|
InleidingBeste lezer, Het is weer gelukt om een goedgevulde december-editie samen te stellen. Bewaar eventueel wat om in de kerstvakantie te lezen en door te klikken naar meer verhalen. Het klapstuk van deze nieuwsbrief is een leuk artikel over militair voetbal uit een tijd dat 'doelpunten' ook nog een werkwoord was. Met daarna een kerstwens voor alle lezers. Maar eerst een bericht over het overlijden van een Georgische dame die ook een band met een Stelling-fort had. Daarna verslag van een expeditie naar het Zuidfront van de Vesting Holland. Ook een aankondiging van het Kenniscentrum Waterlinies over een scriptieprijs voor HBO en WO studenten. En nog een herinnering over onze recente publicatie over een Stay Behind organisatie voor hen die het gemist hebben of nog niet aan toegekomen zijn. Ook in december wordt weer een online lezing over de Stelling verzorgd, deze keer in de week tussen Kerst en Oudjaarsdag.
Lees deze nieuwsbrief op: https://www.stelling-amsterdam.nl/nieuwsbrief/2020/nieuwsbrief-495/ Veel leesplezier! Tip: houd de cursor boven elke afbeelding om een beschrijving te zien.
|
Dienstberichten- Op 14 november jl. stond een artikel over de Stay Behind organisatie Operaties in de zaterdag-bijlage van het Noordhollands Dagblad en haar edities. Journalist Henk Runhaar heeft het verhaal van de Alkmaarse rechter Jansen op de Haar en zijn geheime functie in een mooi artikel samengevat. Zie het artikel 'Beste Nederlanders!' hieronder voor het hele verhaal. - Wat betreft vrede op aarde, als thema rond Kerstmis, wil ik (René Ros) even laten weten dat er al anderhalf jaar weer goed contact is met stichting Mega. Betrokkenen weten dat het een dingetje is dat ik weer terug ben bij de stichting waartoe ik in 2004 het initiatief nam. De stichting is zoekende naar haar bestaansrecht en ik denk daarin mee.
|
Dali Asanisjvili overledenTekst: Stichting Sovjet Ereveld (met toestemming). In de Georgische hoofdstad Tbilisi is op 16 november jl. Dali Asanisjvili overleden. Vorig jaar was zij eregast op het Sovjet Ereveld in Leusden, waar haar levensverhaal in een voorstelling werd vertolkt door Willeke van Ammelrooy.
Pas lang na de dood van haar moeder kreeg Dali alsnog te horen wat er met haar vader was gebeurd. Onderzoeker Remco Reiding spoorde haar op in Tbilisi. Dali was ongelooflijk blij met en dankbaar voor dat belangrijke nieuws. Vader Arsen was krijgsgevangen genomen, gerekruteerd door het Duitse leger en met andere Georgiërs als bewaker ingezet bij een munitiedepot op het Fort aan de Sint Aagtendijk in Beverwijk. Daar pleegden ze op 20 april 1945 sabotage door, op de verjaardag van Hitler, 88 handgranaten te stelen. De vijftien Georgiërs werden dezelfde dag nog doodgeschoten en na de oorlog op het Sovjet Ereveld in Leusden herbegraven. Op 20 april 2012 was Dali voor het eerst op het Ereveld en op het fort. Daar werd in bijzijn van de burgemeester van Beverwijk en de ambassadeur van Georgië een herdenking gehouden. In 2019 kwam Dali opnieuw naar Nederland voor de première van LICHT, theatrale audiotours op het Sovjet Ereveld. Haar levensverhaal werd vertolkt door Willeke van Ammelrooy, die woont in Beverwijk, de plaats waar Dali’s vader werd vermoord. De actrice bezocht samen met Dali het graf van Arsen op het Sovjet Ereveld. "Mede dankzij Dali is het Sovjet Ereveld geen dode plek meer", zegt Remco Reiding, directeur van de Stichting Sovjet Ereveld. ,,Dali is één van de voornaamste mensen die het Ereveld een gezicht en een verhaal hebben gegeven." Dali overleed als gevolg van corona en hartklachten. Ze werd 78 jaar. Soldaat Asanisjvili
|
Expeditie naar het onbekende ZuidfrontTekst: René Ros. Het is alweer even geleden maar toch nog een verslagje geschreven over onze veldtocht op Monumentendag 12 september jongstleden. Door de corona-crisis kon niet een hele auto volgeladen worden. Maar met een doorzichtig hoestscherm tussen voor- en achterstoelen kon één passagier veilig mee. Otto Bodemeijer durfde het aan om mee naar het Zuidfront van de Vesting Holland te gaan. In een ruim uur rijden hadden we Rotterdam gepasseerd en kwamen in een vreemdsoortig gebied terecht. De verste en eerste bestemming was de oude veerhaven van Numansdorp. Bizar om je te realiseren dat dit een belangrijke haven voor veerdiensten naar Ooltgensplaat en Willemstad is geweest. Vanaf de oever keken we over het Haringvliet naar de brug die in 1964 werd geopend en de veerhaven overbodig maakte en nu een jachthaven is. Naast de parkeerplaats troffen we een groepsschuilplaats uit 1939 aan; de meest zuidwestelijke die we ooit gezien hebben. Kenmerkend voor de groepsschuilplaatsen in het Zuidfront is dat er geen metalen haken uit het dak steken. Nabij de veerhaven fotografeerden we twee loodsen waar in de Koude Oorlog noodvoorraden waren opgeslagen en nu een gewoon bedrijfsterrein is.
