Sluit [X]   
 

in 1916: Landweer op onbeperkt klein verlof

© 1999-2024, René G.A. Ros
Laatst gewijzigd 29-1-2024

Donateur worden?

Nieuwsbrief

Nieuwsbrief 253

Nieuwsbrief Stelling van Amsterdam, nummer 253
(8ste jaargang, 16 oktober 2006)

Een nieuwsbrief over militair erfgoed in de regio Groot-Amsterdam.
<https://www.stelling-amsterdam.nl/>

Deze nieuwsbrief is, met illustraties, ook te vinden op:
<https://www.stelling-amsterdam.nl/nieuwsbrief/>
Daar is ook informatie te vinden over deze nieuwsbrieven, het aanmelden en het archief.

Heb jij informatie die via deze nieuwsbrief aan ge-interesseerden gezonden kan worden? Stuur de informatie dan aan <e-mail adres vervangen door formulier>.

 

Inhoud

In deze nieuwsbrief:

Hierboven staat achter de artikelen, indien van toepassing, welke gemeente het betreft.

 

Inleiding

Het is wederom een lange, gevarieerde en hopelijk interessante nieuwsbrief geworden.
De afgelopen twee zaterdagen vonden er excursies plaats van de Stichting Menno van Coehoorn waarbij Stichting Mega als een soort gastheer optrad. Met advies over route, verzorgen van een lezing en als gids hebben we kunnen bijdragen. Een van de deelnemers heeft er een enthousiast verslag over geschreven.
Vervolgens een geciteerd artikel over het Hembrugterrein: de monumentstatus en een nieuw boek erover. Anderzijds is zonder boek de schuilplaats onder het Stedelijk Museum onder de slopershamer gevallen.

Museaal & Historisch Perspectief Noord-Holland biedt cursussen aan waarvan een aantal ook voor onder andere fort-gidsen of beheerders interessant kunnen zijn. Het vierde artikel gaat over het cursusaanbod voor 2006-2007.
En in een nostalgische bui ben ik onlangs naar mijn eerste bunker achter het huis van mijn opa gegaan en er een sentimenteel stukje over geschreven.

Tenslotte nog, nadat het eerder deze week apart was toegezonden, het persbericht van de provincie over de keuze voor de bezoekerscentra formeel opgenomen in de nieuwsbrief. Op het Stelling Forum geeft de enquete tussenstand een slachting weer: 10 oneens en 3 eens. De discussie heeft meer nuance en interessante inzichten. De indruk bestaat dat de mensen die het eens zijn met de provinciale beslissing, betrokken zijn bij de verkozen forten.

Reageren op deze nieuwsbrief kan op het Stelling Forum: https://forum.stelling-amsterdam.nl/
De volgende nieuwsbrief zal waarschijnlijk op 30 oktober verschijnen.

René Ros

 

Vier forten en een wijnglas, impressies van een drukke dag

Tekst: Ron Erhardt†. Foto's: René Ros.

Voor de Najaarsexcursie van de Stichting Menno van Coehoorn* stond dit jaar de Noordflank van de Stelling van Amsterdam op de agenda. Op een wat mistige zaterdagmorgen werden de ruim 50 deelnemers met koffie en een typisch Noord Hollandse broodje ('Duivekater') ontvangen op Fort bij Marken-Binnen. Dit fort wordt voor de opleidingen van brandweer en bedrijfshulpverlening gebruikt.
Tijdens de koffie werden de deelnemers namens het stichtingsbestuur verwelkomd door dhr. Frits van Horn, die deze excursie had georganiseerd. Daarna gaf de heer Peter Schat, de voorzitter van de Stichting Mega, een lezing met opvallend fraaie lichtbeelden waarin hij de geschiedenis van de Stelling de revue liet passeren.

Hierna verplaatste het gezelschap zich per bus over soms zeer smalle weggetjes door het mooie Noordhollandse landschap naar het Fort aan de Jisperweg. De microfoon werd gebruikt door René Ros, die voor de rest van deze dag als gids optrad.
Het fort had als taak het verdedigen van de Jisperweg, die hier een acces tot de Stelling vormde. Opvallend aan dit gebouw zijn de enkele hefkoepel middenvoor en de mitrailleuropstellingen in de frontwal. Na een korte rondwandeling was de neus van de bus in de richting van Fort bij Spijkerboor gedraaid, waar een goed verzorgde lunch op de deelnemers wachtte.

