Nieuwsbrief 491Nieuwsbrief Stelling van Amsterdam
InhoudIn deze nieuwsbrief:
|
InleidingBeste lezer, De archiefstukken zijn verwerkt en op... Alleen over verworven collectie-items kan wat gezegd worden. En een veldtocht om een frisse neus te halen, vinden veel lezers leuk om over te lezen. Het Nationaal Archief kan weer beperkt en op reservering bezocht worden, en staat binnenkort op de agenda. Mijn publicatie over de Stay Behind organisaties uit de Koude Oorlog vordert goed, maar het kost veel tijd en duurt nog even voordat het klaar is. In deze nieuwsbrief het verslag, in twee delen, van een veldtocht langs de forten aan de Vecht en de Waver. Ook hebben we eindelijk ons jaarlijkse inspectiebezoek aan de luchtfoto's op Fort aan het Pampus kunnen brengen. Verder leg ik jullie een mooie foto van artilleristen voor en verneem graag wat jij er in ziet. Daarna over luchtfoto's die verbouwd worden tot draagtas. Deze nieuwsbrief slaat een maandje over voor een zomerreces. Een fijne zomervakantie gewenst en graag tot september! Lees deze nieuwsbrief op: https://www.stelling-amsterdam.nl/nieuwsbrief/2020/nieuwsbrief-491/ Veel leesplezier! Tip: houd de cursor boven elke afbeelding om een beschrijving te zien.
|
Dienstberichten- In de vorige nieuwsbrief was een open brief opgenomen, over een boekenserie. Voorlopig kunnen we daar geen inhoudelijke mededelingen over doen. - De koop door Tony Chocoloney van 'onze' Stoommeelfabriek 'Vrede' in Zaandam, om het in te richten als eigen fabriek-pretpark, is vooralsnog van de baan. De deadline van 2 juni voor de financiering van de koop is niet gehaald. (Bron: Noordhollands Dagblad d.d. 15-6 jl., met dank aan Hans Konijn.) - We beheren een grote en unieke collectie beeldmateriaal, documenten enzovoort. Aan serieus gebruik daarvan wordt met plezier meegewerkt; wel aan publicaties, niet aan hoarders.
|
Veldtocht langs Vecht en Waver (1/2)Tekst en foto's: René Ros. Ook 17 juni jongstleden was een zonnige, niet al te warme dag om lekker buiten te vertoeven en foto's te maken. Dus weer een ander stuk van de Stelling geïnspecteerd, vooral langs de Waver. Maar eerst een stukje Nieuwe Hollandse Waterlinie langs de Vecht. Ontdek de drie rode lijnen in dit artikel. Gepoogd is om het verslag niet met fantasie, maar met humor en satire leuk leesbaar te maken. Lees het alsjeblieft ook zo... Vanuit Weesp is Fort Hinderdam het eerste fort dat je dan tegenkomt. Onbereikbaar op een bosrijk eiland in de Vecht dus tussen de huizen door naar groene natuur staren. De meeste van die huizen zien eruit als 19e eeuwse buitenhuizen maar zijn in 2006 gebouwd op het terrein van een van de twee bijbehorende lunetten, met fortwachterswoning. Ten zuiden van Nederhorst den Berg is de VIS-kazemat Overmeer goed zichtbaar naast de weg. Letterlijk in het schootsveld staat een 19e eeuwse woning met bouwjaar 2010. Vlak voor Vreeland bleek een nieuwe jachthaven gegraven te zijn waar een groepsschuilplaats verloren naast staat. Iets verderop twee andere groepsschuilplaatsen die door 'overgroeiîng' vrijwel geheel onzichtbaar zijn geworden. De VIS-kazemat Vreeland heeft de afgelopen jaren een metamorfose ondergaan. De eigenaar, een aannemersbedrijf met de goede spullen, heeft de wallen hersteld, alle zes grenspalen uit de sloten gevist én even drie schuilplaatsen model 1916-II boven de grond gekregen. Overal nieuwe, maar roestige, deuren en luiken in gezet. Binnen ziet de kazemat er keurig uit, mits je niet over dode muizen struikelt! Daarna doorgereden naar Fort bij Uithoorn om met iemand bij te praten, die echter toch niet kwam. Toen heerlijk rustig in de schaduw van de bergloods een tijdje op de laptop zitten werken; had ik al gezegd dat een rot hobby is? Het fort is een van de weinige zonder WiFi, als maatstaf voor de herontwikkeling. Omdat sinds 2004 mijn grotere collectie-items in dit fort opgeslagen zijn, heb ik de sleutel en dat maakt het leven eenvoudiger. De herontwikkeling van het Fort bij Uithoorn gaat zo traag, dat de erfpachter - bij wijze van spreken - al bijna halverwege de eerste erfpachttermijn is en - nogmaals bij wijze van spreken - moet gaan nadenken over de optie op de volgende termijn. Het bestemmingsplan is nogsteeds niet aangepast maar de gemeente ziet, voor zolang deze collegetermijn duurt, de plannen voor een hotel wel zitten. Het plan omvat onder andere de bouw van een extra loods en nieuwe schuilplaatsen in het voorterrein. Die historiserende nieuwbouw schijnt op bezwaren te stuiten en dat is om drie redenen opmerkelijk: 1) in het landschap tussen de forten wordt flink wat historiserende nieuwbouw gepleegd, zie de voorbeelden hierboven. 