Sluit [X]   
 

Oranje-Nassau Kazerne in 1918: "Aanvraag voor avondpermissie tot 12 uur" met 22 korporaals

© 1999-2024, René G.A. Ros
Laatst gewijzigd 29-1-2024

Donateur worden?

Nieuwsbrief

Nieuwsgierig? Lees deze nieuwsbrief maar!Nieuwsbrief 469

Nieuwsbrief Stelling van Amsterdam
Een nieuwsbrief over militair erfgoed in de regio Groot-Amsterdam.
21ste jaargang, nummer 469, 9 januari 2019

 

Inhoud

In deze nieuwsbrief:

 

Inleiding

Beste lezer,

Welkom aan deze zijde van de jaarwisseling! We wensen je een voorspoedig 2019.

Zo kort na de vorige nieuwsbrief beginnen we rustig. Eerst een oproep om op deze website te stemmen voor de Geschiedenis Online Prijs. Tevens het traditionele overzicht van historische gebeurtenissen in de Stelling die 100 jaar geleden plaatsvonden. En een jaarverslagje 2018 over het Documentatiecentrum en de website.
Tenslotte een bijzonder verhaal over een overleden militair naar aanleiding van een interessante vondst in een krant uit 1918.

Lees deze nieuwsbrief op: https://www.stelling-amsterdam.nl/nieuwsbrief/2019/nieuwsbrief-469/
Overig kort nieuws op het Stelling Forum: https://forum.stelling-amsterdam.nl/

De volgende nieuwsbrief zal waarschijnlijk op 13 februari verschijnen.

Veel leesplezier!
René Ros
https://doccentrum.stelling-amsterdam.nl/

Tip: houd de cursor boven elke afbeelding om een beschrijving te zien.

 

Dienstberichten

- Op de topografische kaarten van 1850 tot 1961 blijkt bij Beverwijk een geslechte batterij weergegeven te worden bij de St. Aagtendijk. Een rol in de Linie van Beverwijk lijkt logisch maar daar kennen we geen vermelding van de batterij. Iemand die meer informatie en bronmateriaal erover weet?
batterij aan de St. Aagtendijk

- Jarenlang was de pagina 'Boeken' en later 'Boekwinkel' een onderdeel van de website (rechts op elke pagina). Door het dalende aantal beschikbare boeken is de pagina onlangs van de website verwijderd.

- Is er iemand die het tweedelige boek 'De Donkere Poort' uit 1931 wil lezen en voor de Stelling relevante passages markeren? Het is geschreven door Dr. P.H. Ritter Jr. en de ondertitel luidt 'Verhalen en anecdoten over Nederland in de jaren 1914-1918'. Gezien de inhoudsopgave is het mogelijk dat er helemaal geen verdedigingswerken in voorkomen. Als je basiskennis over de Stelling en WO1 hebt en het boek wilt lezen, neem dan contact op en je krijgt de boeken in bruikleen.

 

Stem voor Geschiedenis Online Prijs

Tekst en foto: René Ros.

Archiefdozen in het Noordhollands Archief.Vanaf 7 januari is het mogelijk om voor de publieksprijs van de Geschiedenis Online Prijs 2019 te stemmen op de website Stelling van Amsterdam. De Geschiedenis Online Prijs 2019 is een initiatief van de Koninklijke Bibliotheek en De Ree Archiefsystemen.

De kans dat deze website wint is niet erg groot maar door de aanmelding en jouw stem wordt het wel onder de aandacht van een ander publiek gebracht. En bovendien komt het onder de aandacht van de jury en maakt het een kans op de juryprijs .In voorgaande jaren kreeg de website behoorlijk wat stemmen zodat een top-20 notering mogelijk moet zijn!

De publieksprijs wordt toegekend aan de drie websites of apps die de meeste stemmen krijgen en ontvangen een geldbedrag. De jury kijkt onder andere naar toegankelijkheid, gebruiksvriendelijkheid, betrouwbaarheid en originaliteit.

