|
InhoudIn deze nieuwsbrief:
Hierboven staat achter de artikelen, indien van toepassing, welke gemeente het betreft.
|
InleidingVandaag viert de Stichting Menno van Coehoorn haar 75ste verjaardag met een symposiumdag 'Verdedigingswerken in Samenhang' in Utrecht. Mede namens alle bestuursleden, medewerkers en abonnees van harte gefeliciteerd! Zeker omdat haar oprichtingsvergaderingen plaatsvonden in het gebouw van de Vrijwillige Burgerwacht aan Singel 548 te Amsterdam. Met hopelijk ook in de moderne tijden een voortgaande plezierige en nuttige samenwerking. Deze nieuwsbrief bevat alleen artikelen over de historie: deels forten en deels ander militair erfgoed. En nog steeds het resultaat van de aantekeningen van twee dagen in 2006 werk in het Noordhollands Archief te Haarlem... Nog twee noemenswaardige onderwerpen en dan zijn die aantekeningen op, maar de lijst van te raadplegen dossiers is nog lang! We beginnen met de Positie van Spaarndam en stukken over de levering van pantserkoepels voor het Fort aan het Pampus. Daarna nieuwe informatie over het beoogde tweede kustfort bij IJmuiden. En over beschikbaar gestelde foto's van het Kamp de Roskam (1939-ca.1961) bij Weesp. Reageren op deze nieuwsbrief kan op het Stelling Forum: https://forum.stelling-amsterdam.nl/ René Ros
|
Archief over Spaarndam en omgevingBij deze enige korte doch interessante snippers informatie uit het Noordhollands Archief over de omgeving van Spaarndam: - Na niets in het Nationaal Archief over de gesloopte steiger gevonden te hebben op de bouwtekeningen van Fort benoorden Spaarndam, bleek ook het register in het Noordhollands Archief niets te melden. Het register uit circa 1901 is een soort dossier waarin de Genie de complete bouwgeschiedenis beschreven en getekend heeft. Op de tekeningen ligt de enige steiger bij het Fort bezuiden Spaarndam.
- Over het Zijkanaal C zou in oorlogstijd een drijvende brug aangelegd worden om militaire wegen met elkaar te verbinden. De dekschuiten zouden gevorderd worden, maar de bovenbouw en landhoofden zouden al in vredestijd opgeslagen worden. Een opdracht uit 1900 tot voorbereiden van de brug was bekend. Een andere bron wees op de bouw in 1916-1921 van loodsen ter plekke. Het tijdgat is nu gedicht met een puzzelstukje waaruit blijkt dat eerder een bergloods in de Positie bij Spaarndam voor de opslag was bestemd en deze bestond in 1901. - Op een luchtfoto van het Fort bezuiden Spaarndam is ten oosten van het fort een schiereilandje te zien. Uit archieftekeningen blijkt dat het een restant is van een batterij in het aardwerk dat er vanaf 1884 is aangelegd. Toen lag het nog binnen de gracht, pas vanaf ongeveer 1901 erbuiten.
|
Duitse stukken over PampusSoms is het zo 'cool' om originele archiefstukken vast te houden en te lezen. En, alhoewel uw schrijver het Duits niet voldoende machtig is, bekt het Duits goed voor zware spullen - en minder voor liefelijk fluisteren.
Fort aan het Pampus: <https://www.stelling-amsterdam.nl/forten/pampus/>
|
Een tweede fort bij IJmuidenWie het Fort bij IJmuiden al eens in de havenmond heeft zien liggen, weet dat het een duidelijke aanwezigheid heeft. Als je binnen rondgedoold hebt, ben je onder de indruk van de omvang. Stel je nou eens voor dat slechts enkele honderden meters verderop nog zo een fort gebouwd was! Hier wel een tweetal citaten uit een brief van de Minister van Oorlog, gedateerd 25 september 1914 dus kort na aanvang van de mobilisatie: De in de wet voorziene bouw van het Fort Nieuw Kijkduin (bij Den Helder) en het Fort bij Vlissingen (alias Fort de Ruyter, zie foto hierboven) werd halverwege beëindigd. Aan het Fort bezuiden het Noordzeekanaal is uiteindelijk nooit begonnen maar de Duitse bezetter heeft er onder andere de Schnellbootbunker gebouwd. Fort bezuiden het Noordzeekanaal: <https://www.stelling-amsterdam.nl/forten/ijmuiden-zuid/>
|
Marinevliegkamp Schellingwoude: van mobilisatie tot mobilisatieFoto's: Uitgeverij Eisma, met toestemming uit '70 Jaar Marineluchtvaartdienst' Het eiland Zeeburg kennen we nu vooral als verkeersknooppunt ten oosten van Amsterdam en binnenkort als woonwijk. Toen het nog een leeg baggerdepot was, werd in 1916 de eerste loods voor het Marinevliegkamp Schellingwoude aan de waterkant gebouwd. Het is daarmee de bakermat van de Marine Luchtvaart Dienst - die waarschijnlijk binnen enkele jaren opgaat in het Defensie Helikopter Commando.
