Sluit [X]   
 

in 1916: Landweer op onbeperkt klein verlof

© 1999-2024, René G.A. Ros
Laatst gewijzigd 29-1-2024

Donateur worden?

Nieuwsbrief

Nieuwsbrief 255

Nieuwsbrief Stelling van Amsterdam, nummer 255
(8ste jaargang, 13 november 2006)

Een nieuwsbrief over militair erfgoed in de regio Groot-Amsterdam.
<https://www.stelling-amsterdam.nl/>

Deze nieuwsbrief is, met illustraties, ook te vinden op:
<https://www.stelling-amsterdam.nl/nieuwsbrief/>
Daar is ook informatie te vinden over deze nieuwsbrieven, het aanmelden en het archief.

Heb jij informatie die via deze nieuwsbrief aan ge-interesseerden gezonden kan worden? Stuur de informatie dan aan <e-mail adres vervangen door formulier>.

 

Inhoud

In deze nieuwsbrief:

Hierboven staat achter de artikelen, indien van toepassing, welke gemeente het betreft.

 

Inleiding

Het is alweer een nieuwsbrief met veel informatie over de provincie Noord-Holland. Om te beginnen een verslag van een dag om meer ondernemers te interesseren in het ontwikkelen van een fort. Daarop volgen een samenvatting van het jury-rapport over de keuze van het bezoekerscentrum en een apart artikel met een aanvulling mijnerzijds.
Hopelijk komt er spoedig een communicatie-medewerker bij het projectbureau StvA zodat ik wellicht niet meer de stroom van ambtelijke stukken hoef op te sporen en samen te vatten.

Toch ook een paar leuke eigen artikelen: over een bezoek aan de commandopost Bescherming Bevolking in Amsterdam. En een supergeheime luisterpost in Amstelveen. Volgende keer meer van dit soort artikelen, ik beloof het.
Afsluitend toch weer over de provincie: de uitgegraven sluis in het Fort Uitermeer welke haar eigendom is, en een opmerkelijk project over de groepsschuilplaatsen rond datzelfde fort.

En noteer alvast in je agenda: waarschijnlijk op 28 april 2007 komt er toch nog een dagexcursie. Deze keer naar Vesting Muiden en Fort aan het Pampus.

Reageren op deze nieuwsbrief kan op het Stelling Forum: https://forum.stelling-amsterdam.nl/
De volgende nieuwsbrief zal waarschijnlijk op 27 november verschijnen.

René Ros

P.S. Er staan nog twee nieuwsbrieven voor dit jaar gepland. De laatste op 11 december waarna tot 3 januari een kerstreces volgt. Bijdragen zijn zoals altijd welkom.

 

Ondernemen in een fort een heel gevecht

Tekst: Peter Schat, voorzitter Stichting Mega
Foto's: provincie Noord-Holland

Van de ruim vijftig aanwezigen staken er acht de vingers in de lucht: ondernemers (in spe) die het plan koesteren in een fort een bedrijf te beginnen. Precies de doelgroep waarvoor de provincie Noord-Holland samen met de Liniecommissie Nieuwe Hollandse Waterlinie symposia organiseerde op 1 en 2 november. MEGA woonde de eerste, in Fort bij Vijfhuizen, bij. De tweede was in Fort bij Honswijk nabij Houten.

