|
InleidingBeste lezer, Een voorspoedig 2021 toegewenst! Denk niet dat ik in de kerstvakantie heel druk ben geweest voor deze nieuwsbrief. De meeste artikelen waren al een of meer maanden klaar, maar konden pas gepubliceerd worden na eerdere artikelen. Er is nog materiaal uit te werken voor de volgende nieuwsbrieven, en daar wordt aan gewerkt nog voor deze nieuwsbrief werd gepubliceerd. Maar eerst deze nieuwsbrief, op de dag dat de Stelling-website 22 jaar bestaat! Eerst enkele gedachten van mij over 2020 en 2021, die je ook mag overslaan. Dat ook de Friezen de hoofdstad verdedigden en in de Stelling waren gelegerd tijdens de mobilisatie, wordt mooi bewezen door 10 prentbriefkaarten. Tussendoor even een artikeltje met wat cijfers over de website in 2020. Dan een artikel over ondergrondse militaire pijpleidingen waarvan een afgedankt tracé in de bodem van de Stelling ligt. Weer een tussendoortje met historische gebeurtenissen dit jaar een eeuw geleden. En tenslotte de vondst van de naam van de fortcommandant van Fort bij Uithoorn. Lees deze nieuwsbrief op: https://www.stelling-amsterdam.nl/nieuwsbrief/2021/nieuwsbrief-496/ Veel leesplezier! Tip: houd de cursor boven elke afbeelding om een beschrijving te zien.
|
Dienstberichten- Het jaar 2021 wordt het vierde jaar dat René Ros als specialist Stelling van Amsterdam werkzaam is bij het Kenniscentrum Waterlinies. Het werk begon met vooral een ruimte en vervolgens een website inrichten, maar is steeds inhoudelijker geworden. Partijen zoals de provincie Noord-Holland en Landschap Noord-Holland laten zich informeren en leggen bijvoorbeeld stukken ter advies aan het Kenniscentrum voor. En leuk samenwerken met collega's en betrokkenen waarbij we elkaar met kennis, vaardigheden en humor aanvullen. Met ingang van dit jaar wordt de werktijd verlengd tot twee dagen per week. Ik verheug me op het nieuwe jaar! En neem gerust contact op, zeker als gemeente of forteigenaar. - Dit nieuwe jaar is het tien jaar geleden dat 'Documentatiecentrum Stelling van Amsterdam' in gebruik werd genomen als koepelnaam voor de activiteiten, publicaties, onderzoek en de collectie. - Je ziet het niet, maar het is wel gedaan: aan de website zijn verbeteringen gemaakt, om ervoor te zorgen dat de pagina's beter gevonden worden als er op de naam van de forten of de naamvarianten wordt gezocht. - Het Mobilisatiecomplex Bussum (Fransche Kampweg en Nieuwe 's-Gravelandseweg) is de afgelopen jaren vrijwel geheel gesloopt. Alleen het transformatorgebouw, de waterlopen en een deel van het hekwerk zijn nog aanwezig. De helft van het terrein is natuurgebied geworden en aan de open plekken is te zien waar de magazijnen stonden en de wegen liepen. Op de andere helft zijn woningen en appartementscomplexen gebouwd. Jammer, in heel Noord-Holland zijn er dan nog maar een paar van dergelijke magazijnen over. - Wederom een overlijdensbericht, alhoewel nog wat incompleet. Rond 15 november 2020 is Rinah Pomeranz in Israël overleden. Zij was de laatst bekende, levende onderduiker van de familie Klop op de Kustbatterij bij Diemerdam. Zolang haar naam genoemd wordt, blijft ze voortleven.
|
De beste wensen van een cynicusTekst: René Ros.
