Sluit [X]   
 

Kapitein van Westering in 1939: "op het door hem gedaan verzoek eerval ontslag uit den...

© 1999-2024, René G.A. Ros
Laatst gewijzigd 29-1-2024

Donateur worden?

Nieuwsbrief

Nieuwsgierig? Lees deze nieuwsbrief maar!Nieuwsbrief 378

Nieuwsbrief Stelling van Amsterdam
Thema: 130 jaar Stelling van Amsterdam
13de jaargang, nummer 378, 20 september 2011

Een nieuwsbrief van het Documentatiecentrum Stelling van Amsterdam met informatie over militair erfgoed in de regio Groot-Amsterdam.
https://www.stelling-amsterdam.nl/nieuwsbrief/

 

Inhoud

In deze nieuwsbrief:

 

Inleiding

Beste lezer,

Van harte gefeliciteerd!
De 130ste verjaardag van de Stelling is een reden om met deze korte thema-nieuwsbrief even stil te staan bij dit vrolijke feit - als afleiding van de huidige Prinsjesdag.

Het eerste artikel gaat kort in op wat er op Prinsjesdag 1881 gebeurde, maandag 19 september.
Vooral wil ik de reden en aanleiding voor de Stelling onder de aandacht brengen. Daarom een samenvatting van een hoofdstuk over de politieke betekenis. Het is de opinie van de toenmalig waarnemend hoofdintendant van het leger, later commandant van de Stelling van Amsterdam en Minister van Oorlog.
Tenslotte een eerder verschenen artikel over enkele archiefstukken over het ontstaan van de Stelling.

De volgende jubilea zullen hopelijk groter gevierd worden. Volgend jaar de tiende Stellingmaand. Vanaf 2013 vieren we 200 jaar Koninkrijk en in 2014 is het 100 jaar nadat de Eerste Wereldoorlog begon. Allemaal thema's waar de Stelling bij hoort en op kan inhaken.

Bekijk deze nieuwsbrief op: https://www.stelling-amsterdam.nl/nieuwsbrief/2011/nieuwsbrief-378/
Overig kort nieuws op het Stelling Forum: https://forum.stelling-amsterdam.nl/nieuw/
Reageren kan door het contact-formulier te gebruiken.

De volgende nieuwsbrief zal waarschijnlijk op 28 september verschijnen.

Met vriendelijke groet,
René Ros

 

Prinsjesdag 1881

Foto: Beeldbank Nationaal Archief.

Koningin Wilhelmina loopt naar de Ridderzaal, 1915130 Jaar geleden werd het voorstel voor de Stelling van Amsterdam tijdens Prinsjesdag door de minister van Oorlog voorgesteld en daarna door de 80 volksvertegenwoordigers aangenomen.
De Minister van Oorlog die het voorstel eindelijk aanvaard kreeg was A.E. Reuther (1819-1889) die het ambt bekleedde van 1879 tot 1883.

Ook de aanname van de Vestingwet in 1874 kan je als geboorte van de Stelling beschouwen. Of wellicht de aanvang van de bouw van Fort bij IJmuiden (1880). Of met het Koninklijk Besluit van 14 augustus 1897 waarmee de forten in de hoogste klasse voor de Kringenwet werden ingedeeld?
Persoonlijk vind ik het afsluiten van de discussies over het tracé en de overgang naar de bouw het meest kenmerkende moment om te vieren.

Proloog
Bouw
'Koninklijke Besluiten over de Kringenwet' in Nieuwsbrief 287
Biografie A.E. Reuther
Geschiedenis Prinsjesdag

 

Politieke betekenis van Amsterdam

Tekst: samenvatting van Hoofdstuk 8, 'Politieke Beteekenis van Amsterdam' van de brochure 'Amsterdam in staat van beleg' uit 1878 door J.C.C. Den Beer Poortugael.

