|
InleidingBeste lezer, Met deze nieuwsbrief wordt het vijftiende jaar van de website 'Stelling van Amsterdam - Een stadsmuur van water' afgesloten. Op 3 januari 1999 ging de website 'de lucht in'. Evenals bij de vorige twee lustra kijken we eens wat langer achterom dan bij eerdere jaarwisselingen. In welke mate de website heeft bijgedragen aan de bekendheid van de Stelling en menselijke contacten is niet vast te stellen. Alleen de ontdekkingen zijn een enigszins meetbaar feit. Deze nieuwsbrief geeft een overzicht van de 35 opmerkelijkste ontdekkingen uit nieuwsbrieven in de periode 2009-2013. Om de volledige artikelen te lezen, gebruik dan de link achter de titel. Lees deze nieuwsbrief op: https://www.stelling-amsterdam.nl/nieuwsbrief/2013/nieuwsbrief-418/ De volgende nieuwsbrief, ter gelegenheid van het 15-jarig bestaan van de website, zal op 3 januari verschijnen. Prettige kerstdagen en een goede jaarwisseling,
|
Mijn grootvader, de Stellingcommandant - Nieuwsbrief 317, 18 maart 2009Geachte René Ros,
Hij was mijn grootvader, de vader van mijn moeder. Ik heb hem niet meer gekend, want ik ben geboren in 1934, maar ik heb veel verhalen over hem en het leven in Amsterdam van mijn moeder gehoord. [...]
|
Verdediging en bevrijding in de Stelling - Nieuwsbrief 320, 6 mei 2009
Het eerste artikel gaat over de Stelling tijdens de mobilisatie en de legeronderdelen die rond Amsterdam aanwezig waren. Vervolgens broncitaten over de voorbereidingen in de meidagen van 1940 en verband houden met de Stelling. |
Hocus pocus! Bergloods terug! - Nieuwsbrief 323, 7 juni 2009
[...] |
Zwembad bij Molen De Slokop - Nieuwsbrief 323, 17 juni 2009
|
Indië-weigeraar Klaas Vonk - Nieuwsbrief 325, 15 juli 2009
Dhr. Klaas Vonk was een van hen. Na een verblijf in een barakkenkamp in Schoonhoven en een gevangenis in Den Haag werd hij veroordeeld tot 1 jaar en 2 maanden gevangenisstraf. Die begon in mei 1950 met 200 anderen in Fort bij Spijkerboor. [...]
|
"Het palladium van Neerlands onafhankelijkheid!" - Nieuwsbrief 326, 26 augustus 2009
Magnifiek zijn de kaarten van "Het Zuiderzeefront der toekomst", na drooglegging van de Zuiderzee, met forten van Muiden tot Edam langs een nieuw kanaal (zie afbeelding links). Waarbij Fort bij Edam heel anders georiënteerd zou worden... [...]
|
Radio Kootwijk - Nieuwsbrief 327, 2 september 2009
|
Overste Speenhoff - Nieuwsbrief 329, 16 september 2009
Hij schrijft dat de soldaten zich vermaken op de forten, goed te eten krijgen en creatief zijn. Zo heeft de Landweer-sergeant Henri Overduin in Fort bij Nigtevecht het lied "Het fort" geschreven. [...]
|
Zwaar Transport Compagnie op Fort bij Velsen - Nieuwsbrief 333, 4 november 2009
[...]
|
Kerst 1959 in Fort bij Spijkerboor - Nieuwsbrief 336, 16 december 2009
Tijdens kerst en nieuwjaar was mijn man de klos en kreeg hij geen verlof. Maar mocht ik drie weken op bezoek komen. Nou ja, beter gezegd, dat werd oogluikend toegestaan! Misschien hadden ze ook wel medelijden met hem, omdat hij daar geheel alleen zijn diensttijd moest doorbrengen. Wie zal het zeggen? [...]
|
Een zware Škoda - Nieuwsbrief 337, 3 januari 2012
Het komende jaar hoop ik dat er mogelijkheden zijn om de toegankelijkheid voor bijzonder geïnteresseerden te kunnen realiseren, zodat zij met net zoveel plezier als ik van dit stuk fortenhistorie kunnen genieten. [...]
