Sluit [X]   
 

Sergeant de Jong in 1888: geboren te Nieuw-Vossemeer, Noord-Brabant

© 1999-2024, René G.A. Ros
Laatst gewijzigd 29-1-2024

Donateur worden?

Nieuwsbrief

Nieuwsgierig? Lees deze nieuwsbrief maar!Nieuwsbrief 376

Nieuwsbrief Stelling van Amsterdam
Thema: Bezoek de verdedigbare stad Amsterdam
13de jaargang, nummer 376, 7 september 2011

Een nieuwsbrief van het Documentatiecentrum Stelling van Amsterdam met informatie over militair erfgoed in de regio Groot-Amsterdam.
https://www.stelling-amsterdam.nl/nieuwsbrief/

 

Inhoud

In deze nieuwsbrief:

 

Inleiding

Beste lezer,

Het is september en dus Stellingmaand. Maar het tweede weekeind van die maand is al 25 jaar Open Monumentendag. En dat geeft onder andere de mogelijkheid om de gebouwen in Amsterdam te bezoeken die ook militair erfgoed zijn. En meestal een functie in de Stelling van Amsterdam hebben gehad.

De Dam.In samenwerking met Bureau Monumenten & Archeologie van de gemeente Amsterdam geeft deze thema-nieuwsbrief een overzicht van dat te bezoeken militair erfgoed.
Onder de noemer 'de verdedigbare stad' zijn zes monumenten ingedeeld. Maar uw redacteur heeft er nog vier gevonden die daar ook toe gerekend kunnen worden. Toegegeven, de Toren Overhoeks op het voormalige Entos Terrein laat veel aan de verbeelding over.

Na enige algemene informatie volgt hieronder een opsomming van die tien monumenten en dat geeft je de informatie om ook in Amsterdam op pad te gaan.

Bekijk deze nieuwsbrief op: https://www.stelling-amsterdam.nl/nieuwsbrief/2011/nieuwsbrief-376/
Overig kort nieuws op het Stelling Forum: https://forum.stelling-amsterdam.nl/nieuw/
Reageren kan door op de e-mail te antwoorden of het contact-formulier te gebruiken.

De volgende nieuwsbrief zal waarschijnlijk op 14 september verschijnen.

Met vriendelijke groet,
René Ros

 

25 jaar Open Monumentendag Amsterdam

Dit jaar bestaat Open Monumentendag Amsterdam 25 jaar. En dat wordt gevierd: op 10 en 11 september openen meer dan zestig Amsterdamse monumenten een weekend lang hun deuren - gratis. Het thema is Nieuw gebruik – Oud gebouw.

De verdedigbare stadBureau Monumenten & Archeologie organiseert een feestelijk programma boordevol activiteiten: van lezingen tot een live-opgraving, een speciaal junior programma en de Grote Monumentenquiz Amsterdam. Voor het eerst is er ook een avondprogramma. Maar voorop staan de ruim zestig monumenten in alle delen van de stad. Gebouwen die je anders niet zomaar binnenkomt, zijn nu toegankelijk. Allemaal goed bereikbaar met de fiets, de tram, de pont en te voet.

Nieuw gebruik – Oud gebouw gaat over herbestemming. Dat betekent aandacht voor de historie met een blik op de toekomst. Hoe krijgen monumentale gebouwen een nieuwe bestemming? Centraal staan dit jaar: kerken, militaire gebouwen, pakhuizen en fabrieken. En natuurlijk staan ook de meest spraakmakende herbestemde panden open zoals de Beurs van Berlage, De Waag, het Koninklijk Paleis Amsterdam en een aantal grachtenpanden. Echt nieuw zijn: het College Hotel, The Bank, de directeurswoning van de Zuidergasfabriek en de Afbramerij en De Overkant in Noord.

Voor de junioren is er een rijk aanbod aan activiteiten. Zo staat een team van jongerengidsen klaar om leeftijdgenoten rond te leiden in De Bazel en in Museum Het Schip. In de Academie van Bouwkunst kunnen kinderen een maquette bouwen. Jongeren kunnen een kijkje nemen achter de schermen in het Amsterdams Marionetten Theater. Het Lloyd Hotel presenteert een tentoonstelling over een kleine landverhuizer en in Remise Schinkelhaven staan diverse activiteiten op het programma.