J.C.C. Den Beer PoortugaelTe spreken van een bondgenoot, thans, nu wij gezien hebben hoe Denemarken - in 1864 en Turkije, in dezen gruwelijken oorlog, aan hun lot zijn overgelaten, zal ongetwijfeld een glimlach op veler lippen brengen. [...]
Nederland is meer waard dan Denemarken en wij liggen dichter bij de grootmachten van Westelijk Europa dan Turkije. Duitschland zal nimmer gedoogen, dat wij door Frankrijk en Frankrijk niet dat wij door Duitschland worden genomen. Engeland evenmin. [...] Onze onafhankelijkheid is voor den eilandstaat een levensbeginsel: het al of niet behoud der suprématie ter zee. De havens van Vlissingen en van den Helder zijn in handen van eene groote mogendheid - onverschillig hoe zij moge heeten: Frankrijk, Duitschland of Rusland - oorlogshavens van den eersten rang. [...]

Dat men er in Engeland ook zoo over denkt, blijkt uit het oordeel van den daar als militaire spécialiteit gunstig bekenden kolonel CHESNEY. [...] Als zoo de vreemdeling denkt, dan moet het fiere woord herhaald van een der vertegenwoordigers der hoofdstad ten Staten-Generaal:
Amsterdam heeft door zijne eigenaardige positie het vermogen om zich te verdedigen en dat vermogen maakt de verdediging tot plicht.
Het Koninklijke Paleis op de Dam, het centrum van de hoofdstad.Is dat Amsterdam's plicht, dan is het ook de plicht van regeering en volk, dat verdedigingsvermogen van Amsterdam te consolideeren en van de stelling te maken, wat zij kan zijn; een ruimer en grooter Antwerpen dan Brialmont's vernuft heeft ontworpen [de Stelling van Antwerpen, red.].
Er is nog een ander politiek belang, dat ons noopt aan de stelling van Amsterdam de bevestiging en kracht te geven, waarvoor zij vatbaar is.
Wij moeten sterk genoeg zijn om in ons zelf te gelooven, ten einde bij toekomstige verwikkelingen van Europa niet uit gemis aan zelfvertrouwen, door vrees voor den eenen staat een bondgenootschap bij een anderen staat te zoeken en dien in de armen te worden geworpen. Zoodanige politiek zou ons wis verderf zijn. Neutraal moeten wij blijven; vriend van ieder, die ons in rust laat, maar onmiddelijk de erkende vijand van elk, die onze neutraliteit schendt. [...]

"Wat betreft de Hollandse onafhankelijkheid: slechts hun eigen zwakte is gevaarlijk. Zou Nederland in een oorlog tussen Duitsland en Frankrijk haar neutraliteit niet effectief kunnen verdedigen, zodat Duitsland aan de Hollandse grens niet voldoende "afgedekt" zou zijn, dan zou Duitsland in geval van nood omwille van de eigen veiligheid Nederland kunnen bezetten en de Hollanders zouden daaraan dan zelf schuldig zijn." (Kölnische Zeitung van 28 Januari 1875.)

Amsterdam kan maanden leven zonder het overig Nederland; Nederland geen dag zonder Amsterdam. Het is het hart van ons land. Als het ophoudt te kloppen, verstijven de leden. [...]

Politieke betekenis van Amsterdam (gehele hoofdstuk)
Minister Den Beer Poortugael

 

Het begin in het archief

Computer en dossier in het archief.In het archief van het 2e Geniecommandement te Amsterdam (1875 - 1940) ligt een dik dossier met 'Rapporten en nota's, met bijlagen, betreffende de verdedigingswerken voor de Stelling van Amsterdam en de drinkwatervoorziening van Amsterdam in oorlogstijd, 1871-1885'. Met daarin veel plannen en discussie over de aanleg van de Stelling. Zoals een ontwerp bewapeningsstaat, discussie over de (on)mogelijkheid tot aanleg in oorlogstijd en diverse traces.