Acht is een klein clubje, als om hen op te zoeken de bijeenkomsten voor ‘stellingnemende ondernemers’ waren bedoeld. Veel groter was daarentegen de groep ervaringsdeskundigen en die ventileerden maar al te graag hun mening: ondernemen in een fort is een heel gevecht. De vijand? De provincie, de gemeente en de fiscus.
In het plenaire gedeelte zette Jac. Ninaber, van het Kunstfort waarin het Fort bij Vijfhuizen is veranderd, de toon met het verhaal over hoe provinciaal omgaan met subsidieregels doorlopend tot patstellingen leidde. Met veel praten en uitleggen van goede bedoelingen was men er ten slotte uitgekomen. Maar dan de gemeente Haarlemmermeer: eiste een prognose van het aantal verkeersbewegingen op een aanpalende weg en verkocht die vervolgens voor 1500 euro uit eigen computerbestand.
Gedeputeerde Rinske Kruisinga (Cultuur Noord-Holland) reageerde dat in haar ogen de gemeente voor zo'n project als dit, dat anders had kunnen oplossen. Meer slapeloze nachten bezorgt de fiscus Ninaber. Zij dreigt met een heffing van 35% vennootschapsbelasting over de 1,6 miljoen die de stichting Kunstfort Vijfhuizen verdiende met de verkoop van grond voor achttien huizen op het buitenterrein. Geld wat compleet is geïnvesteerd in de restauratie en verbouw van het fort. En nu dreigt er dus een naheffing van bijna zes ton, omdat het Kunstfort de stichtingsvorm koos en niet die van een BV (of een mengconstructie).

Wijnhandelaar P. Jansen, met Victory Wines een van de gebruikers van Fort bij Edam, vroeg Kruisinga wat te doen aan ‘de ongelooflijke tegenwerking’ van de overheid. Zij verdedigde zich met zeggen dat de provincie geen forten in bezit heeft en het niet als haar taak ziet alle partijen achter één loket te persen voor fortgerelateerde zaken. Als een ondernemer iets in een fort wil gaan doen, zijn daar (grote) sommen gemeenschapsgeld mee gemoeid. Procedures zijn nu eenmaal nodig om daar op een te controleren wijze mee om te kunnen gaan.

In de speech waarmee ze de bijeenkomst in Vijfhuizen opende, wees Kruisinga op het belang van het verhaal van de forten. Het zijn bijzondere plekken, die zichzelf ‘verkopen’ omdat ze tot de verbeelding spreken van het publiek. Zij roemde in dat verband het werk van de vrijwilligers, die veel kennis hebben verzameld en het verhaal op alle forten ‘vaak heel leuk’ vertellen. Dat ze zelf ook wat had opgestoken, bleek uit de zin 'welkom in het Fort bij Vijfhuizen’. 'Want forten van de Stelling van Amsterdam liggen altijd ergens bij, of aan, of benoorden of bezuiden.'

Zie ook 'Wonen of werken in een Stellingfort' met te downloaden voorbeeldboekje 'Economisch hergebruik van forten': <http://www.noord-holland.nl/thema/nieuws/actueel/Wonen_of_werken_in_een_Stellingfort.asp>

Jury-rapport Bezoekerscentra samengevat

Na de haalbaarheidsstudie naar bezoekerscentra heeft de provincie een twee-sporenbeleid ingezet. Enerzijds meerdere bezoekerscentra en anderzijds informatiepunten bij alle forten (zie ook Nieuwsbrief 243).

Over de bezoekerscentra riep de provincie in april 2006 per brief op om plannen in te dienen om kans te maken op ondersteuning en medefinanciering door de provincie. Daarop zijn negen plannen ingediend die door een jury van bestuurders en toerisme-deskundigen zijn gewogen op in de brief gestelde criteria: concept (toeristische attractie, samenhang, provinciaal beleid), exploitant (ervaring, eigen financiele bijdrage), locatie (bereikbaarheid, omgeving, fort) en haalbaarheid (planning, begroting).

Er werden maar liefst negen plannen ingediend die eind augustus werden beoordeeld middels een juryrapport welke eind oktober beschikbaar werd gesteld. Dit juryrapport is al een samenvatting van de ingediende plannen. Hieronder volgt per fort een verdere samenvatting en het jury-oordeel.

Kustbatterij bij Diemerdam, ingediend door Stadsherstel Amsterdam NV
Strategische ligging voor wandelaars en fietsers. Maar het plan is nog niet uitgewerkt en kan niet snel gerealiseerd worden zodat het oordeel negatief is.

Fort aan de Nekkerweg, ingediend door J. Bart & Zn Holding BV
Stapelen van functies is positief maar bezoekerscentrum geen noodzakelijk onderdeel en nog niet voldoende uitgewerkt. De ervaring met publieksfuncties is afwezig/onbekend, de bereikbaarheid is niet optimaal en het fort ligt in de "luwe zone" van de Stelling. De jury wil de plannen verder uitgewerkt zien.

