Sluit [X]   
 

Sectorpark Ilpendam, Afdeling Munitie in 1953: "grote uitslaande brand ... opslagloods ... met voertuigen en militaire uitrusting"

© 1999-2024, René G.A. Ros
Laatst gewijzigd 29-1-2024

Donateur worden?

Nieuwsbrief

Nieuwsbrief 338

Nieuwsbrief Stelling van Amsterdam
12de jaargang, nummer 338, 13 januari 2010

Een nieuwsbrief over de website Stelling van Amsterdam van Stichting Mega.
https://www.stelling-amsterdam.nl/nieuwsbrief/

Inhoud

In deze nieuwsbrief:

 

Inleiding

Beste lezer,

Hopelijk hebt u genoten en gerust tijdens de kerstvakantie, voor uw redacteur was het een heftige kerst...
Nu is het qua nieuws een beetje komkommertijd doch erg druk met het werk en achter-de-schermen-hobby. Maar er zijn nog wat zaken uit december te melden en een aantal zaken over de website zelf.

Sinds 2006 begint de eerste normale nieuwsbrief van het nieuwe jaar met het artikel 'Dit jaar een eeuw geleden...' en dus ook deze nieuwsbrief. Ten tweede nieuws over het verkozen derde bezoekerscentrum. Vervolgens een leuke ontdekking waarover bij rondleidingen al vele vragen zijn gesteld. In december was onze speciale verslaggever bij de presentatie van de Atlas Nieuwe Hollandse Waterlinie en doet hier verslag. Tenslotte de jaarlijkse statistieken en een artikel over een tijdrovende verbouwing aan de website die hopelijk iemand opvalt!

En oh, als je officieel wilt schaatsen op een fortgracht hou dan de website van de Abcouder IJsclub in de gaten: http://www.abcouderijsclub.nl/

Bekijk de gehele nieuwsbrief met afbeeldingen en links op: https://www.stelling-amsterdam.nl/laatstenieuwsbrief/
Overig kort nieuws verschijnt op het Stelling Forum: https://forum.stelling-amsterdam.nl/nieuw/

De volgende nieuwsbrief zal waarschijnlijk op 27 januari verschijnen.

Met vriendelijke groet,
René Ros

 

Dit jaar een eeuw geleden...

... werd de Opgave der Bewapening 1910 opgesteld,
... kwam een van de ontwerpen voor een extra fort bij IJmuiden, het Fort bezuiden het Noordzeekanaal, gereed,
... werd begonnen met de bouw van de bomvrije gebouwen van Fort aan de Nekkerweg en Fort bij Spijkerboor,
... was er een succesvol protest tegen de voorgenomen sloop van het Arsenaal Waterlooplein,
... werd op het Sectorpark Sloten, Afdeling Munitie een houten loods vervangen door een bakstenen loods,
... werd de oefeningskoepel bij de Legerplaats bij Oldebroek gebouwd en door het 2e Regiment Vestingartillerie uit Amsterdam in gebruik genomen (zie foto rechts),
... werden de droge delen van het baggerdepot, het latere Militair Terrein Zeeburg, in gebruik genomen als exercitie- en schietterrein,
... begon Willem Dudok, later bekend als architect, als fort-bouwmeester bij de Genie in Amsterdam maar woonde twee jaar in Uithoorn waar drie forten in aanbouw waren,
... werd Cor Tilburgs als milicien kanonnier ingedeeld bij het Korps Pantserfort Artillerie, detachement te Muiden,
... gebeurde er in vergelijking met voorgaande jaren vrij weinig.

 

Bezoekerscentrum Fort benoorden Spaarndam

Op 15 december hebben Gedeputeerde Staten besloten dat het Fort benoorden Spaarndam het derde bezoekerscentrum van de Stelling van Amsterdam wordt. Het bezoekerscentrum komt in de ruimten in het hoofdgebouw die bij de op 8 december onthulde plannen voor het bungalowpark al een museumfunctie hadden gekregen.
Daarmee valt het Fort bij Aalsmeer af als derde officiële bezoekerscentrum, waarnaar weer gezocht moest worden toen Fort bij Vijfhuizen afhaakte.

