Nieuwsbrief Stelling van Amsterdam

Nieuwsbrief 286

Nieuwsbrief Stelling van Amsterdam
Thema: Nieuwjaar en Negende verjaardag
Nummer 286 (10de jaargang, 3 januari 2008)

Een nieuwsbrief over militair erfgoed in de regio Groot-Amsterdam.
<https://www.stelling-amsterdam.nl/>

Deze nieuwsbrief is, met illustraties, ook te vinden op:
<https://www.stelling-amsterdam.nl/nieuwsbrief/>

Heb jij informatie die via deze nieuwsbrief aan ge-interesseerden gezonden kan worden? Of aanvullende informatie, tips e.d.? Stuur de informatie dan aan <e-mail adres vervangen door formulier>.

Inhoud

In deze nieuwsbrief:

• Inleiding
• 2007 was geen 1917 - Rob Verhoef (MvC)
• Negen jaar website! - Hans Baas (Stichting Mega)
• De Stelling in ontwikkeling - Maartje van de Ven (prov. NH)
• Een filosofische stelling - René Ros

Inleiding

Beste lezer,

Een voorspoedig en gezond 2008!

De jonge traditie wil dat de eerste nieuwsbrief van een jaar geheel verzorgd wordt door andere personen. Omdat het de eerste van een nieuw jaar is, maar ook omdat de website op 3 januari haar verjaardag viert. Vandaag is het namelijk precies negen jaar geleden dat de website de lucht in ging. Ja, ik schrik zelf van dat getal!
Dit jaar zijn er drie personen die de uitdaging zijn aangegaan en een artikel hebben bijgedragen. Om vanuit hun gezichtsveld naar verleden, heden en toekomst van de Stelling te kijken. En dat levert een aantal interessante en leuke artikelen op. Dank aan de auteurs voor hun bijdrage!

Er waren tien personen uitgenodigd om over nog veel meer gezichtsvelden te kunnen lezen. Helaas hebben zes van de zeven overigen zonder enig bericht verstek laten gaan om een kleine bijdrage aan de nieuwsbrief te leveren. Maar bijdragen, om activiteiten en opinie onder de aandacht te brengen van een geïnteresseerd publiek, blijven de rest van het jaar altijd welkom!

Reageren op deze nieuwsbrief kan op het Stelling Forum: https://forum.stelling-amsterdam.nl/
De volgende nieuwsbrief zal waarschijnlijk op 9 januari verschijnen.

René Ros

2007 was geen 1917

Door Rob Verhoef, correspondent stichting Menno van Coehoorn,
voor het gebied van de Stelling van Amsterdam

Taratarata, aanvallen:
Als ik een vergelijk maak tussen 1917 en 2007 dan zijn er in deze tijd meer bedreigingen voor de Stelling dan in de hele eerste wereldoorlog bij elkaar. Nu zijn het echter niet de vreemde troepen uit oostelijke richting maar zit de vijand veel dichterbij, soms bijna naast het fort.
Probleem is echter dat er nu geen fortwachters meer zijn of wachtlopende militairen die er voor waken dat het fort wordt aangevallen. Gelukkig zijn er echter nog wel anderen die waken voor het behoud van de Stelling. Als correspondent van de stichting Menno van Coehoorn voor het gebied van de Stelling van Amsterdam hoef ik me dus bepaald niet te vervelen.

De wapens:
Mijn taak is vooral zien te voorkomen dat er zaken verdwijnen of bedreigd worden waarbij de wapens vaak van papier zijn maar zeker zo effectief als een Dikke Bertha uit de eerste wereldoorlog. Meestal komt die bedreiging van een overheid maar het kan ook een boer zijn die een partij aarde nodig heeft en ergens op z'n land toch nog een "nutteloos" dijkje heeft liggen.
Opvallend is om te zien dat ten zuiden van het Noordzeekanaal de bedreigingen vooral komen van de gemeenten, soms i.s.m. de provincie Noord-Holland. Ten noorden zijn het vaak bedrijven of zelfs een agrariër met slechts een schep die weer iets op of rond een fort willen "doen" wat vaak weer een bedreiging is voor de omwonenden.