De naam Fort bij Spijkerboor komt in de kranten van rond de Eerste Wereldoorlog veelvuldig voor, voornamelijk omdat het als militaire gevangenis werd gebruikt en er een 80-tal dienstweigeraars was opgesloten. Het is een uniek fort in de Stelling, onder andere omdat het uit twee verdiepingen bestaat. Ook uniek is de bewapening, die uit twee stukken van 10cm in een koepel bestaat. Het geschut reikte ongeveer tot aan de duinrand bij Castricum. Bij de rondleiding door het fort werd de grootte van het gebouw goed duidelijk. Heel bijzonder waren de wandschilderingen die door diverse gevangenen waren gemaakt.

Na de lange wandeling door het fort hingen de tongen van de diverse deelnemers op hun schoenen, maar het Fort benoorden Purmerend bood hoop. Dit fort wordt door wijnimporteur J.Bart gebruikt voor opslag en kantoor. Hiervoor is aan de frontzijde een grote aanbouw geplaatst waarin moeiteloos met vorkheftrucks gereden kan worden. Om de uitstraling niet aan te tasten is de aanbouw aan het profiel van het fort aangepast.
Er werd een korte bezichtiging van dit fort uitgevoerd. Daarna gaf dhr. Henk Bart een korte toelichting op het in 1981 door zijn familie in gebruik genomen fort. Vervolgens gaf hij op deskundige wijze uitleg bij het proeven van een aantal verschillende wijnen. Het enthousiasme van de deelnemers steeg maar de tijd was onverbiddelijk.

Aan het einde van de dag werden de deelnemers weer teruggebracht naar de locaties vanwaar zij met hun auto of de trein de thuisreis konden beginnen. Aan de commentaren in de bus was te merken dat de deelnemers het als een uiterst prettige en leerzame dag in de Stelling van Amsterdam hadden ervaren. Er was hartelijk applaus voor René Ros en de overige gidsen die aan een geslaagde dag hadden bijgedragen.

* een week eerder had een soortgelijke excursie plaatsgevonden voor bestuursleden, correspondenten en andere medewerkers van de stichting.

Fort bij Marken-Binnen: <https://www.stelling-amsterdam.nl/forten/marken-binnen/>
Fort aan de Jisperweg: <https://www.stelling-amsterdam.nl/forten/jisperweg/>
Fort bij Spijkerboor: <https://www.stelling-amsterdam.nl/forten/spijkerboor/>
Fort benoorden Purmerend: <https://www.stelling-amsterdam.nl/forten/purmerend-noord/>
Stichting Menno van Coehoorn: <http://www.coehoorn.nl/>
Stichting Mega: <http://www.stichting-mega.nl/>

 

Hembrugterrein schatkamer van een militair verleden

Bron: Zaans Stadsblad. Met dank aan Co Stronck.

Zaanstad is sinds kort 27 gebouwen, objecten en landschapselementen rijker die op de rijksmonumentenlijst staan. De monumentale panden staan op het Hembrugterrein* in Zaandam, op de kruising van de Zaan en het Noordzeekanaal. Weinig Zaankanters kennen deze schatkamer van een militair verleden, want het terrein is nog zeer ontoegankelijk.

Het Hembrugterrein is een voormalig defensieterrein van circa 48 hectare. Het college van Zaanstad wil nog eens 18 panden en objecten op de gemeentelijke monumentenlijst plaatsen.
Het gaat om gebouwen die in 2004 door de gemeenteraad zijn voorgedragen voor de status van rijksmonument, maar die door de Rijksdienst voor de Monumentenzorg niet zijn beschermd. Deze panden zijn in afwachting van de procedure ‘voorbeschermd’.

Een beeld krijgen van de gebouwen is lastig, omdat het Hembrugterrein grotendeels ontoegankelijk is. Het onlangs door oud-burgemeester Ruud Vreeman gepresenteerde boek ‘Het Hembrugterrein – verleden, heden, toekomst’ kan uitkomst bieden. Hierin zijn veel foto’s opgenomen van Gé Dubbelman. Zijn werk was deze zomer ook te bewonderen in het Zaans Museum.