Cultuurhistorie is geen essentiële dienst en dat zal niemand betwisten. Pas als aan de eerste levensbehoeften is voldaan, geeft cultuur een meerwaarde aan het leven. Aan de gezondheidszorg hebben we altijd veel meer te danken, en vooral nu. Zij voorkomen veel ellende, terwijl cultuur voor plezier zorgt. Wat mij betreft is 'kennis' het woord van het jaar 2020. Mensen zonder enige kennis op een bepaald vakgebied, geven zonder probleem een oordeel over zaken waar ze weinig van af weten. Maar wee je gebeente als je iets zegt over hun vakgebied. Dan wordt - terecht - wél bescheidenheid verwacht, in de vorm van nieuwsgierigheid en hoogstens vragen stellen. Maar belangrijk is ook om te vertrouwen in andermans kennis, en je houden aan de daaruit volgende afspraken en regels. Iedereen kent voorbeelden van gebrek aan kennis en teveel overmoedigheid in zijn eigen omgeving. En kijk op 'sociale media' en je ziet meerdere keren per seconde overmoedigheid voorbij komen. Ondertussen blijkt dat een politicus beter politiek bedrijft dan een zakenman. Dat een persoon met een meerjarige opleiding je wasmachine beter kan repareren dan je handige buurman. Dat een leraar beter onderwijs kan geven dan de ouders. Natuurlijk worden er ook door deskundigen verkeerde beslissingen genomen. Zeker als er ook voor hen nieuwe situaties optreden en ze al lerende moeten werken. Wetenschappers en academici weten ook goed wat ze niet weten. Politici nemen beslissingen waarvan wij niet weten wat er allemaal meegewogen moet worden en wij blij mogen zijn dat wij die niet hoeven te maken. Journalisten doen over het algemeen hun best voor een samengevatte weergave van de werkelijkheid. Uiteraard zijn ze allemaal verantwoording schuldig, achteraf. Altijd is er wat te verbeteren, en soms zijn er onherstelbare blunders gemaakt. Mijn goede voornemen is dat ik weer mijn kennis zal delen en graag die van anderen verneem. Video 'The Dunning-Kruger Effect' op YouTube
|
Fryslân BoppeTekst: René Ros.
Van de meeste kaarten is Willem Mulder de afzender en Cornelia van der Werf (*1885) de ontvanger. Op die kaarten staat ook 'Fort Nekkerweg' geschreven en de eenheid 2e Regiment, 2e Bataljon, 3e Compagnie. Dat 2e Regiment kan volgens de bezettingsstaat alleen het 2e Regiment Vesting-Artillerie zijn. Hij komt op de lijst uit 1915 voor van de militairen van Fort aan de Nekkerweg die vrijgesteld waren van de stemplicht. Met daarbij zijn geboortedatum 14-6-1887 en geboorteplaats Staphorst. Online was een huwelijksakte met dezelfde naam en juiste leeftijd te vinden; in 1913 was ontvanger Cornelia van der Werf in Sneek zijn vrouw geworden. Het identificeren van een militair gaat niet vaak zo makkelijk en overtuigend! Zes van de tien foto's zijn groepsfoto's. Een is vermoedelijk op de Oranje-Nassaukazerne in Amsterdam gemaakt. Een andere foto toont manschappen bij een aantal tenten met een bergloods op de achtergrond; maar Fort aan de Nekkerweg had geen bergloods!?
Op 21 december 1914 werd hun dochter Gesiena geboren, het enige kind waar ik een vermelding van kon vinden. Zijn vrouw was dus zwanger toen hij voor de mobilisatie op moest komen en de vele kaarten stuurde... Omdat het Nationaal Archief heel beperkt open is, zijn de controlelijsten van de twee genoemde militairen nog niet geraadpleegd. De militaire stamboeken zijn tegenwoordig online in te zien en wel geraadpleegd. Met de beschikbare informatie zijn toch al twee korte biografieën van hen aan de website toegevoegd. Zodat iedereen hun namen kan weten en ze een beetje voortleven in onze herinneringen. Kanonnier Mulder (nieuw)
|
Statistiek 2020Tekst: René Ros. In heel 2020 werden er ongeveer 100.000 bezoeken aan de website Stelling van Amsterdam gebracht. In totaal zijn er bijna 1,8 miljoen bezoeken aan de website gebracht sinds de eerste publicatie in 1999. De website is 252 MB groot en bestaat uit 1.194 webpagina's inclusief de nieuwsbrieven.
