Sluit [X]   
 

Oranje-Nassau Kazerne in 1918: "Aanvraag voor avondpermissie tot 12 uur" met 22 korporaals

© 1999-2024, René G.A. Ros
Laatst gewijzigd 29-1-2024

Donateur worden?

Nieuwsbrief

Nieuwsgierig? Lees deze nieuwsbrief maar!Nieuwsbrief 499

Nieuwsbrief Stelling van Amsterdam
Een nieuwsbrief over militair erfgoed in de regio Groot-Amsterdam.
23ste jaargang, nummer 499, 7 april 2021

 

Inhoud

In deze nieuwsbrief:

 

Inleiding

Beste lezer,

Eindelijk weer eens een verslagje van een veldtochtje na de winterslaap, een rondje militair erfgoed nabij Weesp komt in het eerste artikel aan bod. Vervolgens over het infanterieschild dat zijn initiatief in de Stelling vond maar het laatste gebruik in de Grebbelinie.
Het middelpunt van deze nieuwsbrief is een vooraankondiging van de herinneringen van artillerie-officier Rang. Lees en verheug je alvast op deze bijzondere bron.!
Dan de aankondiging van de laatste online lezing van dit winterseizoen. En tenslotte, als klapstuk, het opduiken van een lang gezochte kazemat in Muiden.

Daarnaast hoor ik graag wat je van de nieuwsbrieven vindt, welke onderwerpen je aanspreken of welke onderwerpen je mist. Stuur gerust een e-mail met je mening.

Lees deze nieuwsbrief op: https://www.stelling-amsterdam.nl/nieuwsbrief/2021/nieuwsbrief-499/
De volgende nieuwsbrief zal waarschijnlijk op 5 of 12 mei verschijnen.
Wil jij een artikel over militaire historie schrijven voor deze nieuwsbrief? Of heb je tips en wensen voor artikelen? Laat het ons dan weten!

Veel leesplezier!
René Ros
https://doccentrum.stelling-amsterdam.nl/

Tip: houd de cursor boven elke afbeelding om een beschrijving te zien.

 

Dienstberichten

- Wegens het niet doorgaan van fysieke lezingen blijft ook de bijhorende gift van een fles wijn achterwege. Ik (René) drink geen wijn dus die flessen gaan naar vrouwlief. Probleem is dat die wijnvoorraad in het afgelopen jaar vrijwel geheel is 'opgedroogd'. En dat bedreigt het draagvlak onder mijn eigenaardige hobby in zeer ernstige mate. 🤣
Mocht je daar een positieve bijdrage aan willen leveren, dan wil ik graag suggereren om een fles rode, witte of rosé wijn te sturen aan: mw. Ros, Postbus 5104, 1380GC Weesp. Alvast bedankt!!! 😎🍷😂

- Enkele jaren geleden zijn de webpagina's over de nevenbatterijen en de kringenwetgebouwen van de website weggehaald, als te onbelangrijk voor openbare publicatie. De nevenbatterijen zijn te klein en van de meeste kringenwetgebouwen is veelal nog niet bewezen dat ze daadwerkelijk een gevolg van de kringenwet zijn. Bovendien zaten de gegevens toch wel in de database, voor wie er naar vroeg. Onlangs toch maar tot inkeer gekomen, vanwege het vergroten van de bekendheid van de kringenwetgebouwen en omdat de nevenbatterijen toch wel een belangrijke functie in de Stelling hadden. En wellicht komen er toch ooit nog eens aanvullingen van anderen op.
Nevenbatterijen
Kringenwetgebouwen

- We ontvingen van de familie bericht dat op 19 oktober 2017, 90 jaar oud, beambte Berkhof was overleden. Zijn biografie op onze website is daardoor een herinnering aan hem en zijn collega's geworden.
Beambte Berkhof