Een van die traces is uit 1879 en opgesteld door J.C.C. den Beer Poortugael, die van februari tot en met augustus van dat jaar de Minister van Oorlog was. In 1889 werd hij de Stellingcommandant en bleef dat tot hij in 1891 ontslag nam wegens conflicterende inzichten over de aanleg. Met voorstellen en brochures bleef hij de Stelling kritisch, als een luis in de pels, volgen.
Opvallend is dat in het noorden het tracé niet begint in Edam maar in het noordelijker Schardam. En in het zuiden bij Nieuwer Ter Aar/Nieuwersluis in plaats van Nigtevecht/Weesp. Een veel ruimere Stelling dus, behalve in het Westfront waar de hogere duingronden te dicht bij Amsterdam liggen.

Aantekeningen betreffende de gang van zaken sedert 1870, geleid hebbende tot het Ontwerp der Stelling van AmsterdamEen dossier van de Commandant in de 7e Verdedigingsstelling uit 1881 met de titel 'Aantekeningen betreffende de gang van zaken sedert 1870, geleid hebbende tot het Ontwerp der Stelling van Amsterdam, vastgesteld in 1881' is natuurlijk ook fascinerend. Al lezend komt in 34 pagina's heel langzaam het uiteindelijke tracé tot stand. De wisselingen bij plannenmakerij in personeel, inzichten, locaties, financiën enzovoort lijken van alle tijden.

Minister den Beer Poortugael
Stelsel 1879 van Den Beer Poortugael
'Het begin in het archief' in Nieuwsbrief 254

 

Deze nieuwsbrief is een uitgave van het Documentatiecentrum Stelling van Amsterdam. De redacteurs en auteurs aanvaarden geen aansprakelijkheid, op welke wijze ontstaan, door het gebruik van de inhoud van de website, nieuwsbrief of andere publicatie, door welke persoon en voor welk doel dan ook. Wij hebben ons best gedaan om alle rechthebbenden op deze website / nieuwsbrief te achterhalen. Eenieder die meent dat zijn/haar materiaal zonder voorafgaande toestemming hier is gebruikt, verzoeken wij om zich tot ons te wenden. Bij gebruik als bron voor publicaties en andere uitingen is bronvermelding verplicht en tevens wordt deskundige begeleiding, door bijvoorbeeld de redacteur of auteur, aanbevolen. In de nieuwsbrieven weergegeven meningen zijn een deel van een column of strikt persoonlijk tenzij expliciet anders is aangegeven. 'Majoor Van Hall' en 'Soldaat Troelstra' zijn fictieve militairen uit het verleden die dienen als pseudoniemen voor verschillende personen. Activiteiten zoals rondleidingen worden mogelijk door andere partijen georganiseerd en de verantwoordelijkheid voor inhoud, uitvoering e.d. ligt geheel bij de betreffende partij. De inhoud van een nieuwsbrief wordt na publicatie niet meer gewijzigd en kan later onjuist zijn gebleken of niet meer van toepassing zijn. De auteursrechten berusten bij René G.A. Ros tenzij anders is aangegeven.

 

Stelling van Amsterdam op Twitter Stelling van Amsterdam op Facebook Doc.centrum Stelling van Amsterdam op LinkedIn
Stelling van Amsterdam op foto-site Instagram Stelling van Amsterdam op video netwerk YouTube

Deze website wordt verzorgd door particuliere experts en is geen website van een overheid.
Alle rechten voorbehouden, o.a. gebruik door commerciële partijen alleen met voorafgaande toestemming.
Stelling van Amsterdam. Een stadsmuur van water.
UNESCO Werelderfgoed sinds 1996
ReneRos.biz voor ontwikkeling, advies & expertise en opleidingen voor Filemaker database-toepassingen. (Advertentie)
 
 
 
FMTraining - Trainingen en cursussen voor gebruikers en ontwikkelaars van FileMaker (Advertentie)