Het aantal nieuwsbrieven was met elf stuks acht lager dan het jaar ervoor, met nul thema-nieuwsbrieven. Het aantal abonnees is het afgelopen jaar gestegen naar 800. Maar de verschuiving naar sociale media is voortgezet: 696 volgers op Twitter, 382 op Facebook, 237 op Instagram en 50 op LinkedIn. Bij elkaar 2.165 personen. Tevens zijn er via de website 78 vragen ontvangen. Er zijn 11 activiteiten georganiseerd of aan bijgedragen, merendeels online, met 225 deelnemers.
|
Onzichtbaar militair erfgoedTekst: René Ros. Fossiele brandstoffen waren en zijn nog steeds van vitaal belang voor een leger. Vaste steenkool in de 18-20e eeuw en vloeibare olie in de 19-21e eeuw. Pijpleidingen ten behoeve van de landsverdediging kwamen pas in de 20ste eeuw, maar ook daarvan is het nodige alweer afgedankt en erfgoed geworden. Zo ligt er ook in de Stelling van Amsterdam een stukje ondergrondse infrastructuur uit de Koude Oorlog. Laten we hopen dat de rest spoedig groener benut wordt of ook erfgoed wordt.
De kentekens van de verschillende auto's die ik heb gehad, zullen via camerabeelden wel in de MIVD databases terecht zijn gekomen met de aantekening "ongevaarlijke mafkees". Want ik heb in de loop van de decennia diverse locaties opgezocht en van buitenaf gefotografeerd, vooral tijdens binnenlandse vakanties. Enkele van die installaties zijn ondertussen gesloopt. De rode paaltjes en putten zijn naalden in een hooiberg, en het zoeken ernaar vergelijkbaar met zoeken naar grenspalen. Op de Risicokaart-website kan je de DPO-leidingen gewoon vinden, zeker als je weet waar ze beginnen en eindigen. Fascinerend, maar hier moet het een kort verhaal blijven.
Op diezelfde kaart staat de leiding aangegeven tussen Aalsmeer via Mijdrecht naar Loenersloot waar het eindigt. Mijn theorie is dat de leiding langs de snelweg A2 naar depot Klaphek (nabij Nieuwegein) liep, en na buitengebruikstelling bij een verbreding van de snelweg is opgeruimd. De rest moet nog ondergronds aanwezig zijn, maar staat niet op de Risicokaart. In de Stelling liep de leiding onder een deel van de Geniedijk Haarlemmermeer met een aansluiting op het pompstation Schiphol (5SCP) dat op de Batterij aan de Aalsmeerderweg stond. In dat stuk Geniedijk zit nog een vreemde, afwijkende put. Is dat een zichtbaar restant van leiding 'YSK' ? In juli besloot ik brutaal te zijn en gewoon al mijn vragen voor te leggen aan de partij die het antwoord weet: DPO. En niet alleen vragen over de omgeving Amsterdam maar ook over vooral afgestoten locaties in de rest van Nederland. Dezelfde dag kreeg ik al een enthousiaste reactie met een deel van de antwoorden en de belofte een en ander na te zoeken. Daarna heb ik helaas geen reactie meer ontvangen. Zijn de leidingen toch nog wel wat geheimer dan je zou denken? Of sta ik bij de MIVD met een zwaardere classificatie genoteerd? Batterij aan de Aalsmeerderweg
|
Dit jaar een eeuw geleden...Tekst: René Ros. Tussen 2020 en 2029 zitten we in een periode dat we niet kunnen stilstaan bij bouwwerken die 100 jaar oud zijn geworden. Tussen 1920 en 1929 was het kazematloze tijdperk. De bezuinigingen na de Eerste Wereldoorlog waren een belangrijke aanleiding.
