Sluit [X]   
 

Fortwachter Pijl in 1933: "M.A. Pijl en 3 kd" met S.S. "Johan de Wit"...

© 1999-2024, René G.A. Ros
Laatst gewijzigd 29-1-2024

Donateur worden?

Nieuwsbrief

Nieuwsgierig? Lees deze nieuwsbrief maar!Nieuwsbrief 415

Nieuwsbrief Stelling van Amsterdam
Een nieuwsbrief over militair erfgoed in de regio Groot-Amsterdam.
15de jaargang, nummer 415, 25 september 2013

 

Inhoud

In deze nieuwsbrief:

 

Inleiding

Beste lezer,

Deze nieuwsbrief begint met informatie over het nieuwste boek over Fort bij Spijkerboor. Komend weekeind zijn er diverse dingen te doen op Fort bij Krommeniedijk. Daarna een artikel over de oude pantserkoepels van het Fort aan het Pampus. En een uitstapje naar Rotterdam voor het graf van Koos Speenhoff.
En als afsluiting over de opening van het Werelderfgoed Podium in Amsterdam.

Lees deze nieuwsbrief op: https://www.stelling-amsterdam.nl/nieuwsbrief/2013/nieuwsbrief-415/
Overig kort nieuws op het Stelling Forum: https://forum.stelling-amsterdam.nl/
Reageren kan door het contact-formulier te gebruiken. Openbaar reageren met een artikel is ook mogelijk.

Het is niet bekend wanneer de volgende nieuwsbrief zal verschijnen. Bijdragen graag bij eerste gelegenheid toezenden.

Veel leesplezier!
René Ros

Tip: houd de cursor boven elke afbeelding om een beschrijving te zien.

 

Dienstberichten

Nog een paar dagen! De kortingsactie voor de luchtfoto's eindigt op 30 september middernacht. De laatste kans om digitale opnamen met 50% korting te downloaden...
Speciale Stellingmaand-actie luchtfoto's!

De catalogus van de collectie van het Documentatiecentrum Stelling van Amsterdam is nu online te raadplegen. U kunt zoeken op verschillende criteria zoals titel, objectnaam en jaar.
Zo kan iedereen zien welke voorwerpen en boeken beschikbaar zijn voor inzage of bruikleen. Indien u overweegt iets te schenken, dan kunt u zien of er juist wel of niet iets soortgelijks in de collectie is. Ook kan de lijst gesorteerd worden om de recente aanwinsten te zien.
Collectie Catalogus Doc.centrum Stelling van Amsterdam

De enquête voor een gezamenlijk bezoek aan de Historische Collectie Grondgebonden Luchtverdediging (HCGLVD) had slechts twee respondenten. Dat is helaas onvoldoende maar wellicht in een ander jaargetijde?
Luchtafweer van Amsterdam tot De Peel

Afgelopen zondag was uw redacteur René Ros jarig. Dank voor de ontvangen felicitaties!
De inhoud van de enveloppen is gestort op de rekening van het Documentatiecentrum Stelling van Amsterdam ter betaling van de directe kosten van deze 'hobby'. Wilt u ook feliciteren met een donatie?
Doneren

 

Nieuw boek “Fort bij Spijkerboor”

Tekst: Rob Hogenhout (Vrijwilligersgroep Fort Spijkerboor).
Foto: Otto Bodemeijer.

Kaft boek Fort bij SpijkerboorOnlangs verscheen ter gelegenheid van de viering van 100 jaar ”Fort bij Spijkerboor”, het gelijknamige boek waarin de geschiedenis van het fort op een bijzondere manier is opgetekend.

Het fraai geïllustreerde boek verschaft niet alleen een beeld van de ontstaansgeschiedenis, maar geeft ook een uitgebreid chronologisch overzicht van het uiteenlopend gebruik van het fort gedurende de afgelopen honderd jaar.
De samenstellers maakten gebruik van documentatie uit eigen fort-gelederen en van bijzondere niet eerder gepubliceerde verhalen over mensen die er de afgelopen 100 jaar verbleven.
Het zijn de persoonlijke verhalen van soldaten, gevangenen en andere betrokkenen, die deze uitgave tot een zeer lezenswaardig boek maken.

Dit boek is vooral bedoeld als herinnering na een bezoek aan het Fort bij Spijkerboor. Daarnaast nodigt het degene, voor wie het boek de eerst kennismaking met het fort is, juist uit om er een bezoek aan te brengen.
Er worden historische feiten aangevuld met niet eerder bekende gegevens, waardoor een nauwgezette geschiedschrijving is ontstaan. Het boek beschrijft ook de indeling van het gebouw als een verdedigingswerk dat tegelijkertijd onderdak moest bieden aan een leefgemeenschap met ruim 300 manschappen. Natuurlijk is er uitgebreid aandacht voor het markante draaikoepelgeschut.

