E-Nieuwsbrief Website Stelling van Amsterdam, nummer 62
(29 april 2002)
Beste lezer,
Bij deze een nieuwe e-nieuwsbrief over de website Stelling van
Amsterdam; een onafhankelijk particulier initiatief zonder
winst-oogmerk.
<https://www.stelling-amsterdam.nl/>
Deze nieuwsbrief is, met meer verwijzingen, ook te vinden op:
<https://www.stelling-amsterdam.nl/nieuwsbrief/>
Daar is ook meer informatie over deze nieuwsbrieven, het aanmelden en
het archief te vinden.
Heb jij informatie die via deze nieuwsbrief aan geïnteresseerden gezonden kan worden? Stuur de informatie dan aan <e-mail adres vervangen door formulier>.
Tip: stuur de nieuwsbrief door aan anderen en vraag ze ook abonnee te worden.
INHOUD
In deze nieuwsbrief:
NIEUWE VERSIE
Zoals eerder geschreven komt het bijwerken van de forten-omschrijvingen er maar
niet van. De herbouw van de Forten
Site kwam de laatste maand in een stroomversnelling en heeft de nodige
tijd gekost evenals mijn bijdrage aan het komende Stelling-boek.
Omdat er een aantal algemene zaken van de StvA-site naar de Forten Site verhuisd
zijn, waren beide websites afhankelijk van elkaar wat betreft het publiceren.
Door de toegenomen inhoud, techniek en belang werd het noodzakelijk om de Forten
Site op een eigen domeinnaam en webserver te beheren. Daardoor heb ik besloten
om de Forten Site te verhuizen naar een nieuwe domeinnaam. Alhoewel de site
nog niet geheel getest is en nog wat bijschaven vereist, is deze inmiddels op
www.forten.info te vinden. Suggesties en opmerkingen zijn, zoals altijd, van
harte welkom!
Om alle grotere en kleinere wijzigingen nu eindelijk toch maar te publiceren
is, zodra de Forten Site technisch in orde was, een nieuwe versie van de StvA-site
in de lucht gekomen. Zoals in de vorige nieuwsbrief werd besproken, heeft deze
geen versie nummer meer. Linksonder is nu alleen de wijzigingsdatum te zien
en door er op te klikken krijgt men een lijst van recente wijzigingen. Naar
die lijst zal ik in volgende nieuwsbrieven dan ook meer verwijzen dan vroeger.
De belangrijkste wijzigingen zijn de nieuwe pagina's over enkele gebouwen in
Haarlem. Tevens zijn voor de zaken Algemeen, Amsterdam en Haarlem aparte overzichten
opgesteld van de zogenoemde 'overige zaken': functies zonder object, objecten
zonder functie - kortom te onbekende restjes. Ook zijn er twee nieuwe pagina's
over het geplande Fort bezuiden
het Noordzeekanaal en de Kustbatterijen
IJmuiden. Maar er zijn ook diverse nieuwe foto's geplaatst waaronder een
paar uit 1939 van de Marinesteunpunten
Akersloot en Kudelstaart.
En een stapel kleinere wijzigingen. Wist u dat het Fort bij Nigtevecht is gebruikt
door de Rijks Munt voor opslag van muntgeld? Meer weten over Luchtwachttorens
en Koude Oorlog bunkers?
<https://www.stelling-amsterdam.nl/colofon/wijzigingen/>
<https://www.stelling-amsterdam.nl/forten/index-haarlem.htm>
<https://www.stelling-amsterdam.nl/forten/alg-overig/>
<https://www.stelling-amsterdam.nl/forten/adam-overig/>
<https://www.stelling-amsterdam.nl/forten/haarlem-overig/>
<https://www.stelling-amsterdam.nl/forten/ijmuiden-zuid/>
<https://www.stelling-amsterdam.nl/forten/ijmuiden-kustbatt/>
<https://www.stelling-amsterdam.nl/forten/kudelstaart-vliegkamp/>
VECHTWAGENHINDERNIS ZEEDIJK BIJ MUIDEN
Op een moment dat ik om gezondheidsredenen nauwelijks meer kon zitten of liggen
ben ik maar eens een stukje in de buurt gaan lopen. Een leuke eindbestemming
was de vechtwagenhindernis in de zeedijk bij Muiden die uitsluitend te voet
te bereiken is. Omdat er al vroeg foto's van ter beschikking waren gesteld was
er nooit zo'n noodzaak geweest om er naar toe te lopen.
