Sluit [X]   
 

in 1916: Landweer op onbeperkt klein verlof

© 1999-2024, René G.A. Ros
Laatst gewijzigd 29-1-2024

Donateur worden?

Nieuwsbrief

Nieuwsgierig? Lees deze nieuwsbrief maar!Nieuwsbrief 447

Nieuwsbrief Stelling van Amsterdam
Een nieuwsbrief over militair erfgoed in de regio Groot-Amsterdam.
19de jaargang, nummer 447, 15 maart 2017

 

Inhoud

In deze nieuwsbrief:

 

Inleiding

Beste lezer,

Zien we elkaar aanstaande zondag in Purmerend bij de lezing? Zo niet, dan heeft u de tijd om de nieuwe webpagina met interessante informatie over het officierskorps en de vestingbouw te lezen.
Daarnaast doen we verslag van ons bezoek aan twee schuilplaatsen onder de busgarages van het Amsterdamse GVB. Echt over de Stelling gaat het artikel over de negentien verworven aanplakbiljetten over oproepen, verboden en een schietoefening.
Tenslotte een lang artikel over een interessant project om niet alleen betrokkenheid bij de forten maar voor het hele linielandschap op te wekken.

Lees deze nieuwsbrief op: https://www.stelling-amsterdam.nl/nieuwsbrief/2017/nieuwsbrief-447/
Overig kort nieuws op het Stelling Forum: https://forum.stelling-amsterdam.nl/

De volgende nieuwsbrief zal waarschijnlijk op 19 april verschijnen. Bijdragen graag ruim van tevoren toezenden.

Veel leesplezier!
René Ros
https://doccentrum.stelling-amsterdam.nl/

Tip: houd de cursor boven elke afbeelding om een beschrijving te zien.

 

Dienstberichten

- Onze website Stelling van Amsterdam is met slechts 159 stemmen op de toch nog respectabele 28e plaats geëindigd van de Geschiedenis Online Prijs waaraan 156 websites en apps deelnamen. Er waren helaas veertien personen die hun stem niet bevestigd hebben en daarom niet meetelden en dat scheelde een paar plaatsen. Een paar reacties zijn:
"Een krankzinnige hoeveelheid supergedetailleerde informatie, die nergens anders bijeengebracht is. En reken maar dat (vrijwel) alles nog klopt ook!" "Stelling-Amsterdam.nl is het levende bewijs wat er met motivatie, discipline, doorzettingsvermogen en geduld mogelijk is."
Zie de website voor de winnaars van de juryprijs en de publieksprijs:
Geschiedenis Online Prijs

- De Stichting Stelling van Amsterdam fuseerde in 2007 in de Stichting Cultureel Erfgoed Noord-Holland. Haar archief van documenten en foto's blijkt in de loop der tijd geheel vernietigd te zijn. Een tweetal oud-betrokkenen hebben een klein aantal documenten en rapporten van de stichting geschonken aan het Documentatiecentrum. Daardoor zijn een aantal stukken uit de vroege periode van de herontwikkeling toch bewaard gebleven.

 

Presentatie Stelling van Amsterdam in Purmerend

Lezing over Stelling van Amsterdam door René Ros.De Vereniging Historisch Purmerend organiseert op zondag 19 maart as. een presentatie over de Stelling van Amsterdam door expert René Ros.

In de Vestingwet 1874 werden onze verdedigingslinies wettelijk vastgelegd, waaronder een geheel nieuwe linie rond Amsterdam. Water vormde de eerste en belangrijkste verdediging en dat had gevolgen voor heel West-Nederland.
Er verschenen forten en batterijen op de plaatsen waar het water onvoldoende een barrière vormde en geschut daarvoor moest zorgen. Maar zonder voldoende voeding en materiaal zou een vijand nooit lang te weerstaan zijn en ook daaraan is veel geld en aandacht geschonken.

Tijdens de Eerste Wereldoorlog beleefde de Stelling van Amsterdam haar hoogtepunt toen duizenden soldaten, veelal oudere dienstplichtigen, meerdere jaren in de forten leefden. Wie waren die soldaten en wat was het doel van hun inzet en daarmee van de Stelling? Er heeft nooit een vijand voor de Stelling gestaan maar is deze daardoor nutteloos geweest? Tegenwoordig gebruiken we de Stelling als recreatiegebied en de forten voor heel verschillende doeleinden.