Wanneer het eerste bezoekerscentrum daadwerkelijk de deuren opent is uw redacteur niet bekend. Fort aan de Nekkerweg zou in 2010 open gaan maar de werkzaamheden zijn nog niet begonnen. Fort aan het Pampus zal eerst in 2010 zijn dak (weer) waterdicht moeten laten maken (zie foto rechts), dan zou het bezoekerscentrum in 2011 geopend kunnen worden. En het is de bedoeling dat Fort benoorden Spaarndam in 2012 open gaat.

Gehoopt mag worden dat er niet eerst gekozen wordt voor allerlei leuke presentatievormen en de inhoud het ondergeschoven kindje wordt. Enkele videoproducties en verschillende fiets- en wandelroutes stemmen daarin niet hoopvol. En bovendien zou een eenduidige inhoud en uitstraling voor alle drie de bezoekerscentra wel erg handig en goedkoper zijn; er is regelmatig onderling overleg o.a. over thematisch onderscheid tussen de drie bezoekerscentra.
Dertien jaar nadat de Stelling op de Lijst van Werelderfgoed van UNESCO werd geplaatst, is er nogsteeds geen officieel bezoekerscentrum en dat is een gemis in de promotie van de Stelling. Maar er zijn eindelijk jaartallen in beeld en hopelijk hebben we binnen afzienbare tijd een paar degelijke bezoekerscentra.

'Bungalowpark Stelling van Amsterdam' in NIeuwsbrief 335: https://www.stelling-amsterdam.nl/nieuwsbrief/325-349/nieuwsbrief-335.htm
'Fort benoorden Spaarndam wordt bezoekerscentrum' op Stelling Forum: https://forum.stelling-amsterdam.nl/viewtopic.php?f=1&t=698
'Bezwaar tegen fort [aan de Nekkerweg] toegestaan' in Noordhollands Dagblad: http://www.noordhollandsdagblad.nl/nieuws/stadstreek/waterland/article5669408.ece/Bezwaar-tegen-fort-toegestaan

 

Piramides met een kleine z

Met dank aan Jack Koorneef, Joop Schreuder e.a.
Bron: 'Een onuitdoofbaar vuur. Betonnen verdedigingswerken in de Nieuwe Hollandse Waterlinie' (Douwe Koen) en 'Kazematten in het Interbellum' (H.R. Visser et al).

In het Oostfront van de Vesting Holland, wat we tegenwoordig weer Nieuwe Hollandse Waterlinie noemen, en het Zuidfront bij Dordrecht zijn in 1939-1940 vele honderden betonnen groepsschuilplaatsen gebouwd. En dus ook in het deel dat overlapt met de Stelling van Amsterdam. Naar hun vorm gaf de Duitse bezetter ze de bijnaam 'piramide'.

De schuilplaatsen zijn gebouwd volgens een strikt gestandaardiseerd ontwerp en werden universeel toegepast o.a. als gevechtschuilplaats, commandopost, verbandpost, opslagplaats etc. Het oorspronkelijke ontwerp van een infanteriestelling bestond uit één groepsschuilplaats, één voorgelegen mitrailleurkazemat met gietstalen pantserkoepel en enkele open mitrailleuropstellingen als uitwijkopstelling. Deze waren met een loopgraaf verbonden die, vanwege de hoge grondwaterstand, in een aarden wal op het maaiveld moest worden aangelegd. De groepsschuilplaatsen waren bestemd om 12 manschappen bescherming te bieden. Er was een kachel en acht britsen aanwezig maar periscoop e.d. zijn nergens geleverd.
Met zekerheid is bekend dat het ontwerp in oktober 1939 beschikbaar is gekomen. Tot maart 1940 is er gebouwd, toen besloten werd om de verdedigingslijn in de Grebbelinie te leggen. Daardoor zijn er ook groepsschuilplaatsen waarvan alleen de vloer of vloer en muren aanwezig zijn.