De versperring komt overeen met die nabij Muiderberg maar deze heeft meer spoorstaven
die nog geheel in het beton zitten. Over de gehele zeedijk is een twee meter
brede betonnen dam gebouwd met daarin de spoorstaven die schuin naar de aanvalsrichting
staan. Alleen op de vlakke binnenberm ontbreekt de versperring. Een vijftal
tetraeders (bermhindernissen) liggen er in de buurt. De hindernis lag in het
schootsveld van een van de Kazematten
Muiden.
Met snijbranders was men ooit begonnen met het afsnijden van de spoorstaven
en de grotere H-balken. Echter, ergens halverwege vond men het wel mooi en de
rest is blijven staan.
<https://www.stelling-amsterdam.nl/forten/muiden-kazemat/>
Fort Waver-Amstel
In september 1999 mochten Jurgen en ik mee met een groepje medewerkers van Natuurmonumenten om enkele van hun bezittingen te inspecteren. Daarbij waren het Fort Waver-Amstel en het Fort
bij Nigtevecht. Binnen het eerste fort mochten/konden we toen niet fotograferen
maar daar mochten we wel een andere afspraak voor maken. Ondertussen had Stichting
Herstelling een nieuw dak op het Fort bij Nigtevecht gelegd, maar een
duidelijke afwijzing of toezegging voor het Fort Waver-Amstel bleef uit.
Totdat Hans Baas en ik de hoofdgebruiker, Dhr. Mulder van wijnkoperij Fa. J.
van der Smit Jr., ter plekke verveeld hebben totdat hij ons door het fort liet
lopen. De diverse inbraken en andere onvriendelijkheden van mensen die zich
voor het fort interesseren hadden deze ondernemer natuurlijk geen goed gedaan.
Wat betreft het interieur zouden er nog vele zaken alleen nog in dit fort aanwezig
zijn. Zelf hadden we daar ook nog weinig besef van maar het zou al snel elke
verwachting overtreffen. Ik zal het kort houden en alleen opsommen welke zaken
vrijwel nergens meer voorkomen maar hier nog aanwezig zijn:
- alle waterreservoirs
- waterpomp en -kranen in de machinekamer (handbediening werkt nog!)
- knalpotten en schoorsteen van de generator
- een gordijn van vijf meter breed van stalagtieten met een lengte van circa
een meter
- vele kapstokken in de lokalen en de poterne, zelfs met teksten als 'hoofdwacht'
er nog bij
- veel originele lampen met porceleinen fittingen, kabels zijn aanwezig maar
aangetast
- drie elektrische verdeelkasten
- de twee wastafels voor ieder drie tuimelkommen (die ontbreken wel) in het
verblijf van de onderofficieren
- minstens twee waterpompen binnen
- keuken zonder potten maar met werktafel, hakblok en waterpomp
- toiletgroep in originele staat inclusief toen moderne stortbakken
- alle houten scheidingswanden waaronder de scheidingswanden voor de kamers
van de officieren
- de scheidingswand tussen de commandant en de telegrafist (met luikjes in de
deuren naar de commandant en gang)
- kantine nog te herkennen, eigenlijk nog als zodanig in gebruik, met schuifkast
in de muur
- grote wasruimte met waskommen (tuimelkommen ontbreken) met leidingen en 'kantelkranen'
- tabellen in de linker keelkazemat
- potlood tekening van man-figuur op wand bij onder-officieren
- potlood berekeningen over gewichten van projectielen met oud Nederlands ('leege
projectielen') op de keelwand van een lokaal
- vrijwel alle binnendeuren met opschriften boven de deuren
- één glasplaat in een lampnis van een kruitruimte
De ontijzeringsinrichting konden we niet meer vinden, wel de mogelijk plek
waar deze in de poterne had gestaan. Alle drie poternes staan onder water en
het deel achter de rechter keelkazemat is al dertig jaar geheel dichtgemetseld.