- Na een online zoekactie bleek ook Willem Heijkoop te zijn overleden, op 25 januari 2018, in Canada. In 1952 was hij naar dat land geëmigreerd. Voor ons blijft hij Soldaat Heijkoop van het Fort bij de Liebrug. Dat ook hij in vrede mag rusten.
Soldaat Heijkoop

- Ook langs deze weg betuigen wij ons medeleven en respect aan David Ross vanwege het ziekbed en het overlijden van zijn vrouw Marion. David is al vele jaren een goede vriend en houdt zich al bijna net zo lang bezig met de forten in Noord-Brabant. Meer dan ooit hebben we behoefte aan een mooie veldtocht en een goed afsluitend dinér.
Zuider Frontier

 

Tour de Bloemendalerpolder

Tekst en foto's: René Ros.

kringenwetboerderij VechthoeveDonderdag 25 maart was volgens mij echt de eerste zonnige lentedag van 2021. Om 15.00 uur kreeg een gezinslid de uitslag van een corona-test. Die was negatief zodat we het huis weer uit mochten. Uw razende reporter stapte meteen op de fiets om in de nabijgelegen Bloemendalerpolder te gaan kijken en fotograferen. Door wegafsluitingen werd dat een behoorlijk groot rondje langs kazematten, kringenwetboerderij en radarstation.

Eerst de oude Papelaan de polder in, langs het galgenveld, naar de snelweg A1. De zandophogingen hebben het radarstation Seeadler bereikt en lopen nu tussen de gebouwen door. Ben benieuwd wat de uiteindelijke hoogteverschillen gaan worden, vanwege het inklinken. Maar, zoals eerder in deze nieuwsbrief gemeld, blijven de gebouwen wel behouden.
De Papelaan liep echter dood op de zandbaan die aangelegd werd voor een nieuwe weg vanaf de afslag Muiden-Weesp naar Weesp. De weg daalt, tussen gebouwen en funderingen van Seeadler door, naar polderniveau en gaat met een enorme omweg naar Weesp. Waar het uitkomt bovenop het voormalige tuintje van wijlen mijn schoonvader, waar het goed bramen plukken was.

Aanleg van de weg naar Weesp.De Papelaan werd teruggefietst en via de Korte Muiderweg wilde ik omfietsen om weer op het Breedlandpad langs de snelweg te komen. Maar ja, dan kom je langs de kringenwetboerderij Vechthoeve en werd ik toch nieuwsgierig hoe het daarmee staat. Sinds de spectaculaire en dure verplaatsing in 2016 is er niets meer over vernomen. Het staat er nogsteeds zoals het er is geplaatst, in een bouwterrein zonder wegverharding, maar lijkt wel gebruikt of bewoond te worden. Nu ik er toch was, even gekeken bij de G-kazemat en groepsschuilplaats aan de Vechtkade. Ik woon er dichtbij maar toch 17 jaar geleden sinds ik er de laatste keer foto's maakte... De grotere VIS-kazemat had ik in 2013 nog gezien en staat er nog hetzelfde bij.

Dan eindelijk bij het aquaduct het Breedlandpad op. Dit pad is vernoemd naar de boerderij Breedland welke de kern van Seeadler was. De boerderij lag waar nu de rijstroken richting Amersfoort liggen. Het pad was tijdelijk doodlopend en dat was ter hoogte van de hooggelegen afrit. Eenmaal boven was er een mooi uitzicht over de polder en waren de gebouwen van Seeadler goed te zien. Maar om aan de andere kant van de werkzaamheden te komen, moest ik via de Maxis omfietsen. En dan kom je langs de schamele restanten van de kruitfabriek bij Muiden, binnenkort onderdeel van de bebouwde kom van het plaatsje. Dat kost ook extra tijd evenals het bij de Maxis verhogen van het interne vochtgehalte.