De tijd en resultaat:
Soms kost zo'n aanval me net zo lang als de hele eerste wereldoorlog (toen vochten ze soms ook jaren om een fort) en in andere gevallen slechts een paar maanden. Het Fort bij Kudelstaart is zo’n voorbeeld waar ik met een aantal omwonenden al jaren mee bezig ben om er geen legale jachthaven met bootopslag van te maken. Zienswijzen indienen, procedures rond het voorontwerp, inspreken in de raad, gelijk krijgen en dan weer bezig zijn met de uitvoering van de handhaving en ga zo maar door.
Naast langdurige zaken zijn er ook wat kortere en soms zelfs met snel een positief resultaat. Begin vorig jaar "verdwijnt" er een steiger, de provincie erkent de fout, stelt geld beschikbaar voor de herbouw en de plannen hiervoor zijn al in uitvoering. Soms komen er echter ook meldingen binnen die bedreigend zijn voor de directe omwonenden als het verdwijnen van hun uitzicht maar daar kan ik lang niet altijd iets aan doen.
De laatste bedreiging lag op de spoorbaan Beverwijk-Uitgeest waarin ter hoogte van de Sint Aagtendijk een prachtige spoorverlaging zit met een stuk metselwerk langs het spoor uit rond 1893. De spoorwegen zouden daar juist zuinig op moeten zijn want het is volgens mij het enige stukje spoor wat op de Werelderfgoedlijst staat!

In 1914 waren we waakzaam, in 1940 ook maar nu moeten we nog scherper blijven voor de vaak niet direct zichtbare bedreigingen.

Stichting Menno van Coehoorn: <http://www.coehoorn.nl/>
Meldpunt: <https://www.stelling-amsterdam.nl/algemeen/meldpunt/>
Fort bij Kudelstaart: <https://www.stelling-amsterdam.nl/forten/kudelstaart/>
<https://www.stelling-amsterdam.nl/inundaties/werken/lijst-krommeniedijk.htm>

Negen jaar website!

Door Hans Baas, bestuurslid Stichting Mega.

Teneerste natuurlijk ook van mij de allerbeste wensen voor 2008!
De Stelling website bestaat alweer 9 jaar… Nadenkend over wat te schrijven, ging door mijn hoofd wat de kennismaking met de website voor mij heeft betekend, mijn eerste contact met de auteurs (Rene en Jurgen) is alweer van april 1999. Ik maakte toen in een eerste mail Rene erop attent dat er een aantal bomen van het Fort bij Uithoorn waren gekapt, en het fort nu nog beter vanaf de weg te zien was. In de lokale pers was daar nogal een strijd over ontstaan, of die kap nu wel of niet nodig was !
Na dat eerste mailtje hebben Rene en ik regelmatig contact gehouden en een ontmoeting geregeld bij Fort aan de Drecht, dat op het punt stond gerestaureerd te worden.

Van het een komt het ander, en na meerdere archiefbezoeken en op fortentochten mee te zijn geweest vroeg Rene of ik er iets voor voelde om in het bestuur van een nieuw op te richten stichting plaats te nemen. Ik vond dat een grote eer en ben bij de eerste oprichtingsvergadering aanwezig geweest, samen met Eddy de Haes, Peter Schat en de inmiddels overleden Anne Visser.
Intussen had ik ook de sleutel van Fort bij Uithoorn gekregen om op de collectie te passen, dus was ik al geheel in het fortenwereldje opgenomen!

Mijn grote hobby daarvoor was met terreinauto's te modderen. Ik deed aan races en trail-wedstrijden en heb jaren mijn Official licentie gehad. Ook was ik in het bezit van een oude leger DAF uit 1956 waar ik veel tijd aan bestede.
Voor m’n werk ben ik ook altijd met techniek bezig en met m'n oude hobby's dus ook in de weekeinden! Op een gegeven moment heb ik besloten hiermee te stoppen en me helemaal op hondentraining en de forten te storten. En met heel veel plezier trouwens!