|
Piramides met een kleine z - Nieuwsbrief 338, 13 januari 2010
In het zuidelijk deel van het Oostfront werd boven de ingang of in de gang het jaartal '1940' in het beton uitgespaard. In het noordelijk deel staat boven de ingang een letter- en cijfercombinatie. In een aantal gevallen staat er achter de letter- en cijfercombinatie een kleine 'z'. Door onderzoek van Jack Koorneef in het archief van het Hoofdkwartier van de Vesting Holland is nu eindelijk bekend waar de letter 'z' voor staat (zie kaartlegenda links). [...]
|
Affuit Hinderdam - Nieuwsbrief 339, 27 januari 2010
Direct na ontscheping wees hij een boom aan. De boom bleek tegen de affuit te leunen en beide zijn omwikkeld door klimop. Uw veldwerker moet er tijdens het geven van rondleidingen tientallen keren onwetend langs gelopen zijn. [...]
|
R.K. Militairen Tehuis - Nieuwsbrief 340, 10 februari 2010
Vroeger ging uw veldwerker vervolgens de stad in maar nu kan je naar Google Maps met Streetview. En het gebouw op Hoogte Kadijk 30-32 lijkt wel heel erg veel op het tehuis. Alleen het kruis bovenop de gevel ontbreekt. En waar nu een geschilderde witte balk zit heeft volgens de oude foto de tekst 'Vereeniging voor R.K. Militairen' gestaan. [...]
|
Gemeentelijke schuilplaats - Nieuwsbrief 341, 24 februari 2010
In het midden van het complex, op het kruispunt van de twee binnenstraten, daalde uw veldwerker de klimkoker van de nooduitgang af. [...]
|
Liefde voor en door de Stelling - Nieuwsbrief 345, 7 april 2010
[...]
|
Velsertunnel - Nieuwsbrief 346, 21 april 2010
[...]
|
Ik zat gevangen in Fort benoorden Purmerend - Thema-nieuwsbrief 348, 12 mei 2010 Het was voorjaar 2009 als uw nieuwsgierige onderzoeker wordt getipt: ga eens met Dirk van Berge praten, die heeft na 1945 in Fort bij Spijkerboor gevangen gezeten. Dat betekent dat hij behoort tot een groep 'fortgebruikers' waarover weinig bekend is en die niet enthousiast het fort oplopen en zeggen: "Ik zat hier gevangen!"; de 'politieke delinquenten' die in een chaotische periode verdacht werden van niet-vaderland lievend gedrag of zelfs gewapende dienst bij de vijand.
[...]
|
Film met Kamp Kruithuis - Nieuwsbrief 349, 26 mei 2010
Het middendeel van de film toont gevangenen, die onder bewaking van mensen met een armband 'Oranje' en een geweer, een hek van prikkeldraad "voor hun eigen gevangeniskamp" moeten aanleggen. Het werd echter nog gekker. Uw redacteur meende op de beelden een majoor van het tijdelijke Militair Gezag te herkennen (zie foto links, midden in beeld). [...]
|
1959, Ons eerste jaar op Fort bij Spijkerboor - Nieuwsbrief 355, 1 september 2010
Het jaar 1959 was ons eerste jaar samen en het was een fantastisch jaar. We waren dagelijks samen. Het werk van mijn man was om de hoek in het fort. [...]
|
Sergeant Wools op patrouille - Thema-nieuwsbrief 357, 15 september 2010
[...]
|
Fortwachter Algra - Nieuwsbrief 369, 25 maart 2011
[...]
|
De doorvaarten van Krommeniedijk - Nieuwsbrief 372, 1 juni 2011
Één doorvaart is vervangen door een lange betonnen duiker met een weg erover. De middelste doorvaart heeft een betonnen brug gekregen maar er is nog wel wat van de houten beschoeiing te vinden. Bij maar liefst drie doorvaarten is een groot deel van de houten beschoeiing nog aanwezig alhoewel de zwaarste balken ontbreken. Bovendien werden twee onbekende grenspalen aangetroffen bij twee doorvaarten. De grootste verrassing was een houten balk, met zinken kapje, waaraan een peilschaal van de Genie is bevestigd. [...]
|
Dubbele plicht van Fort Nieuwersluis - Nieuwsbrief 384, 15 december 2011
[...]
|
De eerste fortwachterswoning in Vijfhuizen - Nieuwsbrief 388, 15 februari 2012
[...]
|
De Merwedebrug was een damsluis - Nieuwsbrief 388, 15 februari 2012
[...]
