Sluit [X]   
 

in 1916: Landweer op onbeperkt klein verlof

© 1999-2024, René G.A. Ros
Laatst gewijzigd 29-1-2024

Donateur worden?

Nieuwsbrief

Nieuwsbrief 321

Nieuwsbrief Stelling van Amsterdam
Nummer 321 (11de jaargang, 13 mei 2009)

Een nieuwsbrief over militair erfgoed in de regio Groot-Amsterdam.
Deze en alle voorgaande nieuwsbrieven zijn, met illustraties, te raadplegen op:
https://www.stelling-amsterdam.nl/nieuwsbrief/

Inhoud

In deze nieuwsbrief:

 

Inleiding

Beste lezer,

Er is een nieuw vijfjarig Uitvoeringsprogramma Stelling van Amsterdam door de provincie Noord-Holland vastgesteld, waarover het eerste artikel gaat met een korte reactie als tweede artikel.
Het derde artikel gaat over een inventarisatie van de grenspalen die rond de militaire terreinen stonden en staan. En een interessant artikel over het inschieten van torpedo's bij Halfweg! Tenslotte een verslag van de bijeenkomst ter opening van het bezoekseizoen.

Verder is aardig om te noemen dat op 23 april jl. het dagrecord van de website werd gebroken, door een link op Nu.nl waarlangs die dag 1.500 bezoeken werden gebracht. Mede daardoor kwam de gehele maand april zelfs boven de drukste maand van 2008 uit.
Bovendien werd de 800ste nieuwsbrief-abonnee genoteerd. Dat betekent dat er binnen 11 maanden 100 nieuwe abonnees bijkwamen (netto, er vallen tussentijds ook e-mail adressen weg).
Op 30 april was het -terecht- heel stil op de website vanwege het drama in Apeldoorn...

Bekijk de gehele nieuwsbrief met afbeeldingen en links op:
https://www.stelling-amsterdam.nl/laatstenieuwsbrief/

Overig kort nieuws verschijnt op het Stelling Forum. Zie de nieuwste berichten op:
https://forum.stelling-amsterdam.nl/nieuw/

De volgende nieuwsbrief zal waarschijnlijk op 27 mei verschijnen.

Met vriendelijke groet,
René Ros

 

Plannen voor de Stelling van Amsterdam

Bron: persbericht provincie Noord-Holland d.d. 23 april jl.

In het nieuwe Uitvoeringsprogramma Stelling van Amsterdam staan de plannen voor dit Nationale Landschap en Werelderfgoedmonument voor de periode 2009 – 2013. De provincie Noord-Holland is regisseur en initiatiefnemer in het behoud en de ontwikkeling van de Stelling. Ook stelt de provincie een groot deel van de hiervoor benodigde financiën beschikbaar. Voor de doelstellingen in het Uitvoeringsprogramma 2009 – 2013 is in totaal € 25 miljoen beschikbaar.

De speerpunten in het programma zijn:

  • Vergroten publieke toegankelijkheid, recreatie en toerisme
  • Restauratie en behoud
  • Ruimtelijke samenhang en landschappelijke herkenbaarheid
  • Economische benutting
  • Communicatie en marketing

In het Uitvoeringsprogramma staan per speerpunt de geplande projecten voor de periode 2009 – 2013, zoals bijvoorbeeld:

  • Het toevoegen van enkele onverharde trajecten (boerenlandpaden) aan de doorgaande wandelroute
  • Restauratie Kustbatterij bij Diemerdam en renovatie fortterrein
  • Fietsbrug over de A4/N201 ter hoogte van de Geniedijk
  • Maximaal 50% cofinanciering voor haalbaarheidsonderzoeken voor economische benutting
  • Herkenbare en uniforme bebording bij alle forten en stellingonderdelen.

Op 21 april hebben Gedeputeerde Staten het Uitvoeringsprogramma Stelling van Amsterdam, 2009 – 2013 vastgesteld. Het Uitvoeringsprogramma wordt nu aan Provinciale Staten voorgelegd ter vaststelling. Naar verwachting wordt het programma eind juni 2009 door Provinciale Staten behandeld.

