Sluit [X]   
 

Fortwachter Klop in 1967: Yad Vashem ceremonie te Jeruzalem, Israël

© 1999-2024, René G.A. Ros
Laatst gewijzigd 29-1-2024

Donateur worden?

De Stelling van Amsterdam - Extra

Waterzuivering

Omdat het grondwater in het gebied van de Stelling een hoog ijzergehalte heeft, zijn er apparaten gebruikt om vooral het ijzer uit het water te verwijderen. De "Instructie voor het gebruik van de reinigingstoestellen voor water op de forten" noemt als doel:
"het uit de bron verkregen water bevat in oplossing grondgas en ijzerverbinding.
Het grondgas geeft aan het water eenigen reuk; blijkbaar ontwijkt het zeer spoedig in de lucht.
De ijzerverbinding geeft aan het water - wanneer het eenigen tijd aan de lucht is blootgesteld - een troebel aanzien, welke troebeling als een bruinrood bezinksel in buizen, kranen, reservoirs, kookpannen, enz. neerslaat.
Het DOEL van het REINIGINGSTOESTEL is het grondgas uit het water te doen verdwijnen, de troebeling zoo snel mogelijk te doen optreden en den neerslag door filtreeren af te scheiden."

Ontijzering in de forten

Vrijwel alle forten die gebouwd zijn ná 1903 werden voorzien van een ontijzeringsinrichting. Het opgepompte water, dat naast regenwater werd gebruikt, had een hoog gehalte aan ijzer waardoor het water snel vertroebelt en het niet geschikt was voor menselijke consumptie. Met een ontijzeringsinrichting werd het bronwater gezuiverd van grondgas en ijzerverbindingen.

De ontijzeringsinrichting stond bij de meeste forten in een kleine ruimte aan de frontgang nabij de poterne. Bij Fort bij De Kwakel en Fort bij Kudelstaart stond de installatie echter buiten in de hoek van het hoofdgebouw en de linker keelkazemat. Bij het laatste fort is de installatie echter verdwenen en is de plaats alleen nog te herkennen door het betonnen dakje dat uit het hoofdgebouw steekt. Deze ontijzeringsinrichtingen waren door een andere fabrikant gemaakt en waren te hoog om binnen te plaatsen.

Middenweg

Kwakel

De ontijzeringsinrichting van Fort aan de Middenweg staat in één van de lokalen terwijl op andere forten er een aparte ruimte voor is.
(Foto: © Hans Baas, 2003)
De ontijzeringsinrichting van Fort bij De Kwakel staat, als uitzondering, buiten bij de keelkazemat.
(Foto: © René Ros, 2009)

De ontijzeringsinrichting bestaat uit een cokesfilter en een zandfilter. Het cokesfilter bestaat uit een vierkante toren met metalen lamellen waarin van boven af water gesproeid wordt met een of meer douchekoppen, geperforeerde buis en/of een plaat met gaatjes.
Het water valt dan naar beneden en komt in contact met de lucht. Door het contact met zuurstof zal het ijzer in het water oxideren en komt het in een vaste vorm terecht. De onderste helft van het cokesfilter is gevuld met cokes waardoor het ijzeroxide wordt gefilterd.
Het water komt uit het cokesfilter in het zandfilter terecht waar het van boven af doorheen stroomt. Het zandfilter bestaat uit (van boven naar beneden) lagen grofzand, fijnzand, grind en baksteen. IJzeroxide vlokken en andere verontreinigingen blijven vooral in de bovenste laag zand achter. Alleen deze laag zand moest regelmatig vervangen worden.

De capaciteit van de installatie is circa 4 kubieke meter water in vijf uur (800 liter/uur). Het schone water werd vervolgens in waterreservoirs opgeslagen die in enkele lokalen, bv. de wasruimte, aan het plafond hangen. Voor de bereiding van het eten werd echter de voorkeur gegeven aan regenwater omdat de nog aanwezige hoeveelheid ijzer de smaak nadelig beïnvloedde.

Ontijzering voor Amsterdam en Zaandam

Ontijzeringsinrichting

De grote ontijzeringsinrichting.
(Foto: © René Ros, 2003)

Nabij het dorp Sloten bevindt zich de Militaire Drinkwatervoorziening. Deze installatie kon tijdens een beleg de watervoorziening verzorgen voor Amsterdam en Zaandam door het oppompen van grondwater. Naast een machinegebouw en filterbassins is er ook een ontijzeringsinrichting aanwezig. De werking is vrijwel gelijk aan de ontijzeringsinrichtingen in de forten maar op een veel grotere schaal en het leverde beter gereinigd water.

In de nok van de ontijzeringsinrichting stroomde het opgepompte water in een betonnen goot die over de volle lengte van het gebouw liep. De goot splitste zich in kleinere waaruit via sproeiers het water door de bovenste verdieping viel. Doordat het ijzer(II)oxide in het water in contact komt met zuurstof, aangevoerd door de roosters in de zijwanden, ontstaat het onoplosbare ijzer(III)oxide.

Het water kwam neer op een cokesvulling van circa drie meter dik dat op de begane grond lag. De cokesvulling was toegankelijk via schuifdeuren in de zijwanden. Het water lekte door de cokes, terwijl o.a. het ijzerbezinksel achterbleef, naar de bezinkkelder waarna het via overlopen in een bezinkbassin en vergaarbassin stroomde. Via meerdere leidingen stroomde het water naar een zand/grind filterbassin, een bassin met eenzelfde lengte als de ontijzeringsinrichting. Na filtreren werd het water opgeslagen in een kortere reinwaterkelder.

Stelling van Amsterdam op Twitter Stelling van Amsterdam op Facebook Doc.centrum Stelling van Amsterdam op LinkedIn
Stelling van Amsterdam op foto-site Instagram Stelling van Amsterdam op video netwerk YouTube

Deze website wordt verzorgd door particuliere experts en is geen website van een overheid.
Alle rechten voorbehouden, o.a. gebruik door commerciële partijen alleen met voorafgaande toestemming.
Stelling van Amsterdam. Een stadsmuur van water.
UNESCO Werelderfgoed sinds 1996
Het Kenniscentrum Waterlinies (KCW) verzamelt, onderzoekt, borgt en verspreidt kennis over de Hollandse Waterlinies: de Nieuwe Hollandse Waterlinie en de Stelling van Amsterdam. (Advertentie)
 
 
 
Het Kenniscentrum Waterlinies (KCW) verzamelt, onderzoekt, borgt en verspreidt kennis over de Hollandse Waterlinies: de Nieuwe Hollandse Waterlinie en de Stelling van Amsterdam. (Advertentie)