Sluit [X]   
 

Fort bij De Kwakel in 1907: testen hefkoepelgeschut

© 1999-2024, René G.A. Ros
Laatst gewijzigd 29-1-2024

Donateur worden?

Nieuwsbrief

Nieuwsgierig? Lees deze nieuwsbrief maar!Nieuwsbrief 479

Nieuwsbrief Stelling van Amsterdam
Een nieuwsbrief over militair erfgoed in de regio Groot-Amsterdam.
21ste jaargang, nummer 479, 11 september 2019

 

Inhoud

In deze nieuwsbrief:

 

Inleiding

Beste lezer,

Iedereen is weer aan het werk en we beginnen aan de korte helft van 2019. Deze vakantie heb ikzelf slechts twee 17e eeuwse kastelen annex paleizen bezocht bij 35 graden, maar de meeste gebouwen waren niet koel door de dunne schuifwandjes...

We beginnen deze nieuwsbrief met redelijk wat dienstberichten. Daarna goed nieuws over de Militaire Drinkwatervoorziening. De aankoop van een landweerregister leverde helaas niet de gehoopte informatie op. Ook weer even een berichtje over lezingen over de Stelling. En het standaardwerk over de buren, de Nieuwe Hollandse Waterlinie, is geheel herzien. Tenslotte een verslag van een bezoek aan het nationaal reduit van onze zuiderburen.

Lees deze nieuwsbrief op: https://www.stelling-amsterdam.nl/nieuwsbrief/2019/nieuwsbrief-479/
Overig kort nieuws op het Stelling Forum: https://forum.stelling-amsterdam.nl/

De volgende nieuwsbrief zal waarschijnlijk op 9 oktober verschijnen.

Veel leesplezier!
René Ros
https://doccentrum.stelling-amsterdam.nl/

Tip: houd de cursor boven elke afbeelding om een beschrijving te zien.

 

Dienstberichten

- Was je 17 juli jl. op vakantie en heb je de nieuwsbrief van die dag gemist? Ga die alsjeblieft toch eerst nog even lezen, vooral vanwege het artikel 'De toestand in 1921'.
Nieuwsbrief 478

- Het Documentatiecentrum Stelling van Amsterdam heeft per 1 september een eigen logo. Om de samenwerking aan te geven met het Kenniscentrum Waterlinies en de Hollandse Waterlinies, is met toestemming hun stijl gebruikt. Het komt overeen om de samenwerking te laten zien, maar het verschilt genoeg om te zien dat het Documentatiecentrum zelfstandig is.
Documentatiecentrum Stelling van Amsterdam

- Op zoek naar een lekkere lunch of diner? In een mooie omgeving? Naast een torenfort? Goede prijs-kwaliteitverhouding? En gezellig personeel? Kom dan eens naar onze nieuwste sponsor: Paviljoen Uit & Meer op Fort Uitermeer!
Sponsors

- Wij gaan op 19 oktober as. een dag nóg verder terug in de geschiedenis dan 1881-1922: de Slag om Grolle in 1627. Wie gaat er mee?
Slag om Grolle (Groenlo)

 

Militaire Drinkwatervoorziening

Tekst en foto: René Ros.
Met dank aan: Gemeente Amsterdam, Monumenten en Archeologie.

Machinegebouw van Militaire Drinkwatervoorziening.De Militaire Drinkwatervoorziening is speciaal voor de Stelling van Amsterdam gebouwd om in geval van beleg de beschikking over voldoende drinkwater te hebben. In 2003 is de eerste aanzet gegeven om dit unieke complex een status als gemeentelijk monument te geven.

Het blijkt nu dat in december 2018 door het stadsdeel Nieuw-West, gemeente Amsterdam besloten is een deel van het complex die status te geven. Luchtverkeersleiding Nederland was de enige partij die met een zienswijze bezwaar maakte tegen de aanwijzing. In 2015 is de procedure daardoor opgeschort maar uiteindelijk doorgezet. De eigenaar Rijksvastgoedbedrijf en de gebruikers zijn nu vergunningsplichtig.