2) als dat 150 jaar geleden ook beleid was geweest, dan hadden we het neoclassicisme niet gehad. 3) Willen we dan naast die bescheiden, timide forten, schreeuwend moderne bouwsels van architecten die wat willen nalaten en prijzen winnen? Fort Hinderdam
|
Voor de eerste maal op PampusTekst: Ronald Hamberg. Op dinsdag 7 juli vertrok een delegatie van drie mannen richting het forteiland Pampus: Otto Bodemeijer, René Ros en ondergetekende, Ronald Hamberg. Het bezoek was goed gepland: het was zo’n beetje de enige dag in die week dat het weer droog zou blijven. De enige nattigheid die dag, werd veroorzaakt door een wat winderig IJsselmeer, maar behalve wat spetters op onze jassen en brillen viel de waterschade mee. Ook het ademen met een mondkapje bleek ons drieën goed af te gaan. Kortom, alle ingrediënten aanwezig voor een bezoek aan het forteiland Pampus! Nadat we van de boot afstapten en ons plekje bij de luchtballonvaart hadden gereserveerd, begonnen we aan een wandeling in de droge gracht van het fort. In de gracht is een foto-exposite ‘Forten van Boven’, met mooie luchtfoto’s van forten in de Stelling van Amsterdam. Ook de forten van de Nieuwe Hollandse Waterlinie hebben een plek gekregen. Vervolgens hebben we diverse ruimtes van het fort bezocht waar op verschillende, merendeels digitale, manieren het verhaal van Pampus vertelt wordt aan bezoekers. Hierna konden we deelnemen aan de virtuele luchtballonvaart: over de details ga ik niets zeggen, behalve dat het ‘belevingsgehalte’ bijzonder hoog is. Nadat we veilig ‘geland’ waren, vertrokken we richting het paviljoen waar we constateerden dat Pampus culinair genoeg te bieden heeft. Met volle maag gingen we naar het dak van het fort, waar we konden genieten van het uitzicht over het IJsselmeer. Amsterdam en Almere zijn vanaf het dak zichtbaar: heel in de verte is de tv-toren in Lelystad te zien, maar gun je ogen hiervoor even de tijd. Nadat de spreekbuis riep: ‘Kom van dat dak af’, besloten we hier gehoor aan te geven en nog even het fort in te gaan. Na een bezoek aan de koepelschacht, de commandopost en het voormalige waterbassin was de tijd dusdanig gevlogen dat we werden gesommeerd om ons naar de boot te begeven. Opnieuw bleef ons waterschade bespaard en konden we in Muiden droog voet aan wal zetten en onze terugreis vervolgen. Kortom: Pampus is voor ieder die geïnteresseerd is in forten én even wil uitwaaien op een boot een bezoek waard! Fort aan het Pampus
|
Vragen over de artillerieTekst: René Ros. Historische foto's van militairen tonen meestal de geweerdragende infanterie, die de meerderheid van de landmacht vormde. Een groepsfoto van de artillerie is bijzonder en het geschut maakt het indrukwekkend. Recent is een dergelijke groepsfoto verworven en kon onder andere met redelijke zekerheid vastgesteld worden, wie met een kruisje staat gemarkeerd. Helaas geen nummer van een eenheid op kragen of hoofddeksels. Wel staat handgeschreven 'Landstorm '17' middenboven de foto. Ik heb met diverse landkaarten geprobeerd te achterhalen waar de foto gemaakt kan zijn. Dat zou rond Amsterdam moeten zijn, maar ik kon het niet bepalen. Het lijkt op een dijk met rechts woningen die evenwijdig én haaks op de dijk staan. Links is wat begroeiïng maar lijkt de dijk niet stijl af te lopen. Mogelijk kijkt dit over weilanden of water uit. In de achtergrond is een typische kleine (brugwachters?)woning te zien. Ook weet ik onvoldoende over de artillerie. Daarom leg ik de foto aan jullie, de lezers, voor. Wie kan er iets zeggen over het geschut, de richtmiddelen en de uniformen? En is er iemand die de locatie wellicht herkent? Mocht je niet kunnen helpen, maak er dan een zoekplaatje van: zoek het jongetje met de platte pet. Foto 'Landstorm '17' in groot formaat.