Gebouw en fundering Seealder met shovel.Langs het Amsterdam-Rijnkanaal onder de twee snelwegbruggen door en meteen linksaf weer het Breedlandpad op. Wind mee, maar het pad moest ook wéér teruggefietst worden. De gebouwen van Seeadler konden door deze inspanning nu wel goed met het zand en van dichtbij gefotografeerd worden. De polder zal nooit meer zo mooi worden als het was. En met alle bouwwerkzaamheden en zandlichamen is het nu helemaal niet om aan te zien. Laten we hopen dat als de rust weerkeert er een woonwijk en natuurgebied is, waarin Seeadler een baken van historie zal zijn.

Radarstation Seeadler
'Duits radarstation Seeadler blijft behouden' in Nieuwsbrief 486
'German Radar Station Seeadler near Amsterdam' op YouTube

 

Het Duitse infanterieschild

Tekst en foto's: René Ros.
Bron: Het stalen infanterieschild van het Nederlandse Leger, John Verbeek†, 1999.

Voorzijde van het Infanterieschild.Sommige mensen vinden het knap dat er elke maand weer een gevulde nieuwsbrief verschijnt. Dat is niet zo vreemd of ingewikkeld, omdat er vaak een aanleiding is, ik zoek iets uit en beschrijf wat en hoe ik het heb uitgezocht. De aanleiding voor dit artikel is de aankoop van een infanterieschild of loopgraafschild. Dat er een gespecialiseerd boekje over is, scheelt dan heel veel uitzoekwerk.

Het was de commandant van de Stelling van Amsterdam die op 13 augustus 1914 aan de Opperbevelhebber verzocht om 29,975 gulden (vergl. 337.000 euro) beschikbaar te stellen voor de aanschaf van 5.000 stalen schilden. Deze schilden waren bedoeld om op borstweringen te plaatsen en de geweerschutters een kogelwerend scherm te geven. De Opperbevelhebber wilde uiteraard eerst een onderzoek en er werden experimenten gedaan met diverse schilden van wisselend materiaal en dikte.

In het eerste kwartaal van 1916(!) werd bij de firma Thyssen Co. in Mülheim (Du.) een bestelling van 40.000 stuks geplaatst. Dit aantal was voor diverse linies en het Veldleger, waarbij er slechts 2.800 voor de Stelling waren bestemd. De keuze was gebaseerd op waarnemingen van Nederlandse officieren die zowel de Duitse als geallieerde fronten hadden bezocht. Uiteraard trad er vertraging op bij de levering en in augustus 1918 werd de laatste partij ontvangen.
Het was een stalen schild van 11 mm. dik en een gewicht van 19 kilogram. Met banden kon het eventueel op de borst gedragen worden, zodat het als kogelwerend vest werkte. Met een uitklapbare staander kon het schild op de frontwal geplaatst worden en met een handel kon een afdekplaat voor het schietgat weggedraaid worden. Vervolgens kon een geweer er doorheen gestoken worden terwijl de infanterist achter het schild lag.

Achterzijde van het Infanterieschild.De schilden hebben op diverse locaties opgeslagen gelegen en met een deel is geoefend. In 1923 zag de Inspecteur der Artillerie er geen nuttig gebruik meer voor en wilde ze als schietdoelen gebruiken. Op dat moment lagen er 31.039 schilden op het "Algemeen Voertuig Park" (Algemeen Verdedigingspark te Zaandam?). De commandant Vesting Holland zag nog wel een nuttige toepassing en verspreidde 42.112 stuks over de 10 groepen van de Vesting Holland.

Tijdens de mobilisatie van 1939 werden de schilden weer uitgereikt en in loopgraven gebruikt, alhoewel dat kort na de aanschaf al geen goed gebruik leek vanwege artillerie-beschietingen. Een deel van de schilden uit het Oostfront (vh. Nieuwe Hollandse Waterlinie) zal in de Grebbelinie terecht zijn gekomen.
Na de oorlogshandelingen zijn er veel verschroot, maar mogelijk ook nog gebruikt in de Atlantikwall. In 1947 werden er nog 2.542 stuks in Hellevoetsluis gevonden en verschroot. De overgebleven exemplaren zijn grotendeels bodemvondsten.