Fort bij Krommeniedijk, ingediend door Landschap Noord-Holland
Koppeling met het Erfgoedpark de Hoop en de omgeving (plas-dras) is positief. Maar het bezoekerscentrum zou in een nieuw gebouw op afstand van het fort komen. Tevens zijn de plannen erg duur en niet op korte termijn te realiseren. De jury wil de plannen verder uitgewerkt zien.

Fort bij Marken-Binnen, ingediend door Stichting RBOC "Fort Markenbinnen"
Het thema Water wordt positief beoordeeld. Maar het fort zelf kan niet bezocht worden en de provinciale weg is een nadeel. Het bezoekerscentrum zou in de nieuwe bergloods gevestigd moeten worden. "De jury vindt het ondenkbaar om een bezoekerscentrum te vestigen bij een fort dat niet van binnen kan worden bezocht."

Fort aan het Pampus, ingediend door Stichting Pampus
Dit fort fungeert feitelijk al als bezoekerscentrum, er is veel ervaring en de ligging/boottocht zijn fantastisch. Het concept is echter nog nauwelijks uitgewerkt en gedurende de winterperiode is het fort niet bereikbaar. Tevens vindt de jury de kostenraming opmerkelijk laag en de plannen nog erg terughoudend. De jury is positief over de plannen.

Fort bij Spijkerboor, ingediend door Vereniging Natuurmonumenten
Het fortenspel om jongeren te interesseren spreekt aan maar is niet noodzakelijk aan het fort verbonden en wellicht niet voldoende basis voor een bezoekerscentrum. De ambitie van 15.000 bezoekers, 100 dagen per jaar open en de opgevoerde kosten vindt men laag. Anderzijds is Natuurmonumenten ervaren en is het een mooi fort met een mooie ligging. De jury wil de plannen verder uitgewerkt zien.

Fort aan de St. Aagtendijk, ingediend door Gemeente Beverwijk
"De plannen zijn nog onvoldoende uitgewerkt en er is nog teveel onzekerheid (o.a. bestemmingsplan) om in deze fase al te kunnen besluiten over mogelijke vestiging van een bezoekerscentrum."

Fort bij Vijfhuizen, ingediend door Stichting Kunstfort Vijfhuizen
Het plan is helder maar er zijn vragen over de exploitatie. De stedelijke ligging is een interessant contrast en het is het enige voorgestelde bezoekerscentrum in dat deel van de Stelling. De kosten zijn hoog en er is geen sprake van een eigen bijdrage. Het bezoekerscentrum zou in de herbouwde bergloods gevestigd moeten worden.

Vesting Naarden, ingediend door Gemeente Naarden
"De jury vindt het aanbieden van informatie over de Stelling van Amsterdam in het bezoekerscentrum Naarden wel zinvol, maar niet in de vorm van een bezoekerscentrum."

Conclusie luidt dat Fort aan het Pampus en Fort bij Vijfhuizen het meest geschikt zijn voor het realiseren van twee bezoekerscentra. Voor het bepalen van de locatie van een derde bezoekerscentrum gaan Gedeputeerde Staten verder onderzoek doen.

Kustbatterij bij Diemerdam: <https://www.stelling-amsterdam.nl/forten/diemerdam/>
Fort aan de Nekkerweg: <https://www.stelling-amsterdam.nl/forten/nekkerweg/>
Fort bij Krommeniedijk: <https://www.stelling-amsterdam.nl/forten/krommeniedijk/>
Fort bij Marken-Binnen: <https://www.stelling-amsterdam.nl/forten/marken-binnen/>
Fort aan het Pampus: <https://www.stelling-amsterdam.nl/forten/pampus/>
Fort bij Spijkerboor: <https://www.stelling-amsterdam.nl/forten/spijkerboor/>
Fort aan de St. Aagtendijk: <https://www.stelling-amsterdam.nl/forten/st-aagtendijk/>
Fort bij Vijfhuizen: <https://www.stelling-amsterdam.nl/forten/vijfhuizen/>