Dit en meer komt aan bod in een documentaire en presentatie door René Ros in restaurant Spijkerman Eten & Drinken, Neckerdijk 1 in Purmerend. Deur open vanaf 13.30 uur, aanvang 14.00 uur en einde circa 16.00 uur.
Leden van de VHP hebben op vertoon van de lidmaatschapskaart vrij toegang tot de verenigingsbijeenkomsten, voor niet-leden bedraagt de toegang 3 euro. Parkeren is op zondag kosteloos.

Vereniging Historisch Purmerend
Spijkerman Eten & Drinken

 

Officierskorps over de vestingbouw

Met dank aan: Wim de Natris, Ben Schoenmaker (Nederlands Instituut voor Militaire Historie).

Boek 'Burgerzin en soldatengeest'Het door het Nederlands Instituut voor Militaire Historie uitgegeven boek 'Burgerzin en soldatengeest' is een studie naar de vraag hoe het Nederlandse officierskorps worstelde met het vraagstuk van de relatie tussen volk en leger.

Veel meer dan tegenwoordig publiceerden officieren in de 19de eeuw in militaire tijdschriften, brochures, vlugschriften en talloze stukken in dagbladen. Deze publicaties vormden voor prof.dr. Ben Schoenmakers de belangrijkste bron voor zijn studie waarin ook aandacht wordt geschonken aan de opinie over de vestingbouw. Ook de herkomst van de term 'Vesting Holland' komt aan bod.

Een deel van de tekst van het boek is met toestemming overgenomen op deze website zodat u daar nu kunt lezen over het militaire verwijt dat de burger wel zijn geld maar niet zijn persoon voor de natie wilde offeren zodat de vestingen en forten ook wel "plaatsvervangers van steen" werden genoemd.

Officierskorps over de vestingbouw
Nederlands Instituut voor Militaire Historie
Boek 'Burgerzin en soldatengeest' op website NIMH

 

Schuilkelders onder de Amsterdamse stadsbussen

Met dank aan: Frank Hemminga, Marcel Hessels en Floor Wezel (GVB).

Gedurende de Koude Oorlog moesten werkgevers schuilgelegenheid hebben voor hun personeel zodat er enige bescherming tegen oorlogsgeweld was. Overheidsbedrijven, zoals het toenmalige Gemeentelijk Vervoersbedrijf Amsterdam (GVB)*, moesten ongetwijfeld het goede voorbeeld geven. De drie metrostations die als schuilplaats konden dienen, hebben we al eerder bezocht en het ging op 3 maart jl. om de twee busgarages.

Luchtfilter in schuilplaats GVB Garage West.De schuilplaats van Garage West staat op de lijsten voor 480 personen en dat lijkt goed haalbaar in de kelder. Het vredesgebruik was fietsenstalling waaraan een tekst over bromfietsen herinnert maar de hellingbaan is weg. Het is een langwerpige kelder met aan weerszijden een luchtsluis met elk twee drukdeuren die nog aanwezig zijn. Ook twee handbediende ventilatoren (luchtpompen) zijn nog aanwezig en de buizen lijken nog intact. De luchtpijpen aan het plafond zijn deels nog aanwezig maar door de bouw en sloop van wanden ontbreekt er wel wat. Het is nu als onderdelenmagazijn in gebruik en achter dozen met stoelzittingen is het luik van de nooduitgang te vinden.

De schuilplaats van Garage Noord is veel kleiner (10-12 personen schatten we) en bovendien op de begane grond en zelfs twee verdiepingen hoog. Twee wanden, waar doorheen geslingerd moest worden met een douche om fall-out af te spoelen, zijn weggebroken. Meestal ruiken dit soort ruimten muf maar deze had een zware geur van citroentjes omdat het gebruikt wordt voor de schoonmaakkarren. Er is nog maar één stalen drukdeur aanwezig, de buitenste is vervangen door een gaashek. In de naastgelegen stookkelder komt het luik van de nooduitgang uit en vonden we ook een luik naar het zandfilter waar iemand blijkbaar zijn zomerbanden heeft opgeslagen.

De schuilplaatsen uit de Koude Oorlog zijn vrijwel onzichtbaar en moeilijk toegankelijk. Van deze twee weten we nu in ieder geval zeker dat ze gebouwd zijn en wat hun staat anno 2017 is.

* Sinds 1997 is het geen gemeentelijk bedrijf meer en is de afkorting een naam zonder betekenis geworden.

