|
InleidingDe thema-nieuwsbrief kostte zoveel tijd dat het normale werk even in de verdrukking kwam. Maar bij deze weer een gewone nieuwsbrief met kortere, losse artikelen. Eerst redelijk wat ultrakorte dienstberichten en daarna het nafietsen van de herinneringen van 1e Luitenant Rang. Vervolgens willen we jou eens iets vragen. En dat vrijwilligerswerk bij ons en het Kenniscentrum Waterlinies niet alleen werken en afzien is, maar ook leuk. Lees deze nieuwsbrief op: https://www.stelling-amsterdam.nl/nieuwsbrief/2022/nieuwsbrief-515/ Tip: houd de cursor boven elke afbeelding om een beschrijving te zien.
|
Dienstberichten- Zoals in Nieuwsbrief 512 genoemd, is de gemeente Amsterdam enthousiast haar nieuwe stadsgebied Weesp ingetrokken. Zo werd er een veldonderzoek gedaan naar het Kasteel Huis ten Bosch, de voorloper van de schans en fort Uitermeer. - De PDF-publicatie 'Mobilisatie Herinneringen' van Lolke Rang is aangevuld met de bijlage Reservekader 1893-1933. Die bijlage is een verbeterde versie van een artikel door Wim de Natris dat in Nieuwsbrief 500 was verschenen. Het is een nuttige toelichting over het reservekader, waar Lolke Rang ook toe behoorde, dat onderdeel van de PDF moest worden. (Met dank aan Wim de Natris.) - Nog aansluitend op de Dodenherdenking en de Bevrijdingsdag, geheel niet met de Stelling te maken maar wel een aanbeveling om eens te bekijken: Een reportage van de Canadese CBC-televisie uit 2015, over de vele jaarlijkse herdenkingen met Canadese veteranen in Apeldoorn. Omdat het leerzaam is hoe anderen naar je kijken. - En een kijktip over een meer recente oorlog: Inundatie ten noorden van Kyiv in Oekraïne. De Van Rossems bezochten onze hoofdstad en zelfs de Stelling! RIP Mary 'Sis' van Rossem (1945-2022). - Onze website Forten Info is beëindigd. Zie een korte verklaring op die website Forten Info
|
In de (fiets)sporen van opa RangTekst: Greetje Witte-Rang.
Op die dag was het fort open vanwege de Kennemer Vogeldag en zou dus te bezichtigen zijn. We (mijn man was ook van de partij) spraken met René af bij Fort bij de Liebrug, om vandaar per fiets plaatsen te bezoeken die mijn opa beschrijft. Veel wind, maar een prachtige zonnige dag met bloeiend koolzaad, fluitenkruid en bloesem. De forten op hun mooist. René had een lange lijst bijzondere plaatsen genoteerd, en onderweg stopten we geregeld om van hem een goed geïnformeerd en enthousiast verhaal te krijgen. Geweldig om een privé-gids te hebben op wie je direct al je vragen kunt afvuren! Verrassingen waren er ook voor René, zoals de grootse werkzaamheden aan de sluis in het centrum van Spaarndam en het gesloten Café Spaarndam aan de sluis, waar we koffie hadden willen drinken. Dat restaurant was de plek waar op de bovenverdieping het kantoor van kapitein Couvée was waar Lolke Rang zich moest melden, na een wandeling van anderhalf uur door een sneeuwstorm vanuit Halfweg. Hij werd onwel van de warmte.
René kon met vrij grote zekerheid aanwijzen waar bepaalde scenes uit de beschrijving van mijn opa hadden plaatsgevonden, meer dan 100 jaar geleden. Mij deed vooral deugd, dat mijn opa alles zo accuraat heeft beschreven; mijn vader waarschuwde me in het verleden eens dat zijn vader ontbrekende details naar believen ingevuld zou hebben! Ik zal niet verder uitweiden over onze tocht. Het is een fraai gebied met heel veel historische bezienswaardigheden, die je zonder gids of historische kennis ofwel niet begrijpt ofwel over het hoofd ziet! Van René ontving ik een fraai geschenk: een kleuren afdruk van het verhaal (108 bladzijden!) van mijn opa zoals dat op de website staat. Mijn bijdrage door het uittypen van de tekst, valt in het niet bij die van René, Otto Bodemeijer en vele anderen. Talloze foto’s en gedetailleerde historische toelichtingen met verantwoordingen, waardoor het een waardevol én fraai historisch document is geworden. Mobilisatie Herinneringen (met download)
|
Vragen gevraagd!Tekst en foto: René Ros. Er wordt helaas maar weinig historisch onderzoek naar de Stelling gedaan. En als we horen over dergelijk onderzoek, dan blijft het vaak intern en wordt het niet breed gedeeld. Wij horen en zien vaak de door ons gedeelde onderzoeksresultaten terug in rondleidingen en tentoonstellingen, en daar zijn we heel blij mee.
