Kazernes, magazijnen en infrastructuur

Veenderij Akerpolder

Locatie:

De Middelveldsche Akerpolder ligt in het westen van Amsterdam, tegen de Ringvaart van de Haarlemmermeerpolder.

De Rahder fabriek was gevestigd in Nieuweroord (Drenthe) ten oosten van Hoogeveen.

Doel:

Proefneming om veenslik uit de omgeving van Amsterdam te laten persen tot Rahder-turven en hiermee stookproeven te doen.

Personeel:

-

Historie:

Zie Historische kalender.

Omschrijving:

In verband met de proviandering (zie Proviandering) werden er onder andere proeven genomen om te bepalen of veen uit de omgeving van Amsterdam als turf een geschikte brandstof zou zijn. Om daarmee het brandstoftekort tijdens een beleg te verkleinen.
Deze proeven vonden plaats onder leiding van Kapitein-Intendant J.H. Bakker. Op 3 mei 1892 schreef hij te zijn bevordert tot Majoor-Intendant en in Den Haag zal gaan werken. Op last van de Minister van Oorlog bleef hij de leiding over de proefneming houden.

Inundatieveld

Voor de Posten van Kraijenhoff vormde de Akerpolder een inundatieveld voor Post nummer 8 op de Akerdijk en Post nummer 11 aan de Slimmeweg bij Sloten. In 1876 werd een nieuwe molen gebouwd en werd een 20-jarige concessie tot vervening verleend (zie ook Akermolen).

Veenslik

Op 25 mei 1892 werd een ijzeren schuit geladen met vrij droog veenslik uit de Akerpolder. Poldermeester Van Breemen en Kapt. Bakker waren daarbij aanwezig.
Schipper Dirk Vliek moest zich melden bij H. Akkermann bij de Watermachine "de Leijnden". Na het laden nam de vaartocht naar de Rahder-turffabriek in Drenthe vier dagen in beslag.

Rahder-turf

Het bedrijf Rahder was in 1849 ontstaan voor de vervening rond Westerbork. In 1893 was Jan Rahder Czn. de "Directeur der Machinale Rahder-turffabriek", gevestigd in Nieuweroord.
In november 1863 had de firma octrooi gekregen op een methode om met een stoommachine veen tot "turf van groote digtheid" te maken.

Na het persen en vier maanden drogen, vertraagd door regenachtig weer, werden de turven op 21 september 1892 naar Amsterdam gevaren.
De 8.850 stuks geperste turven werden gelost aan de achterzijde van het Rijks Centraal Magazijn van Militaire Kleding en Uitrusting.

Stookproeven

Half oktober 1892 werden de turven gebruikt voor stookproeven in de Stoommeelfabriek "de Weichsel" en Stoommeel- en broodfabriek "Ceres", beide te Amsterdam.

Majoor Bakker schreef daarover aan Rahder:
"De geperste turf heeft uitstekend voldaan, zoowel wat het warmtegevend vermogen betreft, als wat de brandbaarheid en het aschgehalte aangaat."
"In de "Ceres" zijn twee groote ovens met turf verhit. De eerste oven is groot. ... Daarin werden 300 turven verstookt; in 1 uur tijds was die oven oververhit zoodat het brood bijna verbrandde."

Het eindrapport werd door Majoor Bakker opgesteld en Stellingcommandant Gen.-Maj. H.W. van Marle stuurde Jan Rahder op 5 april 1893 een schriftelijke dankzegging.

Proeven 1893

In 1893 werd wederom een proef gehouden in de Akerpolder, onder leiding van Majoor der Genie Kool te Haarlem. Een veenpersmachine van dhr. Schlickeysen uit Berlijn werkte in combinatie met een "machine naar de vinding van dhr. van Breemen" (waarschijnlijk een veensteekmachine).

Epiloog

Uiteindelijk hebben deze proeven geleid tot de bouw van vier turfloodsen, op het terrein van het latere Algemeen Verdedigingspark, van 1899 t.e.m. 1905. Hier werd een voorraad turf, vermoedelijk van buiten de Stelling, opgeslagen welke gebruikt en aangevuld werd.
Het is niet bekend of en welke polder(s) niet verveend zijn om in geval van oorlog te vervenen en als brandstof te gebruiken. Mogelijk was dat de Osdorper Binnenpolder welke pas werd ontgonnen van 1939?-1940. Dit gebeurde onder de naam Veenderij Eendracht als werkverschaffing door de Nederlandse Heide Maatschappij. In 1941 werd de polder weer drooggelegd.

In 1962 werden de laatste Rahder-turven in Nieuweroord gemaakt en in 1970 vond liquidatie van het bedrijf plaats.

Omgeving:

De originele situatie in de Akerpolder is geheel gewijzigd door woningbouw.

Eigenaar:

idem

Gebruiker:

geen

Gebruik:

geen

Monument status:

Geen