier der Artillerie die in de Stelling gemobiliseerd was. Als de planning niet verstoord wordt, dan hopen we deze herinneringen in mei openbaar te kunnen maken. Bij deze alvast een vooraankondiging, met een mooi aanbod voor onze donateurs.
Op vrijdagavond 16 april wordt een online lezing over de Stelling van Amsterdam verzorgd. Voor iedereen die de gedachten even wil verzetten of wat leuks wil doen.
Het was 30 mei 2018 toen we in de vestingwallen van Muiden met prikstokken naar G-kazematten zochten. Eerst met toestemming bij het Muiderslot en vervolgens zonder toestemming in het openbare deel van de gemeente Gooise Meren. We voelden helaas geen 'hard' bewijs. Maar als ze er lagen, dan moesten ze ooit boven de grond komen. Begin maart 2021 werd er één aangetroffen. Gemeente en archeologisch bureau waren verrast, maar wij dus niet.