|
Draag een luchtfotoTekst en foto: Stichting Forteiland Pampus. Op Pampus is de fototentoonstelling Forten van Boven te zien, met alle fortificaties van de Stelling van Amsterdam en de Nieuwe Hollandse Waterlinie op grote blow-up foto’s. Vorig jaar werden de zeildoeken met de foto’s van de Stelling van Amsterdam vervangen. Twee handige en trouwe vrijwilligers van Pampus, Truus en Anneke, maken nu van de oude doeken geweldige stevige grote tassen, die goed te gebruiken zijn als shopper of waszak. De handgemaakte tassen zijn te koop voor 29,95 euro (maat ca. 30x20x30) of 34,95 (ca. 50x20x50cm). Afwijkende maten in overleg! De opbrengst komt geheel ten goede aan het behoud en de openstelling van Pampus als boegbeeld van de Stelling van Amsterdam. Met dank aan het Documentatiecentrum Stelling van Amsterdam voor de luchtfoto's, waardoor wij ons idee van de forten vanuit de lucht konden realiseren! Fort aan het Pampus
|
Ook Kenniscentrum komt uit de corona-isolatieTekst en foto: Kenniscentrum Waterlinies. Ook het Kenniscentrum Waterlinies merkt de gevolgen van de corona-crisis. Graag brengen we je op de hoogte van onze nieuwe situatie. Ons kantoor op Fort bij Vechten is ongeveer drie maanden praktisch niet voor ons toegankelijk geweest, omdat het hele fort afgesloten was. Enig medewerker René Ros heeft vanaf thuis en vanaf Fort Uitermeer gewerkt. Het inwerken van de nieuwe collega Ronald Hamberg vond vanaf midden april via online-meetings plaats. Samen hebben ze één keer op ons eigen kantoor gewerkt en een aantal keer op Fort Uitermeer. Daarbij werd uiteraard afstand gehouden en goed gereinigd. Met dank aan Stichting Uiteraard Uitermeer voor de gastvrijheid. Per e-mail en online-meetings zijn vragen beantwoord, is meegedacht over een boek en overlegd met vrijwilligers. Daarnaast zijn Ronald en Chris Will al fietsend begonnen met verkenningstochten in de Nieuwe Hollandse Waterlinie. Inmiddels zijn voor beide locaties hoest-schermen en reinigingsmiddelen aangeschaft en zijn we sinds 11 juni weer één dag per week werkzaam in ons kantoor op Fort bij Vechten. Daar ontvangen we voorlopig maximaal twee gasten tegelijk en daarom alleen op afspraak. We hopen dat jij en je naasten in goede gezondheid zijn en je zo min mogelijk nadelige effecten van deze gezondheidscrisis merkt. Dankzij de inzet van velen kunnen ook wij ons werk weer een beetje normaler gaan uitvoeren. Wellicht spreken we elkaar binnenkort? Kenniscentrum Waterlinies
|
Veldtocht langs Vecht en Waver (2/2)Tekst en foto's: René Ros. Dit is deel twee van het verslag van de veldtocht van 17 juni jl., nu over de terugtocht van Uithoorn langs de Waver naar Weesp. Binnendoor terug naar Weesp, dan is Waver-Amstel het eerste fort. Qua interieur het meest originele fort van de hele Stelling. Alleen is dat, ook na de gesubsidieerde restauratie, niet te bewonderen. Zo af en toe verzorgt eigenaar Natuurmonumenten er rondleidingen waarbij de buitenruimte en de niet verhuurbare ruimten, namelijk privaten, keelkazematten en de hefkoepelgebouwen, te bezoeken zijn. Het merendeel is verhuurd en <satire type="extra">het lijkt er op dat je daar alleen binnenkomt als zeker is dat je veel wijn komt kopen. Nu wordt beweerd dat ik geen wijn maar azijn drink, terwijl