 

Jury-rapport Bezoekerscentra onder de loep

Laten we wel zijn, de procedure die de provincie volgt, zal niet noodzakelijk leiden tot de beste forten als bezoekerscentra. Het heeft wat weg van een Miss-verkiezing, waarbij de allerknapste meid die niet mee doet nooit zal winnen. Bovendien mochten de kandidaat forten niet over de provinciegrens liggen.
Als ik er tijd voor had zou ik een groep deskundigen verzamelen om het best haalbare fort te gaan exploiteren...

Wat tot nu toe ontbreekt is het criterium 'inhoud' alhoewel dat soms in het juryrapport naar voren komt. De inhoud zal logischerwijs over de historie en werking van de Stelling gaan (zie Gebiedsprogramma). En minimaal ingevuld kunnen worden door het bezoekerscentrum in een representatief* fort te vestigen, de samenhang en inundatie ter plekke te tonen, met andere objecten in een interessant militair landschap en door toeristische functies zoals fietsknooppunt. Overigens is het Recreatiegebied Spaarnwoude het meest gevarieerde militaire landschap dat je in de Stelling kunt vinden.
Het zal wel weer niemand wat interesseren maar ik kan het niet laten om per fort - ook al ken ik de plannen niet in detail - wat aanvullingen te geven op het jury-rapport, vooral over het criterium 'inhoud'.

Fort aan de Nekkerweg
Zou grotendeels gevestigd worden in nieuwbouw op het fort en een groot deel van de oorspronkelijke fortgebouwen zouden niet toegankelijk zijn. De slechte bereikbaarheid en de 'luwe zone' klopt maar bovendien ligt het in een relatief kaal militair landschap.

Fort bij Spijkerboor
De pantserkoepel, het interieur en de doorleefdheid zijn heel sterke punten van dit fort. Ook dit fort ligt in de 'luwe zone' en een relatief kaal militair landschap. Positief is dat het bezoekerscentrum in het fort zelf zou komen.

Fort bij Marken-Binnen
Zou gevestigd worden in de nieuwe bergloods en de oorspronkelijke fortgebouwen zouden beperkt toegankelijk zijn. Alhoewel het fort wel in het weekeind is te betreden, is deze 100 dagen ook te weinig.

Fort bij Krommeniedijk
Zou grotendeels gevestigd worden in nieuwbouw op ruime afstand van het fort. De bereikbaarheid van het fort zelf is slecht of vereist grote aanpassingen. Het militaire landschap is gevarieerd en het kunnen tonen van inundaties is positief.

Fort aan de St. Aagtendijk
De bereikbaarheid van het fort is zeer goed behalve tijdens De Bazaar in Beverwijk. Het militaire landschap is sterk gevarieerd en interessant voor fietsers en wandelaars. Het fort heeft een heel groot aantal lokalen en dat kan de exploitatie drukken of bij medegebruik juist steunen.

Fort bij Vijfhuizen
Zou gevestigd worden in de herbouwde bergloods en een groot deel van de oorspronkelijke fortgebouwen zou niet toegankelijk zijn of slechts in het weekeind. Wel ligt het in een redelijk gevarieerd militair landschap dat echter onder zware druk staat.

Kustbatterij bij Diemerdam
De kustbatterij is een fraaie en bijzondere open batterij maar als zodanig niet representatief voor de Stelling. De omgeving is zodanig gewijzigd dat zowel de functie als de inundaties niet zichtbaar zijn. Bovendien is er nauwelijks binnenruimte voor activiteiten. Voor wandel- en fietsrecreatie is het wel heel goed gelegen.

Fort aan het Pampus
Het pantserfort is een mysterieus en bijzonder kustfort maar als zodanig niet representatief voor de Stelling. De omliggende watervlakte geeft een mooi uitzicht maar geen inzicht in inundaties en een rol in wandel- en fietsroutes kan het niet spelen.

Vesting Naarden
Niets aan het jury standpunt toe te voegen.