De drie woningen zijn gemeentelijk monument geworden evenals het machinegebouw en het eerste ontijzeringsgebouw. Helaas hebben de filterbassins en reinwaterkelders die status niet gekregen.
Toch is de status als gemeentelijk monument een goede stap en hopelijk leidt het tot een beter onderhoud van de gebouwen.

Militaire Drinkwatervoorziening

 

Bussumer militairen

Tekst en foto: René Ros.
Met dank aan: Otto Bodemeijer (Doc.centr. StvA), Raymond Gaveel (Doc.centr. StvA).

Register Landweer 1903, Bussum.Begin 2019 kon een register van de gemeente Bussum uit 1903 aangeschaft worden. Het is een mooi tijdsdocument over een deel van de militaire administratie. En gehoopt werd dat er veel namen in stonden en onderzoek naar hun militaire carriere mooie verhalen zou opleveren.

Helaas stonden er maar 18 namen in het register. De gegevens van hen werd door Otto Bodemeijer gedigitaliseerd. Hierna gebruikte Raymond Gaveel de gegevens om in het Nationaal Archief de controlelijsten van hen te vinden. Het archief van de controlelijsten van de Landmacht begint echter in 1904 zodat die poging snel strandde.

Van alle personen was de geboortedatum vermeld en werd de overlijdensdatum online gevonden (gemiddeld 67,7 jaar geworden). Helaas is de informatie per persoon te gering om zelfs maar een korte biografie aan de website toe te voegen. Daarom is gekozen voor een nieuwe webpagina met algemene informatie en een lijst van namen.

Register Landweer Bussum 1903

 

Herziene uitgave 'Sterk water'

Tekst en afbeelding: persbericht Uitgeverij Matrijs.
Foto: René Ros.

boek Sterk WaterOp 6 september verscheen bij Uitgeverij Matrijs, In samenwerking met Programma Nieuwe Hollandse Waterlinie, 'Sterk Water. De Nieuwe Hollandse Waterlinie'.

De Hollandse Waterlinie was eeuwenlang het geheime wapen van Nederland. Deze hoofdverdediging van ons land liep van Muiden tot de Biesbosch en is gebaseerd op het onder water zetten van land. De uitzonderlijke omstandigheden van het cultuurlandschap van de Utrechtse en Hollandse polders gaven de bewoners deze bijzondere mogelijkheid tot verdediging. Vanwege de rijke ervaringen met het waterbeheer kon onze erfvijand zo ook als bondgenoot functioneren.

In het Rampjaar 1672 werd de Waterlinie voor het eerst met succes ingezet tegen de Fransen. De laatsten die gebruik maakten van dit defensiesysteem waren de Duitse bezetters in 1944-1945. Hierna heeft de Linie, na eeuwenlang trouwe dienst, haar militaire betekenis verloren.

Auteur Chris Will overhandigt exemplaren aan vier gedeputeerden.Tegenwoordig is de Nieuwe Hollandse Waterlinie het grootste rijksmonument van Nederland en uniek in de wereld. Het goed bewaarde post-militaire landschap met ruim veertig forten, honderden posten en batterijen, militaire sluizen en waterwerken is grotendeels publiek toegankelijk en beleefbaar. Bekend zijn vestingsteden als Gorinchem en Naarden. De forten rond Utrecht zijn tegenwoordig in gebruik als clubhuis, horeca en trouwlocatie.

Dit rijk geïllustreerde boek is een geheel herziene, geactualiseerde uitgave van het succesvolle standaardwerk Sterk Water. Tekst en beeld geven een breed inzicht in het ontstaan, de ontwikkelingen, de militaire werking en het huidige gebruik van de Hollandse Waterlinie.

Boek Sterk Water

 

Lezingen 2019 en 2020

Tekst: René Ros.
Foto: Wim Goes (CRASH Luchtoorlog – en Verzetsmuseum ’40-’45).