Het commentaar dat de stemmers kunnen geven, is op zich al een leuke opsteker voor de medewerkers van de website!
"Boeiende en steeds actueel gehouden Site als actie van Dhr. Ros en velen die door hem enthousiast gemaakt zijn! Knap werk."
"Ik durf de stelling wel aan dat dit de best informerende website is over forten en aanverwante zaken. De maker trekt het breed; niet alleen de gebouwen, maar mensen, materialen en machines worden in de juiste balans en afgewogen weergegeven."
"Prima gecatalogiseerd met goede index, kortom het kost weinig tijd en moeite om iets te vinden."

Het wordt zeer op prijs gesteld als u uw stem uitbrengt en deze oproep aan anderen doorstuurt. Stemmen kan tot en met 31 januari aanstaande.
Denk er wel aan dat u na het stemmen een e-mail ontvangt om uw stem te bevestigen. Alvast bedankt voor uw stem!

Stem nu op Stelling van Amsterdam, waterlinie met forten rond de hoofdstad.

Stem op de website Stelling van Amsterdam
Bekijk eerdere reacties

 

Dit jaar een eeuw geleden...

Tekst: René Ros.
Foto: collectie Documentatiecentrum Stelling van Amsterdam.

Dit jaar een eeuw geleden...

... ondertekening Verdrag van Versailles tussen geallieerden en Duitsland (28 juni),
... ondertekening Verdrag van Saint-Germain tussen geallieerden en Oostenrijk (10 september),

Gezin van Adjudant van Linden Tol.... keerden meerdere manschappen naar het burgerleven terug omdat Nederland zijn leger pas in 1919 demobiliseerde, zoals Kanonnier Gaveel en Genie-officier Dudok,
... nam Groepscommandant de Grave afscheid van zijn officiers en kreeg een herinneringsboek,
... werd Fortcommandant Hospers (Fort aan den Ham) adjunct-directeur N.V. Koninklijke Weverij van Dijk in Eindhoven,
... trouwde Korporaal Muller met Christine Limbach,
... werd Paulus Marinus Wolse fortwachter op Fort Uitermeer,
... ging Adjudant van Linden Tol met pensioen,
... overleed Hoofd kledingmagazijn Kapitein Uiterwijk in Kampen en werd in Amsterdam begraven,
... richtte Soldaat? Tielkemeijer met zijn broer de fabriek voor kinderwandelwagens en kinderstoelen 'Geta' op,

... werden de contracten voor de bouw van de schuilplaatsen in de Voorstelling bij Spaarndam, Voorstelling bij Vijfhuizen en Voorpositie bij Cruquius voltooid,
... werd het Verlichtingspark van de Genie opgeheven,
... werd Buskruitfabriek De Krijgsman buiten werking gesteld,
... en ook Schietkatoenfabriek De Oude Molen,
... werd de Marinierskazerne Amsterdam gesloopt en vervangen door nieuwbouw,
... werd het Mobilisatie Centrum Amsterdam gebouwd,
... werden granaatvrije controleposten en galerijen gebouwd bij de Legerplaats bij Oldebroek,

... waren er twee ongevallen met watervliegtuigen op Marinevliegkamp Schellingwoude met twee dodelijke slachtoffers,
... was er in september schietoefening op Fort aan het Pampus,

Alle forten zijn sinds 2014 al 100 jaar of ouder maar ook de schuilplaatsen uit de Eerste Wereldoorlog hebben die leeftijd nu behaald. Pas vanaf 2035 kunnen we de eeuwfeesten voor de kazematten vieren.

Het gehele jaar zijn deze en nog veel meer historische gebeurtenissen te vinden in de Historische Kalender. Ze worden dagelijks automatisch gepubliceerd op onze Twitter en FaceBook kanalen.

 

Statistiek 2018

Tekst: René Ros.

In heel 2018 werden er ruim 138.000 bezoeken aan de website Stelling van Amsterdam gebracht. Dat is ongeveer gelijk aan 2017. In totaal zijn er ruim 1,5 miljoen bezoeken aan de website gebracht sinds de eerste publicatie in 1999. De website is 213 MB (+2) groot en bestaat uit 1.144 webpagina's (+8) inclusief nieuwsbrieven. Er zijn vorig jaar vijf pagina's verwijderd.