Uit het dossier blijkt dat de in 1916 gebouwde hangar met hellingbaan als tijdelijk werk was aangelegd en daarna procedures volgden om het na de mobilisatie te behouden. In 1922 werd een grotere, permanente hangar met hellingbaan gebouwd voor 120.000 gulden door de N.V. Internationale Gewapendbeton-bouw te Breda (aanbesteed op 31-12-1921). De eerste hangar zou daarna werkplaats worden. In 1928 was het vliegkamp al aangewezen als 'Luchtvaartterreinen in de zin der Luchtvaartwet' voor militair en civiel gebruik. Daarmee was het het enige luchtvaartterrein voor burgerwatervliegtuigen in Nederland.
In het Buiten-IJ werd geland en opgestegen, maar het eigenlijke vliegterrein was volgens een kaart in het dossier elders. Namelijk een watervlakte van ongeveer 2,5 bij 2,5 km in het huidige IJmeer direct ten oosten van de strekdam. De Kustbatterij bij Diemerdam lag op een hoekpunt van dat vierkant. En het Fort aan het Pampus ligt op 3,5 km van die strekdam. Tenslotte een brief van 29 augustus 1938. Rijkswaterstaat wilde geen terrein overdoen aan de Marine omdat men bang is voor uitbreiding van het vliegkamp en problemen met de drukke scheepvaart voorziet. Ze raadde aan het vliegkamp te verplaatsen naar de zuidzijde van het eiland Zeeburg. Of nog beter: in combinatie met een rond veld voor landvliegtuigen in de Polder IJdoorn. Met de Kustbatterij bij Durgerdam op het Vuurtoreneiland als middelpunt tussen land- en watervliegterrein. Ter aanmoediging maakte Rijkswaterstaat een schitterende tekening van hun plan... Marinevliegkamp Schellingwoude: <https://www.stelling-amsterdam.nl/forten/schellingwoude/>
|
OverigOnder dit kopje zullen alleen korte mededelingen over de website, nieuwsbrief en het forum gedaan worden. Overig kort, en meestal actueel, nieuws verschijnt op het Stelling Forum. Door je te registeren bij het forum kan je eenvoudig zien welke onderwerpen zijn geplaatst sinds je vorige bezoek en kan je zelf berichten plaatsen. - Foto uit circa 1980 van het Pompstation Schiphol op de Batterij aan de Aalsmeerweg toegevoegd met enige toelichtende informatie. - Na 9 jaar eindelijk de laatste kilometer van de Stelling bezocht en een mogelijke kringenwetwoning aan het overzicht toegevoegd: - Meldingen over militair erfgoed in de media vind je in 'Forten in het Nieuws'.
|
|
Deze nieuwsbrief is een uitgave van het Documentatiecentrum Stelling van Amsterdam. De redacteurs en auteurs aanvaarden geen aansprakelijkheid, op welke wijze ontstaan, door het gebruik van de inhoud van de website, nieuwsbrief of andere publicatie, door welke persoon en voor welk doel dan ook. Wij hebben ons best gedaan om alle rechthebbenden op deze website / nieuwsbrief te achterhalen. Eenieder die meent dat zijn/haar materiaal zonder voorafgaande toestemming hier is gebruikt, verzoeken wij om zich tot ons te wenden. Bij gebruik als bron voor publicaties en andere uitingen is bronvermelding verplicht en tevens wordt deskundige begeleiding, door bijvoorbeeld de redacteur of auteur, aanbevolen. In de nieuwsbrieven weergegeven meningen zijn een deel van een column of strikt persoonlijk tenzij expliciet anders is aangegeven. 'Majoor Van Hall' en 'Soldaat Troelstra' zijn fictieve militairen uit het verleden die dienen als pseudoniemen voor verschillende personen. Activiteiten zoals rondleidingen worden mogelijk door andere partijen georganiseerd en de verantwoordelijkheid voor inhoud, uitvoering e.d. ligt geheel bij de betreffende partij. De inhoud van een nieuwsbrief wordt na publicatie niet meer gewijzigd en kan later onjuist zijn gebleken of niet meer van toepassing zijn. De auteursrechten berusten bij René G.A. Ros tenzij anders is aangegeven.
|
Nieuwsbrief 269
- Er hebben drie bergloodsen en twee troepenloodsen in de Positie bij Spaarndam gestaan. Een troepenloods is, volgens het officiële register uit ca. 1901, op onbekend moment verplaatst naar de Legerplaats bij Harskamp. Mogelijk dat die troepenloods nog bestaat, als onderdeel van het museumpark (zie foto rechts) met o.a. smalspoor- en infanteriemuseum.
De meeste stukken in een dossier uit 1889-1894 gaan over "het leveren en opstellen van pantsermaterieel ten behoeve van het fort in de Zuiderzee aan het Pampus". Zoals het complete Duitstalige "Vertrag" tussen Fried. Krupp Grusonwerk en de Nederlandse Staat.
En dat was lange tijd wel de bedoeling, er zijn meerdere plannen voor het Fort bezuiden het Noordzeekanaal geweest. In het Noordhollands Archief is weer zo een plan uit 1914 gevonden, zelfs met een marinehaven. Zie de informatie pagina over het tweede fort voor het complete verhaal.
Het Ministerie van Defensie wilde het in 1933 als militair luchtvaartterrein opheffen en dat zal ook gebeurd zijn. In 1938 werd het vliegterrein weer in gebruik genomen, voor de "opleiding van leerling-vliegers". Maar ook staat geschreven: "Het ligt in de bedoeling dat het in oorlogstijd of bij mobilisatie een functie bij de verdediging zal vervullen". Een jaar eerder werd een vergunning afgegeven voor "bouw keet voor radiopeilstation".