Nieuwsbrief 181Nieuwsbrief Website Stelling van Amsterdam, nummer 181 Een nieuwsbrief over militair erfgoed in de regio Groot-Amsterdam. Deze nieuwsbrief is, met meer verwijzingen en illustraties, ook te vinden op: Heb jij informatie die via deze nieuwsbrief aan geïnteresseerden gezonden kan worden? Stuur de informatie dan aan <e-mail adres vervangen door formulier>.
|
InhoudIn deze nieuwsbrief:
|
VoorwoordVia deze weg wil ik alle abonnees en andere lezers een V O O R S P O E D I G 2 0 0 5 ! ! ! toewensen. Het eerste lustrum-jaar van de website is daarmee voorbij, vandaag bestaat de website precies zes jaar. Het feestje dat ik vorig jaar gedacht had te geven is helaas nooit doorgegaan. Van de mensen van het fort met de bar hebben we na meerdere keren vragen niets meer vernomen. Verder is het afgelopen jaar prima verlopen, dus met goede moed op naar het zesde jaar! Er zijn vele mensen die mijn dank zijn verschuldigd voor de vele bijdragen, hulp en ondersteuning. Want alhoewel ik vaak eenzaam achter de computer zit te werken zijn er teveel personen om te bedanken en voldoende eer te bewijzen. Enkele die vooral het afgelopen jaar hebben bijgedragen, wil ik toch even bij naam bedanken: Co Stronck voor het bijhouden van de regionale kranten, Marcel Hessels voor zijn veldwerk naar de Openbare Schuilplaatsen, René Dolfsma en Gerlof Langerijs voor hun inbreng aan de Duitse werken. Veel plannen voor dit
jaar zijn er nog niet. Wel de jaarlijkse excursie die deze keer op zaterdag 23 april zal gaan plaatsvinden. De start is op het Fort bij Aalsmeer en we eindigen op het Fort bij Uithoorn. Zet het alvast in je agenda, binnenkort begint de aanmeldingsprocedure.
|
StatistiekVoor hen die van cijfers houden, waaronder schrijver dezes: In 2004 zijn er in totaal 47.118 bezoeken gebracht, ruim 4.500 meer dan het jaar ervoor en daardoor wederom een jaarrecord. Wel is het met 10% de kleinste stijging ooit. Gemiddeld waren er 3.900 bezoeken per maand oftewel 129 per dag. Zondag is de drukste dag. En van 12.00 tot 13.00 uur is het drukste uur. Elke zes dagen verscheen er een nieuwsbrief, 57 in totaal. Maar liefst 10 daarvan waren thema-nummers. Tot 2003 waren de nieuwsbrieven langer maar verschenen minder vaak. Sinds 2003 worden de nieuwsbrieven per keer korter gehouden. In 2004 leverde dat een record aantal nieuwsbrieven op. * Dat is zeer waarschijnlijk minder dan het aantal dodelijke slachtoffers die in een kwartier rond de Indische Oceaan vielen.
