Nieuwsbrief 225Nieuwsbrief Website Stelling van Amsterdam, nummer 225 Een nieuwsbrief over de website Stelling van Amsterdam (StvA) van Stichting Militair Erfgoed Groot-Amsterdam (MEGA). Geschreven door René Ros tenzij anders aangegeven. Deze nieuwsbrief is, met illustraties, ook te vinden op: Heb jij informatie die via deze nieuwsbrief aan geïnteresseerden gezonden kan worden? Stuur de informatie dan aan <e-mail adres vervangen door formulier>.
|
InhoudIn deze nieuwsbrief:
Achter de artikelen in deze inhoudsopgave staat aangegeven, indien van toepassing, welke gemeente het betreft.
|
VoorwoordEr zit, onverwacht, nog een hele leuke thema-nieuwsbrief aan te komen. Dus wellicht is dit de laatste nieuwsbrief van 2005, misschien ook niet... Het eerste artikel van deze nieuwsbrief gaat over een dossier in het NIOD over een deel van het bouwprogramma van de Luftwaffe. Naar aanleiding van onderzoek bij het NIOD zullen later nog twee onderwerpen besproken worden. Namelijk over een gevangene van Kamp "Fort Penningsveer" (wacht op toestemming publicatie) en over Radarstation Seeadler (nader onderzoek nodig). Onlangs bleek dat drie objectnamen hetzelfde terrein in de huidige Indische Buurt in Amsterdam betrof. Het tweede artikel is de gehele beschrijving van dit ene terrein dat in de loop der tijd anders is gebruikt en ingericht. En al lang geleden opgeslokt door de stad. Tenslotte nog drie artikelen over een bezoek aan het Fort aan de Winkel en ter aanvulling van twee eerdere artikelen over uranium en de sportfeesten. René Ros
|
Bauvorhaben Luftgaukommando HollandGebruikmakend van de gelegenheid heb ik onlangs voor de eerste maal het Nederlands Instituut voor Oorlogsdocumentatie (NIOD) kort bezocht. Achter het statige grachtenpand in Amsterdam gaat een kleine maar moderne studiezaal schuil. In het archief van de "Bevollmächtigte für die Bauwirtschaft" als onderdeel van de "Generalkommissariat für Finanz und Wirtschaft" vond ik een dossier het "Bouwprogramma van het Luftgaukommando Holland" voor het 3de en 4de kwartaal van 1943. Daarin landelijke zaken zoals voor het General Kommando XII Fliegerkorps (Zeist): "Umbauarbeiten Korpsgef.stand" (ombouwwerkzaamheden Korpsgefechtstand). Voor dezelfde opdrachtgever zou in hetzelfde 4de kwartaal 1943 de bouw aanvangen van drie Wurzburg-Riese Stellungen (parabool radarantennes) en een Y-Anlage (peiltorens) - helaas geen locaties. Dichterbij Amsterdam kregen Schiphol en Schellingwoude genoeg Duitse aandacht. Voor Fliegerhorst Schellingwoude, met de watervliegtuigen van de Seenotstaffeln, stond in het 3de kwartaal 1943 genoteerd "Tarnung: Umänderung zur Enlastung der Hallenkonstruktion, Abdspritzen u. Flammschutzbehandlung". Blijkbaar waren de hangarhallen te zwaar belast door de camouflagenetten (welke op luchtfoto's zijn te zien). In Amsterdam zelf werden in het 4de kwartaal 1943 ook nog een aantal zaken ver- en bijgebouwd. Voor de "Wirtschafstelle LGK - Holland, Amsterdam" werd een "Umbau Stadsgebäude" uitgevoerd. De Luftwaffe had vele gebouwen in Amsterdam in gebruik, vooral rond de Reguliersdwarsstraat, maar moest vanaf 27 april 1943 op zoek naar andere panden. Die dag stortte een beschoten Engelse Halifax bommenwerper in de Reguliersdwarsstraat neer en veroorzaakte een van de grootste branden van Amsterdam. Tenslotte nog het brandstofdepot op het Surinameplein. In de archiefstukken werd een "Benzinfasslager" (benzineopslag) genoemd in combinatie met een "Landesschützen-kompagnie" (oudere soldaten, veelal ter bewaking). NIOD: <http://www.niod.nl/> Met dank aan Michel van Best voor zijn bijdrage aan de Duitse vertalingen.