* Het huidige terrein is bekend als 'Hembrugterrein' maar bestond oorspronkelijk uit vier aparte terreinen.

Artillerie Inrichtingen: <https://www.stelling-amsterdam.nl/forten/zaandam-ai/>
Algemeen Verdedigingspark: <https://www.stelling-amsterdam.nl/forten/zaandam-avp/>
Sectorpark Zaandam, afd. Materieel: <https://www.stelling-amsterdam.nl/forten/zaandam/>
Marechausseekazerne Zaandam: <https://www.stelling-amsterdam.nl/forten/zaandam-kmar/>
Boek 'Het Hembrugterrein – verleden, heden, toekomst': <http://www.uitgeverij-noord-holland.nl/nl/leeg-08.aspx>

 

Bunker onder Stedelijk Museum

In Amsterdam is begonnen met de sloop van de Sandberg-vleugel van het Stedelijk Museum. Deze open, glazen vleugel werd in 1954 opgeleverd. Op 18 februari 1955 werd de openbare schuilplaats eronder opgeleverd. Hierin was in geval van oorlog ruimte voor 160 personen. Tevens was er een bedrijfsschuilplaats voor 180 personen.

Openbare Schuilplaatsen: <https://www.stelling-amsterdam.nl/bunkers/schuilplaatsen/>
Amsterdam Monumenten, Het Stedelijk Museum: <http://www.bma.amsterdam.nl/adam/nl/publicaties/stedelijk.html>

 

Cursusaanbod Museaal & Historisch Perspectief Noord-Holland

Bron: website Museaal & Historisch Perspectief Noord-Holland

Erfgoed vertelt een verhaal van het verleden. Velen vinden een boeiende vrijetijdsbesteding in het ontrafelen van dit verhaal. Om u een steuntje in de rug te geven organiseert Museaal & Historisch Perspectief Noord-Holland een aantal cursussen, bedoeld voor leden van historische verenigingen, vrijetijdshistorici en medewerkers en vrijwilligers van musea en andere erfgoedinstellingen.

Er staan in het seizoen 2006-2007 weer cursussen op het programma die specifiek zijn gericht op kennis van technieken en hulpmiddelen bij historisch onderzoek. Ook worden het komende jaar wederom cursussen aangeboden, die historisch geïnteresseerde wegwijs maken in het Noord-Hollands Archief en tevens treft u de gegevens aan over cursussen die worden georganiseerd door derden zoals stamboomonderzoek en oud schrift.

Cursusaanbod MHP-NH: <http://www.mhp-nh.nl/content.php?id=32>

 

En langs 't tuinpad van m'n grootvader

Alhoewel ik in 1967 ben geboren, heb ik nog grootouders gehad die op het platteland van het Utrechtse Breukelen woonden en werkten. Opa was landarbeider en hakte griendhout voor de dijkenbouw, hield kippen en varkens. Van die laatste maakte oma zelf heerlijke balkenbrij. Opa had ook appel- en perenbomen langs het pad staan en ik heb opa's favoriete boom ooit van alle knoppen ontdaan. Maar ach, ik was nog maar een jochie van 8-10 jaar - net zo oud als mijn zoon nu.
En met vader liep ik regelmatig over het pad naar het huis dieper in de polder en kwamen langs een echte grote 'bunker'. Dat was mijn eerste die ik binnenging. Nu weet ik dat het een 'piramide' of groepsschuilplaats in de Nieuwe Hollandse Waterlinie is.

Onlangs hoorde ik dat die piramide gesloopt zou zijn toen de naastgelegen begraafplaats is uitgebreid. En met Google Earth was geen piramide op de bewuste plek zichtbaar. Het laat zich raden dat toen de gelegenheid zich voordeed, ik even het tuinpad van m'n grootvader op ben gereden. En jawel, de piramide* staat er nog.
De grond rondom is opgehoogd dus je hoeft niet meer over het muurtje te klimmen. Mijn huidige lichaams-afmetingen en kleding stonden het binnenkruipen niet meer toe.
Tegen de zijde waar dodelijke vijandelijke granaten werden verwacht, staat nu een muur voor granaatvormige urnen.