|
Dit jaar een eeuw geleden... overleed de fotograaf Jacob Olie waarvan enkele foto's met soldaten op de website beschikbaar zijn
|
Dit jaar 650 jaar geledenEr zijn dit jaar twee vestingstadjes in ons gebied die vieren dat ze in 1355 stadsrechten kregen. Monnickendam en Weesp kregen van Willem van Beieren, Vijfde Graaf van Holland en Zeeland, de stadse privileges toegekend. Vooral Weesp gaat het 650-jarig jubileum uitgebreid vieren met het hele jaar speciale activiteiten. Ik krijg echter niet de indruk dat ze stil staan bij stadsmuren en bastions behalve een paar fraaie afbeeldingen van de stadsmuur en Muiderpoort in de speciale kalender die gratis huis-aan-huis is verspreid. <http://www.monnickendam.info/>
|
Inspectiebezoek AalsmeerTijdens een wandeling rond het Fort bij Aalsmeer zijn een paar dingen opgevallen. <https://www.stelling-amsterdam.nl/forten/aalsmeer/>
|
Inspecteur-GeneraalWat informatie gevonden over de huidige functie van Inspecteur-Generaal der Krijgsmacht van het Koninkrijk der Nederlanden: Vanaf 1814 waren er per diensttak (o.a. Fortificatiën) aparte Inspecteur-generaals met een heel ander functie, namelijk het opbouwen van het Nederlandse leger na vertrek van het Franse leger van Napoleon:
|
Prins Bernhard in Weesp of Wezep? Er is een foto van Prins Bernhard met twee Kolonels van de Landmacht te vinden in de beeldbank van het Nationaal Archief met als bijschrift 'Prins Bernhard bezoekt Weesp' en als datum '12 augustus 1946'. Het kanon achter de personen zou een Engels 25 Pounder Field Gun/Howitzer zijn dat tot in de jaren 1960 bij de Landmacht werd gebruikt. De foto heeft weinig aanwijzingen over de exacte locatie. Er is gesuggereerd dat het in Kamp De Roskam in Weesp was maar dat was in augustus 1946 een NSB-kamp. Maar het Koninklijk Huis Archief heeft dezelfde foto, met achterop de tekst: 'Bezoek Prins Bernhard aan de Willem de Zwijgerkazerne te Wezep, 13 augustus 1946' Wie kan meer informatie uit de foto afleiden? Kent iemand de Willem de Zwijgerkazerne om te bevestigen dat deze foto daar wel of niet genomen kan zijn? Via de Rondzendlijst Verdedigingswerken is al diverse aanvullende informatie en mogelijkheden binnengekomen.
|
Rijksarchief Noord-HollandAl enkele jaren geleden is het Rijksarchief Noord-Holland in Haarlem bezocht en enkele Genie-archieven geraadpleegd. Er leken nogal weinig relevante archieven aanwezig te zijn. En ook nu beklagen de medewerkers dat 'hun' archieven onterecht bij het Nationaal Archief in Den Haag liggen. Voor de Kerst had ik tweemaal een aantal 'tussen-uren' te besteden en die bracht ik door in de studiezaal van het genoemde archief. Het doel was om de vele archieven te beoordelen op hun waarde onder andere door enkele stukken te raadplegen. In totaal zijn van 27 archieven de inventaris bekeken. En er zitten een paar veelbelovende archieven tussen, ik noem er enkele: - 2e Genie Commandement te Amsterdam (1871) 1883-1940 Opvallend was het archief 'Genie aangelegenheden op het Oostfront benoorden de Lek van de Vesting Holland juli-oktober 1940' waarvan het kantooradres in Amsterdam werd gegeven. Het Rijkswaterstaat Noord-Holland archief bevat gegevens over het Fort bij IJmuiden maar ook over de voorbereidingen voor een tweede fort. Minder belangwekkend - maar wel leuk - was de verkoop van het terrein van het Fort aan de Liede aan Rijkswaterstaat. Dat gebeurde voor 16.500 gulden in 1966 en daarin was de toen nog aanwezige bergloods begrepen. Pas een jaar later werd voor nog eens 16.000 gulden het forteiland zelf verkocht door Domeinen. Tegelijkertijd werd een ander terrein aan een particulier verkocht. Dit terrein werd toen nogsteeds 'Post no. 1' genoemd en betrof de locatie van een oude Post van Kraijenhoff (Westfront). En met de ooit genoemde voorbereide militaire begraafplaats bij Bovenkerk in gedachte, sloeg ik ook enkele dossiers over begraven op. Maar die gingen over meer algemene zaken. Zoals de diepte van de graven en het feit dat doodskisten voor officieren of minderen in Den Haag moesten worden aangevraagd - ongetwijfeld een regeling uitsluitend voor vredestijd. Kortom, ik zal wat tijd in Haarlem moeten gaan doorbrengen.