In het gebied loopt ook een ondergrondse leidingenstraat tussen Rotterdam en Antwerpen, waarin ook een Defensie-pijpleiding ligt. Via een omweg langs Klaaswaal reden we naar Strijen. Onderweg zagen we vreemde dijken, oude kreken en akkerland maar paaltjes of putten van die pijpleiding zagen we niet.
Over de Hogesnelheidslijn en onder de Dordtse Kil ging onze route naar het noordelijke landhoofd van de Moerdijkbruggen. Door hekken konden we niet bij alle betonnen bouwwerken komen, maar wel bij de kazemat Willemsdorp I. Door een verbouwing door onze Duitse buren is dat geen goed herkenbaar exemplaar meer.
Door de corona-maatregelen hadden restaurants een geringere capaciteit en was het even zoeken, maar we hebben gezellig deze dag en het hele leven doorgenomen in een Grieks restaurant in Dordrecht. En daarna dat hele eind weer terug naar het Oostfront rijden.
|
Scriptieprijs Kenniscentrum WaterliniesTekst en foto: Kenniscentrum Waterlinies.
De scriptie moet over een onderwerp gaan dat betrekking heeft op de Hollandse Waterlinies. Zoek je hiervoor inspiratie? Kijk bijvoorbeeld eens naar de Onderzoeksagenda op de site van het Kenniscentrum Waterlinies. Op deze pagina staan diverse onderzoeksvragen die als uitgangspunt kunnen dienen voor een scriptie over waterlinies in Nederland, of militair-historische onderwerpen die daarmee raakvlakken hebben. Van de winnende scriptie zal een artikel in het tijdschrift Mars et Historia gepubliceerd worden en de winnaar ontvangt tevens een geldbedrag van €250. De scriptie wordt voorgelegd aan een jury die zich buigt over de ingezonden scriptie. Deze jury bestaat uit een lid van Mars et Historia, een medewerker van de Stichting Menno van Coehoorn en een medewerker van het Kenniscentrum. Kenniscentrum Waterlinies
|
Beste Nederlanders! (H)Tekst en foto: René Ros.
Na de Tweede Wereldoorlog zijn de Stay Behind organisaties Operaties en Inlichtingen opgezet, om bij het uitbreken van een nieuwe oorlog verzetsactiviteiten te organiseren. Deze publicatie is gebaseerd op een brief van het hoofd van de sectie Sabotage van Operaties, werkend onder de dienstnaam 'Pelt'. De digitale publicatie bevat naast de brieftekst, ook de resultaten van onderzoek ter verificatie en ter aanvulling van de brief. Hierdoor is ook veel nieuwe informatie aan het licht gekomen. Zo bleek de geheime organisatie onder haar dekmantel in de telefoongids te staan. En eindelijk weten we welk Amsterdams grachtenpand ze als kantoor gebruikten. Ook wordt duidelijker welke forten er gebruikt werden. Samensteller en onderzoeker René Ros heeft, in samenwerking met de kinderen van 'Pelt', de originele teksten gecombineerd tot een brief aan alle Nederlanders. Met ruim 50 pagina's is het een van de meest uitgebreide openbare publicaties over Operaties. De publicatie is te downloaden via onderstaande link. In de eerste anderhalve week is de publicatie ruim 400 keer gedownload, en inmiddels meer dan 700 keer.
|
Online lezing over Stelling van AmsterdamTekst: René Ros. Op maandagavond 28 december wordt een online lezing over de Stelling van Amsterdam verzorgd. Voor iedereen die de gedachten even wil verzetten of wat leuks wil doen.