Grafiek van bezoeken per jaar sinds 1999.Per maand waren er gemiddeld 11.500 bezoeken oftewel 378 per dag. Deze keer was april de drukste maand en december de rustigste maand.
Het Windows besturingssysteem werd door 73% (+8) van de bezoeken gebruikt, Linux 14,4% (+1,1), macOS 8,1% (-1,8) en iOS 3,5% (+5,7).
FireFox staat met 51,9% (+34,7) nieuw op de eerste plaats van de gebruikte webbrowsers. Daarna Google Chrome met 26% (-7,7), MS Internet Explorer met 8,7% (-14,7) en Apple Safari 6,5% (-6,5).

Het aantal nieuwsbrieven was met 13 stuks twee hoger dan het jaar ervoor, waarvan één thema-nieuwsbrief. Het aantal abonnees is het afgelopen jaar gedaald naar 804 (-7). Maar de verschuiving naar sociale media is voortgezet: 636 (+55) volgers op Twitter, 313 (-9) Facebook'ers en 40 (+1) op LinkedIn.

Tevens zijn er via de website 92 (-9) vragen ontvangen waarvan zeven zijn doorgestuurd naar derden. In totaal zijn er 27 activiteiten georganiseerd of aan mee gewerkt waaraan 944 personen hebben deelgenomen.
De foto-collectie over de Stelling en ander militair erfgoed omvat nu 87.700 digitale opnamen (251 GB). Het Stelling Forum is ongeveer 57.000 keer (+60%) bezocht en de website over het Documentatiecentrum zelf 14.500 keer (+8%). Er werd 4.000 km voor gereden en in de bibliotheek zijn 30 (-3) mensen ontvangen.

 

Soldaat gedood door elektriciteit (1/2)

Tekst: René Ros.
Afbeeldingen: Delpher KB, René Ros.
Met dank aan: Martin Hilgers, Coen Abram (Joodse Gemeente Amsterdam).

"Door den stroom gedood" in De Telegraaf d.d. 30-10-1919Op het Stelling Forum plaatste Martin Hilgers een gevonden krantenartikel over een dodelijk ongeval op Fort bij Velsen door 'electriseeren'. Elektriciteit was toen nog iets nieuws en dit verhaal kan daar meer informatie over geven maar ook over de betrokken personen. Als het tot vervolging is gekomen dan wordt wellicht duidelijk wat er is gebeurd.

Op de digitale kranten website Delpher werd het bewuste artikel en andere gevonden met de eerste van 8 november 1918. Op de website WieWasWie werd gezocht naar mensen die voor die datum in Beverwijk overleden waren. Zo werd de overlijdensakte van Philip Dagloonder (*27-10-1888 Amsterdam) in het Noordhollands Archief gevonden.
Via de digitale indexen van het Stadsarchief Amsterdam (SAA) werd hij in het Militieregister gevonden en op de Gezinskaart staan dezelfde datum en plaats van overlijden.
In de SAA Grafregistraties werd zijn achternaam helemaal niet gevonden maar wel op de website Joods Monument. Dagloonder moest daarom op een Joodse begraafplaats rusten en via de Joodse Gemeente Amsterdam bleek dat in Diemen te zijn. Zijn resten liggen er nog maar er is helaas geen grafsteen. Hij en zijn vrouw Esther de Hond hadden al vijf kinderen maar ze was zes maanden zwanger van de zesde die naar haar overleden vader werd genoemd: Philippina. Drie maanden later overleed hun eenjarige kind.
Van Dagloonder en de twee verdachten zijn helaas geen controlelijsten met meer details over hun militaire loopbaan in het Nationaal Archief gevonden.

