Sluit [X]   
 

Fortcommandant Grotendorst in 1885: geboren te Amsterdam, Noord-Holland

Donateur worden?

© 1999-2024, René G.A. Ros
Laatst gewijzigd 23-7-2024

Nieuwsbrief Stelling van Amsterdam

Nieuwsbrief 103

Nieuwsbrief Website Stelling van Amsterdam, nummer 103
(18 augustus 2003)

Een nieuwsbrief over de website Stelling van Amsterdam (StvA); een onafhankelijk particulier initiatief zonder winst-oogmerk.
<https://www.stelling-amsterdam.nl/>

Deze nieuwsbrief is, met meer verwijzingen en illustraties, ook te vinden op:
<https://www.stelling-amsterdam.nl/nieuwsbrief/>
Daar is ook informatie te vinden over deze nieuwsbrieven, het aanmelden en het archief.

Heb jij informatie die via deze nieuwsbrief aan geïnteresseerden gezonden kan worden? Stuur de informatie dan aan <e-mail adres vervangen door formulier>.

 

Inhoud

In deze nieuwsbrief:

 

Fysiek adres website

Naar aanleiding van de noodzaak tot opslag van diverse goederen (zie hieronder) nam ik contact op met Cor Schaap van Fort Akademie Amstelhoek in het Fort bij Uithoorn. Na verdere uitwerking bestaat er tussen Fort Akademie en mij vanaf 15 augustus tot 20 februari 2004 een gebruiksovereenkomst. Waarbij we onder andere elkaars verantwoordelijkheden, aansprakelijkheid en vrijheden hebben besproken.
Het fort mag ik gebruiken voor de opslag en het exposeren van relevante goederen en voor de ontvangst van personen. Daarmee heeft de website dus eigenlijk een niet-virtueel adres gekregen: Mijdrechtse Zuwe 31, Amstelhoek. Het fort ligt overigens op 30 minuten rijden van mijn woonplaats Weesp.

Deze nieuwe situatie betekent niet dat ik regelmatig openbare rondleidingen op het fort zal verzorgen. Maar wel dat besprekingen, interviews, kennismakingen en dergelijke nu in een toepasselijke omgeving kunnen worden gehouden. In plaats van café, stationsrestauratie, thuis of bij wisselende forten.
Het kan wel gaan voorkomen dat ik een besloten rondleiding voor de abonnees van deze nieuwsbrief zal verzorgen. Dat is dan een goede gelegenheid om elkaar eens in het echt te ontmoeten en te spreken. Mits de catering en de temperatuur voldoende geregeld kan worden, bestaat de mogelijkheid dat in januari 2004 in dit fort het eerste lustrum-jubileum van de website wordt gevierd.

Mijn hartelijke dank aan de Fort Akademie voor de geboden kans en het gestelde vertrouwen.

<http://www.fort-akademie.nl/>
<https://www.stelling-amsterdam.nl/forten/uithoorn/>

 

Weesbeton, objecten zonder thuis

In de afgelopen maanden werd door twee personen min of meer kleine objecten aangeboden. Het eerste geval betrof een medewerker van het waterschap dat in de jaren 1980 de wegversperring in de Aetsveldseweg bij Weesp opruimde. Deze medewerker had de stalen profielbalken en spoorrails naast zijn huis bij Amstelveen opgeslagen. Tevens had hij van collega's ook een tetraëder, wegversperring, uit de omgeving van Weesp in zijn tuin gekregen. Voor beide voorwerpen zocht de medewerker een betere locatie.
Kort daarna werd bij de Noordersluis in IJmuiden het bovenste deel van een pelorusopstand van de Mijnen Uitkijk Dienst gevonden, een MUD-paal.
Deze objecten zijn relatief klein, verdwijnen makkelijk en moesten een beter huis krijgen. Een soort weeskinderen. Bovendien was geen van alle nog op de oorspronkelijke locatie of kon daar niet langer blijven. Geen van de objecten heeft een monument-status.