En langs 't tuinpad van m'n vader
Zag ik de hoge bomen staan
Ik was een kind en wist niet beter
Dan dat 't nooit voorbij zou gaan

Foto's van de piramide: <http://www.forten.info/cgi-bin/fotoalbum/emAlbum.cgi?c=show_thumbs;p=Overige_Bunkers/Breukelen_Piramide_Rene_2006>
Balkenbrij: <http://www.gratisrecept.nl/recept/balkenbrij.php>
De piramide op Google Earth: <http://maps.forten.info/toonkaart.php?lat=52.183096&lon=5.010599&zoom=1>
Tekst 'Het Dorp' van Wim Sonneveld: <http://www.lyricsvault.net/songs/4420.html>

* Voor de liefhebbers: boven de ingang staat 39n.

 

Stelling krijgt bezoekerscentra in Fort Pampus en Vijfhuizen

Bron: Persbericht provincie Noord-Holland, 11 oktober 2006 (tevens separaat verzonden)

Fort Pampus en Fort Vijfhuizen zijn het meest geschikt voor het realiseren van twee bezoekerscentra voor de Stelling van Amsterdam. Voor het bepalen van de locatie van een derde bezoekerscentrum gaan Gedeputeerde Staten verder onderzoek doen. De provincie wil met de centra bereiken dat geïnteresseerden meer te weten kunnen komen over de onderdelen van de Stelling en de Stelling als geheel.

In maart 2006 hebben Gedeputeerde Staten besloten dat er bezoekerscentra gaan komen voor de Stelling van Amsterdam. Doel is het vergroten van de toeristische en recreatieve functie van het verdedigingswerk. De provincie hecht veel waarde aan de Stelling en wil de informatie over de geschiedenis en gebruiksmogelijkheden beter toegankelijk maken voor het publiek. Externe partijen hebben de mogelijkheid gekregen om voorstellen in te dienen voor het realiseren van de bezoekerscentra. Negen partijen hebben plannen aangeleverd. Een jury onder leiding van gedeputeerde Kruisinga, heeft de plannen beoordeeld. Bij de beoordeling is onder meer gelet op ruimtelijke spreiding van de locaties, bereikbaarheid en uitstraling.

Fort Pampus en Fort Vijfhuizen zijn het meest geschikt bevonden voor de ontwikkeling van een bezoekerscentrum. Fort Pampus functioneert nu al als een bezoekerscentrum en de ligging van Pampus en de koppeling met water maken de locatie extra aantrekkelijk. Fort Vijfhuizen heeft als pluspunt dat het stedelijk gelegen is. Voor beide locaties worden de plannen nu verder uitgewerkt.

Voor het bepalen van de derde locatie is nog wat meer tijd nodig. Fort bij Krommeniedijk, Fort bij Spijkerboor en Fort aan de Nekkerweg komen in aanmerking, maar de jury vindt verdere uitwerking van de plannen noodzakelijk.

Naar verwachting zijn de plannen in januari 2007 gereed.

Persbericht: <http://www.noord-holland.nl/thema/nieuws/persberichten/Stelling_krijgt_bezoekerscentra.asp>
Enquete en discussie op Stelling Forum: <https://forum.stelling-amsterdam.nl/viewtopic.php?p=191>

 

Overig

- Kinderboekenschrijfster Mireille Geus, werkzaam in het Fort bij Vijfhuizen, heeft met haar tweede boek 'Big' de Gouden Griffel gewonnen. Haar volgende boek gaat over forten, ze is ter voorbereiding o.a. in april met de excursie meegeweest. <http://www.cpnb.nl/kbw/2006/griffels.html>

- In de Pampus Post nummer 2 (zomer 2006) wordt aandacht geschonken aan de Wespe scheepsklasse, een van de redenen tot aanleg van het Fort aan het Pampus, met verwijzing naar: <http://members.surfeu.at/wefalck/maritime/Wespe/wespeclass.html>

- Nieuwsartikel '10 jaar Herstelling: vonken op de vriendendag': <http://www.herstelling.nl/algemeen/nieuws/2006/1005/>

- Stichting Herstelling is aan bod gekomen in het TV programma EenVandaag: <http://www.eenvandaag.nl/index.php?module=PX_Story&func=view&cid=2&sid=31190>