Ik kan uit persoonlijke ervaring getuigen dat 19 kilogram een behoorlijke massa is, toen ik een exemplaar naar een leuke foto-locatie sjouwde. Volgens de verkoper is het een bodemvondst van de Grebbeberg. Als dat klopt heeft dit infanterieschild, naast gebruik in de Stelling, een extra historische waarde.
De lezer zal begrijpen dat er geen grote afstanden mee gelopen zullen worden, maar lenen voor een tentoonstelling of reenactment fotosessie is zeker mogelijk.

Collectie Documentatiecentrum Stelling van Amsterdam

 

Herinneringen van Luitenant Rang

Tekst: René Ros.
Foto: collectie Greetje Witte-Rang.
Met dank aan: Otto Bodemeijer, Lambert Koeter & Trees de Jonge, Carolien Vernout en Greetje Witte-Rang.

Reserve-Tweede-Luitenant Lolke RangSinds augustus 2020 zijn een aantal mensen aan het werk met de geschreven herinneringen van een reserve-officier der Artillerie die in de Stelling gemobiliseerd was. Als de planning niet verstoord wordt, dan hopen we deze herinneringen in mei openbaar te kunnen maken. Bij deze alvast een vooraankondiging, met een mooi aanbod voor onze donateurs.

Tussen 1950 en 1952 schreef Lolke Rang (1893-1963) zijn herinneringen aan zijn vrijwillige militaire carriere bij het reserve-kader van het leger en zijn burger-carriere als onderwijzer. Zijn opkomsten in de zomers van 1912, 1913 en 1914 komen daarin aan bod. De laatste opkomst zou door de mobilisatie onverwachts langer duren, namelijk tot 1919. Deze herinneringen van een officier zijn door inhoud, schrijfstijl en details zeer waardevol en bevatten informatie die in geen enkel officieel archiefstuk is te vinden.

Lolke Rang vertelt over de opleidingen op de Oranje-Nassau kazerne, de oefeningen op de Oldebroekse heide en zijn verblijf op drie forten, twee standplaatsen van de artillerie buiten de forten en bij de staf van de groep Halfweg. Tussen de verhalen door bevat het interessante details over forten, batterijen, uitkijkposten en het landschap van destijds. Bovendien geeft hij informatie over schilderingen in Fort benoorden Spaarndam.
Tegelijk is hij open over zichzelf en schrijft hij over geen werk kunnen vinden, zijn gevoel van minderwaardigheid, het overlijden van zijn jongere broer, zijn "flaters" enzovoort. Onbedoeld schetst hij de sociale en medische omstandigheden in die tijd, inclusief de verschillen tussen rangen en standen.

De herinneringen van Lolke Rang zijn door ons bewerkt tot de publicatie 'Mobilisatie Herinneringen, Juweeltje van leven onder den brandenden wereldoorlog'. Het omvat meer dan honderd A4-pagina's en bevat ook aanvullende informatie, afbeeldingen en bronvermelding. Er is een redelijk aantal historische foto's van hem gevonden, zo is hij op drie foto's in het Herinneringsalbum StvA herkend.

Het is de bedoeling dat in april de medewerkers Documentatiecentrum én de donateurs voorinzage krijgen en nog suggesties kunnen inbrengen. Met - onder voorbehoud - een live chatsessie om de herinneringen te bespreken en voor vragen. Dan wordt de publicatie in mei openbaar gemaakt.
Dus als je nieuwsgierig bent, dan doe je nú een donatie van minimaal 10 euro en ontvang je van ons een bericht over de publicatie. Voor niet-donateurs geldt: hou onze sociale media en deze nieuwsbrief in de gaten!

Mobilisatie Herinneringen
Doneren

 

Online lezing over Stelling van Amsterdam

Tekst en afbeelding: René Ros.