Bij de tweede gebruiker van een fort waar ik informeerde naar de mogelijkheid van opslag werd enthousiast gereageerd (zie hierboven). Nog voor 1 september wilden we de spullen naar het Fort bij Uithoorn overbrengen. En die verhuizing heeft op 15 augustus plaatsgevonden met hulp van de schenkers en Hans Baas, mijn persoonlijk eenmans motortransport bataljon.

Hans had gezorgd voor een stevige aanhanger, auto met trekhaak en andere hulpmiddelen. Bovendien had hij vroeger een gratis stempel bij de 'E' in zijn rijbewijs gekregen...
We reden naar Amstelveen om te kijken of we de tetraëder en ijzer zouden kunnen opladen of dat we elders nog zwaardere hulpmiddelen moesten halen. Toen dachten we dat we het met de aanwezige hulpmiddelen moesten kunnen redden. Maar we reden eerst naar IJmuiden om de MUD-paal op te halen. Daar konden we de paal op de afgesproken plaats vinden en inladen.

Vervolgens reden we terug naar Amstelveen om nu daadwerkelijk de tetraëder op de aanhanger te tillen. We zagen zo wel dat die zwaarder was dan de ijzeren profielen maar hoe zwaar dan? De militairen moesten zo'n ding toch ook kunnen verplaatsen?
Nou, ik heb er nog nooit van gehoord maar de militairen moeten een hulpmiddel hebben gehad om zo'n ding met vier personen aan het hijsoog op te tillen!
Dat ontbrak bij ons en we hebben met hefbomen de tetraëder gekanteld om de spoorrails eronder op te stapelen - zie de aktiefoto. We schatten dat het gewicht zo'n 150 kilogram bedraagt, genoeg druk om bij het tillen blauwe plekken op de armen te veroorzaken. Zodra de tetraëder hoog genoeg stond kon deze eenvoudig op de aanhangwagen gekanteld worden. De profielen waren gemakkelijker te tillen en werden ook in de wagen gelegd en naar het fort gereden.

Op het fort hebben we de tetraëder op de toegangsdam in de berm van de aanhangwagen gedonderd. En de profielen en MUD-paal op aanschouwelijke wijze in een lokaal van het fort op de vloer gelegd. Door de schuine of onregelmatige vlakken kon niets rechtop gezet worden.
We hebben wel plannen om de profielen weer aan elkaar te lassen waar ze met de snijbrander zijn doorgesneden. Dan ontstaat er weer een contructie die rechtop gezet kan worden. De ijzeren voorwerpen liggen nu gelukkig binnen maar er moet toch iets gedaan worden om de roest te stoppen. (Een metaalbewerker die wil helpen?)

Bij Weesp staat nog een verdwaalde tetraëder in de tuin van een huis. Aan de eigenaar is verzocht ook deze aan mij over te doen zodat het bij de andere objecten geplaatst kan worden. Daarmee kan een geheel complete wegversperring nagebouwd worden.
Mocht iemand nog andere van dit soort bedreigde kleine objecten weten te vinden dan houd ik me als reddende engel aanbevolen.

In het lokaal komt informatie over de objecten te hangen maar een kort overzicht is nu ook op de website te vinden:
<http://www.stichting-mega.nl/collectie.html>

De objecten zijn te bezichtigen tijdens de activiteiten op het Fort bij Uithoorn gedurende de maand september.
<http://www.stelling-van-amsterdam.nl/stellingmaand/>

 

Linie van Beverwijk

Voor 14 augustus waren er al afspraken gemaakt voor een veldtocht en alhoewel later bleek dat we ook de dag erna aan de slag moesten, is de veldtocht toch doorgegaan. Een team van Jurgen Lamers, Hans Baas en uw populaire webmaster waren om kwart voor tien bij het Fort aan de St. Aagtendijk.