|
Weg dwars door den Polder Wormer, Jisp en Nek - Nieuwsbrief 391, 21 maart 2012
[...]
|
Opgave toestand gebouwen 1945 - Nieuwsbrief 395, 16 mei 2012
Naast een overzicht van Opzichter van Fortificatiën Kring Purmerend A.P. van Noort was er een uitgebreider overzicht. Dit overzicht is door Kapitein, wnd. Eerstaanwezend Ingenieur F.W. Boers op 9 juli 1945 gezonden aan de Inspecteur der Genie te 's Gravenhage. [...]
|
Heidemij in opdracht van Defensie - Nieuwsbrief 398, 25 juli 2012Tekst: Teun Winkelman.
[...] Een aantal geplastificeerde kaarten van D.G.W.T. mocht niet in de papiervernietiger en heb ik als "dienstgeheim" mee naar huis genomen, met het idee dat ik nog wel eens een van de contactpersonen bij DGWT zou tegenkomen om het aan te overhandigen. Dat heeft niet zo mogen zijn en ze hebben dus ruim 15 jaar hier in een la liggen verstoffen. Omdat volgens mij het merendeel van die terreinen inmiddels door Defensie is afgestoten, leek jouw archief me een beter doel dan uiteindelijk toch nog de vuilstort. [...] Met vriendelijke groet,
|
Mijn poging tot geschiedschrijving over Fort bij de Liebrug - Nieuwsbrief 398, 25 juli 2012
[...]
|
Waar is het "Inundatiewerk Haarlemmerliede"? - Nieuwsbrief 399, 29 augustus 2012
Alle inundatiewerken rond het plaatsje Haarlemmerliede waren al gedetermineerd en benoemd. Behalve de twee schotbalksponningen in de Oude Haarlemmerweg, de acces dat het Fort bij Penningsveer moest afsluiten. Het was niet eens zeker of het civiele of militaire waterwerken waren. [...]
|
Kanonnier Couenberg - Nieuwsbrief 407, 13 maart 2013
Het kostte veertien jaar ervaring, vier dagen nadenken en één uur werk om vast te stellen dat de foto op de Oranje-Nassau Kazerne in Amsterdam is gemaakt. Daarmee werd het aannemelijk dat L.J. Couenberg sr. had gediend bij het 2e Regiment Vestingartillerie (2VgA) dat in die kazerne was gehuisvest. [...]
|
MTOO Van der Stad - Nieuwsbrief 410, 29 mei 2013
Kees begon zijn dienstplicht op 9 april 1957 bij het Regiment Intendancetroepen met de basistraining op Kamp Zeeburg. [...]
|
Zeldzame militaire sportdiploma's gevonden - Nieuwsbrief 414, 2013
Deze keer bleek het om zeven diploma's van drie verschillende soorten te gaan. Twee soorten kende ik, maar de diploma's van de 'Groep Wormerveer' (een onderverdeling van de sector Zaandam) van sportwedstrijden op het Fort bij Krommeniedijk waren 'nieuw'. [...]
|
Peuter Hioolen en zijn vader - Nieuwsbrief 417, 2013
Onlangs ontving ik een e-mail van Henk Hioolen, de genealoog van de familie maar bovenal directe afstammeling en naamgenoot van 'Peuter Hioolen'. Hij kon veel informatie over deze Willem Hendrik Hioolen verschaffen. [...]
|
|
Deze nieuwsbrief is een uitgave van het Documentatiecentrum Stelling van Amsterdam. De redacteurs en auteurs aanvaarden geen aansprakelijkheid, op welke wijze ontstaan, door het gebruik van de inhoud van de website, nieuwsbrief of andere publicatie, door welke persoon en voor welk doel dan ook. Wij hebben ons best gedaan om alle rechthebbenden op deze website / nieuwsbrief te achterhalen. Eenieder die meent dat zijn/haar materiaal zonder voorafgaande toestemming hier is gebruikt, verzoeken wij om zich tot ons te wenden. Bij gebruik als bron voor publicaties en andere uitingen is bronvermelding verplicht en tevens wordt deskundige begeleiding, door bijvoorbeeld de redacteur of auteur, aanbevolen. In de nieuwsbrieven weergegeven meningen zijn een deel van een column of strikt persoonlijk tenzij expliciet anders is aangegeven. 'Majoor Van Hall' en 'Soldaat Troelstra' zijn fictieve militairen uit het verleden die dienen als pseudoniemen voor verschillende personen. Activiteiten zoals rondleidingen worden mogelijk door andere partijen georganiseerd en de verantwoordelijkheid voor inhoud, uitvoering e.d. ligt geheel bij de betreffende partij. De inhoud van een nieuwsbrief wordt na publicatie niet meer gewijzigd en kan later onjuist zijn gebleken of niet meer van toepassing zijn. De auteursrechten berusten bij René G.A. Ros tenzij anders is aangegeven. |
Nieuwsbrief 418
Met veel plezier heb ik de website bekeken over de Stelling van Amsterdam, die u heeft bedacht en uitgevoerd. Met speciale aandacht heb ik het stuk bekeken over stellingcommandant Ophorst. Het is een mooi artikel geworden.