Het programma biedt voor elk wat wils: 9 lezingen, een debat, 6 wandelingen, 3 fietstochten, een live- opgraving, 5 exposities, 2 boottochten, een monumentenquiz en een wervelend avondprogramma met films, muziek en verhalen in Felix Meritis, de Dungeon, de Posthoornkerk, Remise Schinkelhaven en de Van Gendthallen.

In veel monumenten worden tijdens het weekend rondleidingen georganiseerd. Ondanks de gratis toegang, is reserveren noodzakelijk voor 2 monumenten, de lezingen, 3 wandelingen en fietstochten.

Open Monumentendag Amsterdam

 

Schuilkelder Leeuwendalersweg

Schuilkelder LeeuwendalerswegLeeuwendalersweg onder A10, Amsterdam-West
zaterdag 10.00-17.00u
zondag 10.00-17.00u

Van schuilkelder tot opslagplaats. Tijdens de Koude Oorlog (1946-1990) zijn door de Dienst Publieke Werken in Amsterdam ongeveer 50 openbare schuilplaatsen (schuilkelders) gebouwd. De schuilplaatsen werden vooral bij verkeersknooppunten en andere gebieden met veel passanten ingericht, zo veel mogelijk in combinatie met nieuwbouw van gebouwen of bruggen. In vredestijd kregen zij meestal een functie als bergruimte of als fiets- annex voetgangerstunnel. Zo ook de schuilplaats aan de Leeuwendalersweg, die waarschijnlijk in 1974 is gebouwd. De tunnel kan aan beide zijden worden afgesloten door het dichtrollen van twee 30 centimeter dikke betonwanden. Achter de schuifdeuren liggen deuren die via een luchtsluis toegang tot de schuilkelder met luchtverversingsinstallatie geven. Vier trapfietsen moesten soelaas bieden bij stroomuitval. In de afgesloten tunnel konden 100 banken worden geplaatst, voor in totaal 800 personen. In de tunnel is nog een rioolgemaal aanwezig en op de straatkolken in het fietspad konden toiletten worden geplaatst.

Schuilplaats Leeuwendalerspolder

 

Graansilo Korthals Altes

Silodam 100-256, Amsterdam
zaterdag 10.00-17.00u
zondag 10.00-17.00u

Graansilo Korthals AltesVan graansilo tot woning. De graansilo Korthals Altes werd in 1896-1898 gebouwd. Aanleiding tot de bouw was het veiligstellen van de graanvoorziening tijdens een eventuele belegering van de stad. Architect was J.F. Klinkhamer, als constructeur werd A.L. van Gendt aangetrokken. De locatie was gunstig gelegen. De Westerdoksdijk vormde een goede aanlegsteiger voor schepen vanuit het Noordzeekanaal. En Centraal Station en stadscentrum waren vlakbij. Het gebouw bestond uit twee lange, blinde vleugels van baksteen aan weerszijden van een middenpartij met toren en had afmetingen van ongeveer 105 bij 20 meter met een hoogte van circa 27 meter. De vleugels bevatten elk 60 stortschachten. In totaal kon 17 miljoen kilo graan in de silo worden opgeslagen. In 1952 werd aan de zuidzijde van de bestaande, een nieuwe betonnen silo gebouwd. Bij een ingrijpende renovatie werd het gebouw veranderd in een appartementengebouw. Verticale reeksen open raampartijen kenmerken de voorheen gesloten, blinde gevels van het gebouw.

Graansilo Korthals Altes

 

Toren Overhoeks op het Entos Terrein

Toren Overhoeks op het Entos TerreinOverhoeksplein 1, Amsterdam-Noord
zaterdag 10.00-17.00u
zondag 10.00-17.00u
www.overhoeks.nl

Van kantoor tot onbekende bestemming. Toren Overhoeks, waar nu het hele gebied naar is vernoemd, fungeert als landmark van het voormalige Shellterrein. Architect A. Staal ontwierp het kantoorgebouw in 1970. Het dankt zijn naam aan de gedraaide richting ten opzichte van de IJ-oever.
Met bijna 80 meter was het jarenlang een van de hoogste gebouwen van de stad. Het was bestemd voor de directie en de algemene diensten van Shell. In maart 1965 werd de eerste paal geslagen, maar de bouw liep vertraging op vanwege een afgekeurde funderingsvloer. Een jaar later werd de vloer opgeblazen en opnieuw met de bouw begonnen. Daarna werd de betonnen ruwbouw van 15 verdiepingen in een jaar gerealiseerd. Bijzonder zijn de dakbekroning met daarin uitgespaarde schelpvormen, de forse poten van beton en de koperkleurige spiegelende ramen. De begane grond en de tussenverdieping verkeren nog in oorspronkelijke staat. Voor de toren wordt een passende herbestemming gezocht.