Programmabureau Stelling van Amsterdam: http://www.noord-holland.nl/thema/welzijn_zorg_en_cultuur/Cultuurhistorie/Stelling_van_Amsterdam/
Volledig bericht, bijlage en reageren op het Stelling Forum: https://forum.stelling-amsterdam.nl/viewtopic.php?f=35&t=544

 

Een korte reactie op de plannen

Tekst: Jaap de Zee, Raad van Advies Stichting Mega.

Ik heb voor de tweede keer het (hierboven genoemde) provinciaal plan voor de Stelling doorgeworsteld. Om eerlijk te zijn vind ik het ongelooflijk wat veel plannen en bijbehorend budget er voor is. Dit had ik niet geloofd als mij dit in de jaren zeventig voorspeld was!!!

Ook kan ik er niet veel kritiek aan kwijt, want ik kan mij helemaal vinden in de speerpunten voor de komende jaren. Waaronder ook mijn eigen stokpaardje; de betere toegankelijkheid van de vestingwerken, een veel gehoorde klacht van mensen die de Stelling bezoeken.

Raad van Advies MEGA: http://www.stichting-mega.nl/raadvanadvies/

 

Grenspalen en nog eens grenspalen

Met het weelderig worden van de begroeiïng werd het zoeken van grenspalen rond de forten hachelijk. Tijd voor een verslag over het afgelopen 'jachtseizoen'.
Ten noorden van het Noordzeekanaal waren Fred Braaksma, Martin Hilgers en Edwin Kapitein fanatiek, maar langs elkaar, bezig en we besloten te gaan samenwerken als 'Werkgroep Grenspalen'. En het is een echte sport want je kan grenspalen vinden die je een vorige keer nog niet zag en soms kan je alleen bij grenspalen komen als er ijs ligt. Of dat twee personen, die apart in dezelfde week gaan kijken, andere grenspalen zien.
Mogelijk dat bij het baggeren van sloten grenspalen weer boven water komen maar onze ervaring is dat ze juist beschadigen of verdwijnen.

Per 9 mei staan er 361 grenspalen in ons register. Daarvan weten we dat er 220 aanwezig zijn (al dan niet gebroken) en 12 alleen als restant. We missen maar liefst 73 grenspalen (20%) die in het provinciaal monument register staan of die we eerder wel hebben aangetroffen. Van 56 stuks is de status nog onbekend.
Onder de provinciale bescherming vallen 245 grenspalen hetgeen betekent dat bij het vaststellen van het monumentregister ongeveer 32% van de grenspalen onbekend was. Anderzijds zijn er maar liefst 66 van de 245 (27%) grenspalen spoorloos verdwenen terwijl er nog 30 opgezocht moeten worden. Dat betekent dat in de afgelopen 17 jaar er elk jaar ongeveer 4 grenspalen zijn verdwenen.

Wil jij helpen om grenspalen (zuid van het Noordzeekanaal) te zoeken en in de gaten te houden? Registreer je dan op het Stelling Forum en sluit je aan bij de Werkgroep Grenspalen zodat je op het besloten forum daarvan kan komen.

Registreren Stelling Forum: https://forum.stelling-amsterdam.nl/ucp.php?mode=register
Aansluiten bij Werkgroep Grenspalen: https://forum.stelling-amsterdam.nl/ucp.php?i=groups&mode=membership
Forum Werkgroep Grenspalen: https://forum.stelling-amsterdam.nl/viewforum.php?f=32

 

Vischtorpedo's in Zijkanaal F

Door Alfred Bakker, Ingenieurs Bureau Amsterdam.

Torpedo InschietplaatsIn 1870 had Robert Whitehead voor de Oostenrijks-Hongaarse marine een zelfstandig aangedreven torpedo ontwikkeld in Fiume (nu Rijeka, Kroatië). De Nederlandse marineleiding sloot in oktober 1883 een contract met Whitehead voor de levering van 40 “vischtorpedo’s” met een kaliber van 35,5 cm.

Ter beproeving van de torpedo’s had de marine een inschietplaats nodig. De locatie werd gevonden in de Groote IJpolder bij de monding van Zijkanaal F in het Noordzeekanaal (zie kaart rechts). Via het zijkanaal werd water uitgeslagen van de Ringvaart van de Haarlemmermeer op het in 1876 geopende Noordzeekanaal.
Het bestuur van de polder droeg in 1886-1887 grond en dijkgrond over “aan de Staat der Nederlanden ten behoeve van het departement van Marine voor het inrichten van een uitschiet terrein van vischtorpedo’s”.