Elk jaar probeert uw redacteur begin mei minstens één artikel aan de Tweede Wereldoorlog te besteden. Dit jaar is er zelfs genoeg materiaal voor een hele thema-nieuwsbrief.
Elke keer als uw veldwerker over de Veldweg naar Fort Waver-Amstel reed kreeg hij bij huisnummer 8 de kriebels. Een houten woning binnen een kilometer van een fort heeft dat, door de bouw-eisen van de kringenwet, toch al tot gevolg. Maar dit is een wel heel eigenaardige woning, zo langwerpig als een bergloods*.
Onlangs stuurde de kleinzoon van Stellingcommandant Ophorst een e-mail, zie '
Noem ze geen dienstweigeraar want de dienstplicht werd niet geweigerd. Maar in 1946-1950 wilden ze niet naar Nederlands-Indië uitgezonden worden.
Den Beer Poortugael rekent keurig voor hoeveel koeien en weiden, granen en akkers, drinkwater en reinwaterkelders, forten en belastinggelden enzovoort er volgens hem nodig zijn om 545.000 "menschen" zes maanden te voeden en te verdedigen.
Op 5 april 1917 brengt de 'Permanente Commissie voor de Radiotelegrafie' een advies uit: "De tegenwoordige omstandigheden wettigen aanstonds over te gaan tot de maatregelen, noodig om een wereldstation binnen de stelling van Amsterdam op te richten". 
Naar aanleiding van het geestige optreden van Koos Speenhoff tijdens de opening van de Stellingmaand op Fort bij Abcoude (zie foto links), heeft uw redacteur het boekje van die zanger eindelijk aangeschaft.
In het najaar van 1980 werden wij, transportbureau 840 Zwaar Transport Compagnie (840 Zwtcie), benaderd door Sectie Verkeer en Vervoer, Nationaal Territoriaal Commando Gouda met de vraag of wij expertise hadden in het transporteren van een speciaal transport. Het speciaal transport was het transporteren van een complete pantserkoepel van Fort bij Velsen naar de 550 Herstelwerkplaats in Alphen aan de Rijn.
Het was 1959 en mijn man Gerard Kuiper was voor korte tijd gelegerd in het Fort bij Spijkerboor.
Het afgelopen jaar heb ik mij bezig gehouden met een onderdeel van het Fort bij Hoofddorp, namelijk de caponnière. 
In het Oostfront van de Vesting Holland, wat we tegenwoordig weer Nieuwe Hollandse Waterlinie noemen, en het Zuidfront bij Dordrecht zijn in 1939-1940 vele honderden betonnen groepsschuilplaatsen gebouwd.
De aanleiding voor het bezoek was dat de Hinderdammer
beweerde te weten waar het affuit voor luchtdoelgeschut op het fort staat.
Met twee illustraties, en slechts een lang onderschrift, in het tijdschrift 'De Katholieke Illustratie' van 28 februari 1914 wordt melding gemaakt van de plechtige opening van het "R.K. Militairen Tehuis" aan de Hoogte Kadijk te Amsterdam. Strategisch gelegen tussen Marine-etablissement Kattenburg en de kazernes aan de Sarphatistraat.
Dankzij een tip kon uw veldwerker een bezoek brengen aan een schuilplaats uit de Koude Oorlog. Er zou een schuilkelder onder een complex aan de Bornhout in Havens-West van Amsterdam liggen.
