Mensen

Stellingcommandant Ophorst

Naam voluit:

Adrianus Rutger Ophorst

Geboren:

24 september 1857, Haarlem (Noord-Holland)

Overleden:

17 mei 1928, Amsterdam (Noord-Holland)

Levensloop:

Adrianus Ophorst werd geboren op 24 september 1857. Zijn vader was Adrianus Ophorst (4 oktober 1811, Gorinchem - 11 juli 1891, Leiden), een Majoor van administratie. Zijn moeder was A(li)da Camilla Schepman die op 18 april 1855 voor de derde maal trouwde na tweemaal weduwe te zijn geworden. Er kwamen een dochter (overleed binnen een jaar) en twee zoons uit het huwelijk voort, waaronder de latere Stellingcommandant. Zijn broer was W.D.A. Ophorst, die generaal-majoor werd.

In Den Haag trouwde hij op 28 juli 1882 met Adriana Susanna Catharina Modderman maar zij overleed al op 20 mei 1886. Uit dit huwelijk kwam dochter Ada voort.

Op 8 augustus 1889 hertrouwde Adrianus met Grietje Elisabeth Tichelaar. Zij was op 6 november 1858 in Loppersum geboren en overleed op 30 oktober 1941 in Amsterdam.
Zij kregen drie dochters en een zoon. Een van de dochters was de op 18 januari 1891 geboren Adriana Suzanna Catharina Ophorst, vernoemd naar zijn eerste vrouw. Adriana overleed al op 24 maart 1916 op 25-jarige leeftijd. Als geliefde medisch studente werd zij onder grote belangstelling van de universiteit, de stad en het stellinghoofdkwartier begraven.
Zoon Pieter Willem werd op 3 december 1892 geboren en overleed op 8 juli 1893.

Adrianus volgde van 1871 tot 1875 de opleiding aan de H.B.S. te Leiden. Van 1875 tot 1877 studeerde hij aan de Koninklijke Militaire Academie te Breda. Hierna werd hij benoemd tot Tweede Luitenant bij het 1e Regiment Vesting Artillerie maar het eerste jaar gedetacheerd bij de aanvullende Applicatieschool.
Van 1881 tot 1890 was hij leraar bij de Wetenschappelijken Cursus der Artillerie in Delft (later Artillerie Cursus Compagnie). Daarna was hij, inmiddels kapitein, tot 1893 geplaatst bij het 1ste, 2de en 4de Regiment Vestingartillerie.

Per 15 juni 1893 werd hij overplaatst bij de Generale Staf waarna hij in 1901 werd geplaatst bij het 4 Regiment Vesting Artillerie.
"Met ingang van 1 September 1903 benoemd en aangesteld tot Majoor bij den Generalen Staf met bestemming voor de betrekking van Chef van den Staf der Stelling van Amsterdam". Vijf jaar later werd hij overgeplaatst naar het 2de Regiment Vesting Artillerie waarvan hij in 1909 in de rang van kolonel de commandant werd.

Van eind 1913 tot begin 1918 was Adrianus de Stellingcommandant en daarmee tijdens de mobilisatie van de Eerste Wereldoorlog. In zijn staf zaten o.a. Kapitein-adjudant Van Linden Tol en Majoor V ogel. In 1915 woonde hij aan de Stadhouderskade 151 te Amsterdam.
Een van de twee winnaars van een militaire huisvlijt-tentoonstelling in maart 1915 bij kunsthandel Frederik Muller & Co. kreeg uit zijn handen een medaille.
Ter bevordering van de lichamelijke gesteldheid van het volk (en uiteraard de weerbare mannen) zette hij zich in als promotor voor de lichamelijke opvoeding. Tevens organiseerde hij de Militaire Sportfeesten in het stadion van Amsterdam (waar later het Olympisch Stadion is gebouwd). In 1918 reikte hij o.a. aan Sergeant Duisterhof een 1e prijs speerwerpen uit.

Het door Lizzy Ansingh gemaakte portret dat in 1927 aan hem werd "aangeboden [...] ter gelegenheid van zijn 70ste verjaardag [...] door zijn vele vrienden". (Foto: © René Ros, 2018)

Na zijn aftreden op 15 maart 1918 en pensionering werd hij in 1919 gekozen tot gemeenteraadslid in Amsterdam voor de Christelijk-Historische Partij. In ieder geval van 1923 tot 1927 woonde hij aan de Vossiusstraat 43 te Amsterdam.
Zijn 70ste verjaardag werd uitgebreid gevierd in het Amstel Hotel, hetgeen zijn stellinghoofdkwartier tijdens de mobilisatie was.

Op 8 april 1918 bracht de Bond van Oranjevrienden hem aan huis een huldebetoog waarbij de voorzitter Albert van der Horst, een toespraak hield en de Ophorst-marsch (van S. Troeder) werd opgedragen.
Hij is onderscheiden met de versierselen van Ridder in de Orde van Oranje Nassau, Ridder Nederlandse Leeuw en Commandeur in de Orde van de Kroon van Belgie.

Op 17 mei 1928 overleed Adrianus Rutger Ophorst en werd hij begraven op Begraafplaats Zorgvlied te Amsterdam, in het graf waar zijn dochter al lag. Zijn tweede vrouw werd in 1941 in hetzelfde graf geplaatst en in 1955 dochter Ada Camilla Ophorst (geb. 18 januari 1885). Tegenover het graf is dat van Kapitein Uiterwijk.

Het graf op Begraafplaats Zorgvlied te Amsterdam. "- want zonder mij kunt gij niets doen. Joh. 5:15" staat onderaan de grafsteen. (Foto: © René Ros, 2008)

Bronnen:

Stadsarchief Amsterdam collectie Personalia (krantenartikelen geboorte, overplaatsingen, overlijden, necrologieën en begrafenis), Hens Burger (kleinzoon) en diverse genealogie websites.

Foto's:

Dr. H. Burger (kleinzoon)