Recreatieschap Spaarnwoude heeft het Fort benoorden Spaarndam teruggetrokken omdat het niet op korte termijn beschikbaar kon komen. Ook bij andere forten bestaat de indruk dat zij de tijd nog niet rijp achtte om zichzelf naar voren te schuiven. Terwijl ze wellicht net zo ver zijn als enkele forten die dat wel deden.
De provinciale keuze voor Fort aan het Pampus vind ik, in een situatie van meerdere bezoekerscentra, tegenwoordig minder discutabel. Alhoewel het gebruiken van een bestaande bezoekersstroom niet ambitieus genoemd kan worden, moet Fort aan het Pampus wel een goed bezoekerscentrum krijgen, bij voorkeur in het hoofdgebouw zelf.
Fort bij Vijfhuizen lijkt op nauwelijks meer gronden verkozen te zijn dan waarop andere forten zijn afgewezen. Dat het fort het enige plan in dat deel van de Stelling is, klinkt ook niet overtuigd en complimenteus. Door uitsluiting van de Utrechtse forten blijft er ook niet zo veel over in het publieksrijke zuidelijke deel van de Stelling.

* in de betekenis van: "in zijn kenmerken een groep of geheel vertegenwoordigend"

'Stelling krijgt bezoekerscentra in Fort Pampus en Vijfhuizen' op Stelling Forum heeft al 35 berichten: <https://forum.stelling-amsterdam.nl/viewtopic.php?t=62>

 

Ondergronds in Amsterdam

En zo stond vorige week de vitale 75-jarige Bauke Koudenburg uit Goes in een donkere gang een paar meter onder de grond in Amsterdam. In de jaren 1960 was hij hier ook al eens geweest voor stafoefeningen. En hij had de reis er voor over om weer eens in de commandopost van de Bescherming Bevolking aan de Memlingstraat in Amsterdam-Zuid rond te lopen. Moeizaam kwamen de herinneringen boven.
Het had moeite en tijd gekost om via de trage brandweer erachter te komen dat de bunker tegenwoordig in gebruik is als depot van het Filmmuseum.

Bij aankomst was het grote luik al opzij geschoven en daalden we met een trap af onder het schoolplein van het St.Ignatius Gymnasium. Tot mijn verbazing bleek het uit twee bunkers te bestaan die met een eigenaardig gangetje met elkaar verbonden zijn. Zoekende naar Filmmuseum medewerkers kwamen we diep in de tweede bunker terecht.
In de eerste bunker zitten de meeste technische ruimten en vooral de tweede bunker, de grootste, wordt als depot gebruikt. Een paar tussenwanden zijn gesloopt evenals de verhoging in de commandozaal. Maar de muren met hun kleuren, de vloerbedekking en kleine zaken zoals intercoms, telefoons en dergelijke zijn nog aanwezig. Ook hangen, achter archiefstellingen, drie grote kaarten in die commandozaal. De grotere technische apparatuur is nog aanwezig: noodstroomaggregaat, luchtbehandeling met home-trainers, koolfilters maar ook alle stalen deuren. De douchekoppen bij de ingang zijn weg, maar de kranen en straalkachels zitten er nog.
En zo krijg je toch een idee wat voor vreemde bouwwerken ooit gebouwd zijn, maar blijft het moeilijk om de redenen te begrijpen.

BB Commandopost Amsterdam: <https://www.stelling-amsterdam.nl/bunkers/bb/amsterdam/> (NIEUW!)

 

Luisteren en peilen naar het oosten

De Hagenees Ronald Vrolijk stuurde onlangs informatie uit het boek 'Nederlandse inlichtingen- en veiligheidsdiensten' (1995) over de luisterposten van de Bijzondere Radio Dienst (B.R.D.) voor opname in de website Forten Info. De B.R.D. was gedurende de Koude Oorlog een onderdeel van de P.T.T. om civiele (Nederlandstalige) en militaire zenders van het Warschau Pact uit te luisteren en te peilen.