Om aan de lezing deel te namen moet je vooraf de GoToMeeting software installeren, via onderstaande link, of gebruik je de Google Chrome webbrowser. GoToMeeting software downloaden
|
De legergroene bureaulampTekst en foto's: René Ros.
Zoals gezegd is de kleur legergroen. Het geheel is van metaal en qua stijl doet het mij en anderen denken dat het uit de jaren 1930 komt. Ook de voet is van metaal, en ruim voldoende om het stabiel te houden. Op twee plaatsen aan de onderzijde is een viercijferig getal gestanst, 3358.
Tenzij er een getuige wordt gevonden dat de lamp ooit in het Fort aan de Ossenmarkt stond, blijft dat twijfelachtig. Maar als er meer zekerheid komt over het model en gebruik door de landmacht, dan zou dat al heel mooi zijn.
|
De voetbal én de medaille waren rondTekst: René Ros.
Een verslag van wedstrijden tussen de forten in het noorden van de Stelling was al eerder aan de website toegevoegd. In 1915 was het een slagveld toen Jisperweg de ploeg van Kwadijk met 7-0 onder de voet liep. Dat is allemaal leuke informatie, maar eigenlijk ben ik op zoek naar het elftal dat in de militaire competitie Stelling van Amsterdam 1915-1916 de tweede prijs won. Een medaille van dat team kon onlangs, bekostigd uit de donatie-pot, verworven worden en is de aanleiding om het hier over voetbal te hebben. En de reden om een boek te raadplegen en in de historische kranten op de website Delpher te gaan zoeken. Over de voetbalfinale schreef het Algemeen Handelsblad: "Onder leiding van scheidsrechter A. Kappenburg begon om half vier de eindstrijd tusschen de militaire voetbal-elftallen n.l. tusschen groepen De Nes en Diemerbrug. Een spannende strijd ontspon zich, waarbij de twee verdedigingen telkens handelend op moesten treden. Geen der elftellen kon het echter voorloopig tot scoren brengen. Rust brak aan met een blanco stand. Na de rust traden de mannen van Diemerbrug meer op den voorgrond. Steeds gevaarlijker werd hun opdringen, tot 5 minuten vóór tijd, na mooi combineeren, Diemerbrug doelpuntte. In dezen stand kwam geen verandering meer, zoodat Diemerbrug den eersten prijs, De Nes den tweeden prijs won." Een van de voetballers van groep De Nes, de buiten de forten gelegen staf en troepen, moet de eerste eigenaar van de medaille zijn geweest. Een lijst van de spelers heeft de krant helaas niet gehaald. Medaille-winnaars van andere takken van sport werden wel met voorletters, achternaam en fort/groep genoemd. Ook weten we nu de naam van de commandant van Fort bij Uithoorn in 1916, omdat beschreven staat dat hij de ruim 200 man van de afstandsmars op het fort ontving. Het blijft één grote puzzel, alleen blijken sommige puzzelstukken rond te zijn. Militaire Competitiewedstrijden
|
Fijne feestdagen
Heel veel dank aan de vrijwilligers, sponsors en donateurs die het werk ook het afgelopen jaar hebben ondersteund. Maar ook iedereen die informatie, documenten en foto's heeft geschonken of gedeeld om de verhalen erachter te achterhalen.
|
|
Deze nieuwsbrief is een uitgave van het Documentatiecentrum Stelling van Amsterdam. De redacteurs en auteurs aanvaarden geen aansprakelijkheid, op welke wijze ontstaan, door het gebruik van de inhoud van de website, nieuwsbrief of andere publicatie, door welke persoon en voor welk doel dan ook. Wij hebben ons best gedaan om alle rechthebbenden op deze website / nieuwsbrief te achterhalen. Eenieder die meent dat zijn/haar materiaal zonder voorafgaande toestemming hier is gebruikt, verzoeken wij om zich tot ons te wenden. Bij gebruik als bron voor publicaties en andere uitingen is bronvermelding verplicht en tevens wordt deskundige begeleiding, door bijvoorbeeld de redacteur of auteur, aanbevolen. In de nieuwsbrieven weergegeven meningen zijn een deel van een column of strikt persoonlijk tenzij expliciet anders is aangegeven. 'Majoor Van Hall' en 'Soldaat Troelstra' zijn fictieve militairen uit het verleden die dienen als pseudoniemen voor verschillende personen. Activiteiten zoals rondleidingen worden mogelijk door andere partijen georganiseerd en de verantwoordelijkheid voor inhoud, uitvoering e.d. ligt geheel bij de betreffende partij. De inhoud van een nieuwsbrief wordt na publicatie niet meer gewijzigd en kan later onjuist zijn gebleken of niet meer van toepassing zijn. De auteursrechten berusten bij René G.A. Ros tenzij anders is aangegeven.