Uit de krantenartikelen blijkt dat twee militairen voor de Krijgsraad zijn gebracht vanwege het overlijden van Philip Dagloonder. Ook toen nam De Telegraaf het niet nauw met de privacy en noemde de initialen maar ook de geboorteplaats en legereenheden van de verdachten. Elke verdachte had gelukkig vier voorletters en met de geboorteplaats kwamen, met bijzondere zoek-operatoren, op WieWasWie de volledige namen vrij snel in beeld.
Joseph Petrus Wilhelmus Maria de Breet (*13-10-1892 Amsterdam, †05-09-1955 Amsterdam) was destijds monteur en bij zijn latere huwelijk gaf hij elektricien op. Waarschijnlijk vanwege deze vakkennis, werd hij in 1941-1942 tewerkgesteld bij de Kriegsmarinewerft Kiel maar na zijn eerste verlof hoefde hij niet terug omdat hij te weinig gemotiveerd zou zijn.
Eugene Quirin Alexandre Querelle (*11-11-1897 Alkmaar, †05-04-1967 Alkmaar) was paraplu-maker. In 1917 was hij ingelijfd bij het 21e Regiment Infanterie in Hoorn.

Lamp en schakelaar van het Fort bij Velsen.Bij de Krijgsraad in Den Haag was voor beiden 14 dagen hechtenis geëist maar de aanklager zou met een voorwaardelijke veroordeling akkoord kunnen gaan. Een artikel met het vonnis heb ik niet kunnen vinden maar er volgde hoger beroep. Het Hoog Militair Gerechtshof vonniste in november 1919 en nam de eisen van veertien dagen hechtenis niet volledig over. Alleen De Breet werd daartoe veroordeeld terwijl Querelle werd vrijgesproken omdat zijn schuld niet bewezen kon worden.

Een groep van vijf man, waaronder de twee verdachten, was belast met het aanleggen van de elektrische installatie op het fort en had op 6 november 1918 rond 21.45 uur plezier op de fortkamer 17. Om een kamergenoot te laten schrikken besloten ze om een koperdraad tussen de elektrische lamp en de deurkruk te leggen. De gebruikte stroom was 220 volt en volgens getuige-deskundigen was pas 10 jaar bekend dat die stroom voor mensen dodelijk kon zijn. De manschappen waren gewend blote stroomdraden met een doek vast te houden of op een rubbermat te staan en hadden zelf al eens zonder gevolgen onder stroom gestaan. Dagloonder was niet de beoogde kamergenoot maar greep onwetend de deurkruk, terwijl hij op een natte vloer stond, met fatale gevolgen.
In welk lokaal ze zaten, waarbij gewone soldaten een deur hadden, is mij nog een raadsel. Zaten ze tijdelijk in het ziekenverblijf? De originele lamp van het Fort bij Velsen in mijn collectie (zie foto) krijgt met dit verhaal een heel andere 'lading'.

Het blijkt een bizar ongeval dat op alle betrokkenen een grote indruk moet hebben achtergelaten. Een trieste gedachte is dat Philip Dagloonder anders, net als zijn vrouw en vijf kinderen, in een Duits concentratiekamp om het leven zou zijn gekomen. Of zou hij ervoor hebben gezorgd onder te duiken?

Soldaat Dagloonder (Nieuw)
Delpher
WieWasWie
'Esther Dagloonder-de Hond' op Joods Monument
'Door den stroom gedood' in De Telegraaf d.d. 30-10-1919 op Delpher
Verslag vonnis in hoger beroep in Het Centrum d.d. 19-11-1919 op Delpher

 

Hoe is het op Fort bij Velsen?

(Dit artikel verscheen op 21 januari en is later aan deze nieuwsbrief toegevoegd.)

Tekst en foto's: Documentatiecentrum Stelling van Amsterdam.
Met dank aan alle betrokkenen.

De pantserkoepel van Fort bij Velsen.Met medewerking van de krakers heeft een ploeg van het Documentatiecentrum Stelling van Amsterdam toegang gekregen tot het Fort bij Velsen. Het fort werd op 13 januari jl. gekraakt en wij bezochten het fort vijf dagen later om een beeld te krijgen. Het fort was bijna 40 jaar lang niet toegankelijk, ook niet voor ambtenaren en geïnteresseerden. Hoe is de situatie op het fort?

In de periode 1981-1983 werd het hoofdgebouw met daaraan de poterne en de twee keelkazematten gesloopt door de nieuwe particuliere eigenaar G. Kruk. Het beton werd gebroken en als bescherming tegen de Hemtunnel gestort. In het hoofdgebouw zaten twee pantserkoepels met 15 cm geschut waarvan één waarschijnlijk in de Tweede Wereldoorlog als oud ijzer is afgevoerd. De andere is via diverse omzwervingen bij het Nationaal Militair Museum in Soesterberg terechtgekomen.