... werd de Positie van IJmuiden inclusief het fort buiten de Stelling geplaatst en werd het onderdeel van de kustverdediging, ... hervatte de Buskruitfabriek De Krijgsman de productie van kruit voor militaire doeleinden, ... gingen de op Fort bij Spijkerboor gevangen dienstweigeraars in hongerstaking, Het gehele jaar zijn deze en 3.400 andere historische gebeurtenissen te vinden in de Historische Kalender. Op de bewuste datum worden ze automatisch gepubliceerd op onze Twitter en FaceBook kanalen.
|
Reserve-officier Segov te UithoornTekst: René Ros. In de vorige nieuwsbrief werd in het artikel 'De voetbal én de medaille waren rond' aangegeven dat de naam van de fortcommandant van Fort bij Uithoorn daar ook bij genoemd werd. Die commandant ontving op 1 juli 1916 de ruim 200 man van de 75-km afstandsmars op het fort. Het leek heel moeilijk om in een familie van beroepsmilitairen de juiste Segov te vinden.
Alhoewel zelfs geen voorletters gegeven waren, werd een poging gedaan meer over Segov en De Blonde te vinden. Van De Blonde was al snel duidelijk dat er online geen mogelijke kandidaten te vinden waren. Bij Segov was het probleem anders, daar werden te veel kandidaten gevonden waaronder vier militairen die als officieren in het Nederlandsch Indisch Leger hadden gediend. Twee ervan hadden een hoogste rang boven die van een fortcommandant, zodat Jan Paul Willem Segov als kapitein de meest waarschijnlijke kandidaat werd. Voor alle kandidaten werd gezocht naar meer informatie die dat kon bevestigen of ontkrachten. Tot mijn grote verbazing bleek op een persoonskaart van Jan Paul Willem Segov in het online bevolkingsregister van 's-Gravenhage, weliswaar in potlood maar toch duidelijk, naast de stempel 'gepensioneerd' te staan: "de man is in militairen dienst sedert de mobilisatie. Te Uithoorn (fort)". Vervolgens kon zijn KNIL-stamboek vermelding online bij het Nationaal Archief ingezien worden. Alle bevorderingen, overplaatsingen en eenheden stonden er in, evenals krijgsverrichtingen. En de gedigitaliseerde Officiersboekjes van het Nationaal Militair Museum gaven aanvullende informatie over zijn tijdelijke aanstelling tijdens de mobilisatie.
"Daar is bijv. onze fortcommandant, de kapitein; van het Indische leger, een kerel, waarvan wij stuk voor stuk de overtuiging hebben, dat hij voor z'n taak in werkelikheid zou staan, en die bovendien beschikt over zeer veel takt, en welwillendheid; als men deze man enige zelfstandigheid liet, hij zou werkelik de maatschappelike nadelen voor ons zo gering mogelijk weten te maken, zonder iets van z'n militaire plicht te verwaarlozen. Maar de man wordt gewoon begraven onder een berg papier, en is gedwongen, tegen zijn eigen verstand in, de militaire idioot uit te hangen." Fortcommandant Segov (nieuw)
|
|
Deze nieuwsbrief is een uitgave van het Documentatiecentrum Stelling van Amsterdam. De redacteurs en auteurs aanvaarden geen aansprakelijkheid, op welke wijze ontstaan, door het gebruik van de inhoud van de website, nieuwsbrief of andere publicatie, door welke persoon en voor welk doel dan ook. Wij hebben ons best gedaan om alle rechthebbenden op deze website / nieuwsbrief te achterhalen. Eenieder die meent dat zijn/haar materiaal zonder voorafgaande toestemming hier is gebruikt, verzoeken wij om zich tot ons te wenden. Bij gebruik als bron voor publicaties en andere uitingen is bronvermelding verplicht en tevens wordt deskundige begeleiding, door bijvoorbeeld de redacteur of auteur, aanbevolen. In de nieuwsbrieven weergegeven meningen zijn een deel van een column of strikt persoonlijk tenzij expliciet anders is aangegeven. 'Majoor Van Hall' en 'Soldaat Troelstra' zijn fictieve militairen uit het verleden die dienen als pseudoniemen voor verschillende personen. Activiteiten zoals rondleidingen worden mogelijk door andere partijen georganiseerd en de verantwoordelijkheid voor inhoud, uitvoering e.d. ligt geheel bij de betreffende partij. De inhoud van een nieuwsbrief wordt na publicatie niet meer gewijzigd en kan later onjuist zijn gebleken of niet meer van toepassing zijn. De auteursrechten berusten bij René G.A. Ros tenzij anders is aangegeven.