De slide over inunderen uit de lezing 'Stelling van Amsterdam'.Op vrijdagavond 16 april wordt een online lezing over de Stelling van Amsterdam verzorgd. Voor iedereen die de gedachten even wil verzetten of wat leuks wil doen.

Je hebt vast wel eens gehoord over de Stelling van Amsterdam, dat een van de UNESCO Werelderfgoed-monumenten van ons land is. Neem deel aan onze online-lezing als je meer wilt weten over de 46 forten en batterijen rond de hoofdstad. Misschien was een van je voorvaders wel een van de 12.500 militairen die er in de Eerste Wereldoorlog hielpen om ons land buiten een oorlog te houden?
In een multimediale presentatie maakt René Ros de vrijwel onzichtbare Stelling van Amsterdam zichtbaar. Hij voert sinds 1998 als vrijetijds-historicus archief- en veldonderzoek uit naar het militair erfgoed in de regio Amsterdam.

Om aan de lezing deel te namen moet je vooraf de GoToMeeting software installeren, via onderstaande link, of gebruik je de Google Chrome webbrowser.
Neem, vanaf 18.45 uur, deel aan de lezing met de andere link. De lezing begint om 19.00 en eindigt ongeveer om 20.30, met een korte pauze. Aanmelden is niet nodig. Noteer het alvast in je agenda.
Er zijn geen kosten verbonden aan deelname aan de lezing, maar een donatie t.b.v. de kosten wordt op prijs gesteld.

LET OP! Deze lezing is de laatste openbare online lezing tot het najaar!

GoToMeeting software downloaden
Deelnemen aan de lezing

 

Uiteindelijk komt zelfs een kazemat 'boven water'

Tekst en foto's: René Ros.
Met dank aan: Huib ter Haar, Ronald Hamberg (Kenniscentrum Waterlinies), Aannemingsbedrijf G. van der Ven, Theo Kamer (gemeente Gooise Meren), Guus Kroon, Chris Will (Kenniscentrum Waterlinies).
Bouwhelmen: stichting Uiteraard Uitermeer.

Huib ter Haar en Guus Kroon met prikstokken op de plek waar de kazemat later werd aangetroffen.Het was 30 mei 2018 toen we in de vestingwallen van Muiden met prikstokken naar G-kazematten zochten. Eerst met toestemming bij het Muiderslot en vervolgens zonder toestemming in het openbare deel van de gemeente Gooise Meren. We voelden helaas geen 'hard' bewijs. Maar als ze er lagen, dan moesten ze ooit boven de grond komen. Begin maart 2021 werd er één aangetroffen. Gemeente en archeologisch bureau waren verrast, maar wij dus niet.

Vanaf november 2020 tot en met juli 2021 is Aannemingsbedrijf G. van der Ven in opdracht van de gemeente Gooise Meren het zuidoostelijke deel van de vestingwallen aan het reconstrueren. Ook de twee bomvrije gebouwen worden daarbij gerestaureerd en de fundering van de bergloods blijft behouden als speelplaats. En met een beschoeiing van stalen damwandprofielen zakt de wal nooit meer de gracht in.

We kregen een tip dat tijdens de werkzaamheden, op vrijdag 5 maart, een 'bunker' was gevonden. Dus 1010 dagen nadat Huib ter Haar, Guus Kroon en ikzelf er geprikt hadden. Die zaterdag heb ik vanaf de andere zijde van de gracht gekeken. De volgende woensdag mocht ik het bouwterrein op, maar nu als medewerker Kenniscentrum Waterlinies met de collega's Ronald Hamberg en Chris Will. Aan anderen was aangeboden om mee te gaan maar die konden niet. Dat kwam goed uit, vanwege corona moest de groep klein blijven en afstand kunnen houden.