|
God save the Queen op SpijkerboorBij de feestelijke heropening van het Fort bij Spijkerboor, 20 mei 2004 (zie Nieuwsbrief 148), kwam ook een oud-Luchtmacht medewerker herinneringen ophalen. Hij was in 1954 een tijd op het fort gestationeerd geweest om de straalzender werkend te houden. Het was al bekend dat een detachement van de Tweede Engelse Tactische Luchtmacht van 1952 tot 1957 op het Fort bij Spijkerboor was gedetacheerd. De exacte rol van de Engelsen is me nog niet duidelijk maar er is sprake van een 'radio-radar' gebeuren, vermoedelijk een mobiel radarstation voor de militaire luchtverkeersleiding. P.S. 1 De straalzendermast Spijkerboor had verbinding met masten in Hilversum en Schellinkhout. Tot op heden is het ons nog niet gelukt om te achterhalen waar de mast bij Schellinkhout precies heeft gestaan. Wie weet het? P.S. 2 In de genoemde barak zat eerder de administratie van het NSB-kamp en daar verdween het geldkistje (zie Nieuwsbrief 169). Mogelijk wordt dit jaar de fortgracht uitgebaggerd en vinden ze het geldkistje... En de sluitstukken van de kanonnen? <https://www.stelling-amsterdam.nl/forten/spijkerboor/> (Met dank aan Ron Erhardt voor het toezenden van het artikel uit KLu P Actief.)
|
Oefeningskoepel op papier gezocht en gevondenOp 29 december was ik weer een dag gaan stappen, naar het Nationaal Archief te Den Haag. Met John Verbeek† (o.a. tit. commandant Fort aan den Hoek van Holland, auteur boek Kustverdediging en technisch boekje 6 cm Hefkoepel kanon) wisselde ik kennis over diverse archieven uit. Hij wees me op het archief 'Landmacht Artillerie Eenheden 1851-1940' waarin de 'Jaarboeken Artillerie Schietschool 1897-1920' werden genoemd. Eerder had ik in het inventaris van het archief 'Ministerie van Oorlog, Contracten (Vestingwerken) 1846-1921' zitten neuzen onder 'Oldebroek' maar het contract over een pantserkoepel gemist. De jaarboeken zijn prachtige literatuur over de mensen, bouwwerken, vuurmonden en proeven van de Artillerie Schietschool. Deze jaarverslagen van 1897 tot en met 1920 zijn systematisch doorzocht. In 1910 stond in het boekje 'Cursus Programma' de cursus 'Schieten met 6cm Hefkoepel'. En in 1909 werd die cursus nog niet gegeven. Bij de bouwwerken stond in keurige krulletters dat de hefkoepel in september was opgeleverd en dat personeel van de Schietschool en van het 2e Regiment Vestingartillerie (Amsterdam) er mee geschoten heeft. Helaas geen landkaarten bijgevoegd en ook geen foto. Desalniettemin geeft zoiets een kick! Na zonder succes een kaarten-archief nagekeken te hebben, gaf ik het vinden van een landkaart op. Verder met het opzoeken van twee contracten voor forten zoals besteld door twee fort-eigenaren. Ik trok een open en bladerde naar de juiste map. Zit er vlak voor iets met 'Oldebroek' erop: "Het maken van eene opstelling voor een hefkoepel in de Legerplaats bij Oldebroek". <gejuich!> Uit de situatieschets blijkt dat we tijdens de expeditie (zie Nieuwsbrief 179) op twee geheel verkeerde plekken hebben gekeken. De kanonkazemat was al eerder gebouwd (1906) en stond samen met de oefeningskoepel in de buurt van het huidige gebouw Bureau Veiligheid - waar we onze auto's moesten parkeren. Daar zijn ons helaas geen verdachte heuvels meer opgevallen. Er is nog een heel kleine kans dat er wat onder de grond zit. <https://www.stelling-amsterdam.nl/forten/oldebroek/>
|