Aan de vele onberoerde spinnenlijkjes en -draden te zien waren we in enkele
delen van het fort de eersten in vijf jaar die er rondliepen.
Aan de rechterzijde van het hoofdgebouw liepen we tegen een dichtgemetselde tussenwand aan. Buitenom kwamen we toen bij het bedrijf The Gift (http://www.thegift.nl/ - val er maar eens met een pantserdeur in huis). De drie lokalen daar zijn keurig gewit en als verkoopruimte in gebruik.
Ik moet concluderen dat dit fort eigenlijk zeer uniek is vanwege de authenciteit.
Er is zoveel te zien dat ik binnen maar liefst 170 foto's heb gemaakt.
Zowel de omgeving als het fort is vrijwel onverandert omdat er vrijwel geen
begroeiïng op en rond het fort is. Het interieur is uiteraard in matige
staat maar er zijn veel elementen nog aanwezig. Dit komt waarschijnlijk doordat
kort nadat Defensie het fort afstootte er een ondernemer in is gekomen die de
meeste ruimten ongemoeid heeft gelaten. Enkele lokalen zijn als kantoor e.d.
ingericht, de meeste worden als opslag of feestruimte gebruikt en vele kleinere
ruimten worden nergens voor gebruikt. Nu maar hopen dat de eigenaar ook eens
bedenkt dat een fort in de eerste plaats een cultuur-historisch object is en
dat vleermuizen nog nooit succesvol in een Stelling-fort hebben overwintert.
Als ik drie keer de Staatsloterij-jackpot zou winnen, wist ik wel waar ik een
Stelling-museum en bezoekerscentrum zou willen inrichten. Zelfs als de provincie-grens
ervoor gewijzigd moet worden!
Het is jammer dat het fort slecht toegankelijk is maar dat zal iedereen moeten
respecteren. Wellicht dat het in de toekomst mogelijk is om een excursie te
organiseren?
<https://www.stelling-amsterdam.nl/forten/waver/>
<https://www.stelling-amsterdam.nl/forten/nigtevecht/>
<http://www.natuurmonumenten.nl/>
<http://www.herstelling.nl/>
<http://www.thegift.nl/>
RIJNLANDERWEG
De Geniedijk in de Haarlemmermeer is onlangs van jonge bomen voorzien op het stuk tussen de Rijnlanderweg en de
Snelweg A4. Bij de Batterij aan de
Sloterweg zijn een paar zitbanken op de dijk geplaatst een klinkerpad ernaar
toe.
Op dat stuk van de dijk staan een aantal magazijnen die grotendeels door een
lange beton muur onzichtbaar zijn. Deze magazijnen blijken niet door Defensie
gebouwd te zijn maar door een bedrijf dat handelde in explosieven voor civiel
gebruik. Momenteel worden de loodsen nog voor dat doel gebruikt door drie verschillende
bedrijven.
<https://www.stelling-amsterdam.nl/forten/haarlemmermeer/>
<https://www.stelling-amsterdam.nl/forten/sloterweg/>
ZAANDAM
Via de lokale televisie-zender AT5 zag ik een stukje over de verhuisplannen
van de Bijlmer Bajes (officieel: Penitiaire Inrichtingen Over-Amstel). Er bestaan
plannen om naar Zaandam te verhuizen. Nadat de Zaanse bevolking in een referendum
aangaf dat het Vijfhoekpark niet de gewenste locatie is, komt - tot mijn schrik
- een andere locatie weer in beeld. Namelijk het Hembrugterrein.