Rene Ros verzorgt lezing in Fort bij Aalsmeer.Sinds 2011 heeft Stelling-deskundige René Ros al bijna 50 keer een lezing over de Stelling van Amsterdam verzorgd. Dat zijn de 'one-man-shows' en daarnaast ook nog een aantal als onderdeel van excursies e.d.

In een multimediale presentatie maakt hij de vrijwel onzichtbare Stelling van Amsterdam zichtbaar. Zowel inhoudelijk als qua uitvoering zijn de reacties altijd erg positief. Soms wordt de lezing voorafgegaan door een video-documentaire.
We hebben nu een eigen beamer zodat de organisator alleen nog voor een scherm of een witte muur dient te zorgen.

Onze webpagina over de lezingen geeft het publiek en de potentiële organisatoren informatie over de inhoud van de lezingen. Er is ook een diepgaande lezing voor gidsen op de forten beschikbaar als aanvulling op de al aanwezige kennis. De pagina bevat ook een overzicht van de openbare lezingen die gepland staan.

Weet u een organisatie die lezingen organiseert? Wijs ze dan gerust op deze lezingen!

Lezingen Stelling van Amsterdam

 

Op verkenning naar Antwerpen

Tekst en foto's: René Ros.
Met dank aan: Stichting Militair Erfgoed.

Machineruimte van Fort Ertbrand, Antwerpen.Onze zuiderburen zijn wat minder proper en het hoeft daar allemaal niet zo netjes als bij ons. Als je van verlaten-forten-met-spinnenrag houdt, moet je tegenwoordig een paar uur naar bijvoorbeeld Antwerpen rijden. Deze keer bood de prima geregelde excursie van Stichting Militair Erfgoed op 13 juli jl. een mooie gelegenheid.

De wekker ging vroeg en na de wagen volgeladen te hebben met mede-expeditieleden, reden we richting de havenstad aan de Schelde. Op slechts 1800 meter van de Nederlandse grens is het Fort Ertbrand het noordelijkste fort van de Stelling van Antwerpen. Die stelling was ooit het Nationaal Reduit der Belgen en daarmee komt het overeen met onze Stelling van Amsterdam. Gedurende deze dag zouden we zien dat dat de enige overeenkomst is.

De 'traditore' (keelkazemat) steekt in de gracht en is tevens de toegang tot het Fort Ertbrand. Boven de ingang is het jaartal 1912 weergegeven en de gids vertelde dat het fort van de '2e orde' was.
Het verschuifbare brugdeel met een waterval eronder is een eigenaardig stuk oorlogstuig. En in het licht van de zaklantaarns zagen we plaataffuiten waarmee het geschut feitelijk aan de wand hing. Een poterne vormde de verbinding met het hoofdgebouw. In beide betonnen gebouwen was geen glas meer aanwezig, modder en enig puin bedekte de vloer. Het fort is het domein van vleermuizen maar die waren weg of hielden zich schuil. Buiten is het fraai begroeid en op een paar punten zijn de gebouwen voor de geschutskoepels te zien. Deze zijn met gangen verbonden met de gebouwen; volgens de gids met voldoende stahoogte maar ik heb een andere beleving.

Deelnemers in het Loopgravenpad.Na twee uur verplaatsten we ons naar een verscholen taveerne waar we buiten koffie/thee en een heerlijke punt appeltaart met ijs/slagroom nuttigden. Om de dag optimaal te benutten was er geen lange bourgondische lunch en aten we onderweg een boterhammetje.

Het Loopgravenpad bij Kapellen lag jarenlang op privé-grond en is daardoor een nog vrijwel volledig loopgravenstelsel. Het is onderdeel van een in 1917 door de Duitse bezetter aangelegde linie van loopgraven en verschillende soorten bunkers. De gids sprak vooral tegen de voorste deelnemers en in een smalle loopgraaf kost het moeite om dat anders te doen. In het naastgelegen Mastenbos zagen we een opmerkelijke sluisbunker uit het Interbellum. Het beveiligde een stuw in de antitankgracht.