Binnendijks werd in de Groote IJpolder een perceel opgehoogd tot de kruinhoogte van de oostelijke dijk langs Zijkanaal F. Hierop verrezen drie opstallen, waarvan één voor de opslag van de vischtorpedo’s.
In de as van het acht meter diepe zijkanaal werd het “Marine torpedo proefstation” gebouwd. De verbinding tussen het station en de vaste wal bestond waarschijnlijk uit een brug. De torpedo’s werden via een smalspoor vanuit de opslagplaats over de brug naar het proefstation vervoerd.  
Vanaf 1888 werden torpedo’s ter beproeving ingeschoten in het vier kilometer lange zijkanaal. Uit enkele inventarissen is bekend is dat torpedo’s van het type Visch werden ingeschoten in de jaren 1891, 1893, 1894 en 1900.

Torpedo InschietplaatsIn hetzelfde jaar werd op de Rijksmarinewerf in Amsterdam het hypermoderne torpedoatelier met het “Centraal Magazijn voor Vischtorpedo’s” geopend. Amsterdam was het belangrijkste centrum van de “Marinetorpedodienst” geworden, die vanaf 1876 een bescheiden vestiging had op de Rijkswerf Willemsoord, bij Den Helder. Als gevolg hiervan verplaatste de Chef van de Marinetorpedodienst op 1 januari 1890 zijn zetel van Willemsoord naar Amsterdam.

Het atelier en de inschietbaan in Amsterdam werden na 1918 gesloten. Het personeel en materieel werd overgebracht naar de Rijkswerf Willemsoord. De opstallen en het proefstation in Zijkanaal F zijn nog zichtbaar op een kaart van de Dienst der Publieke Werken uit 1924. Tien jaar later is het proefstation niet meer ingetekend op een kaart. Op een kaart uit 1961 staan nog drie gebouwen aangegeven die rond 1968 gesloopt zullen zijn.
In de jaren 1960 werd het Zijkanaal F gedempt bij het bouwrijp maken van het Westelijk Havengebied. Bij de verbreding van het Noordzeekanaal verdween ook het terrein zelf om later de mond van de Amerikahaven te worden. Bij Halfweg is nog een deel van het Zijkanaal F aanwezig maar de taak is overgenomen door een oostelijker gelegen kanaal met een nieuw boezemgemaal.

Marine-etablissement Kattenburg (Rijksmarinewerf): https://www.stelling-amsterdam.nl/forten/amsterdam-marinekattenburg/
Inschietplaats van vischtorpedo's: https://www.stelling-amsterdam.nl/forten/zijkanaal-f/
'Visch torpedos en aandrijving' op Dutch Fleet Forum: http://www.dutchfleet.net/viewtopic.php?t=9438
Klaar Voor Onderwater nr. 79 met 'Klaar voor onderwater, het ontstaan van de onderzeedienst': http://www.klaarvooronderwater.nl/kvo/Kvo-79.pdf

 

Groene Stelling

Op vrijdag 24 april, een zonnige maar winderige dag, werd ook dit jaar de Groene Stelling gestart. Uw redacteur had met Dr. Burger, de kleinzoon van Stellingcommandant Ophorst, die ochtend een paar forten bezocht en samen gingen zij naar Fort bij De Kwakel; een toepasselijke locatie voor de feestelijkheden ter gelegenheid van het nieuwe bezoekseizoen.

Na een welkom door Peter Saal, van Stichting Cultureel Erfgoed Noord-Holland, sprak wethouder Jeroen Verheijen van de gemeente Uithoorn de circa 50 aanwezigen toe. Hij praatte onder andere verheugd over de delen van de Stelling in zijn gemeente die inmiddels bewandelt kunnen worden.
Onder begeleiding van een saxofoon en trompet wandelde het gezelschap, over een deel van de Liniewal Kudelstaart-Uithoorn, naar de damsluis. Deze is de afgelopen maanden gerestaureerd en ziet er weer netjes uit. De inundatie van de Zuider Legmeerpolder zal het nooit meer reguleren maar het heeft nog een noodfunctie.