Graag ontvangen we je vraag, vragen en suggesties via onze website. Vermeldt ook of er bijvoorbeeld documenten, fotomateriaal, bouwtekeningen, voorwerpen en dergelijke zijn, die een beginpunt voor onderzoek kunnen zijn. Na 9 juli zullen we alle ingekomen verzoeken bekijken en beoordelen wat we na de zomervakantie daarmee kunnen doen. Dus graag voor 9 juli reageren. We horen graag van je en bedanken je alvast voor je inbreng!
|
Vrijwilligersbijeenkomst bij UithoornTekst: René Ros.
Na een week van koude wind en soms hagel was het op 12 april een mooie lentedag, zodat het fort een genoegen was om te bekijken en te beleven. Met een kop koffie en een koek in de hand praatte iedereen met elkaar bij. Hierna verzorgde Hans Baas een algemene rondleiding op het fort. De leegstaande manschappenverblijven en munitieruimten geven een bijzondere sfeer en zijn een zeldzaamheid aan het worden. Vervolgens nam René de rondleiding over in het rechter deel van het hoofdgebouw. Dit is zeer waarschijnlijk het deel dat door de Stay Behind organisatie Operaties is gebruikt en waarvan bouwkundige sporen zijn achtergelaten. In dit deel staan ook de grote collectie-items van het Documentatiecentrum.
We kunnen terugkijken op een zeer geslaagde bijeenkomst. Helaas lukt het nooit een dag te kiezen waarop iedereen kan, maar met een opkomst van tegen de 50% waren we best tevreden. Binnen niet al te lange tijd maar weer een bijeenkomst organiseren, op een andere dag en een andere locatie. Er zijn in de Hollandse Waterlinies genoeg mooie locaties. Wil jij ook vrijwilliger worden bij het Documentatiecentrum Stelling van Amsterdam en/of het Kenniscentrum Waterlinies? Bekijk de websites van die organisaties eens om te zien wat ze doen, en stuur dan een bericht zodat samen gekeken kan worden welke werkzaamheden bij jou passen. Kenniscentrum Waterlinies
|
Nieuwe versie van 'Beste Nederlanders'Tekst en foto: René Ros.
De eerste versie verscheen in oktober 2020 en een gewijzigde versie in juni 2021. De publicatie trekt veel aandacht en met bijna 2.000 downloads is het onze populairste publicatie. Van de 515 paragrafen en annotaties zijn er 44 nieuw of gewijzigd. De belangrijkste wijzigingen zijn: We denken dat dit interessante nieuwe informatie is. We hopen op meer lezers en meer mensen die informatie willen bijdragen. Informatie en download 'Beste Nederlanders'
|
Een rauwe wandeling door de duinenTekst en foto: Ruud Pols, Bunker Museum IJmuiden.
De rondleidingen zijn afgestemd op iedere doelgroep. Bent u een avonturier dan boekt u bijvoorbeeld de buitenrondleiding, u klimt en klautert door de bunkers om alle hoekjes en gaatjes te ontdekken. Vergeet vooral uw zaklamp niet. Alle rondleidingen worden begeleid door een deskundige gids van het Bunker Museum. Iedere eerste en derde zondag van de maand is ook het Bunker Museum IJmuiden te bezoeken. Tijdens het museum bezoek zijn ervaren suppoosten aanwezig die u graag vertellen over de collectie en tentoon gestelde materialen. Het is aanbevolen vooraf aan een bezoek aan het museum online een toegangskaart te reserveren. Voor meer informatie of het maken van een reservering bezoekt u de website van Bunker Museum IJmuiden.
|
Van Pantserkoepel naar KoepelkerkTekst: René Ros. De menselijke verhalen blijven altijd een verrassing, en vooral hoe je op het spoor van iemand komt. Je ontvangt een schitterend herinneringsbord van Fort bij Vuren en het blijkt verzameld te zijn door de opa die zelf op Fort aan het Pampus heeft gediend! En de familie had nog een tweetal foto's en een krantenknipsel van hem.