Van de oorspronkelijke gebouwen is alleen het frontgebouw nog aanwezig. Omdat in dat frontgebouw de derde pantserkoepel nog aanwezig is, had dit gebouw onze grote belangstelling. Deze koepel is slechts een van twee in Nederland die nog in-situ aanwezig zijn.
Via de deur, waar ooit de poterne op het frontgebouw aansloot, zijn meteen de roestbruine draaispil en contragewicht zichtbaar, om de koepel te draaien en de loop te eleveren. In de wand van de cirkelvormige ruimte zitten vier munitieliften om de granaten staand naar boven te hijsen. De twee houten tafels waarop de granaten opgesteld konden worden, lagen elders los. Via een roestige trap konden we de krappe verdieping met het geschut op, waar alleen metalen onderdelen zijn overgebleven en alles compleet verroest is. Maar wel erg compleet en een bijzonder zeldzaam object!

Een van de lokalen in het frontgebouw van Fort bij Velsen.Aan weerszijden van de ronde ruimte voor de pantserkoepel zijn in totaal acht lokalen van slechts 3 meter breed. De frontmuren van de buitenste lokalen zijn halfrond omdat daar zoeklichten hadden moeten komen. Er is nog één houten wand aanwezig en daartegen staat een losse deur met de tekst 'Cantine' en die kantine was in het gesloopte hoofdgebouw!
Omdat er geen buitendeuren en ramen meer zijn, hebben weer en wind vrij spel. De lokalen zijn als opslag gebruikt met onder andere een werkplaats met olie en accu's. Een konijnenhok ligt op een stapel balken voor paardendressuur. En hekken en gaas vullen een heel lokaal. Op de vrije delen van de vloer ligt overal water, modder, bladeren en schapenstront.

Omdat de gronddekking tegen het frontgebouw is verdwenen, was het niet eenvoudig om via de rechter vleugelmuur, over een ijslaagje, het 5 meter hoge dak op te klimmen. Ook de koepel is roestbruin maar met weinig beschadigingen en best indrukwekkend.
De linker vleugelmuur met twee privaten is gesloopt en er staat nu een verlaten paardenstal en een schuur. De twee losse hefkoepelgebouwen zijn niet waargenomen zodat moet worden aangenomen dat deze ook zijn gesloopt. De frontwal waar ze in lagen is grotendeels nog intact en het terrein waar ooit het hoofdgebouw stond, is een open grasveld.
De bergloods is herbouwd maar de verf ziet er uit alsof het de originele loods is. De bergloods, tjalk en de woonboot zijn niet betreden. Het hele terrein ligt erbij alsof het voor de sloop of verkoop is achtergelaten en dat is niet zo heel vreemd omdat het te koop staat.

Frontgebouw van Fort bij Velsen.Dit waren onze objectieve waarnemingen en we hopen dat ze bijdragen tot begrip voor de diverse partijen. Maar ook door de huidige situatie heen te kijken en de waarde van dit bijzondere monument te zien. Met de oude container 'G. Kruk b.v.' als nieuw historisch element.
Krakers zijn geen uitkeringstrekkers die alles slopen evenmin als de eigenaren gevoelloze geldwolven zouden zijn. Wrang is dat de eigenaren zo lang zijn tegengewerkt en slechte herinneringen hebben, terwijl de plannen van destijds nu waarschijnlijk applaus zouden hebben gekregen. De bedoeling was om het fort te gaan gebruiken als jachthaven voor zeezeilschepen.

De overheden hebben een mandaat van de Nederlandse bevolking, en zelfs van de wereld, tot het behouden van de Stelling van Amsterdam en haar onderdelen. Wellicht moeten we als samenleving het fort weer in eigendom krijgen?
Het moet toch mogelijk zijn om wat moois van deze bijzondere, groene, historische locatie te maken?

Toen en nu luchtfoto's van Fort bij Velsen.