mijn vrouw voldoende heeft aan de flessen die ik na het geven van vrolijke lezingen meekrijg. Dus dat zet geen zoden aan de geniedijk. Over de slingerende Waverdijk door naar Fort in de Botshol. Het hoge riet stond te wuiven in de wind. De aardwerken van het fort steken er prominent bovenuit, een fraai aanzicht. Je zal maar in de fortwachterswoning wonen... Het informatiebord is verdwenen maar dat is over het algemeen een verbetering. Het hek van Fort bij Abcoude (ook van Natuurmonumenten) stond uitzonderlijk genoeg open en was een vrije wandeling mogelijk. Wel eerst tussen wat geparkeerde auto's door en handen reinigen bij de handgel-zuil. Er was een winkeltje met spullen maar het was me niet duidelijk of je er als passant wat kon drinken en eten. Een herkenbare gastheer of personeel van "Kool, Geit, Wolf"(?) kon ik zo gauw niet ontdekken. Op enkele plekken had ik het idee dat ik in een rommelig kraakpand terecht was gekomen. Nog altijd een mooi fort om een rondje te lopen en de gebouwen zijn mooi gerestaureerd. De Batterijen aan het Gein en de Liniewal Geindijk - Nigtevecht (beide ook Natuurmonumenten) zijn klein genoeg om vanaf de wegen te overzien. Enige dat op de batterijen is veranderd, is dat er nu ook geiten lopen met hokken op het terrein. Voor de diversiteit had ik eerder gedacht dat de grachten van de batterijen uitgegraven zouden worden. De liniewal is tijdelijk niet toegankelijk terwijl het er nooit druk is en het breed genoeg om 1,5 meter afstand te houden. Over natuur weet ik te weinig om wat nuttigs te schrijven. Wel meen ik te kunnen concluderen dat de toegankelijkheid van de forten in dit gebied in het algemeen toegenomen is, maar deels achteruit is gegaan. Over historiserende nieuwbouw is het laatste woord nog niet gezegd. En na een dag in de buitenlucht heb ik geen joint nodig om weg te zweven en goed te slapen. Fort Waver-Amstel
|
Deze nieuwsbrief is een uitgave van het Documentatiecentrum Stelling van Amsterdam. De redacteurs en auteurs aanvaarden geen aansprakelijkheid, op welke wijze ontstaan, door het gebruik van de inhoud van de website, nieuwsbrief of andere publicatie, door welke persoon en voor welk doel dan ook. Wij hebben ons best gedaan om alle rechthebbenden op deze website / nieuwsbrief te achterhalen. Eenieder die meent dat zijn/haar materiaal zonder voorafgaande toestemming hier is gebruikt, verzoeken wij om zich tot ons te wenden. Bij gebruik als bron voor publicaties en andere uitingen is bronvermelding verplicht en tevens wordt deskundige begeleiding, door bijvoorbeeld de redacteur of auteur, aanbevolen. In de nieuwsbrieven weergegeven meningen zijn een deel van een column of strikt persoonlijk tenzij expliciet anders is aangegeven. 'Majoor Van Hall' en 'Soldaat Troelstra' zijn fictieve militairen uit het verleden die dienen als pseudoniemen voor verschillende personen. Activiteiten zoals rondleidingen worden mogelijk door andere partijen georganiseerd en de verantwoordelijkheid voor inhoud, uitvoering e.d. ligt geheel bij de betreffende partij. De inhoud van een nieuwsbrief wordt na publicatie niet meer gewijzigd en kan later onjuist zijn gebleken of niet meer van toepassing zijn. De auteursrechten berusten bij René G.A. Ros tenzij anders is aangegeven.
|