Exterieur van Fort Oelegem.Tenslotte reden we naar een fort ten oosten van Antwerpen: Fort Oelegem. Volgens de gids was het fort van de '1e orde' met meer geschut en meer manschappen en daardoor groter dan '2e orde'. De indeling is hetzelfde maar alles is wat groter en de gangen langer maar niet hoger. In de winter is het fort van maar liefst 1500 vleermuizen.
Het verval, zoals de modderige plassen in de gangen, was ook hetzelfde als Fort Stabroek. Pijn aan je hoofd door de stalactieten en pijn aan je tenen door de stalagmieten. Het was heerlijk uitputtend om door deze ruige forten te struinen.
Tenslotte nuttigde een deel van deelnemers een lang bourgondisch diner in een nabijgelegen restaurant. Om moe maar voldaan terug te rijden en rond middernacht thuis te komen.

De twee bezochte forten zijn onderdeel van de tweede gordel van forten die van 1906 tot en met 1913 werd gebouwd. Het bestond uit 12 forten en 12 tussenliggende schansen waarvan een deel is verdwenen.
Wat mij vooral opviel is dat, terwijl 'wij' het zware geschut buiten de kleine forten plaatsten, de Belgen kozen voor grote forten met zeven (2 orde) of 10 (1e orde) pantserkoepels met 7,5, 12 en 15 cm geschut! Een aantal koepels is nooit geplaatst en helaas is de rest afgevoerd.
Desalniettemin indrukwekkende forten en, zeker in goed gezelschap, een bezoek meer dan waard!

Stichting Militair Erfgoed (in herbouw)
Fortengordels Antwerpen
Ertbrandbos
Fort van Oelegem

 

Deze nieuwsbrief is een uitgave van het Documentatiecentrum Stelling van Amsterdam. De redacteurs en auteurs aanvaarden geen aansprakelijkheid, op welke wijze ontstaan, door het gebruik van de inhoud van de website, nieuwsbrief of andere publicatie, door welke persoon en voor welk doel dan ook. Wij hebben ons best gedaan om alle rechthebbenden op deze website / nieuwsbrief te achterhalen. Eenieder die meent dat zijn/haar materiaal zonder voorafgaande toestemming hier is gebruikt, verzoeken wij om zich tot ons te wenden. Bij gebruik als bron voor publicaties en andere uitingen is bronvermelding verplicht en tevens wordt deskundige begeleiding, door bijvoorbeeld de redacteur of auteur, aanbevolen. In de nieuwsbrieven weergegeven meningen zijn een deel van een column of strikt persoonlijk tenzij expliciet anders is aangegeven. 'Majoor Van Hall' en 'Soldaat Troelstra' zijn fictieve militairen uit het verleden die dienen als pseudoniemen voor verschillende personen. Activiteiten zoals rondleidingen worden mogelijk door andere partijen georganiseerd en de verantwoordelijkheid voor inhoud, uitvoering e.d. ligt geheel bij de betreffende partij. De inhoud van een nieuwsbrief wordt na publicatie niet meer gewijzigd en kan later onjuist zijn gebleken of niet meer van toepassing zijn. De auteursrechten berusten bij René G.A. Ros tenzij anders is aangegeven.

 

Stelling van Amsterdam op Twitter Stelling van Amsterdam op Facebook Doc.centrum Stelling van Amsterdam op LinkedIn
Stelling van Amsterdam op foto-site Instagram Stelling van Amsterdam op video netwerk YouTube

Deze website wordt verzorgd door particuliere experts en is geen website van een overheid.
Alle rechten voorbehouden, o.a. gebruik door commerciële partijen alleen met voorafgaande toestemming.
Stelling van Amsterdam. Een stadsmuur van water.
UNESCO Werelderfgoed sinds 1996
Het Kenniscentrum Waterlinies (KCW) verzamelt, onderzoekt, borgt en verspreidt kennis over de Hollandse Waterlinies: de Nieuwe Hollandse Waterlinie en de Stelling van Amsterdam. (Advertentie)
 
 
 
ReneRos.biz voor ontwikkeling, advies & expertise en opleidingen voor Filemaker database-toepassingen. (Advertentie)