Eurometaal gaat zijn werkzaamheden in Zaandam en Bergen op Zoom beeindigen omdat
het produceren van munitie in Nederland niet meer economische haalbaar is. Er
zullen 250 personen hun werk verliezen
Het Legermuseum zag enige tijd geleden geen mogelijkheid om het Hembrugterrein
te overwegen als nieuwe locatie vanwege de veiligheidszone rond Eurometaal.
Wat dat betreft zou het terrein nu wel overwogen kunnen worden. Of wil het Legermuseum
gewoon erg graag met het Militaire Luchtvaart Museum in Soesterberg zitten?
Maar een ander hergebruik moet toch mogelijk zijn?
In het TV-programma werd de indruk gewekt dat op het Eurometaal terrein de gevangenis
zou moeten komen. En dan hebben ze het vast over slopen en niet over hergebruik
van de gebouwen...
Moet er eerst iets vitaals van de centrale voorzieningen verdwijnen voordat
er rapporten geschreven gaan worden? De Stelling is meer dan de forten en landschap.
Was de Dam in Amsterdam het geografische hart, in Zaandam was het logistieke
hart van de Stelling. Zelfs van de hele landsverdediging.
Er staan een aantal fraaie en unieke gebouwen uit de lange periode van 1914
tot 1960, waaronder een aantal houten loodsen in Zwitserse chalet-stijl. Ook
de .50" fabriek uit 1956 heeft een bepaalde schoonheid en is een voorbeeld
van haar tijd. Het deel dat later de gereedschapfabriek is geworden is inmiddels
een Rijksmonument. Waarin verschilt het andere deel dat nu bij Eurometaal in
gebruik is? Daarnaast heeft het Hembrugterrein een klein doch verrassend stuk
nat bosgebied met een eigen flora en fauna. Dat moet de nieuwe (Groen-Links)
Commisaris van de Koningin toch aanspreken.
Krijgen we nu een herhaling van Velsen?
<https://www.stelling-amsterdam.nl/forten/zaandam-ai/>
<https://www.stelling-amsterdam.nl/forten/zaandam-avp/>
<http://www.eurometaal.nl/> (zie Nieuws)
WEBMAPPING
De StvA is voorgekomen als opwarmertje in een prakticum van de Vrije Universiteit
over Webmapping. Al snel komen ingewikkeldere websites aan bod. De online tekst
over het practicum schrijft ook: "Probeer zo ver mogelijk te komen. Voer
de opdrachten snel uit en blijf niet te lang op de sites hangen." :-))))
De wijze van presenteren van de geografische informatie blijkt een 'statische,
interactieve vorm van webmapping' te zijn. Hiervan zijn vele voorbeelden te
vinden op het web, maar men vond dit 'een mooi voorbeeld omdat er twee schaalniveaus
inzitten en er veel interessante informatie achterzit'.
<http://ivm9.ivm.vu.nl/website/URLswebmapping.htm>
OVERIG
(met dank aan Hans Baas, Paul Vesters en Cor Schaap)
- De Provincie Noord-Holland heeft enkele meerpalen langs het Noordhollands
Kanaal uitgegraven. Niet geheel verrassend was dat het oude kanonnen blijken
te zijn. Na onderzoek gaan de kanonnen naar instellingen die zich er voor interesseren.
- De kringenwetwoning aan de Botsholsedwarsweg (Fort Waver-Amstel)
krijgt een speciaal informatiebord welke door de wethouder van de Gemeente De Ronde Venen zal worden onthuld. <http://www.derondevenen.nl/>
- Het rechter reinigingslokaal van het Fort
bij Uithoorn is opengebroken. Er blijkt een vrij complete toilet installatie, een pomp en verder veel raadselachtige draai-handles.
- De Amsterdamse Modelbouwers Club is bezig met een modelspoorbaan van het nog
bestaande Station Vijfhuizen met daarbij het fort. <http://www.geocities.com/AMCNL/proj4.htm>
Met vriendelijke groet,
René Ros