Openbare Schuilplaatsen
Bedrijfsschuilplaatsen
Thema-nieuwsbrief 'Openbare Schuilplaatsen in Amsterdam' (nr. 150) in 2004
'Ondergronds Amsterdam' in Nieuwsbrief 333 over bezoek metrostations

 

Amsterdamse kennisgevingen 1914-1915

Recent kon, dankzij de donaties, bij een online veiling negentien originele aanplakbiljetten (kennisgevingen) van de gemeente Amsterdam uit de periode 1914-1915 worden aangekocht. De exemplaren die ooit in mededelingenkasten hebben gehangen zullen niet bewaard zijn dus deze moeten behoorlijk uniek zijn.

Vijf van deze kennisgevingen gaan over de militie en landweer en roepen lichtingen op voor keuring of opkomst. Over de distributie van voeding en brandstoffen gaan acht kennisgevingen, zoals de beschikbaarheid van meel en zout maar ook over "Maximum-prijzen" van diverse voedingsmiddelen.

Kennisgeving verbod van uitvoer.Kennisgeving schietoefeningen.

Over het verbod op de uitvoer uit de Stelling van brandstoffen, voeding en verzorging zoals kolen, tarwe en dekens gaan vijf kennisgevingen. Het leuke hiervan is dat de besluiten genoemd worden in het dagboek van de Stellingcommandant omdat de verboden namens hem werden bekendgemaakt door de gemeente.
Tenslotte is er één kennisgeving van 17 december 1915 aan vissers en andere schippers over schietoefeningen met zwaar geschut vanaf het "fort Pampus" en met middelbaar geschut van een "batterij nabij de Haven van Muiden". Over deze schietoefeningen waren wel al aankondigingen in historische kranten bekend.

De kennisgevingen zijn van verschillende afmetingen (grootste 60x40 cm) en papierdikte. Als er fortbeheerders zijn die een reproductie willen dan kan dat natuurlijk redelijk eenvoudig! En uiteraard zijn ze op aanvraag in te zien in onze bibliotheek.

Kennisgevingen in Catalogus
Bibliotheek
Doneren

 

V6: Verhalen en kleinschalige projecten in Linie en Stelling

Tekst: Menno Heling en Bas Kreuger (V6)
Foto's: René Ros.

Logo van V6Hoe het Linielandschap van de Hollandse Waterlinie en Stelling van Amsterdam tot leven te brengen? V6 is een project om het linielandschap van Hollandse Waterlinie en Stelling van Amsterdam tot leven te wekken door lokale initiatieven van burgers te stimuleren. V6 staat voor vertellen – verhalen – verbinden – verdienen – vrijwilligers – (werk) verzetten en wil op een nieuwe manier 'bottom-up', gedragen door een community van belangstellenden kleine projecten realiseren. V6 stimuleert mensen met belangstelling voor het linielandschap en haar verhalen en die de bereidheid tonen hier actief mee aan de slag te gaan.

In overleg met de provincie Utrecht zijn drie pilotgebieden gekozen om deze opzet te testen: gemeente De Ronde Venen, Laagraven (ten zuiden van de A16 onder Utrecht) en het eiland van Schalkwijk (gemeente Houten). De pilot is gestart met het vinden van een aantal kleinere projecten/objecten met voldoende aantrekkingskracht en betekenis om een community omheen te bouwen. V6 ontwikkelt zo burgerinitiatieven, geëntameerd door de provincie Utrecht.
Samen met de belangstellenden die zich in de startfase aangemeld hebben, gaan de initiatiefnemers de objecten kiezen, verhalen verzamelen, geld inzamelen en aan de slag. De verhalen en community worden gebundeld op de cultuur, erfgoed en toerisme verhalensite "if then is now".

Mannen op Fort in de BotsholLinielandschap écht uniek Nederlands
In 2019 hoopt de Hollandse Waterlinie aan te kunnen sluiten bij de Stelling van Amsterdam als UNESCO werelderfgoed. Het Linielandschap is een belangrijk element wat waterlinies zo bijzonder maakt en verdedigen met water zo écht 'Nederlands'. Initiatiefnemers Bas Kreuger en Menno Heling denken dat met creativiteit en fantasie een nieuw gebruik voor bunkers, sluisjes, dammetjes en limietpalen gevonden kan worden. En dat willen ze graag samen met clubs, verenigingen, stichtingen, scouting, actiegroepen, kunstenaars, bewoners en betrokkenen uit het gebied bedenken en uitvoeren.
Daarbij kan gedacht worden aan kazematten als (tijdelijk) onderkomen, locatie voor activiteiten of evenementen, sluisjes en kades voor watersport en vissen, wandelingen en fietstochten langs die elementen, maar ook als onderwerp voor kunst, locatie voor toneel of onderwerp van poëzie.

