Nieuwsbrief Stelling van Amsterdam

Nieuwsbrief 347

Nieuwsbrief Stelling van Amsterdam
12de jaargang, nummer 347, 5 mei 2010

Een nieuwsbrief over de website Stelling van Amsterdam met informatie over militair erfgoed in de regio Groot-Amsterdam.
https://www.stelling-amsterdam.nl/nieuwsbrief/

Inhoud

In deze nieuwsbrief:

• Inleiding
• Damsluis in de Slotertocht - Haarlemmermeer
• Groene Stelling open met gegil, kneedgum en absurdistische taal
• Verslag dagexcursie

Inleiding

Beste lezer,

Ondanks deze speciale dagen is dit een gewone nieuwsbrief. Wegens omstandigheden heeft uw redacteur nog niet op alle e-mails kunnen reageren of foto's kunnen gebruiken, maar daar volgt later een verklaring voor. In ieder geval geen aandacht voor bezetting en bevrijding, dat komt in de volgende nieuwsbrief aan bod die hopelijk volgende week kan verschijnen. Met een verhaal dat vooral in de maanden na de bevrijding speelde.
In ieder geval een prettige bevrijdingsdag gewenst!

Deze nieuwsbrief begint met een verontrustend berichtje dat over de Damsluis in de Slotertocht werd gevonden. Vervolgens een verslag van een van de twee excursies waarmee de Groene Stelling werd geopend. En tenslotte een verslag geschreven door de deelnemers aan onze jaarlijkse dagexcursie.

Bekijk de nieuwsbrief op: https://www.stelling-amsterdam.nl/nieuwsbrief/325-349/nieuwsbrief-347.htm
Overig kort nieuws op het Stelling Forum: https://forum.stelling-amsterdam.nl/nieuw/

Op 12 mei zal waarschijnlijk de thema-nieuwsbrief 'Ik zat gevangen in Fort benoorden Purmerend' verschijnen. De volgende gewone nieuwsbrief zal waarschijnlijk op 19 mei verschijnen.

Met vriendelijke groet,
René Ros

Damsluis in de Slotertocht

Bron: NH Weekbericht 15 d.d. 28-4-2010.

Op schriftelijke vragen van de PvdA Statenfractie over de dreigende sloop van de Damsluis in de Slotertocht, in verband met de aansluiting van de N201 op de A4, antwoordde Gedeputeerde Staten als volgt:

"De monumentale waarde van de Damsluis in de Slotertocht in de Haarlemmermeer is specifiek voor die locatie, waar het een onderdeel was van de Stelling van Amsterdam. Verplaatsing van de sluis doet geen recht aan de geschiedenis van die militaire verdedigingslinie. Een deel van de sluis is al verloren gegaan bij de aanleg van de A4.
Een ontwerp voor de wegaansluiting zonder sloop van de damsluis zou leiden tot een slinger in de A4 en hogere kosten of, bij het verleggen van de A4, tot afgraving van de Geniedijk over een lengte van 30 meter.
Bij navraag bleken zowel de gemeente Haarlemmermeer als het Hoogheemraadschap geen belangstelling te hebben voor hergebruik van de damsluis."

Maar is verplaatsing of herbouw niet beter dan helemaal niets? Beetje bij beetje worden kleinere en middelgrote Stelling-onderdelen zoals sluizen, duikers en kades per ongeluk of opzettelijk gesloopt totdat we weinig meer overhouden dan alleen de forten.
En wil het hoogheemraadschap binnen een jaar na sloop toch een (nieuwe) doorlaat door de Geniedijk om de watercirculatie en -kwaliteit te verbeteren? De damsluis is immers de enige waterdoorlaat in de Geniedijk ten oosten van Hoofddorp.

Geniedijk Haarlemmermeer: https://www.stelling-amsterdam.nl/forten/haarlemmermeer/
Inundatiestation Haarlem met Damsluis in de Slotertocht: https://www.stelling-amsterdam.nl/inundaties/haarlem/

Groene Stelling open met gegil, kneedgum en absurdistische taal

Tekst en foto's: Peter Schat.

De opening van de Groene Stelling geschiedde dit jaar met de introductie van een in Engeland geboren fenomeen: Campaign for drawing. Deelnemers van de vaar- en busexcursie die op zaterdag 17 en zondag 18 van IJburg naar Durgerdam, Pampus en Diemerdam ging kregen een stuk papier, houtskool en kneedgum uitgereikt.

"Of u nu een persoonlijke herinnering aan de watersnoodramp wil verbeelden, of aan uw goudvis maakt niet uit, als u maar uw fantasie gebruikt." Met die woorden zette kunstenares Roos van Haaften een dikke tachtig mensen aan het werk op de Kustbatterij bij Diemerdam. De bedoeling: een panorama fabriceren van het gebied rondom dit deel van de Stelling van Amsterdam. Niet om een kunstwerk te maken, maar om te leren van je omgeving. En de les van vandaag was dat het stellinggebied in tijden van nood onder water zou worden gezet.
De tekeningen gingen namelijk ook in een bad met blauwe inkt, om vervolgens op een rij aan een waslijn te drogen te worden gehangen.