Auteurs en bobo's met de eerste exemplaren.De grootste werkzame periode van het fort is het gebruik als gevangenis. Gevangenen die er in diverse perioden om uiteenlopende redenen werden opgesloten, vertellen hun verhaal. De citaten uit hun brieven en de dagboekfragmenten geven een beeld van hoe zij reageerden op de omstandigheden binnen die grote, betonnen kolos.

In de Koude Oorlog was een strategische rol weggelegd voor het fort. Zendertechnici van zowel Royal Air Force als van de Koninklijke Luchtmacht verbleven er en het boek vertelt over hun sociale integratie tussen de plaatselijke bewoners. Het levert een interessant tijdsbeeld op.
Terecht wordt er een lans gebroken voor het behoud van dit monument. Dat kan niet zonder de inzet van vele vrijwilligers en het vertellen van de geschiedenis; iets waar ook dit boek aan bijdraagt.

Het boek is voor €7,50 tijdens de openingstijden aan de balie van Fort bij Spijkerboor te verkrijgen. Of voor €7,50 exclusief verzendkosten via boekwinkel@fortspijkerboor.nl.

Vrijwilligersgroep Fort bij Spijkerboor
Fort bij Spijkerboor

 

Volop te beleven in Fort bij Krommeniedijk

Tekst: persbericht Vrijwilligerswerkgroep Fort bij Krommeniedijk d.d. 24-9-2013.
Foto: René Ros.

In het weekend van 27, 28 en 29 september is er van alles te doen in het Fort bij Krommeniedijk: fotografie, tekenen en schilderen, rondleidingen, speurtochten en schaaktoernooien. Op zondagmiddag is er muziek.

Bezoekers op Fort bij Krommeniedijk.Het weekend start op vrijdagavond 27 september met een unieke Shoot & Run van Cameraland. Na een korte rondleiding krijgen fotografen drie kwartier de tijd om de mooiste en origineelste prijswinnende foto's in en om het fort te maken. Voor informatie en deelname zie de website van Cameraland onder wedstrijden.

Op zaterdag 28 en zondag 29 september is het fort open van 10.00 tot 16.00 uur. Gidsen staan klaar om een rondleiding te geven. U kunt ook zelfstandig de 'Route van Siem' lopen of uw speurzin testen met de adventuregame 'Spion in de Stelling'. In het fort zijn tentoonstellingen over vogels, het landschap, archeologie en de geschiedenis van de omgeving.

Daarnaast vinden op zaterdag twee schaaktoernooien plaats. 's Ochtends spelen schoolkinderen uit Krommenie, Assendelft en Uitgeest tegen elkaar. 's Middags zijn de senioren van diverse Zaanse schaakverenigingen aan de beurt.

Op zondag staan leden van de Krommenieër Schilderskring klaar om met jong en oud te gaan tekenen en schilderen in en om dit bijzondere gebouw. Op zondagmiddag geven twee muziekgroepen acte de présence: Lachlan brengt Ierse en Schotse folk ten gehore, en de Trawanten van Banjaert spelen volksmuziek uit de Lage Landen.

De toegang tot het fort bij Krommeniedijk bedraagt € 2,- (tot 12 jaar gratis). Het fort ligt aan de Lagendijk 22 in de gemeente Uitgeest.

Vrijwilligerswerkgroep Fort bij Krommeniedijk
Cameraland
Fort bij Krommeniedijk

 

Hoe draaiden de loodzware kanonnen?

Tekst en tekening: Peter J.M. Claesen (Stichting Forteiland Pampus).
Artikel verscheen eerder in de uitgave 'Pampus Magazine' (juni 2013).

Geschutskoepel van Fort aan het Pampus.De pronkstukken van het Fort aan het Pampus waren natuurlijk de enorme kanonnen in de twee geschutkoepels die in het midden van het fort stonden en met elkaar verbonden waren door de geschutgang onder in de geschuttoren.
De geschuttoren bestond uit drie etages.

  1. Het machinekamervertrek op de begane grond.
  2. De projectielverdieping op de eerste etage.
  3. De geschutkoepel.

De aandrijving van de koepel en de kanonnen geschiedde vanuit het machinekamervertrek. Daar stond een stoommachine die met stoom uit de stoomketels in de machinekamer werd gevoed. Daardoor kon deze machine de enorme tandwieloverbrenging aandrijven zodat de koepel 360° om zijn verticale as kon ronddraaien (het baksen genaamd). Zowel links- als rechtsom. De bediening van de koepel bevond zich op de projectielverdieping.