Voor het komende jaar hoop ik nog veel te 'gidsen' op Uithoorn en andere forten, en mee te helpen met de organisatie van de Stelling-excursie. Maar ook nog wat delen van de Stelling te bezoeken die ik nog niet heb bezocht, of nog niet digitaal op de foto heb, waaronder Fort bij IJmuiden en de Kustbatterij bij Durgerdam op het Vuurtoreneiland.
Verder hoop ik dat we nu eens de forteigenaren/pachters van Fort bij Velsen en Fort Waver-Amstel zover kunnen krijgen dat ze  eens wat publiek op hun forten toelaten!!!
En misschien dat er een Stelling wandelroute komt, met overnachtingsmogelijkheden, zodat we de Stelling eens als echte soldaten kunnen ervaren. Zoals destijds bijna alles lopend werd gedaan...

Ik zie jullie wel ergens in de Stelling dit jaar!

Stichting Mega: <http://www.stichting-mega.nl/>
Fort bij Uithoorn: <https://www.stelling-amsterdam.nl/forten/uithoorn/>
Fort aan de Drecht: <https://www.stelling-amsterdam.nl/forten/drecht/>
Fort bij IJmuiden: <https://www.stelling-amsterdam.nl/forten/ijmuiden/>
Kustbatterij bij Durgerdam: <https://www.stelling-amsterdam.nl/forten/durgerdam>
Fort bij Velsen: <https://www.stelling-amsterdam.nl/forten/velsen/>
Fort Waver Amstel: <https://www.stelling-amsterdam.nl/forten/waver/>

De Stelling in Ontwikkeling

Door Maartje van de Ven, themacoordinator Economische Benutting,
programmabureau Stelling van Amsterdam van de provincie Noord-Holland

Allereerst wil ik de lezers en makers van de nieuwsbrief een gelukkig 2008 toewensen.

Iets meer dan een jaar geleden ben ik als themacoördinator Economische Benutting begonnen bij het programmabureau van de Stelling van Amsterdam. Het was voor mij een buitengewoon boeiend jaar. Ik heb veel nieuwe dingen gezien en gehoord. Bovendien zijn veel ideeën rondom de benutting van de forten gerijpt. Ik verwacht dat komend jaar een aantal plannen wordt uitgevoerd.

Allereerst zullen volgend jaar belangrijke stappen gezet worden voor de herontwikkeling van Fort Uitermeer. De plannen zijn al een tijdje bekend en Herstelling heeft al veel herstelwerkzaamheden uitgevoerd aan het torenfort en de sluis. Komend jaar kan naar verwachting worden begonnen met de realisatie van de recreatieve voorzieningen.
Daarnaast zal Stadsherstel Amsterdam de Kustbatterij bij Diemerdam ontwikkelen. De kustbatterij ligt ideaal voor wandelaars en fietsers die vanuit Amsterdam door het nieuwe stadspark van IJburg naar Muiden gaan. Stadsherstel wil de batterij dan ook een recreatieve bestemming geven. Tijdens de Stellingmaand 2007 hebben we daar al een voorproefje van kunnen zien met theaterproducties, hapjes en drankjes.

Stadsherstel is bovendien een samenwerking met Landschap Noord-Holland aangegaan voor de ontwikkeling van Fort bij Krommeniedijk. Dit fort wordt na restauratie mogelijk verhuurd aan een organisatie die dagbesteding organiseert voor mensen met een psychiatrisch heden of verleden. Ook deze organisatie wil graag dat het fort een recreatieve functie krijgt.
Er zijn nog meer ontwikkelingen gaande: grote projecten (Fort aan de Nekkerweg), kleine projecten (Fort bij Penningsveer), projecten in een pril stadium (Fort benoorden Spaarndam) en projecten in een zeer pril stadium (Kustbatterij bij Durgerdam).