N.B. Het terrein 'Overhoeks' was in 1913 de locatie van de Entos-tentoonstelling om daarna in de Eerste Wereldoorlog dienst te doen als barakkenkamp voor reservetroepen.

Entos Terrein

 

Muiderpoort

MuiderpoortSarphatistraat 500, Amsterdam
zaterdag 10.00-17.00u
zondag 10.00-17.00u
www.nob.net

Van stadspoort tot kantoor. Van de poorten die in de zeventiende en achttiende eeuw toegang tot de stad gaven, is de Muiderpoort als enige overgebleven. De bouw werd in 1771 voltooid, nadat twee jaar eerder zijn voorganger was ingestort. Het ontwerp is van architect Cornelis Rauws. Het classicistische gebouw is voorzien van Dorische zuilen en pilasters. In de frontons zijn de stadswapens aangebracht, de drie Andreaskruizen en het oudere stadswapen met het koggenschip. Het beeldhouwwerk is van Anthonie Ziesenis. Boven de frontons is een vierkante opbouw geplaatst, waarop de achtzijdige houten koepelopbouw van tamboer, koepel en lantaarn staat. De poort sloot aan op een brug over de Singelgracht met op het einde een voorpoort van smeedijzeren hekken. Vanaf 1903 leidde een nieuwe brug het verkeer langs de Muiderpoort. De voorpoort was al in 1898 verwijderd en siert de ingang van het Flevopark. De vroegere stadspoort heeft sinds 1963 een kantoorfunctie.

 

Cavaleriekazerne

CavaleriekazerneSarphatistraat 470, Amsterdam
zaterdag 10.00-17.00u
zondag 10.00-17.00u
www.rijksakademie.nl

Van cavaleriekazerne tot academie. Voor de aanleg van het Frederiksplein en het Paleis voor Volksvlijt moesten de oude cavaleriestallen van die plek verdwijnen. Op het vroegere bolwerk Muiden werd in 1864-1865 een nieuwe cavaleriekazerne gebouwd. Het in sober neoclassicisme opgetrokken gebouw bestond uit vier vleugels rond een open rijbaan. De begane grond was bestemd voor de stalling van ongeveer 200 paarden, op de verdieping en zolder waren manschappen gelegerd en werd het voer voor de paarden opgeslagen. De overdekte manege werd in 1874 naast de kazerne opgetrokken. De manege kreeg een ijzeren kapconstructie. Na de Tweede Wereldoorlog kwamen kazerne en manege grotendeels leeg te staan en werden steeds vaker gebruikt als opslagruimten voor het naastgelegen Rijksmagazijn van Geneesmiddelen. In de periode 1989-1992 werd de Cavaleriekazerne door architect Koen van Velsen ingrijpend verbouwd om er de 'Rijksakademie van Beeldende Kunsten' te huisvesten.

Kavalleriekazerne

 

Rijksmagazijn van Geneesmiddelen

Rijksmagazijn van GeneesmiddelenSarphatistraat 410, Amsterdam
zaterdag 10.00-17.00u
zondag 10.00-17.00u
www.stadgenoot.nl

Van magazijn tot kantoor. Rond 1888 werd langs de Sarphatistraat op een gedempt stuk van de Singelgracht het Rijksmagazijn van Geneesmiddelen gebouwd. Het in eclectisch-renaissancistische trant opgetrokken gebouw werd ontworpen door ingenieurs van de Genie. Het hoofdgebouw bestaat uit een U-vormige plattegrond met aan de straatzijde twee hogere hoekpaviljoens. In het paviljoen links was de directeur gevestigd, rechts was plaats voor de conciërge, administrateurs en de boekhouder. De lagere zijvleugels zijn gegroepeerd rond een onoverdekte binnenplaats. De teruggeplaatste middenvleugel bevatte onder meer diverse laboratoria. Door twee overdekte doorgangen liep aanvankelijk een smalspoor voor goederentransport van en naar het water van de Singelgracht. Het gebouw heeft een eeuw lang zijn bestemming voor de militaire farmacie vervuld. Het is inmiddels hoofdkantoor van woningcorporatie Stadgenoot.