"Mijn vader was een man van weinig woorden en heeft thuis nooit verteld over de tijd toen hij militair was in fort Markenbinnen. We wisten het wel, we hadden de foto, maar we vroegen er nooit naar. Het interesseerde ons gewoonweg niet." Dat zegt mijn grootvader Arie Schilperoord als ik hem weer eens vraag naar de ervaringen van zijn vader gedurende de mobilisatie van 1914 in het Fort bij Marken-Binnen.
De Velsertunnel werd in 1957 door Koningin Juliana geopend; de ventilatiegebouwen zijn nu een van de 100 genomineerde na-oorlogse monumenten. Maar werkgever Rijkswaterstaat had nog niet voorzien in een schuilplaats om het personeel in geval van oorlog te beschermen. Pas in 1974-1975 werd er een bunker met 35 cm dikke betonnen wanden gebouwd. Na een tip waren we te gast bij Rijkswaterstaat en mochten we de bunker bekijken.
Rond de afgelopen dodenherdenking en bevrijding zijn er op het Internet weer een aantal films over de Tweede Wereldoorlog verschenen. Een film uit de Rijksvoorlichtingsdienst-collectie van het Instituut voor Beeld en Geluid (B&G) deed uw redacteur verrast opspringen.
Eind 1958 werd mijn man Piet Pennekamp, sergeant bij de Koninklijke Luchtmacht, een standplaats met woning in Spijkerboor voorgesteld. We waren al vier jaar aan het zoeken naar een huis, dus we waren daar wel voor.
Op verzoek van uw vrijetijds-historicus heeft dhr. Wools tijdens de zomervakantie geen boek gelezen, maar zelf geschreven over zijn dienstplicht bij de 420e Infanterie Beveiligingscompagnie Mobiel (420 IBC) op de Oranje-Nassau Kazerne (ONK) te Amsterdam.
Het is voorjaar 2010 als Guus Kroon aan uw historisch onderzoeker een e-mail stuurt om eens contact met de dochter van een fortwachter op te nemen.
Natuurlijk is bekend dat in 1896 een inundatiekade bij Krommeniedijk was opgeleverd. En dat het rond 1950 bij een ruilverkaveling gedeeltelijk was 'geamoveerd'.
Het raakvlak van een cirkel en een lijn heeft twee snijpunten, ook de Stelling van Amsterdam (StvA) en de Nieuwe Hollandse Waterlinie (NHWL). De aandacht is vooral gevestigd op de omgeving van Muiden als het 'scharnierpunt'.
Tijdens een bezoek in oktober aan het Nationaal Archief, viel me in een map met naoorlogse stukken een plattegrond van het Fort bij Vijfhuizen op met een hoekje militair terrein met een woning. En ik wist dat daar een woning staat, het zal toch niet... 
Bij het raadplegen van archiefstukken voor de thema-nieuwsbrief 'Gas-gas-gas!' vond ik correspondentie uit juli 1917 over het vervoer met schepen van gifgas naar Muiden en Weesp. In een van de stukken staat letterlijk:
Het is na een oorlog net als na een inbraak waarbij alles overhoop is gehaald. Je moet toch gaan kijken wat voor bende het is en vaststellen welke spullen er zijn verdwenen.
Geachte René Ros, 
Het staat als "Inundatiewerk Haarlemmerliede" op de uitgaven voor de vestingwet, maar welk inundatiewerk werd er bedoeld?
In de doos zat ook een exemplaar van het 'Herinneringsalbum Stelling van Amsterdam' uit 1916. In dit exemplaar staat voorin de naam 'L.J. Couenberg' en een adres in Heemstede. Het bevat een ongedateerde brief van de vinder en een losse foto (links afgebeeld).
Kees van der Stad is helaas eind 2011 overleden. Hij bleek over zijn diensttijd een apart fotoboek bijgehouden te hebben met "Rechtvaardigheid uw plicht, ontbering uw recht" als titel.
Het gebeurd vaak dat ik een e-mail van een mij onbekend persoon krijg. Meestal met een vraag en soms met een leuke bijdrage.
Als u een bezoek brengt aan de mooie Vesting Muiden, wandel dan eens naar de Bomvrije Kazerne. En bekijk dan de herdenkingssteen linksonder van de hoofdtoegang. Dan vraagt u zich vast af wie het 4-jarig jongetje was die die 'eerste steen' heeft gelegd en wat er van hem geworden is.