Chris Will en Ronald Hamberg bespreken - op 1,5 meter afstand - de kazemat en vestingwal.Alhoewel de 'bunker' niet geheel was vrij gegraven, was het direct duidelijk dat het om de G-kazemat ging. De gietstalen koepel was er uiteraard niet meer, eruit gesloopt door de Duitse bezetter. Maar ook een 30-40 cm. van het verhoogde deel was gesloopt, wellicht in de jaren 1970-1980 om het wandelpad er gelijkmatig overheen te laten lopen. Er was nog een 10 cm van het verhoogde deel over en daaruit bleek dat het schootsveld (flankerend) was gericht op de vroegere Rijksweg 1 langs Muiden. In dat schootsveld staan nu woningen en het tracé van de Rijksweg is ook nauwelijks nog te herkennen.

En daar stonden we dan, bij een enorm blok beton. Een beetje een anti-climax, mede dankzij de snijdende wind van 5 graden Celcius. In 2018 was het op die plek 21 graden warmer! Gelieve dit soort vondsten alleen tussen 1 april en 1 oktober uit te voeren.

De kazemat is ingemeten, in databases ingevoerd, op de kaart gezet en zal weer met grond afgedekt worden. Als het lukt blijft er één hoekpunt buiten de helling steken. Zodat bij rondleidingen de gids een hard bewijs kan laten zien en het publiek niet denkt dat 'ie alleen maar een leuk verhaal ophangt.

Vesting Muiden
'Verder met de Vesting Muiden' op website Gooise Meren
Kaart Kenniscentrum Waterlinies

 

Deze nieuwsbrief is een uitgave van het Documentatiecentrum Stelling van Amsterdam. De redacteurs en auteurs aanvaarden geen aansprakelijkheid, op welke wijze ontstaan, door het gebruik van de inhoud van de website, nieuwsbrief of andere publicatie, door welke persoon en voor welk doel dan ook. Wij hebben ons best gedaan om alle rechthebbenden op deze website / nieuwsbrief te achterhalen. Eenieder die meent dat zijn/haar materiaal zonder voorafgaande toestemming hier is gebruikt, verzoeken wij om zich tot ons te wenden. Bij gebruik als bron voor publicaties en andere uitingen is bronvermelding verplicht en tevens wordt deskundige begeleiding, door bijvoorbeeld de redacteur of auteur, aanbevolen. In de nieuwsbrieven weergegeven meningen zijn een deel van een column of strikt persoonlijk tenzij expliciet anders is aangegeven. 'Majoor Van Hall' en 'Soldaat Troelstra' zijn fictieve militairen uit het verleden die dienen als pseudoniemen voor verschillende personen. Activiteiten zoals rondleidingen worden mogelijk door andere partijen georganiseerd en de verantwoordelijkheid voor inhoud, uitvoering e.d. ligt geheel bij de betreffende partij. De inhoud van een nieuwsbrief wordt na publicatie niet meer gewijzigd en kan later onjuist zijn gebleken of niet meer van toepassing zijn. De auteursrechten berusten bij René G.A. Ros tenzij anders is aangegeven.

 

Stelling van Amsterdam op Twitter Stelling van Amsterdam op Facebook Doc.centrum Stelling van Amsterdam op LinkedIn
Stelling van Amsterdam op foto-site Instagram Stelling van Amsterdam op video netwerk YouTube

Deze website wordt verzorgd door particuliere experts en is geen website van een overheid.
Alle rechten voorbehouden, o.a. gebruik door commerciële partijen alleen met voorafgaande toestemming.
Stelling van Amsterdam. Een stadsmuur van water.
UNESCO Werelderfgoed sinds 1996
Reizend restaurant SterkWater strijkt neer langs de Hollandse Waterlinies. In de grootste, oudste en prachtigste forten genieten haar gasten van een bijzondere avond uit, met een heerlijk 5-gangen diner en meeslepende verhalen. (Advertentie)
 
 
 
Fort Resort Beemster herbergt een van de meest luxueuze wellnessresorts met hotel van Nederland. In de karakteristieke sfeer van het fort beleeft u wellness zoals u nog nooit heeft ervaren. (Advertentie)