Mocht de stoomdruk wegvallen dan bevond zich op de projectielverdieping een spaakwiel (kaapstander) waarmee de koepel handmatig gedraaid kon worden. Dat kostte de soldaten wel menig zweetdruppeltje omdat de koepel compleet met inhoud zo’n 640 ton woog.
Het draaien van de kanonnen om de horizontale as, het zogeheten vluchten, werd hydraulisch geregeld. De elevatiehoek van de kanonnen was niet groot, maar 12º omhoog en de declinatie was 3º omlaag.

Luchtfoto Fort aan het Pampus.De aandrijving van de kanonnen geschiedde ook vanuit het machinekamervertrek op de begane grond. Daar zaten in elk machinekamervertrek twee accumulatoren. Één per kanon. Het waren cilindrische buizen van vijf meter lang, waarin een met zware gewichten belaste stempel van vier en een halve meter lang beweegbaar was De accumulatoren werden vanuit de pompbak gevuld met hydraulische olie. Dat gebeurde door een stoompomp en mocht de stoomdruk wegvallen dan was er nog een handpomp om de accumulatoren op druk te brengen. De gewichten op de stempel zorgden voor de tegendruk. Die druk was zo groot dat men daardoor de hydraulische werktuigen in de koepel in beweging kon brengen.

Een van die werktuigen waren de hefinrichting van het kanon voor de elevatie of declinatie en de aanzetter die de zware granaten achter in het kanon schuift. Verder had de koepel hydraulische remmen waarmee vóór het afvuren de koepel kon worden vastgezet, om zo te voorkomen dat door de schok van het schot het raderwerk zou kunnen beschadigen.
De bediening van de hydraulische werktuigen bevond zich in de koepel. Zo zat de hefinrichtingbediening voor het linker kanon tegen het linker buitenaffuit en bij het rechterkanon tegen het rechter buitenaffuit.

Elke geschutkoepel werd bediend door 6 kanonniers onder leiding van een “Stukscommandant”, een beroepssergeant.
Op de projectielverdieping liepen ook nog enkele kanonniers rond voor de bediening van de stoomhandels en de projectielhijskranen. Zij duwden ook de straalwagentjes waar de projectielen op werden gelegd voort tot onder een doorvoerkoker van de koepel.

Stichting Forteiland Pampus
Fort aan het Pampus

 

Overste Speenhoff vervolgd

Eind augustus deed zich eindelijk de mogelijkheid voor om een tussenstop in Rotterdam te maken. Waarom moet iemand voor de Stelling van Amsterdam ook in Rotterdam zijn?

Graf van Koos Speenhoff op begraafplaats Crooswijk.Een bezoek aan Rotterdam moet natuurlijk niet maar het verhaal van J.H. Speenhoff geeft een leuk beeld over artiesten die voor de gemobiliseerde troepen optraden. Samen met zijn vrouw Cesarina zong hij op diverse forten toen populaire liedjes. Hij heeft daarover artikelen in De Telegraaf geschreven waaruit met zekerheid opgemaakt kan worden dat zij de manschappen van Fort bij Nigtevecht, Fort bij IJmuiden en Fort bij Kwadijk hebben vermaakt.

Zowel Koos als zijn vrouw liggen als beroemde Rotterdammers op de beroemde begraafplaats Crooswijk begraven. Ze overleden door het vergissingsbombardement op de Haagse wijk Bezuidenhout. Koos onmiddellijk in 1945 maar zijn vrouw raakte gewond en men zegt dat zij een jaar later aan de verwondingen overleed.

Hun graf blijkt nog te bestaand en ook zijn moeder en stiefvader liggen in het graf. Op de grafsteen staat ook de tekst "Zijn motto was: 't is anders". Heel opmerkelijk is dat 1870 als geboortejaar op de steen staat terwijl alle (online) publicaties 1869 noemen. Heeft de steenhouwer een fout gemaakt?
In een drukke straat in het Rotterdamse centrum staat bovendien een standbeeld van hem. En ook op de sokkel daarvan staat 1869.

Koos Speenhoff kwam in 2009 al aan bod in deze nieuwsbrief. Ondertussen heeft Beeld en Geluid ook filmmateriaal over hem en zijn vrouw gepubliceerd dat hieronder te zien is. In 1939 was hij al lang niet meer zo provocerend meer en 'billetjes' vinden wij niet meer ondeugend...

Overste Speenhoff
'Overste Speenhoff' in Nieuwsbrief 329, 2009

 

Minister Bussemaker opent eerste Werelderfgoed Podium

Tekst: persbericht Bureau Monumenten & Archeologie v.d. Gemeente Amsterdam d.d. 4 september jl.
Foto's: René Ros.