In het zuidelijk deel van het Oostfront werd boven de ingang of in de gang het jaartal '1940' in het beton uitgespaard. In het noordelijk deel staat boven de ingang een letter- en cijfercombinatie. De letter geeft het vak aan, bv. M is Muiden, waarna een volgnummer volgt. Maar er zijn ook eigenaardige varianten zoals AIIN, MI3N en MIZN.
In een aantal gevallen staat er achter de letter- en cijfercombinatie een kleine 'z'. Door onderzoek van Jack Koorneef in het archief van het Hoofdkwartier van de Vesting Holland is nu eindelijk bekend waar de letter 'z' voor staat (zie kaartlegenda links). Het blijkt dat de 'z' aangeeft dat het een zware uitvoering van de groepsschuilplaats betreft. Het was al bekend dat er twee sterkte uitvoeringen waren, W15-21 en W21-28 waarin de cijfers aangeven van welk kaliber geschut treffers geïncasseerd kunnen worden en de dikte van het beton voor de verschillende wanden 25-40 cm verschilt.
De 'z' blijkt dus een aanduiding te zijn voor de W21-28 schuilplaatsen op locaties waar een geconcentreerde vijandelijke aanval werd verwacht. In de wallen van de vestingen Muiden en Weesp liggen er een aantal evenals op Fort Hinderdam. Maar er zijn nog veel groepsschuilplaatsen waarvan de toegang onder het maaiveld ligt...

'Groepsschuilplaatsen type Pyramide -P-tjes-' op Fortificatie Forum: http://www.fortificatieforum.nl/viewtopic.php?f=29&t=705
Vraag 79 in de Fortificatie Forum Quiz: http://www.fortificatieforum.nl/viewtopic.php?f=88&t=1397
Kazematten Muiden: https://www.stelling-amsterdam.nl/forten/muiden-kazemat/
Kazematten Weesp: https://www.stelling-amsterdam.nl/forten/weesp-kazemat/
Veldstelling Uitermeer: https://www.stelling-amsterdam.nl/forten/uitermeer-veld/

 

Onlangs verschenen: Atlas Nieuwe Hollandse Waterlinie

Tekst: Jaap van Welsen†.

Op 2 december 2009 is in de Berlagezaal van de afdeling bouwkunde van de TU Delft het eerste exemplaar van de Atlas Nieuwe Hollandse Waterlinie aangeboden aan prof. M. van Gessel. De atlas is in opdracht van het Stimuleringsfonds voor Architectuur en het Projectbureau Nieuwe Hollandse Waterlinie tot stand gebracht door een team van ontwerpers, historici en vormgevers.

Johan van der Zwart en Clemens Steenbergen van de TU Delft hebben de linie cartografisch uitgewerkt aan de hand van vier thema’s: de ligging van het landschap, het inundatiesysteem, het strategisch stelsel en recente ontwikkelingen. Het resultaat is een kloek boekwerk, met fraai uitgevoerde kaarten. Deze tonen de samenhang van de linie als strategisch-landschappelijk bouwwerk. Ze laten de topografische opbouw hiervan zien in lagen en onderdelen. De atlas omvat daarnaast beschouwende essays van Bernard Colenbrander, Ed Taverne, Koos Bosma, Chris Will en Catherine Visser.

Hoewel de atlas – zoals de titel aangeeft – geheel aan de NHWL is gewijd, is zij ook van belang voor de kennis van de Stelling van Amsterdam omdat Chris Will in zijn bijdrage zeer gedetailleerd de werking van het inundatiesysteem beschrijft. Dit essay heeft daardoor een universele betekenis gekregen. Jammer is een storende fout in het opschrift van de kaart op pagina 162: de groepen en vakken van het Veldleger (in 1940). De linie, toen Oostfront Vesting Holland geheten, was geen stelling van het Veldleger. Dit was gedurende de mobilisatie 1939-1940 in de Grebbelinie, de Betuwe en Noord-Brabant gelegerd. De in de kaart aangegeven groepen waren deel van het Oostfront van de Vesting Holland.