Daar werden we opgewacht door twee medewerkers van Landschap Noord-Holland, de pachters van het terrein. Ook werden we opgewacht door een gigantische stank van een schaap die al enkele dagen bij 30 graden levenloos in de fortgracht lag.
De binnenzijde van het fort konden we niet bekijken, daar was een andere pachter en huurders. We moesten ons beperken tot een wild begroeid terrein. De kenners herkenden enkele bijzondere duinsoorten en vonden het een zeer fraai gebied. Omdat de linker helft van het hoofdgebouw in gebruik is voor de opslag van explosieven is die zijde met hoge hekken afgezet en moesten we weer dezelfde weg terug door de halfhoge begroeiïng.
Persoonlijk vond ik de unieke betonnen caponniere van het fort het leukst. Maar ook de tralies uit de tijd dat het een Bewaringskamp was. Het uitzicht is wat beknot door de Zwarte Markt en de snelweg A9 maar toch nog opmerkelijk groen en open.
Terug naar de uitgang bleek een van de huurders aanwezig en konden we even een blik werpen in de poterne en twee lokalen - beide met houten tussenwanden!
<https://www.stelling-amsterdam.nl/forten/st-aagtendijk/>

Maar het hoofddoel van de dag was de Linie van Beverwijk. Deze linie is in 1800 onder leiding van Kraijenhoff aangelegd als sluitstuk van een inundatielinie van Monnickendam naar Beverwijk. Men was toen bevreesd voor een nieuwe landing van de Engelsen en Russen zoals ze dat in 1799 bij Callantsoog gedaan hadden.
De basis voor het veldonderzoek van deze dag was een kaart met schaal 1:6.000 uit 1821: "Kaart van de Linie van Beverwijk in het gebied tussen de dorpen Beverwijk, Heemskerk en Wijk-aan-Zee, aangelegd in het jaar 1800, geprojecteerd, getraceerd en ter executie gebracht door luit.-kolonel-ing. Gilet". De lunetten droegen geen naam maar hadden een nummer. De op de kaart gehanteerde nummering heb ik overgenomen alhoewel het niet overeenkomt met andere publicaties zoals die van de Stichting Menno van Coehoorn.
Er waren in totaal 48 lunetten in drie verschillende afmetingen. Naar de allerkleinsten, zonder nummers, zouden we niet zoeken evenals die in de duinen omdat het wel zeer onwaarschijnlijk is dat deze nog aanwezig, laat staan herkenbaar, zijn. Vergeet ook niet dat al in 1801 de pallissade aan de keelzijde werd verkocht en de lunetten buiten onderhoud gesteld. Toch heeft de Minister van Oorlog de terreinen nooit van de hand gedaan en in 1885 zijn de grenzen opnieuw vastgesteld. Dit moet zijn gebeurd omdat men de linie voor de Stelling wilde gaan gebruiken als vleugel-uitbreiding naar de kust.
<https://www.stelling-amsterdam.nl/forten/index-vleugels.htm>

Het begon goed want Lunet 8 was helemaal gaaf, dus zonder twijfel gereconstrueerd. De natte gracht omringde een terrein met een wal dat nu in gebruik is als paardenweide. Het ligt tussen de huizen maar is zeer zichtbaar langs de weg van Beverwijk naar Castricum gelegen.
De volgende lunet, nummer 9, heeft een deel van het terrein moeten prijs geven aan een woonwijk. Nog wel voor de Krayenhofflaan!
Het grootste deel van de wal en droge gracht is zwaar begroeid maar bevat een loopgraaf met twee mitrailleurposities, met wanden van tufsteen. Deze was door de Duitse bezetter aangelegd en we zouden er nog meer gaan tegen komen. Maar de grootste verrassing was de vondst van grenspaal O1 aan de keelzijde waar de toegang tot de lunet moet zijn geweest (zie foto). Wat zouden de andere lunetten nog brengen?