Amsterdamse burgemeester Eberhardt van der Laan spreekt de aanwezigen toe.De minister van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap, Jet Bussemaker heeft op woensdag 4 september het Werelderfgoed Podium in Amsterdam officieel geopend. Een wereldprimeur, want er is nog nergens een nationaal bezoekerscentrum in de bij UNESCO aangesloten landen.
Het podium is voor iedereen dé startplek om kennis te maken met de negen Nederlandse UNESCO werelderfgoederen.

Waarom is de Waddenzee, die ‘bak met modder en grijs water’, werelderfgoed? Waarom zijn de molens van Kinderdijk niet groter? Hoe lang is de verdedigingslinie van Amsterdam?
Op deze en andere vragen geeft het Werelderfgoed Podium antwoord. In een permanente tentoonstelling is te zien, horen en lezen welke UNESCO werelderfgoederen in Nederland te vinden zijn. Alle Nederlandse werelderfgoederen laten bijzondere voorwerpen zien, zoals een 16e-eeuwse passer en winkelhaak die symbool staan voor de Grachtengordel Amsterdam of het door Gerrit Rietveld ontworpen divantafeltje. Ook is er meer informatie over de bijna 1.000 plekken die wereldwijd op de UNESCO Werelderfgoedlijst staan.

Werelderfgoed Podium geopend .Eén van de speerpunten van het kabinet is om de bekendheid van het werelderfgoed in Nederland te vergroten. Want in het buitenland is ons erfgoed wereldberoemd, maar weten wij zelf wat onze wereldschatten zijn? Met het Werelderfgoed Podium, een initiatief van de Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed, de Gemeente Amsterdam, de Nationale UNESCO Commissie en de Stichting Werelderfgoed.nl, kan iedereen op één plek kennismaken met ons werelderfgoed.

Het Werelderfgoed Podium is gevestigd in gebouw De Bazel, Vijzelstraat 32 te Amsterdam. Het podium is geopend van dinsdag tot en met vrijdag van 10.00 tot 17.00 uur; zaterdag en zondag van 12.00 tot 17.00 uur.

Stichting Werelderfgoed.nl
Werelderfgoed Podium

 

Deze nieuwsbrief is een uitgave van het Documentatiecentrum Stelling van Amsterdam. De redacteurs en auteurs aanvaarden geen aansprakelijkheid, op welke wijze ontstaan, door het gebruik van de inhoud van de website, nieuwsbrief of andere publicatie, door welke persoon en voor welk doel dan ook. Wij hebben ons best gedaan om alle rechthebbenden op deze website / nieuwsbrief te achterhalen. Eenieder die meent dat zijn/haar materiaal zonder voorafgaande toestemming hier is gebruikt, verzoeken wij om zich tot ons te wenden. Bij gebruik als bron voor publicaties en andere uitingen is bronvermelding verplicht en tevens wordt deskundige begeleiding, door bijvoorbeeld de redacteur of auteur, aanbevolen. In de nieuwsbrieven weergegeven meningen zijn een deel van een column of strikt persoonlijk tenzij expliciet anders is aangegeven. 'Majoor Van Hall' en 'Soldaat Troelstra' zijn fictieve militairen uit het verleden die dienen als pseudoniemen voor verschillende personen. Activiteiten zoals rondleidingen worden mogelijk door andere partijen georganiseerd en de verantwoordelijkheid voor inhoud, uitvoering e.d. ligt geheel bij de betreffende partij. De inhoud van een nieuwsbrief wordt na publicatie niet meer gewijzigd en kan later onjuist zijn gebleken of niet meer van toepassing zijn. De auteursrechten berusten bij René G.A. Ros tenzij anders is aangegeven.

 

Stelling van Amsterdam op Twitter Stelling van Amsterdam op Facebook Doc.centrum Stelling van Amsterdam op LinkedIn
Stelling van Amsterdam op foto-site Instagram Stelling van Amsterdam op video netwerk YouTube

Deze website wordt verzorgd door particuliere experts en is geen website van een overheid.
Alle rechten voorbehouden, o.a. gebruik door commerciële partijen alleen met voorafgaande toestemming.
Stelling van Amsterdam. Een stadsmuur van water.
UNESCO Werelderfgoed sinds 1996
Bureau Meerzijdig let op meerdere zijden bij support, mediation, procesbegeleiding en trainingen. (Advertentie)
 
 
 
Reizend restaurant SterkWater strijkt neer langs de Hollandse Waterlinies. In de grootste, oudste en prachtigste forten genieten haar gasten van een bijzondere avond uit, met een heerlijk 5-gangen diner en meeslepende verhalen. (Advertentie)