Bij de aanbieding ging prof. Van Gessel in op de betekenis van de atlas als ontwerpinstrument en als toetsingskader voor ontwerpen voor herbestemming van de tot de linie behorende werken. Hij typeerde als kern van de linie dat zij een inundatiestelling is. Een geniale vondst, immers een omkering van het afwateringsstelsel. 
De atlas is verkrijgbaar via Forten Info Winkel en de boekhandel. De prijs bedraagt € 45.

Forten Info Winkel: http://www.forten.info/winkel/nhw/
Informatie van uitgever: http://www.010.nl/catalogue/book.php?id=608
Nieuwe Hollandse Waterlinie: http://www.forten.info/catalogus/nhw/

 

Statistiek 2009

In heel 2009 zijn er bijna 74.000 bezoeken aan de website Stelling van Amsterdam gebracht, ruim 8.000 meer dan het jaar ervoor (+12%) en wederom het jaarrecord. In totaal zijn er 495.199 bezoeken aan de website gebracht.

Gemiddeld waren er 6.142 bezoeken per maand (+672) oftewel 201 per dag (+21). Wederom is september de drukste en december de rustigste maand. Tijdens de bezoeken werden 584.000 webpagina's gedownload met een totale grootte van 29 gigabyte.
Het Windows besturingssysteem wordt voor 90,1% (-0,9) van de bezoeken gebruikt, Mac OS 6,2% (+1,5) en Linux 2,3% (-0,8). Internet Explorer is de webbrowser voor 74,2% (-3,5) van de bezoeken, gevolgd door Firefox 16,8% (+2) en Safari 3,8% (+0,9).

Het aantal nieuwsbrieven was met 26 stuks één meer dan het jaar ervoor. Er waren 3 (0) thema-nieuwsbrieven. Het aantal abonnees is het afgelopen jaar met 17% gestegen naar 867.
Het Stelling Forum heeft nu 137 (+39) gebruikers die in totaal 1.676 berichten hebben geplaatst. Het forum werd ruim 43.000 keer bezocht en dat is een toename van maar liefst 129%.

De website is 92 Mb groot en bestaat uit 1.161 webpagina's (+161) met 3.370 afbeeldingen. Het bevat 946 locaties (+43) van (verdwenen) bouwwerken met een bekende locatie.
De foto-collectie over de Stelling omvat 22.700 digitale opnamen (28 Gb). De collectie over evenementen op forten in binnen- en buitenland omvat 7.000 opnamen (10,5 Gb). En er moeten nog 1.700 foto's verwerkt worden...

Jaarcijfers: https://www.stelling-amsterdam.nl/colofon/website/jaarcijfers.htm

 

Website verbouwing

Voorjaar 2007 is de website al eens verbouwd omdat het aantal objecten zo groot geworden was, dat een duidelijker onderscheid tussen Stelling-objecten en ander militair erfgoed nodig was. Bleef over dat er nog veel Stelling-objecten waren en dat is sindsdien alleen maar toegenomen. Na maanden voorbereiding heeft kort voor de kerstdagen van 2009 een noemenswaardige herindeling plaatsgevonden.