Effecten
Inwoners krijgen door V6 oog voor wat er in hun 'achtertuin' staat. Zij kunnen helpen bij het verzamelen en vertellen van verhalen over die objecten en het Linielandschap, waarbij die verhalen andere bewoners kunnen overtuigen om iets voor deze objecten te doen. V6 gaat verder door de zorg voor de objecten en het bijbehorende verhaal te gebruiken bij crowdfunding om het onderhoud en werk door diezelfde community mede mogelijk te maken.
Omdat de objecten en verhalen bijdragen aan de zichtbaarheid en gebruik van de Hollandse Waterlinie en Stelling en trots van lokale bewoners op hun erfgoedomgeving, dragen ze zo bij aan de identiteit van de streek, gemeente of provincie en kunnen zo ook ingezet worden bij binnenlands en inkomend toerisme.

Fotograferen van een grenspaal.Initiatiefnemers
Wie een zinvol en interessant idee heeft voor objecten in het Linielandschap kan rekenen op steun van de initiatiefnemers met hun kennis en ervaring bij dit soort projecten. Bas Kreuger met zijn kennis van militaire geschiedenis bij het Kenniscentrum Waterlinies en projectmanager en Menno Heling als community builder en uitgever van if then is now. Om zoveel mogelijk mensen bij deze projecten te betrekken kunnen zij ook helpen bij het crowdfunden als er nog geld nodig is om een limietpaal recht te zetten of een kazemat van licht te voorzien. De initiatiefnemers begeleiden de projecten, de communicatie en schrijven uiteindelijk een draaiboek en handleiding hoe erfgoed burgerinitiatieven gestimuleerd kunnen worden.

Partners en financiering
V6 werkt samen met Natuurmonumenten, Staatsbosbeheer, Documentatiecentrum Stelling van Amsterdam voor inhoudelijk advies, met provinciaal verhalenplatform UtrechtAltijd.nl, met Stichting Liniebreed Ondernemen, met Waternet, gemeente De Ronde Venen en gemeente Houten, Recreatie Midden-Nederland, de Polderwachter en vele andere verhalenvertellers, en wordt gefinancierd door de provincie Utrecht in het kader van het Programma Nieuwe Hollandse Waterlinie/Stelling van Amsterdam.

V6 op FaceBook
V6 op LinkedIn
if then is now

 

Deze nieuwsbrief is een uitgave van het Documentatiecentrum Stelling van Amsterdam. De redacteurs en auteurs aanvaarden geen aansprakelijkheid, op welke wijze ontstaan, door het gebruik van de inhoud van de website, nieuwsbrief of andere publicatie, door welke persoon en voor welk doel dan ook. Wij hebben ons best gedaan om alle rechthebbenden op deze website / nieuwsbrief te achterhalen. Eenieder die meent dat zijn/haar materiaal zonder voorafgaande toestemming hier is gebruikt, verzoeken wij om zich tot ons te wenden. Bij gebruik als bron voor publicaties en andere uitingen is bronvermelding verplicht en tevens wordt deskundige begeleiding, door bijvoorbeeld de redacteur of auteur, aanbevolen. In de nieuwsbrieven weergegeven meningen zijn een deel van een column of strikt persoonlijk tenzij expliciet anders is aangegeven. 'Majoor Van Hall' en 'Soldaat Troelstra' zijn fictieve militairen uit het verleden die dienen als pseudoniemen voor verschillende personen. Activiteiten zoals rondleidingen worden mogelijk door andere partijen georganiseerd en de verantwoordelijkheid voor inhoud, uitvoering e.d. ligt geheel bij de betreffende partij. De inhoud van een nieuwsbrief wordt na publicatie niet meer gewijzigd en kan later onjuist zijn gebleken of niet meer van toepassing zijn. De auteursrechten berusten bij René G.A. Ros tenzij anders is aangegeven.

 

Stelling van Amsterdam op Twitter Stelling van Amsterdam op Facebook Doc.centrum Stelling van Amsterdam op LinkedIn
Stelling van Amsterdam op foto-site Instagram Stelling van Amsterdam op video netwerk YouTube

Deze website wordt verzorgd door particuliere experts en is geen website van een overheid.
Alle rechten voorbehouden, o.a. gebruik door commerciële partijen alleen met voorafgaande toestemming.
Stelling van Amsterdam. Een stadsmuur van water.
UNESCO Werelderfgoed sinds 1996
'Kennismaken met de Stelling van Amsterdam' is een gratis interactief e-book over de Stelling. (Advertentie)
 
 
 
Bureau Meerzijdig let op meerdere zijden bij support, mediation, procesbegeleiding en trainingen. (Advertentie)