Uit bovenstaande opsomming komt wel een duidelijk beeld naar voren: forten worden gerestaureerd en economisch benut waarmee de openstelling wordt vergroot. Dit zal bijdragen aan een betere bekendheid van de Stelling van Amsterdam en een groter aantal bezoekers.
Is het een goed idee alle forten te ontwikkelen? Ik denk het niet. De stille plekken, de natuurlijke oases in het landschap zijn ook onlosmakelijk onderdeel van de Stelling van Amsterdam en zouden in de huidige vorm bewaard moeten blijven.

programmabureau Stelling van Amsterdam: <http://www.noord-holland.nl/thema/welzijn_zorg_en_cultuur/Cultuurhistorie/Stelling_van_Amsterdam/>
Stichting Herstelling: <http://www.herstelling.nl/>
Stadsherstel Amsterdam: <http://www.stadsherstelamsterdam.nl/>
Landschap Noord-Holland: <http://www.landschapnoordholland.nl/>
Kustbatterij bij Diemerdam: <https://www.stelling-amsterdam.nl/forten/diemerdam/>
Fort bij Krommeniedijk: <https://www.stelling-amsterdam.nl/forten/krommeniedijk/>
Fort aan de Nekkerweg: <https://www.stelling-amsterdam.nl/forten/nekkerweg/>
Fort bij Penningsveer: <https://www.stelling-amsterdam.nl/forten/penningsveer/>
Fort benoorden Spaarndam: <https://www.stelling-amsterdam.nl/forten/spaarndam-noord/>
Kustbatterij bij Durgerdam: <https://www.stelling-amsterdam.nl/forten/durgerdam/>

Een filosofische stelling

Als hekkensluiter wil uw nieuwsbrief-redacteur zelf ook trachten enkele wijze woorden te uiten. Namelijk het kort beantwoorden van de filosofische vraag "waarom doe ik dit eigenlijk?".

Eerst wat relativeren: geschiedenis, specifiek het militair erfgoed en de Stelling in het bijzonder zijn uiteraard niet de belangrijkste onderwerpen en doelen in de wereld. Ontwikkelingshulp, verwaarloosde weeshuizen opknappen, ernstig zieken verplegen enzovoort zijn, volgens het merendeel van de bevolking, vele malen nuttiger activiteiten voor de mensheid.
Zo ving ik tijdens de officiële start van de werkzaamheden aan Fort Uitermeer in 2003, een volkomen terechte reactie op van iemand die hoorde hoeveel geld er mee gemoeid was: "weet je hoeveel ziekenhuisbedden je daar van kan betalen?". Nou had ik zelf enkele jaren eerder gedurende acht maanden vijf keer in het ziekenhuis gelegen voor oog-operaties. Heel dankbaar dat er mensen gestreden hebben voor en werkzaam zijn in de openbare gezondheidszorg. Maar bovenal dat er buiten het ziekenhuis ook dingen zijn die het leven nuttig en leuk maken en waarvoor je weer beter WILT worden.

Afijn, tot voor kort kreeg je willekeurige antwoorden op de vraag "waarom vind je dit leuk?". De verborgen ligging, de geschiedenis, het landschap, de functionaliteit, het defensieve, monumenten van angst, gewone mensen onder bijzondere omstandigheden enzovoort.
Die redenen blijven geldig maar ik ben erachter gekomen dat er een algemenere reden is, namelijk 'vergankelijkheid van mensen'. Al de ideeen, middelen en arbeid die onze voorouders generatie na generatie hebben gemeend te moeten inzetten! Hun leven en werk moet herinnert blijven en niet alleen door de nabestaanden op de begraafplaatsen. Uit eerbied maar ook ter lering. Door de huidige en toekomstige generaties uit te blijven leggen dat, alhoewel niet in een oorlog gebruikt, de Stelling een probleem van destijds oploste. Naar mijn mening diende het om de toenmalige generatie Nederlanders een veilig gevoel te geven en nooit om daadwerkelijk vanuit te schieten. Exact hetzelfde geldt voor de generatie die tijdens de Koude Oorlog vrijwel hetzelfde heeft gedaan en die zich terecht zorgen maken. Zorgen over de herinnering aan hun ideeen, middelen en arbeid.

'Start werkzaamheden Fort Uitermeer' in Nieuwsbrief 121: <http://www.stelling-amsterdam/index.htm?nieuwsbrief/100-124/nieuwsbrief-121.htm>