- Het kabinet heeft voor een alternatief van de snelweg A6-A9 gekozen zodat het gebied van de Stelling en de Nieuwe Hollandse Waterlinie niet door een nieuwe snelweg aangetast zal worden. Nu.nl schrijf in 'Akkoord over oplossing files Almere-Schiphol' over het besluit: <http://www.nu.nl/news/849154/11/Akkoord_over_oplossing_files_Almere-Schiphol.html>

- 'Digitaal erfgoed populair onder kunstminnaars; Klik naar het verleden. Een onderzoek naar gebruikers van digitaal erfgoed: hun profielen en zoekstrategieën.' van het Sociaal Cultureel Planbureau: <http://www.scp.nl/publicaties/persberichten/9037702791.shtml>

- En de vervorming van het bovenstaande persbericht door Nu.nl (over betrouwbaarheid gesproken) onder de kop 'Historische informatie op internet onbetrouwbaar': <http://www.nu.nl/news/845064/56/%27Historische_informatie_op_internet_onbetrouwbaar%27.html>

- Provincie Noord-Holland richt Erfgoedhuis op, volgens een persbericht van 20 september jl., waarin o.a. de Stichting Stelling van Amsterdam fuseert: <http://www.noord-holland.nl/thema/nieuws/
persberichten/Provincie_Noord-Holland_richt_Erfgoedhuis_op.asp
>

- 'Informatiecentrum Groene Hart geopend' schrijft Trouw over het centrum met ook aandacht voor de Oude Hollandse Waterlinie: <http://www.trouw.nl/laatstenieuws/laatstenieuws/article506762.ece>

- Een leuke webtip ter afsluiting: ongeveer 700 panorama foto's van locaties in Amsterdam: <http://www.panoramsterdam.nl/>

 

Deze nieuwsbrief is een uitgave van het Documentatiecentrum Stelling van Amsterdam. De redacteurs en auteurs aanvaarden geen aansprakelijkheid, op welke wijze ontstaan, door het gebruik van de inhoud van de website, nieuwsbrief of andere publicatie, door welke persoon en voor welk doel dan ook. Wij hebben ons best gedaan om alle rechthebbenden op deze website / nieuwsbrief te achterhalen. Eenieder die meent dat zijn/haar materiaal zonder voorafgaande toestemming hier is gebruikt, verzoeken wij om zich tot ons te wenden. Bij gebruik als bron voor publicaties en andere uitingen is bronvermelding verplicht en tevens wordt deskundige begeleiding, door bijvoorbeeld de redacteur of auteur, aanbevolen. In de nieuwsbrieven weergegeven meningen zijn een deel van een column of strikt persoonlijk tenzij expliciet anders is aangegeven. 'Majoor Van Hall' en 'Soldaat Troelstra' zijn fictieve militairen uit het verleden die dienen als pseudoniemen voor verschillende personen. Activiteiten zoals rondleidingen worden mogelijk door andere partijen georganiseerd en de verantwoordelijkheid voor inhoud, uitvoering e.d. ligt geheel bij de betreffende partij. De inhoud van een nieuwsbrief wordt na publicatie niet meer gewijzigd en kan later onjuist zijn gebleken of niet meer van toepassing zijn. De auteursrechten berusten bij René G.A. Ros tenzij anders is aangegeven.

 

Stelling van Amsterdam op Twitter Stelling van Amsterdam op Facebook Doc.centrum Stelling van Amsterdam op LinkedIn
Stelling van Amsterdam op foto-site Instagram Stelling van Amsterdam op video netwerk YouTube

Deze website wordt verzorgd door particuliere experts en is geen website van een overheid.
Alle rechten voorbehouden, o.a. gebruik door commerciële partijen alleen met voorafgaande toestemming.
Stelling van Amsterdam. Een stadsmuur van water.
UNESCO Werelderfgoed sinds 1996
Fort Resort Beemster herbergt een van de meest luxueuze wellnessresorts met hotel van Nederland. In de karakteristieke sfeer van het fort beleeft u wellness zoals u nog nooit heeft ervaren. (Advertentie)
 
 
 
FMTraining - Trainingen en cursussen voor gebruikers en ontwikkelaars van FileMaker (Advertentie)