50 Jaar later, in 1967, verscheen er in de krant Gooi- en Eemlander een interview met hem over zijn tijd als militair. Hij vertelde over verschillende dingen, onder andere over het ijs op de Zuiderzee in de winter van 1916-1917. Zodra ijs verscheen, werd de bezetting van het fort drastisch verkleind en onmiddellijk op rantsoen gesteld. "Meestal savooikool met aardappelen en gehakt. Een enkele keer boerenkool. Ja, alles uit blik. Er was niets anders." De telegrafist had letterlijk en figuurlijk een lijntje met het Handelsblad en begon tijdens dergelijke ijs-lockdowns - a la Marine - een eigen handgeschreven krantje Pampusbode om iedereen van het nieuws op de hoogte te houden. Bij het interview zit de helaas onleesbare afbeelding van een pagina ervan. Het Gemeentearchief Gooise meren en Huizen kon een nieuwe, goed leesbare kopie van het interview en de twee pagina's leveren. Een kopie, maar van drie(!) pagina's, van dezelfde Pampusbode zit in de collectie van stichting Forteiland Pampus. Waar die vandaan komt en waar het origineel is, is helaas onbekend. In het interview uit 1967 komt ook de verdronken Korporaal Bander ter sprake. Westerveld blijkt hem opgevolgd te zijn. Bovenal heeft hij het overboord slaan, het vinden van het stoffelijk overschot en de begrafenis van nabij meegemaakt. Hij was een van de kameraden zoals op de grafsteen genoemd is.
Tot zover de grote verhalen over Korporaal Westerveld. Zie de nieuwe biografie voor meer details. Korporaal Westerveld
|
|
Deze nieuwsbrief is een uitgave van het Documentatiecentrum Stelling van Amsterdam. De redacteurs en auteurs aanvaarden geen aansprakelijkheid, op welke wijze ontstaan, door het gebruik van de inhoud van de website, nieuwsbrief of andere publicatie, door welke persoon en voor welk doel dan ook. Bij gebruik als bron voor publicaties en andere uitingen is bronvermelding verplicht en tevens wordt deskundige begeleiding, door bijvoorbeeld de redacteur of auteur, aanbevolen. In de nieuwsbrieven weergegeven meningen zijn een deel van een column of strikt persoonlijk tenzij expliciet anders is aangegeven. 'Majoor Van Hall' en 'Soldaat Troelstra' zijn fictieve militairen uit het verleden die dienen als pseudoniemen voor verschillende personen. Activiteiten zoals rondleidingen worden mogelijk door andere partijen georganiseerd en de verantwoordelijkheid voor inhoud, uitvoering e.d. ligt geheel bij de betreffende partij. De inhoud van een nieuwsbrief wordt na publicatie niet meer gewijzigd en kan later onjuist zijn gebleken of niet meer van toepassing zijn. De auteursrechten berusten bij René G.A. Ros tenzij anders is aangegeven.
|
Nieuwsbrief 515
Begin augustus 2020 stuurde ik de door mij uitgetypte tekst van de schriftjes van mijn grootvader Lolke Rang, over zijn tijd als fortofficier op Fort benoorden Spaarndam tijdens de mobilisatie 1914-1919, naar het Documentatiecentrum. René Ros was direct geïnteresseerd, en gaandeweg onze vele contacten werd hij steeds enthousiaster. Maar corona gooide roet in het eten: op één ontmoeting na, aan de deur om de schriftjes te overhandigen, bleef het bij contacten per mail. Tot 24 april jongstleden.
Maar het hoogtepunt was uiteraard het Fort benoorden Spaarndam. Gewapend met een bouwlamp ging René ons voor door de vertrekken en gangen. Geweldig om de spreuken op de muren te zien waarover mijn opa schrijft! En onvoorstelbaar hoe zoveel mannen in zulke kleine, vochtige en donkere ruimten moesten slapen. Zo niet mijn opa, want die zat een periode bij de ‘artillerie buiten de forten’, zo legde René uit. Vandaar die inkwartiering.
Welke vragen heb jij over de Stelling en haar onderdelen die met historisch archiefonderzoek beantwoord zouden kunnen worden? Dat mag over één onderdeel gaan maar liefst over of relevant voor meerdere onderdelen.
Na twee jaar zonder fysieke vrijwilligersbijeenkomsten, was er bij velen behoefte om elkaar weer eens gezellig te spreken op een mooie locatie. Vrijwilliger ben je immers ook vanwege het sociale aspect.
'Beste Nederlanders' bevat de herinneringen van het hoofd Sabotage van de geheime Stay Behind organisatie 'Operaties'. Dankzij nieuw ontvangen informatie hebben we een derde gewijzigde versie gepubliceerd.
Regelmatig organiseert het Bunker Museum IJmuiden een rondleiding langs en door de bunkers van de Duitse batterijen Olmen en Heerenduin in de duinen van IJmuiden.
De opa was Heijmen Friedrich Westerveld, geboren in 1896 in Amsterdam en dus in 1916 militieplichtig. Als timmerman had het zijn voorkeur om bij de Genietroepen te dienen. Maar hij kwam bij zijn tweede keuze terecht, de Pantserfort Artillerie, en daar bleek hij ook te mogen timmeren. Zijn eerste opkomst was dus tijdens de mobilisatie en hij zou anderhalf jaar op het Fort aan het Pampus dienen, tot het klein verlof in november 1917.