|
Nieuwsbrief 496
Het jaar 2020 zullen we ons nog lang heugen. Tenminste, ik hoop niet dat 2021 het zal overtreffen. Ondanks dat iedereen geprobeerd heeft om tijdens de corona-crisis zo normaal mogelijk door te gaan, is het op veel vlakken een grotendeels verloren jaar. Indrukwekkend zijn de partijen die zich sterk moesten aanpassen en dat ook daadwerkelijk gedaan hebben.
Tot mijn grote genoegen kon ik tien foto's en prentbriefkaarten uit de nalatenschap van één dienstplichtig militair verwerven. Ze beslaan de periode september t.e.m. december 1914. Het leukste was dat ik zijn naam en die van zijn dienstmakkers al wist...
Op 24 oktober 1914 was Mulder blijkbaar met verlof in Franeker en stuurde Uitze Jans Wijmenga (1879-1958, ook bekend uit de lijst en ook een Fries) hem een soortgelijke groepsfoto met negen manschappen. "Kamer 28 present, kijkjes gekomen voor middag orders, gegroet van slaapje, uw paketten zijn in ontvangst genomen" schreef hij achterop. Kamer 28 zit rechts in het hoofdgebouw, zodat zij tot de bemanning van de rechter keelkazemat of rechter hefkoepel behoorden. Helaas is niet, bijvoorbeeld met een kruisje, aangegeven wie Mulder en Wijmenga op de groepsfoto's zijn.
Per maand waren er gemiddeld 8.300 bezoeken oftewel 274 per dag. Deze keer waren maart en april, de eerste maanden van de eerste lockdown, de drukste maanden en december de rustigste maand. De afgelopen jaren is er veel last geweest van log-spammers maar dat lijkt te verminderen. Ook waren er minder nieuwsbrieven en helemaal geen thema-nieuwsbrieven die over het algemeen beter gelezen worden. 
In 1957 werd de stichting Defensie Olie Centrale (DOC) opgericht met als doel om het Nederlandse deel van het Central Europe Pipeline System (CEPS) te beheren. Tijdens de Tweede Wereldoorlog waren tijdelijk pijpleidingen aangelegd om de troepen van brandstof te voorzien. In de Koude Oorlog werden meerdere permanente leidingnetten aangelegd waaronder het CEPS in België, Frankrijk, Nederland en het toenmalige West-Duitsland.
Ook tussen Rotterdam-Pernis en Schiphol ligt, via Zoetermeer, een dergelijke pijpleiding (31B ZS 12") die nu voor de aanvoer van kerosine wordt gebruikt. Jarenlang voeren er ook tankschepen, waarvan gezegd wordt dat dat was om het bestaan van de pijpleiding geheim te houden. Het kan ook zijn dat de capaciteit onvoldoende was, maar dat is speculatie. Op een kaart uit 2008 was nog een oudere en kleinere leiding naar Schiphol te zien die niet meer gebruikt werd.
En wel de leiding P17 YSK 4" en ookwel PSK4 genoemd. De leiding liep van Pernis, via de vliegvelden Ypenburg en Valkenburg naar Schiphol. In de afkortingen herken je de letters van die aansluitingen, maar niet de K.
Dit jaar een eeuw geleden...
Al met al weten we vooral veel over zijn tijd in Indië, van het feit dat hij in dienst ging in zijn woonplaats Meester Cornelis tot het jaarbedrag van zijn pensioen. Wellicht heeft hij andere, ons bekende militairen daar meegemaakt, zoals De Grave, Hioolen en Van Linden Tol. Over zijn tijd als fortcommandant zal niet gauw een dagboek opduiken. Wat er van hem bekend is, is beschreven in een nieuwe biografie op de website. Helaas zijn er geen foto's bekend.