Een van de genoemde posten was Post Alfa te Amstelveen maar een exacte locatie werd niet gegeven. Een foto in het boek gaf uitsluitsel dat het peilgebouw uit 1935 naast het Munitiemagazijn Amstelveen was gebruikt (zie foto rechts). In 1986 werd de post opgeheven en tegenwoordig is het gebouw als woning in gebruik.
Het munitiemagazijn was al toe aan een eigen webpagina en daarop wordt ook BRD Post Alfa vermeldt.

Munitiemagazijn Amstelveen en BRD Post Alfa: <https://www.stelling-amsterdam.nl/forten/amstelveen/> (NIEUW!)
Bijzondere Radio Dienst: <http://www.forten.info/index.htm?catalogus/ko-krijgsmacht/lijst-3.htm>

 

Sluis in Fort Uitermeer

Onlangs is de sluiskolk van de oude sluis in Fort Uitermeer uitgegraven. De muren lijken in goede staat behalve de bovenste 50 centimeter die angstig voorover hangen en enkele losse hoekstenen zijn maar even opzij gelegd. De deurkassen en dorpels zijn in het heldere water goed te zien.
Leukste zijn echter de sponningen voor schotbalken die aan weerzijden van de sluiskolk zitten en de functie als militaire inundatiesluis verraden. Wellicht dat een van de funderingen die naast de sluis is gevonden (niet meer zichtbaar) de opslag van de schotbalken was?
Vermoedelijk worden de sluismuren ook geconsolideerd en blijft de sluis zichtbaar. De aanleg van het wandelpad om de sluis en toren is inmiddels ver gevorderd.

Het terreindeel met de sluis en het torenfort is vrij toegankelijk via het wandelpad dat begint bij de draaibrug langs de Vecht of links van de hoofdingang van het fort. Het torenfort zelf is niet te betreden.

Fort Uitermeer: <https://www.stelling-amsterdam.nl/forten/uitermeer/>

 

Veldstelling Uitermeer

Het boekwerk 'Uitvoeringsprogramma Nieuwe Hollandse Waterlinie in de Vechtstreek-Noord' bevat uitgebreide informatie over 22 projecten in die regio waarvan de meesten wel al bekend waren. Nieuw is 'het benutten van de kansen die groepsschuilplaatsen bieden' over de Veldstelling Uitermeer. Je vraagt je af wat er mis is met de huidige situatie en waarom juist hier geld aan gespendeerd moet worden. Er worden vijf mogelijke scenario's genoemd:

- 'Spelen in het landschap' waarbij een aantal van observatiepost, glijbaan, klimmuur e.d. wordt voorzien;
- 'Kunst in het landschap' met ontwerpwedstrijd voor verlichting, beschildering of beeldhouwwerken;
- 'Commercie in het landschap' door gebruik als reclameborden;
- 'Slapen in het landschap' met schuilplaatsen die als trekkershutten gebruikt worden;
- 'Geheimen in het landschap' met een audio-toer of verhaal.

Onbekendheid met de groepsschuilplaatsen blijkt in het stuk onder meer uit enkele onjuistheden over functies, vorm en termen maar ook doordat de merendeels opgeblazen koepel- of G-kazematten als groepsschuilplaatsen worden behandeld. Simpele scenario's om bijvoorbeeld de enig intacte G-kazemat, en de oude spoorweg als acces, zichtbaar te maken ontbreekt.
Overigens zijn juist de twee G-kazematten en de vechtwagenhindernis die eigendom van de provincie zijn, geen provinciaal monument. De groepsschuilplaatsen en een intacte G-kazemat zijn dat wel.

Veldstelling Uitermeer: <https://www.stelling-amsterdam.nl/forten/uitermeer-veld/>
'Uitvoeringsprogramma Nieuwe Hollandse Waterlinie in de Vechtstreek': <http://www.noord-holland.nl/Images/65_98724.pdf>

 

Overig

- Enkele foto's uit 1978 en 1981 van het Fort bij Velsen, o.a. van de sloop in 1981: <http://www.forten.info/cgi-bin/fotoalbum/emAlbum.cgi?c=show_thumbs;p=Stelling_van_Amsterdam/Velsen_Sloop_-_1981>

- De fundering van de uitkijktoren van het Korps Luchtwachtdienst (Koude Oorlog) op de wal van Spaarndam blijkt nog aanwezig: <http://maps.forten.info/toonkaart.php?rdx=106760&rdy=492585&name=KLD> (Met dank aan Tim de Mos.)