Gemeente Haarlemmermeer maakt gebruik fort onmogelijkSinds een jaar is Galerie Fortobello in het Fort bij Hoofddorp gevestigd. Om economische redenen werd er niet alleen kunst (van startende kunstenaars) verkocht maar ook bij de kunst passende tweedehands artikelen, zoals 60’er jaren meubels en curiosa. "De gemeente heeft besloten dat de detailhandelactiviteiten die in Fortobello plaatsvinden strijdig zijn met de geldende voorschriften van het vigerende bestemmingsplan Hoofddorp-Pax. Bezwaren en alternatieven hebben niet tot een oplossing geleid. De activiteiten worden afgebouwd. <http://www.fortobello.nl/>
|
Bezoekerscentrum (B-watch)Tot maart 2005 in elke nieuwsbrief een stukje over het bezoekerscentrum. Dan is het een jaar geleden dat ik een voorstel over het bezoekerscentrum deed. Ook als er weer niets te melden is... Je kan het hele voorstel lezen of downloaden op:
|
Overig- De fortwachterwoning van het Fort Hinderdam is inmiddels gesloopt. Was men vergeten bij het Rijksmonument op te nemen? De eigenaar heeft naar verluidt keurig alle procedures doorlopen en is het gesloopt, ondanks te late bedenkingen die enkele politici hadden.* <https://www.stelling-amsterdam.nl/forten/hinderdam/> - Landschap Waterland zal aan NV Afvalzorg, de verkoper van Fort aan de Nekkerweg, vragen om vier maanden uitstel. Men wil een nader onderzoek uitvoeren naar de bouwkundige staat en de financiële haalbaarheid alvorens tot een koop-beslissing over te gaan. <http://www.landschapwaterland.nl/> - De Stichting Stelling van Amsterdam heeft per 1 januari niet alleen een geheel nieuw projectbureau, maar ook een geheel nieuwe website met meer informatie over de stichting, haar medewerkers en de activiteiten. <http://www.stelling-van-amsterdam.nl/> - 'Eerste keus Bloemendalers op Marinehospitaal-terrein' <http://www.hdc-i.nl/a.php?/Pagina/0,7101,11-1-6523--2355686-1488--,00> (CS) - Panzermauer is een nieuwe website, vooral over de Duitse anti-tankmuren en speciale bunkers in Noord-Holland. <http://www.panzermauer.nl/> - Op bovengenoemde website is ook een fraai artikel over schuilbunkers uit 1938 van het bedrijf Wessanen te vinden. <http://www.panzermauer.nl/index.php?actie=artikel;wessanen> Met nieuwsberichten gesignaleerd door Co Stronck (CS).
|
Deze nieuwsbrief is een uitgave van het Documentatiecentrum Stelling van Amsterdam. De redacteurs en auteurs aanvaarden geen aansprakelijkheid, op welke wijze ontstaan, door het gebruik van de inhoud van de website, nieuwsbrief of andere publicatie, door welke persoon en voor welk doel dan ook. Wij hebben ons best gedaan om alle rechthebbenden op deze website / nieuwsbrief te achterhalen. Eenieder die meent dat zijn/haar materiaal zonder voorafgaande toestemming hier is gebruikt, verzoeken wij om zich tot ons te wenden. Bij gebruik als bron voor publicaties en andere uitingen is bronvermelding verplicht en tevens wordt deskundige begeleiding, door bijvoorbeeld de redacteur of auteur, aanbevolen. In de nieuwsbrieven weergegeven meningen zijn een deel van een column of strikt persoonlijk tenzij expliciet anders is aangegeven. 'Majoor Van Hall' en 'Soldaat Troelstra' zijn fictieve militairen uit het verleden die dienen als pseudoniemen voor verschillende personen. Activiteiten zoals rondleidingen worden mogelijk door andere partijen georganiseerd en de verantwoordelijkheid voor inhoud, uitvoering e.d. ligt geheel bij de betreffende partij. De inhoud van een nieuwsbrief wordt na publicatie niet meer gewijzigd en kan later onjuist zijn gebleken of niet meer van toepassing zijn. De auteursrechten berusten bij René G.A. Ros tenzij anders is aangegeven.
|