Rijks Magazijn van Geneesmiddelen

 

Rijkskleding magazijn

Rijkskleding magazijnSarphatistraat 370, Amsterdam
zaterdag 10.00-17.00u
zondag 10.00-17.00u
www.stadgenoot.nl

Van magazijn tot kantorenmarkt. In de periode 1865-1889 verrezen langs de Singelgracht vier complexen voor het nationale militaire apparaat. Op de hoek Sarphatistraat en Korte 's-Gravensandestraat werd in 1874 het 'Rijksgoederenmagazijn voor Kleeding en Uitrusting' gebouwd. Het in eclectisch-classicistische trant uitgevoerde magazijn is ontworpen door ingenieurs van de Genie. Het 86 meter lange en 18 meter diepe gebouw is voorzien van risalerende midden- en hoekpaviljoens met elk een eigen ingangspartij. De hoofdingang is voorzien van een natuurstenen omlijsting met rusticawerk en Dorische pilasters. In het middelste fronton is het gekleurde rijkswapen met gekroonde leeuwen aangebracht. Achter de robuuste gevels lagen oorspronkelijk de bergkamers voor militaire kleding en andere goederen. Rolwagens op ijzeren rails en een hijstoestel zorgden voor het interne transport. Vanaf 1970 zetelde lange tijd de Rijkspolitie hier, waardoor het interieur ingrijpend is gewijzigd. In 2010 is het pand gemoderniseerd voor kantoren: The Bell.

Rijkskledingmagazijn

 

Arsenaal Waterlooplein

Arsenaal WaterloopleinAcademie van Bouwkunst, Amsterdam
Waterlooplein 211-213
zaterdag 10.00-17.00u
zondag 10.00-17.00u
www.academievanbouwkunst.nl

Van pakhuis tot onderwijsgebouw. De Academie van 50 Bouwkunst is sinds 1946 gevestigd in het 'Oudezijds Huiszittenhuis'. Het complex bestaat uit vier pakhuizen en een administratiegebouw. De pakhuizen werden in 1610 in opdracht van de Huiszittenmeesters gebouwd. Dit college was belast met de armenzorg van de 'huiszitters': de armen. De bedeling bestond uit turf, brood, boter en kaas. In 1654 werd besloten de uitdeling te verplaatsen naar een nieuw pand naast de pakhuizen. Het ontwerp is van Willem de Keyser, de jongste zoon van de beroemde architect Hendrick de Keyser. Het bestaat uit een kantoorgebouw met aan de achterzijde een galerij rond een binnentuin: de omloop. Via een poort aan de Nieuwe Amstelstraat liepen de armen door de galerij naar loketten waar de voedseluitdeling plaatsvond. Het gebouw is uitgevoerd in een sobere classicistische stijl met een symmetrische gevel, bekroond met daklijst en fronton.

N.B. Het Huiszittenmeesters-gebouw en het naastgelegen Arsenaal zijn in ieder geval tot en met 1940 gebruikt als legermagazijn.

Arsenaal Waterlooplein

 

De Waag alias Sint Antoniespoort

De Waag alias Sint AntoniespoortNieuwmarkt 4, Amsterdam
zaterdag 10.00-17.00u
zondag 10.00-17.00u
www.waag.org

Van stadspoort tot restaurant en kantoor. De Nieuwmarkt ontstond in 1614 door demping en gedeeltelijke overkluizing van de Geldersekade en Kloveniersburgwal. De Sint Antoniespoort, oorspronkelijk een stadspoort van middeleeuws Amsterdam, kwam zo op een plein te liggen en werd in 1617 omgebouwd tot waag. Onder de poort loopt nog altijd een duiker die de verbinding vormt tussen het water van de twee grachten. Op de verdiepingen van de Waag vestigden zich de gilden van de metselaars, chirurgijns, smeden, koekenbakkers en schoenlappers. Gebeeldhouwde toegangspoortjes gaven toegang tot de gildenvertrekken in de torens. Vanaf 1690 werd in een achtkantige koepelzaal anatomische lessen gegeven. De koepel werd in 1732 versierd met de wapens
van de heelmeesters. In het pand zijn een café-restaurant en de Waag Society gevestigd. Jaren van ongelijkmatige en versnelde verzakking dreigden in 2010 een hoektoren af te 'scheuren'. Momenteel wordt onderzocht hoe een nieuwe fundering dit kan verhelpen.