Het hoofdstuk 'Forten, batterijen en andere werken' bevat nu alleen nog verdedigingwerken van de Stelling, in totaal 233 bekende locaties. De niet-verdedigingswerken zijn in een nieuw hoofdstuk 'Kazernes, magazijnen en infrastructuur' geplaatst. Daarin 184 bekende locaties van kazernes, magazijnen (w.o. sector- en groepsdepots), drinkwatervoorzieningen, buskruitfabrieken, oefenterreinen, militaire wegen enzovoort enzovoort. Zodoende zijn alle vier zuilen van de Stelling (inundaties, verdedigingswerken, logistiek en mensen) nu duidelijk op de website zichtbaar.
Door deze verbouwing moest de index op postcode, gemeente en naam verhuizen en is rechts in het scherm terecht gekomen onder Extra's. Verder is een flinke technische aanpassing doorgevoerd waardoor onder andere de positie bij zoekmachines verstevigd moet worden.
De 193 inundaties (polders) en inundatiewerken zijn ongewijzigd gebleven. En alle andere niet-Stelling objecten zijn aanwezig in het hoofdstuk 'Lunetten, bunkers en crisisbeheersing' (336 bekende locaties).

Aangezien de webmaster nog erg ontevreden is over de website, zal er nog verder gesleuteld gaan worden. Maar kom gerust de nieuwe indeling gebruiken en objecten ontdekken!

Inundatiestations: https://www.stelling-amsterdam.nl/inundaties/
Forten, batterijen en andere werken: https://www.stelling-amsterdam.nl/forten/
Kazernes, magazijnen en infrastructuur: https://www.stelling-amsterdam.nl/kazernes/
Mensen: https://www.stelling-amsterdam.nl/mensen/
Lunetten, bunkers en crisisbeheersing: https://www.stelling-amsterdam.nl/bunkers/
Index op naam en gemeente: https://www.stelling-amsterdam.nl/algemeen/index/

 

Deze nieuwsbrief is een uitgave van het Documentatiecentrum Stelling van Amsterdam. De redacteurs en auteurs aanvaarden geen aansprakelijkheid, op welke wijze ontstaan, door het gebruik van de inhoud van de website, nieuwsbrief of andere publicatie, door welke persoon en voor welk doel dan ook. Wij hebben ons best gedaan om alle rechthebbenden op deze website / nieuwsbrief te achterhalen. Eenieder die meent dat zijn/haar materiaal zonder voorafgaande toestemming hier is gebruikt, verzoeken wij om zich tot ons te wenden. Bij gebruik als bron voor publicaties en andere uitingen is bronvermelding verplicht en tevens wordt deskundige begeleiding, door bijvoorbeeld de redacteur of auteur, aanbevolen. In de nieuwsbrieven weergegeven meningen zijn een deel van een column of strikt persoonlijk tenzij expliciet anders is aangegeven. 'Majoor Van Hall' en 'Soldaat Troelstra' zijn fictieve militairen uit het verleden die dienen als pseudoniemen voor verschillende personen. Activiteiten zoals rondleidingen worden mogelijk door andere partijen georganiseerd en de verantwoordelijkheid voor inhoud, uitvoering e.d. ligt geheel bij de betreffende partij. De inhoud van een nieuwsbrief wordt na publicatie niet meer gewijzigd en kan later onjuist zijn gebleken of niet meer van toepassing zijn. De auteursrechten berusten bij René G.A. Ros tenzij anders is aangegeven.

 

Stelling van Amsterdam op Twitter Stelling van Amsterdam op Facebook Doc.centrum Stelling van Amsterdam op LinkedIn
Stelling van Amsterdam op foto-site Instagram Stelling van Amsterdam op video netwerk YouTube

Deze website wordt verzorgd door particuliere experts en is geen website van een overheid.
Alle rechten voorbehouden, o.a. gebruik door commerciële partijen alleen met voorafgaande toestemming.
Stelling van Amsterdam. Een stadsmuur van water.
UNESCO Werelderfgoed sinds 1996
FMTraining - Trainingen en cursussen voor gebruikers en ontwikkelaars van FileMaker (Advertentie)
 
 
 
Reizend restaurant SterkWater strijkt neer langs de Hollandse Waterlinies. In de grootste, oudste en prachtigste forten genieten haar gasten van een bijzondere avond uit, met een heerlijk 5-gangen diner en meeslepende verhalen. (Advertentie)