Stelling-gedeputeerde Kruisinga sprak een aantal woorden over de gerestaureerde damsluis, de financiën en andere zaken betreffende de Stelling. Hierna sprak Manfred van der Heijde, lid DB (portefeuille Waterlinies) van het Hoogheemraadschap Amstel, Gooi en Vecht, de eigenaar van de damsluis, over haar historische en financiële verantwoordelijkheid. De damsluis staat in de top-10 van cultuurhistorische monumenten van het waterschap.
Gezamenlijk onthulden zij een klein informatiebord bij de damsluis (zie foto rechtsboven). Hierna werd door een medewerker van de ANWB het eerste exemplaar van de vernieuwde ANWB-fietsroute aan gedeputeerde Kruisinga overhandigd.

In een gezellige sfeer wandelde het gezelschap de liniewal de andere kant op, alwaar sneldichter Jacob Passander in het zonnetje lag te wachten. Hij droeg twee gedichten over de Stelling voor. Daarna terug naar het Fort bij De Kwakel waar uw veldwerker een grenspaal miste. Een uitermate gezellige borrel volgde met te veel bekenden om allemaal mee te spreken (zie foto rechts).
In de erop volgende periode zag uw redacteur echter geen publiciteit over de Groene Stelling en de openstelling van forten. Het lijkt niet opgepikt te zijn door de media.

Fort bij De Kwakel: https://www.stelling-amsterdam.nl/forten/kwakel/
Linie Kudelstaart-Uithoorn: https://www.stelling-amsterdam.nl/forten/thamer/
inundatiestation Aalsmeer met Zuider Legmeerpolder en Damsluis: https://www.stelling-amsterdam.nl/inundaties/aalsmeer/
'Mijn grootvader, de Stellingcommandant' in Nieuwsbrief 317: https://www.stelling-amsterdam.nl/300-324/nieuwsbrief-317.htm
Stichting Cultureel Erfgoed Noord-Holland: http://www.cultureelerfgoednh.nl/

 

Deze nieuwsbrief is een uitgave van het Documentatiecentrum Stelling van Amsterdam. De redacteurs en auteurs aanvaarden geen aansprakelijkheid, op welke wijze ontstaan, door het gebruik van de inhoud van de website, nieuwsbrief of andere publicatie, door welke persoon en voor welk doel dan ook. Wij hebben ons best gedaan om alle rechthebbenden op deze website / nieuwsbrief te achterhalen. Eenieder die meent dat zijn/haar materiaal zonder voorafgaande toestemming hier is gebruikt, verzoeken wij om zich tot ons te wenden. Bij gebruik als bron voor publicaties en andere uitingen is bronvermelding verplicht en tevens wordt deskundige begeleiding, door bijvoorbeeld de redacteur of auteur, aanbevolen. In de nieuwsbrieven weergegeven meningen zijn een deel van een column of strikt persoonlijk tenzij expliciet anders is aangegeven. 'Majoor Van Hall' en 'Soldaat Troelstra' zijn fictieve militairen uit het verleden die dienen als pseudoniemen voor verschillende personen. Activiteiten zoals rondleidingen worden mogelijk door andere partijen georganiseerd en de verantwoordelijkheid voor inhoud, uitvoering e.d. ligt geheel bij de betreffende partij. De inhoud van een nieuwsbrief wordt na publicatie niet meer gewijzigd en kan later onjuist zijn gebleken of niet meer van toepassing zijn. De auteursrechten berusten bij René G.A. Ros tenzij anders is aangegeven.

 

Stelling van Amsterdam op Twitter Stelling van Amsterdam op Facebook Doc.centrum Stelling van Amsterdam op LinkedIn
Stelling van Amsterdam op foto-site Instagram Stelling van Amsterdam op video netwerk YouTube

Deze website wordt verzorgd door particuliere experts en is geen website van een overheid.
Alle rechten voorbehouden, o.a. gebruik door commerciële partijen alleen met voorafgaande toestemming.
Stelling van Amsterdam. Een stadsmuur van water.
UNESCO Werelderfgoed sinds 1996
Bureau Meerzijdig let op meerdere zijden bij support, mediation, procesbegeleiding en trainingen. (Advertentie)
 
 
 
ReneRos.biz voor ontwikkeling, advies & expertise en opleidingen voor Filemaker database-toepassingen. (Advertentie)