Kazernes, magazijnen en infrastructuur

Algemeen Verdedigingspark

(Magazijn Amsterdam, Magazijn Stelling van Amsterdam, Magazijn Algemeen Verdedigingspark, Militair Complex Hembrug, Hembrugterrein)

Locatie:

Gelegen in Zaandam aan Zijkanaal G van het Noordzeekanaal en gelegen aan een spoorweg nabij de Hemspoorbrug (1907-1983) met een spooraansluiting. Nabij is de Artillerie-Inrichtingen gelegen en aan de noordzijde het Sectorpark Zaandam, afd. Materieel, tegenwoordig samen het Hembrugterrein. Het terrein ligt in Polder VII van de IJ-polders en was een baggerdepot van Rijkswaterstaat.

Doel:

Opslag van wapens, beproeving van munitie en wapens en opslag van materieel (o.a. turf) t.b.v. de Stelling en de Nieuwe Hollandse Waterlinie.

Personeel:

Munitie onderzoekingsdienst, Keuring klein kaliber wapen detachement en Materiaal beproevings afdeling (1980/1983); sectie Afdeling Beproeving Wapens en Munitie KL (1987/1990)
Zie Vuurwerker Meerhof en Voorman Wipprecht.

Historie:

Zie Historische kalender.

Omschrijving:

Het park is nooit aangelegd zoals gepland. Er zijn enkele gebouwen geweest maar de ondergeschikte sectorparken waren groter van omvang. Er zijn een viertal, inmiddels gesloopte, lattenloodsen voor de opslag van turf geweest als onderdeel van de proviandering. Zie ook Veenderij Akerpolder.

Pas in de loop van de Eerste Wereldoorlog werd op grotere schaal gebouwd: kantoren, kleine magazijnen, werkplaatsen, opslagloodsen en een terrein voor munitieproeven. Waarschijnlijk onder andere een bergloods (nr. 90, gesloopt 1926-1931), loods (nr. 109, gesloopt 1951-1956) en troepenloods (nr. 141, gesloopt 1936-1941). De meeste andere gebouwen uit die periode zijn nog aanwezig.
Als bouwketen werden de logiesloodsen gebruikt die bij de bouw van Fort bij Spijkerboor, Fort bij Kudelstaart en Fort aan de Drecht waren gebruikt.

Volgens een brief d.d. 21 augustus 1920 van het Hoofd van het Bureau Internering was op dat moment geïntereerd Duits oorlogsmaterieel opgeslagen: 25.587 patroontassen, 30.145 geweerriemen en 634 gasreservoirs.

Tussen 1920 en 1940 werd het een magazijncomplex voor de hoofdvoorraden artilleriematerieel en munitie van het Veldleger. Daarvoor zijn er meer magazijnen en schietbanen gebouwd. Bovendien zijn er een drietal magazijncomplexen in de Grote IJ-polder, aan de andere zijde van het Noordzeekanaal, gebouwd: Noordertocht, Noorderweg en Zuiderweg.

Gedurende de Tweede Wereldoorlog zijn er ondergrondse schuilplaatsen aangelegd die mogelijk nog aanwezig zijn.
Volgens een verzetsgroep (Groep Albrecht) was er op 8 augustus 1944 een "Kriegseinsatzlager" in Zaandam waar vermoedelijk dit terrein mee wordt bedoelt.

Na 1945 tot ongeveer 1960 is het een mobilisatie-complex geweest waarvoor diverse nieuwe gebouwen zijn gebouwd. In dezelfde tijd werden magazijnen gesloopt die voor het oorspronkelijke Algemeen Verdedigingspark op de zuidwestelijke strook waren gebouwd.

Uit stukken is bekend dat hier een niet-gebruikte pantserkoepel voor 4,7 cm PAG aanwezig was, onder beheer van de 160 T.D. Basis Depot Compagnie, detachement Hembrug. Deze koepel is, met een tweede koepel van het Mobiliteit-magazijn "Het Schouw" (vm. Sectorpark Ilpendam, afd. Materieel), op 2 november 1956 overgebracht naar het complex Rijksdorp van de Koninklijke Luchtmacht. Later zijn deze naar het Geniemuseum (Vught) en Legermuseum (Delft) overgebracht.

In 1986 overwogen als locatie voor geleide wapen-eenheden, zie Geleide Wapens Amsterdam.

Omgeving:

De originele situatie rond het park is behouden met uitzondering van het verdwijnen van de Hemspoorbrug en de spoorweg Amsterdam - Zaandam: vervangen door de Hemtunnel.

Eigenaar:

Ministerie van Financieën, Rijksvastgoed- en ontwikkelingsbedrijf

Gebruiker:

Stichting Mobiele Artillerie

Gebruik:

huisvesting en opslag

Monument status:

Diverse gebouwen zijn rijks- of gemeentelijk monument.