Lunet 10 ligt nog steeds op een weg die daarom om de lunet heen kronkelt. De wal en gracht zijn ook hier zwaar begroeid maar het binnenterrein is open en ook hier voor de paarden. Grenspalen of Duits tufsteen was niet te zien. Wel is in een onverhard paadje nog een stukje van de communicatieweg te herkennen die alle lunetten met elkaar verbond.
Lunet 11 ligt midden in de velden en is lastig te bereiken. Door een beginnende zonnesteek veroorzaakte verstandsverbijstering hebben we er alleen om heen gereden en geen poging gedaan om de lunet te betreden. Later was op een foto (6x zoom!) de ingang van een Duitse loopgraaf te herkennen.
Aan de weg 'De Lunetten' ligt een middelgrote lunet die zwaar begroeid is - profiel van de wal dus onherkenbaar - en tevens voor opslag van grond e.d. wordt gebruikt. Een strook riet verraade de ooit natte gracht. Ook hier is een grenspaal aanwezig maar deze O8 is gebroken en de bovenste helft zit naast de onderste in de grond.

De volgende lunet, Lunet 12, bleek de meest complete. Van deze grote lunet is de wal nog goed onder profiel en vrijwel onbegroeid - ook hier voor een paard. De uiteinden van de wal zijn mogelijk wat ingekort om meer ruimte voor de sierteel te hebben. De gracht aan de frontzijde is door de zware begroeiïng te herkennen. En in de wal zitten twee Duitse loopgraven die vrijwel geheel met zand zijn dichtgestort.
De vondst van grenspaal O6, geheel bovengronds en horizontaal, leidde tot een speurtocht langs de grenzen van de lunet. Grenspalen O3 en O4 bleken verticaal aanwezig te zijn terwijl O7 verstopt zat achter een houten hokje voor een waterpomp. Even verderop stak een vierkant stuk hardsteen boven het zand uit. De kop moet er vanaf gebroken zijn maar daar zal O8 op gestaan hebben.
Volgens de huidige bewoners hadden de Duitsers acht landmijnen bij de lunet neergelegd. Zijn vader was echter in het Nederlandse Leger bekend geraakt met landmijnen en heeft ze zelf onklaar gemaakt omdat het zo gevaarlijk was voor de kinderen...

Deze serie van lunetten werd afgesloten door de kleine Lunet 13. Ook de wal daarvan is nog redelijk onder profiel en gedeeltelijk begroeid. En ook hier twee Duitse loopgraven in de wal. De grens van het terrein is niet meer te herkennen en waarschijnlijk zijn de grenspalen allen onder de grond gewerkt.
Uniek aan deze lunet is echter dat bovenop de wal een stenen obelisk staat. Deze stond oorspronkelijk op Lunet 14 maar die lunet is opgeofferd voor de begraafplaats. De obelisk ziet er zeer nieuw uit (met kit in de voegen) en heeft aan één zijde een ovalen marmeren plaquette met de inscriptie "Si.vis.Pacem Para.Bellum 1800" die de voltooiïng van de linie herdenkt. Mijn kennis om deze latijnse tekst in de 'obeliscus' te begrijpen is 'absum' - zelfs met het online Latijn/Nederlands Woordenboek. De professor achter dat woordenboek was bereidt per e-mail de vertaling te geven: "Als je vrede wilt bereid je dan voor op een oorlog, of: wees dan klaar voor een oorlog."
<http://www.latijnnederlands.nl/>

Na de nodige late verfrissingen in Wijk aan Zee genuttigd te hebben, zijn we nog even langs de Zeestraat tussen de Hoogovens gaan kijken. Op de topografische kaart waren hier nog een grote (Lunet 23) en een middelgrote lunet (Lunet 22) in twee grasvlakten te herkennen. Sinds het maken van die kaart is het terrein niet meer bijgehouden want het struikgewas is een dichte jungle. Er zijn steile hellingen van zand te zien maar de vorm is niet goed te herkennen. Maar de delen die we konden zien, lagen zoals ze zouden moeten liggen. Toch jammer dat de andere zeven nog redelijk herkenbaar en zichtbaar zijn en deze twee compleet onzichtbaar op één meter van het fietspad.