Gedeputeerde Rinske Kruisinga - 'Ik heb geen artistieke kwaliteiten' - dompelde de eerste houtskooltekening in de tobbe, om de Groene Stelling daarmee voor geopend te verklaren. "Op plekken waar het rustig is, te midden van de drukte, gebruiken we deze periode om mensen te laten zien hoe mooi de Stelling is.'' De Groene Stelling duurt tot en met het werelderfgoedweekend op 19 en 20 juni.

Van Haaften vond het project geslaagd en toonde zich onder de indruk van het niveau van de houtskooltekeningen. Ze kan het kunstje dat weekend in juni herhalen in de Beemster, waar twee werelderfgoederen elkaar raken. De forten van de Stelling en de polder zelf.
De deelnemers kregen nadat hun tekeningen aan een waslijn waren gedroogd - waaraan ze een meterslang panorama vormden van ondergelopen kazematten, boerderijen met inderdaad goudvissen in het blauw - een elastiekje uitgereikt. Van de uitnodiging de werken mee naar huis te nemen, maakte evenwel niemand gebruik. Een enkeling fotografeerde het resultaat. "Laat hangen, mooie expositie zo, toch?''

De organisatie van de excursie, Cultureel Erfgoed Noord-Holland, trof het met het prachtige weer in het openingsweekeind. Tijdens de tocht met het uit 1927 stammende historische schip de Sailboa viel op hoe strak blauw de lucht is, als vliegtuigen geen condensstrepen trekken. De IJslandse aswolk had het vliegverkeer dat weekeind stilgelegd. Op de Kustbatterij bij Durgerdam was het vrij rondwandelen - tot schrik van een kleine kudde ruig uitziende schapen die in spectaculaire draf voor het publiek op de loop gingen.

Op Fort aan het Pampus werd een theatrale rondleiding aangeboden door twee gillende, rondhollende en absurdistische taal uitkramende zusjes. Weer eens iets anders dan verhalen over geschutskoepels, kardoezen, manschappenverblijven, stortkades en weergangen. De deelnemers konden er niet mee zitten. Grotendeels waren dat immers personen die op een of andere manier met forten of de Stelling van Amsterdam verbonden waren.

Groene Stelling: http://www.stellingvanamsterdam.nl/index.cfm?art_id=66
Kustbatterij bij Durgerdam: https://www.stelling-amsterdam.nl/forten/durgerdam/
Fort aan het Pampus: https://www.stelling-amsterdam.nl/forten/pampus/
Kustbatterij bij Diemerdam: https://www.stelling-amsterdam.nl/forten/diemerdam/
Stichting Cultureel Erfgoed Noord-Holland: http://www.ce-nh.nl/

Verslag dagexcursie

Tekst: diverse deelnemers aan de excursie.
Foto's: Hans Baas.

De aanmeldingen vielen in vergelijking met vorige jaren wat tegen en met een tweetal ziekmeldingen deden uiteindelijk 37 deelnemers op 24 april jl. mee aan de jaarlijkse dagexcursie. Mogelijk dat de gesubsidieerde excursies van een week eerder hier invloed op hadden.
De personenbusjes haalden deelnemers van het station op en in restaurant De Krokodil te Krommenie hield excursie-leider René Ros een inleiding over de bezienswaardigheden, de route en handige tips zoals toiletten. Deze excursie was een jubileum omdat de eerste 10 jaar geleden plaats vond.

De dag begon met een bezoek aan de keelzijde en interieur van het Fort bij Krommeniedijk:
"De poepdozen en pisbakken waren in de meeste forten nog in bijzondere goede staat. Bij de meeste ben je geneigd om gewoon te gaan zitten, tenminste als je aandrang hebt." (Bram Kap; zie foto links)
"Helaas zet de tendens om de broedperiode voor de vogels steeds ruimer te interpreteren zich in die zin door dat de beperkingen bij het bezoeken van forten, steeds belangrijker worden. In België zijn het de vleermuizen die op de eerste plaats komen, op de Stelling zijn het de vogels. Jammer dat de mens niet meer tot de natuur kan behoren." (Jean-Pierre en Daniël VANDECASTEELE, België)

Hierna reden de busjes naar het Fort aan Den Ham alwaar binnen en buiten de gracht alles bezichtigd kon worden. En waar ook de lunch werd geserveerd (zie foto rechts):
"Niet eerder de binnenzijde van de bergloods gezien hebbende, verbaasde ik me over de nog aanwezige schuiframen." (René Ros)
"Het Fort aan den Ham kon tot in de stalen observatiekoepel bezichtigd worden, waarvanuit de spoorlijn ook vandaag de dag nog in de gaten kan worden gehouden." (Anna en Jelle Drok)
"De wandeling buiten de gracht, in een heerlijk zonnetje, met zicht op het fort was een genoegen! En alleen een gans stoorde zich aan ons." (René Ros)

Toen een rijtour langs de hoofdverdedigingslijn en daarna de reservelijn, de Assendelver Zeedijk, met een stop bij het Kruitmagazijn bij de Steenen Paal welke van binnen bekeken kon worden:
"Interessant vonden wij de infrastructuur tussen de forten - kruitmagazijnen, intervalbatterijen, inclusief de militaire 'dijken'." (Jean-Pierre en Daniël VANDECASTEELE, België)