|
Nieuwsbrief 495
Dali werd geboren in 1942, toen haar vader Arsen Asanisjvili al naar het front was vertrokken om tegen nazi-Duitsland te vechten. Dali en haar moeder hoorden nooit meer iets van hem. Na de oorlog kon Dali als klein meisje het verdriet van haar moeder niet langer aanzien. Ze besloot haar moeder een brief te schrijven, waarin ze deed alsof ze haar vader was en vertelde dat hij zou terugkomen. Haar moeder was dolgelukkig, totdat bleek dat Dali de brief had geschreven.
Na een succesvolle zoektocht naar een bak koffie in Numansdorp wilden we naar het Fort aan de Buitensluis, maar dat bleek nogal ingewikkeld. Tussen het dorp en het fort wordt een nieuwe woonwijk gebouwd voor mensen die hun tijd niet verspillen aan een tijdrovende hobby. Dat zal ook de reden zijn dat er plannen zijn om het fort te herbestemmen. Tot nu is het een camping, oorspronkelijk van de Stichting Vakantie Faciliteiten Militairen. Het is een van de weinige forten in Nederland die ik nog niet bezocht heb, maar ondanks zielig vragen bleef het hek gesloten. Alhoewel het een mooi wandelgebied is en je makkelijk op afstand kan blijven, was de camping vanwege corona gesloten en ook een rondje lopen werd niet toegestaan. Van buitenaf maar wat foto's gemaakt en in betere tijden nogmaals proberen.
Het volgende doel was twee vliegen in één klap: de kazemat Hollands Diep I met daarop de luchtwachttoren 5K3. Eigenlijk was alleen de luchtwachttoren te bezichtigen, maar we hadden mazzel omdat er iemand was met de sleutel van de kazemat. In de buitenlucht stonden we op gepaste afstand in de rij te wachten om via een luik in de kazemat af te dalen; de bouwhelm was nuttig.
Over de spoorwegovergang begon een heel ander gebied, akkerland in polders die door een hoge dijk worden gescheiden van het getijdegebied De Biesbosch en de Nieuwe Merwede. Onderaan de dijk staat ongeveer om de 250 meter een groepsschuilplaats. We hebben zo dicht mogelijk langs die zeedijk gereden en veel groepsschuilplaatsen gespot tussen de Moerdijkbruggen en het veer bij Kop van 't Land.
Het Kenniscentrum Waterlinies (KCW) stelt een scriptieprijs in voor studenten. Ben jij HBO of WO student en wil jij jouw scriptie schrijven over een onderwerp dat raakvlakken heeft met militaire geschiedenis? En wil jij met een artikel over jouw scriptie verschijnen in het tijdschrift Mars et Historia, van de Nederlandse Vereniging voor Militaire Historie? Doe dan mee met de Kenniscentrum Waterlinies scriptieprijs! Naast een publicatie in het genoemde tijdschrift is er ook een geldbedrag van €250 beschikbaar gesteld voor de winnaar.
Op 10 oktober jl. is de publicatie "Beste Nederlanders" verschenen, een persoonlijke brief over een geheim project in de Koude Oorlog. Het zijn de herinneringen van een stafmedewerker van Operaties, een geheime Stay Behind organisatie.
Je hebt vast wel eens gehoord over de Stelling van Amsterdam, dat een van de UNESCO Werelderfgoed-monumenten van ons land is. Neem deel aan onze online-lezing als je meer wilt weten over de 46 forten en batterijen rond de hoofdstad. Misschien was een van je voorvaders wel een van de 12.500 militairen die er in de Eerste Wereldoorlog hielpen om ons land buiten een oorlog te houden?
Onlangs kon een legergroene bureaulamp gekocht worden, die afkomstig zou zijn van het Fort aan de Ossenmarkt in Weesp. Het model lijkt daar inderdaad bij te passen, Maar wie kent het model en kan wellicht beter aangetoond worden dat het inderdaad een bureaulamp van de Landmacht is?
Mede namens de andere betrokkenen van het Documentatiecentrum Stelling van Amsterdam wens ik alle lezers fijne feestdagen, een goede jaarwisseling en alvast een voorspoedig 2021!