|
Schietbanen achter "Het Vosje"Op het terrein ten zuiden van de St. Anthoniesdijk, tegenwoordig de Zeeburgerdijk, ter hoogte van de kruising met de huidige Borneostraat, staat op een kaart uit 1849 een "Exercitie Veld" aangegeven. Ongeveer 300 meter lang en 150 meter breed. Op de kaart is ernaast een gebouw (uitspanning?) te zien met de naam "Het Vosje en Hert". In 1879 of eerder werden de 'Schietbanen Amsterdam' er aangelegd. Het bestond uit drie schietstanden met baan, onder verschillende hoeken op 100, 200 en 300 "pas" voor schietschijf, voorzien van poorten en ricochetschermen. Er is een blauwdruk uit 1904 bekend van "Schietbanen achter 'Het Vosje'", waarvan het omliggende wegen- en slotenpatroon overeenkomt met het hierboven genoemde terrein. Rond 1907-1910 werd het Schietterrein Zeeburg op het Militair Terrein Zeeburg aangelegd. Op een topografische kaart uit 1912 staat langs de Zeeburgerdijk de Veko Wielerbaan aangegeven. Amsterdam Overig: <https://www.stelling-amsterdam.nl/forten/adam-overig/>
|
Fort aan de WinkelVandaag bracht ik een tweede bezoek ooit aan het Fort aan de Winkel, ten westen van Abcoude en de snelweg A2. Deze keer kwam ik verder het (camping)terrein op dan een aantal jaren geleden. Er zijn op dit fort nooit bomvrije gebouwen geplaatst, in plaats daarvan moeten er tijdens de mobilisatie van 1914-1919 schuilnissen van hout en golfplaat gestaan hebben. De enige gebouwen zijn de nog aanwezige woning en bergloods. De fundering van een tweede, houten woning is nog in het gras aanwezig. De verdedigbare aardwerken uit 1895 lijken nog herkenbaar aanwezig. De wal ter plekke van het hoofdgebouw is zo te zien wel verlaagd door grond en zand richting keelgracht te schuiven. Het terrein van de poterne en frontgebouw ligt nog hoog en zonder begroeiing. Aansluitend is het rechter terreplein en frontwal zeer goed te herkennen. Zelfs de plek waar het hefkoepelgebouw had moeten komen, is goed te herkennen. Het linker terreplein is minder origineel. Opvallend was echter dat heuveltje waar ongeveer de rechter helft van het frontgebouw had moeten komen. Er bovenop was een randje beton te zien. Ach natuurlijk! Lang geleden getipt dat de uitkijktoren Abcoude (2X1) van het naoorlogse Korps Luchtwachtdienst op dit fort heeft gestaan! Fort aan de Winkel: <https://www.stelling-amsterdam.nl/forten/winkel/>
|
Tien ton uranium 2Door John Verbeek† In Nieuwsbrief 224 kwam de aanschaffing van uranium op last van Colijn ter sprake. De Commissie voor Physische Strijdmiddelen speelde hierin een grote rol. De wetenschappers wisten premier Colijn te overtuigen dat er binnen enkele jaren praktische militaire toepassingen mogelijk waren. Jaap van Splunter. Kernsplijting en diplomatie. De Nederlandse politiek ten aanzien van de vreedzame toepassing van kernenergie, 1939-1957; 353 p.; ill.; lit./br.opg.; Amsterdam, Het Spinhuis, 1993. ISBN 90-73052-71-8 Nieuwsbrief 224: <https://www.stelling-amsterdam.nl/200-224/nieuwsbrief-224.htm>
|
Sportfeesten voor Land- en Zeemacht 2Ik ontdekte dat ik zeer waarschijnlijk toch foto's heb van de in 1915 gehouden Sportfeesten voor Land- en Zeemacht (zie Nieuwsbrief 223). Mijn foto-collectie bleek enkele losse bladzijden van een onbekend tijdschrift uit die tijd te bevatten. Ze zaten in een enveloppe met soortgelijke zaken die ik ooit heb gekocht. Gezien de overeenkomsten met foto's in de Beeldbank van het Gemeentearchief Amsterdam was het sportfeest in het stadion dat in 1913 werd gebouwd en dat in 1928 werd vervangen door het Olympisch Stadion. Nieuwsbrief 223: <https://www.stelling-amsterdam.nl/200-224/nieuwsbrief-223.htm>
|
Overig- AD Utrecht meldt: 'Provincie Utrecht reserveert 4,7 miljoen voor Waterlinie' <http://www.ad.nl/utrecht/article87094.ece> - AD Groene Hart schrijft onder andere over bezoekerscentrum op Wierickerschans: <http://www.ad.nl/groenehart/article88240.ece> - De provincie zocht naar drie kastelen waaronder Huis ten Bosch nabij Fort Uitermeer: <http://www.noord-holland.nl/thema/nieuws/persberichten/kastelenonderzoek.asp> - H. Schaper (in 1966 staatssecretaris voor de luchtmacht geweest) was ooit instructeur op Marinevliegkamp Schellingwoude: <http://www.parlement.com/9291000/biof/01819>
|
Deze nieuwsbrief is een uitgave van het Documentatiecentrum Stelling van Amsterdam. De redacteurs en auteurs aanvaarden geen aansprakelijkheid, op welke wijze ontstaan, door het gebruik van de inhoud van de website, nieuwsbrief of andere publicatie, door welke persoon en voor welk doel dan ook. Wij hebben ons best gedaan om alle rechthebbenden op deze website / nieuwsbrief te achterhalen. Eenieder die meent dat zijn/haar materiaal zonder voorafgaande toestemming hier is gebruikt, verzoeken wij om zich tot ons te wenden. Bij gebruik als bron voor publicaties en andere uitingen is bronvermelding verplicht en tevens wordt deskundige begeleiding, door bijvoorbeeld de redacteur of auteur, aanbevolen. In de nieuwsbrieven weergegeven meningen zijn een deel van een column of strikt persoonlijk tenzij expliciet anders is aangegeven. 'Majoor Van Hall' en 'Soldaat Troelstra' zijn fictieve militairen uit het verleden die dienen als pseudoniemen voor verschillende personen. Activiteiten zoals rondleidingen worden mogelijk door andere partijen georganiseerd en de verantwoordelijkheid voor inhoud, uitvoering e.d. ligt geheel bij de betreffende partij. De inhoud van een nieuwsbrief wordt na publicatie niet meer gewijzigd en kan later onjuist zijn gebleken of niet meer van toepassing zijn. De auteursrechten berusten bij René G.A. Ros tenzij anders is aangegeven.
|