Dat er na 203 jaar nog negen van de 48 lunetten te herkennen zijn is natuurlijk meer toeval dan opzet. Maar de score is beter dan van de Posten van Kraijenhoff rond Amsterdam. Van de 47 oorspronkelijke posten zijn er maar zes met restanten.
<https://www.stelling-amsterdam.nl/forten/posten/>

Van de lunetten is een nieuw overzicht samengesteld en voorzien van foto's, zie:
<https://www.stelling-amsterdam.nl/forten/lunetten/>

Mijn dank aan Landschap Noord-Holland en haar pachters en enkele particuliere eigenaren voor hun medewerking.
<http://www.landschapnoordholland.nl/>

 

Film experiment

Ik ben een experimentje aan het doen met een kort filmpje op de Forten Info website. Zouden personen met een breedbandverbinding eens willen kijken op http://www.forten.info/bioscoop/ en daar 'Lunet I' aanklikken?

Wil je me dan per e-mail vertellen:
- welk besturingssysteem je gebruikt
- de resolutie (pixels) van je scherm
- welke browser en versie
- of je Quicktime al had geïnstalleerd of moest installeren?
- welke problemen of foutmeldingen optreden? of geen problemen?

Ik heb het filmpje in QuickTime movie formaat geplaatst omdat deze al kan beginnen met afspelen terwijl de file nog niet helemaal is gedownload. Als dat te veel problemen bij de bezoekers oplevert zal ik waarschijnlijk het .AVI formaat gaan gebruiken.

Er staan inmiddels meer filmpjes klaar waaronder een paar van forten in de Stelling. De op Forten Info gebruikte methoden wil ik ook op de StvA-site gaan toepassen.

 

Linke links

In elke nieuwsbrief twee verwijzingen naar andere interessante websites.

- De Engels - Russische Inval van 1799 <http://members.chello.nl/krom1/10__de_engels-russische_inval.htm>
- Inval van Engelsen en Russen in 1799 nabij Groote Keeten <http://home.hetnet.nl/~anitavanegmond/russen.html>

Meer verwijzingen zijn te vinden op Forten Info <http://www.forten.info/>.

 

Overig

- De Bloemendalerpolder tussen Muiden en Weesp zal - volgens de meest recente plannen, voor een deel bebouwd worden. Maar 350 hectare wordt een "bosachtig park". Dit is mede mogelijk door de verdeling van woningen waarbij Muiden er 2.000 op het terrein van de in 2004 te sluiten Kruitfabriek "De Krijgsman" mag bouwen. Het betekent dat het Duitse Radarstation 'Seeadler' tussen de bomen de lucht niet meer zal kunnen zien. <http://www.rgaros.nl/seeadler/>

- Het terrein 'Bouwoord' in de Haarlemmermeerpolder, verdacht door de vreemde wegen als mogelijke opslag voor b.v. een Koude Oorlog noodhaven, is volgens de eigenaar een niet gelukt bedrijfsterrein te zijn.

 

Uw mening

Dit is een experiment voor een nieuw vast item in de nieuwsbrief. Het zal in de komende nieuwsbrieven voorkomen en afhankelijk van het gebruik verdwijnen of blijven.

Als je deze nieuwsbrief op de website leest, kan je hier aangeven wat je van de nieuwsbrief vindt:
(formulier verwijdert)

 

Stelling van Amsterdam op X / Twitter Stelling van Amsterdam op Facebook Doc.centrum Stelling van Amsterdam op LinkedIn
Stelling van Amsterdam op foto-site Instagram Stelling van Amsterdam op video netwerk YouTube

Deze website wordt verzorgd door particuliere experts en is geen website van een overheid.
Alle rechten voorbehouden, o.a. gebruik door commerciële partijen alleen met voorafgaande toestemming.
Stelling van Amsterdam. Een stadsmuur van water.
UNESCO Werelderfgoed sinds 1996
Reizend restaurant SterkWater strijkt neer langs de Hollandse Waterlinies. In de grootste, oudste en prachtigste forten genieten haar gasten van een bijzondere avond uit, met een heerlijk 5-gangen diner en meeslepende verhalen. (Advertentie)
 
 
 
Reizend restaurant SterkWater strijkt neer langs de Hollandse Waterlinies. In de grootste, oudste en prachtigste forten genieten haar gasten van een bijzondere avond uit, met een heerlijk 5-gangen diner en meeslepende verhalen. (Advertentie)