Fort bij Velsen
Aannemer Kruk
'Fort bij Velsen is weer te koop' in Nieuwsbrief 463
Fort Velsen op Stelling Forum
10 Recente foto's (vrij te gebruiken o.v.v. Documentatiecentrum Stelling van Amsterdam)

 

Uitnodiging voor de Fort Velsen Open Dag

(Dit artikel verscheen op 28 januari en is later aan deze nieuwsbrief toegevoegd.)

Tekst en logo: krakersgroep Fort bij Velsen

Vanaf 13 januari jl. heeft het Fort bij Velsen een nieuwe invulling gekregen. Wij zijn een groep culturele ondernemers en willen graag een culturele invulling geven aan het terrein met oog op de natuur en de historische waarden.

Het Fort bij Velsen is als rijksmonument onderdeel van de Stelling van Amsterdam en UNESCO werelderfgoed. Wij stellen het fort graag open voor publiek.

Zondag 3 februari nodigen wij u graag uit voor een feestelijke open dag. U kunt rondlopen in het fort en op afstand een kijkje nemen naar het unieke kanon. Er zullen medewerkers van het Documentatiecentrum Stelling van Amsterdam aanwezig zijn om uw vragen te beantwoorden.

Wij ontvangen u graag met koffie en thee tussen 12.00 en 17.00. In verband met beperkte parkeergelegenheid, adviseren wij om met de fiets of het O.V. te komen.

Fort bij Velsen
Kanaalweg 2
1948 PN Beverwijk

Betreden van het terrein is geheel voor eigen verantwoordelijkheid en risico.

Fort bij Velsen
'Hoe is het op Fort bij Velsen?'


Deze nieuwsbrief is een uitgave van het Documentatiecentrum Stelling van Amsterdam. De redacteurs en auteurs aanvaarden geen aansprakelijkheid, op welke wijze ontstaan, door het gebruik van de inhoud van de website, nieuwsbrief of andere publicatie, door welke persoon en voor welk doel dan ook. Wij hebben ons best gedaan om alle rechthebbenden op deze website / nieuwsbrief te achterhalen. Eenieder die meent dat zijn/haar materiaal zonder voorafgaande toestemming hier is gebruikt, verzoeken wij om zich tot ons te wenden. Bij gebruik als bron voor publicaties en andere uitingen is bronvermelding verplicht en tevens wordt deskundige begeleiding, door bijvoorbeeld de redacteur of auteur, aanbevolen. In de nieuwsbrieven weergegeven meningen zijn een deel van een column of strikt persoonlijk tenzij expliciet anders is aangegeven. 'Majoor Van Hall' en 'Soldaat Troelstra' zijn fictieve militairen uit het verleden die dienen als pseudoniemen voor verschillende personen. Activiteiten zoals rondleidingen worden mogelijk door andere partijen georganiseerd en de verantwoordelijkheid voor inhoud, uitvoering e.d. ligt geheel bij de betreffende partij. De inhoud van een nieuwsbrief wordt na publicatie niet meer gewijzigd en kan later onjuist zijn gebleken of niet meer van toepassing zijn. De auteursrechten berusten bij René G.A. Ros tenzij anders is aangegeven.

 

Stelling van Amsterdam op Twitter Stelling van Amsterdam op Facebook Doc.centrum Stelling van Amsterdam op LinkedIn
Stelling van Amsterdam op foto-site Instagram Stelling van Amsterdam op video netwerk YouTube

Deze website wordt verzorgd door particuliere experts en is geen website van een overheid.
Alle rechten voorbehouden, o.a. gebruik door commerciële partijen alleen met voorafgaande toestemming.
Stelling van Amsterdam. Een stadsmuur van water.
UNESCO Werelderfgoed sinds 1996
Bureau Meerzijdig let op meerdere zijden bij support, mediation, procesbegeleiding en trainingen. (Advertentie)
 
 
 
Fort Resort Beemster herbergt een van de meest luxueuze wellnessresorts met hotel van Nederland. In de karakteristieke sfeer van het fort beleeft u wellness zoals u nog nooit heeft ervaren. (Advertentie)