De vrijwillige chauffeurs gooiden iedereen er bij de Kagerweg uit en reden zelf naar het Fort Zuidwijkermeer en kwamen de deelnemers tegemoet lopen:
"Er was ook weer een sportief intermezzo, een wandeling over de Liniewal Aagtendijk-Zuidwijkermeer, en wel van de bomvrije Damsluis in de Molentocht naar het Fort Zuidwijkermeer. De tocht had twee opties: ruig bovenlangs over de kruin, danwel simpelweg over het fietspad. In beide gevallen eindigend bij het genoemde fort dat ook voor ons hermetisch gesloten bleef. De pleister op de wonde was de aldaar wél aangeboden consumptie en versnapering." (Dick Corver)

Hierna nog een korte uitleg en fotogelegenheid bij het Fort bij Velsen (zie foto links):
"Een bijzonder punt vond ik natuurlijk het Fort bij Velsen, wat we van achter een gesloten hek (en een drukke autoweg) bekeken hebben. Het hek was en bleef DICHT. Het fort is nu in bezit van de dochters, die even onvriendelijk zouden zijn t.o.v. belangstellenden in de Stelling, als hun vader dat ooit was. Zo bleven interieur en staat van het nog resterende frontgebouw voor ons een mysterie." (Erik Kappetijn)

Na een korte rit arriveerden we op het Fort aan de St. Aagtendijk (zie foto rechtsonder):
"Wat voor ons dit jaar het meest interessant was, was de betonnen caponnière op het Fort aan de St. Aagtendijk, zo anders dan de caponnière op het Fort bij Hoofddorp of de frontkazemat op het Fort bij Edam. Een mooi voorbeeld van de individuele uitwerking van het basismodel, waardoor élk fort weer het bezoeken waard is." (Jean-Pierre en Daniël VANDECASTEELE, België)
"Een wonderlijke waarneming; twee identieke vogeltekeningen in twee verschillende forten" namelijk in Fort bij Krommeniedijk en Fort aan de St. Aagtendijk. (Edwin Kapitein)
"Ik vind het jammer dat Fort aan de St. Aagtendijk in een half jaar tijd zo verpest kan worden, want je metselt geen doorgangen dicht." (Eltjo-Jan Zijlker)
"Na de oorlog sneuvelen ondanks de goede bedoelingen van de stichting Herstelling, nog vele details tijdens de restauratie van Fort aan de St. Aagtendijk. Jammer." (Marcel Anthonijsz)
"Op het Fort aan de St. Aagtendijk lekker van de zon genoten op deze prachtige dag die van het forten bezoeken een waar feestje maakte!" (Anna en Jelle Drok)

Via de zeer kronkelige en onoverzichtelijke St. Aagtendijk voltooiden we het rondje en kwamen weer bij Fort bij Veldhuis en bezochten het luchtoorlogmuseum:
"Eerlijk gezegd heb ik vooral genoten van de kronkeldijkjes tussen de forten." (Fokke Hofman)
"Zeker ga ik nog een keer terug naar het Fort bij Veldhuis. Drie kwartier was te kort om alles te bekijken." (Dirk Breek)
"We liepen met een aantal mensen langs de dijk naar de nevenbatterij iets verderop. Daar was niet zoveel aan te zien, zoals zo vaak worden de kleine ruimte's voor de soldaten reeds vele jaren als stal voor de schapen gebruikt (neus dicht) of als honk en vuilstort voor de lokale jeugd (neus nog steeds dicht). Maar veel kan er niet aan vernield worden. " (Erik Kappetijn)

Op dat fort werd de excursie afgesloten en ook een aantal deelnemers stuurden enkele algemene inzichten over de dag:
"Wat ik vooral boeiend vond aan deze dag, is de mogelijkheid om de forten in samenhangend verband te zien. Pas dan krijg je een indruk van tijd, geld en mankracht die er mee gemoeid is om de Stelling te bouwen." (Benno van Kampen)
"Vooraf had ik niet echt door hoe doordacht de systematiek van de forten in elkaar stak." (Jan de Vries)

"Eerder (zo'n 12 jaar terug denk ik) ben ik met een busexcursie van de stichting Menno van Coehoorn ook in enkele van de nu bezochte forten geweest, de organisatie en informatie van nu was beter. Complimenten." (Kees de Wildt)
"Het is leuk om na acht jaar steeds weer nieuwe gezichten te zien, een teken dat de Stelling toch wel leeft!!" (Hans Baas)
"En uiteraard dank aan alle gastheren, chauffeurs en cateraar Plaza Weesp voor hun medewerking aan deze geslaagde dag!" (René Ros)

Meer informatie: https://www.stelling-amsterdam.nl/algemeen/excursie/
Foto-album van Bram Kap: http://www.mijnalbum.nl/Album=T6EU6PFK
Foto-album van Marcel Anthonijsz: http://picasaweb.google.nl/marcel.anthonijsz/Dagexcursie2010StichtingMEGA