- Nadere bestudering van de wal bij Spaarndam liet ook de fundering van de bergloods zien: <http://maps.forten.info/toonkaart.php?rdx=106850&rdy=492900&name=loodsfundering>

- Nieuwsbrief 'Albert van der Lugt, oprichter en pionier, neemt afscheid' van Stichting Herstelling, inclusief tekst van twee toespraken: <http://www.herstelling.nl/algemeen/nieuws/2006/1030/>

- Diamanten op Pampus: <http://www.pampus.nl/artikel/art10/showArt>

- Volgens de Alexa website staat de Stelling website op de 2.497.975ste plaats van de meest bezochte websites. De rangen en de feitelijke bezoekcijfers met andere eigen websites vergelijkend, moet het met een flinke korrel zout genomen worden. <http://www.alexa.com/data/details/main?q=&url=stelling-amsterdam.nl>

- Al 2,5 jaar uit maar pas recent ontdekt op Fort aan het Pampus; het boek 'Het rijke verleden van Vestingstad Muiden': <http://www.stelling-amsterdam/algemeen/boeken/>

- Het oude Fort bij Pannerden verweerde zich nog kranig tegen een legerinvasie. Zie 'Fort bij Pannerden laat zich niet zomaar innemen' op Nu.nl: <http://www.nu.nl/news/877631/14/Fort_Pannerden_laat_zich_niet_zomaar_innemen.html>

 

Deze nieuwsbrief is een uitgave van het Documentatiecentrum Stelling van Amsterdam. De redacteurs en auteurs aanvaarden geen aansprakelijkheid, op welke wijze ontstaan, door het gebruik van de inhoud van de website, nieuwsbrief of andere publicatie, door welke persoon en voor welk doel dan ook. Wij hebben ons best gedaan om alle rechthebbenden op deze website / nieuwsbrief te achterhalen. Eenieder die meent dat zijn/haar materiaal zonder voorafgaande toestemming hier is gebruikt, verzoeken wij om zich tot ons te wenden. Bij gebruik als bron voor publicaties en andere uitingen is bronvermelding verplicht en tevens wordt deskundige begeleiding, door bijvoorbeeld de redacteur of auteur, aanbevolen. In de nieuwsbrieven weergegeven meningen zijn een deel van een column of strikt persoonlijk tenzij expliciet anders is aangegeven. 'Majoor Van Hall' en 'Soldaat Troelstra' zijn fictieve militairen uit het verleden die dienen als pseudoniemen voor verschillende personen. Activiteiten zoals rondleidingen worden mogelijk door andere partijen georganiseerd en de verantwoordelijkheid voor inhoud, uitvoering e.d. ligt geheel bij de betreffende partij. De inhoud van een nieuwsbrief wordt na publicatie niet meer gewijzigd en kan later onjuist zijn gebleken of niet meer van toepassing zijn. De auteursrechten berusten bij René G.A. Ros tenzij anders is aangegeven.

 

Stelling van Amsterdam op Twitter Stelling van Amsterdam op Facebook Doc.centrum Stelling van Amsterdam op LinkedIn
Stelling van Amsterdam op foto-site Instagram Stelling van Amsterdam op video netwerk YouTube

Deze website wordt verzorgd door particuliere experts en is geen website van een overheid.
Alle rechten voorbehouden, o.a. gebruik door commerciële partijen alleen met voorafgaande toestemming.
Stelling van Amsterdam. Een stadsmuur van water.
UNESCO Werelderfgoed sinds 1996
FMTraining - Trainingen en cursussen voor gebruikers en ontwikkelaars van FileMaker (Advertentie)
 
 
 
Bureau Meerzijdig let op meerdere zijden bij support, mediation, procesbegeleiding en trainingen. (Advertentie)