 

Schuilplaats Torensluis

Schuilplaats TorensluisBrug 9, Amsterdam
Singel 165A
zaterdag 10.00-17.00u
zondag GESLOTEN

Van stadspoort tot brug. De Torensluis is de oudste boog- of welfbrug van Amsterdam. De 42 meter brede brug dateert uit 1648. De naam ontleent de brug aan de Jan Roodenpoortstoren die hier van omstreeks 1480 tot 1829 heeft gestaan. De toren vormde een onderdeel van de middeleeuwse stadsmuur en bleef behouden toen de oude stadsmuur in het begin van de zeventiende eeuw werd afgebroken. De brug bestaat uit vier bogen waarvan er drie voor de doorvaart gebruikt konden worden. De meest bij de Torensteeg gelegen boog werd gebruikt als gevangenis en opslagplaats en stond in verbinding met de kelder van de toren. In 1960-1962 werd de brugfundering met 240 nieuwe betonpalen verstevigd. Een laatste restauratie vond plaats in 2006. Bij een herbestrating van het brugdek in 2003 is de contour van de torenvoet in de keitjes aangegeven. Op de brug staat sinds 1987 een standbeeld van de schrijver Multatuli. In de ruimtes van Brug 9 organiseert MSTRDM tentoonstellingen, debatten en optredens.

N.B. De ruimte onder de brug was tijdens de Koude Oorlog, en mogelijk ook eerder, een openbare schuilplaats.

Schuilplaats Torensluis

 

Deze nieuwsbrief is een uitgave van het Documentatiecentrum Stelling van Amsterdam. De redacteurs en auteurs aanvaarden geen aansprakelijkheid, op welke wijze ontstaan, door het gebruik van de inhoud van de website, nieuwsbrief of andere publicatie, door welke persoon en voor welk doel dan ook. Wij hebben ons best gedaan om alle rechthebbenden op deze website / nieuwsbrief te achterhalen. Eenieder die meent dat zijn/haar materiaal zonder voorafgaande toestemming hier is gebruikt, verzoeken wij om zich tot ons te wenden. Bij gebruik als bron voor publicaties en andere uitingen is bronvermelding verplicht en tevens wordt deskundige begeleiding, door bijvoorbeeld de redacteur of auteur, aanbevolen. In de nieuwsbrieven weergegeven meningen zijn een deel van een column of strikt persoonlijk tenzij expliciet anders is aangegeven. 'Majoor Van Hall' en 'Soldaat Troelstra' zijn fictieve militairen uit het verleden die dienen als pseudoniemen voor verschillende personen. Activiteiten zoals rondleidingen worden mogelijk door andere partijen georganiseerd en de verantwoordelijkheid voor inhoud, uitvoering e.d. ligt geheel bij de betreffende partij. De inhoud van een nieuwsbrief wordt na publicatie niet meer gewijzigd en kan later onjuist zijn gebleken of niet meer van toepassing zijn. De auteursrechten berusten bij René G.A. Ros tenzij anders is aangegeven.

 

Stelling van Amsterdam op Twitter Stelling van Amsterdam op Facebook Doc.centrum Stelling van Amsterdam op LinkedIn
Stelling van Amsterdam op foto-site Instagram Stelling van Amsterdam op video netwerk YouTube

Deze website wordt verzorgd door particuliere experts en is geen website van een overheid.
Alle rechten voorbehouden, o.a. gebruik door commerciële partijen alleen met voorafgaande toestemming.
Stelling van Amsterdam. Een stadsmuur van water.
UNESCO Werelderfgoed sinds 1996
Fort Resort Beemster herbergt een van de meest luxueuze wellnessresorts met hotel van Nederland. In de karakteristieke sfeer van het fort beleeft u wellness zoals u nog nooit heeft ervaren. (Advertentie)
 
 
 
ReneRos.biz voor ontwikkeling, advies & expertise en opleidingen voor Filemaker database-toepassingen. (Advertentie)