Sluit [X]   
 

Kampcommandant Schalk in 1907: geboren te Nieuw-Vennep, Noord-Holland

© 1999-2024, René G.A. Ros
Laatst gewijzigd 29-1-2024

Donateur worden?

Nieuwsbrief

Nieuwsbrief 111

Nieuwsbrief Website Stelling van Amsterdam, nummer 111
(23 september 2003, 5de jaargang)

Een nieuwsbrief over de website Stelling van Amsterdam (StvA); een onafhankelijk particulier initiatief zonder winst-oogmerk.
<https://www.stelling-amsterdam.nl/>

Deze nieuwsbrief is, met meer verwijzingen en illustraties, ook te vinden op:
<https://www.stelling-amsterdam.nl/nieuwsbrief/>
Daar is ook informatie te vinden over deze nieuwsbrieven, het aanmelden en het archief.

Heb jij informatie die via deze nieuwsbrief aan geïnteresseerden gezonden kan worden? Stuur de informatie dan aan <e-mail adres vervangen door formulier>.

 

Inhoud

In deze nieuwsbrief:

 

Opgraving G-Kazemat Weesp

Op donderdagavond 18 september ben ik met Hans Baas op het Bastion Nieuw-Achtkant in Weesp gaan graven. De avond kwam ons het beste uit en er is dan ook minder volk op de been. Er was echter nog genoeg volk want behalve de havenmeester van de naastgelegen jachthaven die nors vroeg wat we daar deden, hadden we een zestal enthousiaste en nieuwsgierige mensen om ons heen...

Het bleek snel donker te worden en de laag grond bleek toch een flink aantal kubieke meters en bovendien bedekt door een hechte grasmat. Geheel uitgraven was - behalve illegaal - in dit wandelgebied ook niet verantwoord omdat er waarschijnlijk redelijk wat betonijzer uitsteekt waar de koepel gezeten heeft. We hebben daarom twee gleuven gegraven en weer dicht gemaakt.
Een gleuf was in het midden van de linkerzijde waar het beton een helling van het hoge naar het lage deel maakt. Daardoor konden we zien hoe diep dat ging en of er wel een lager betonblok voor zat. Dat zat er inderdaad dus er was geen twijfel meer dat dit iets anders dan een koepelkazemat is. En voor de Vesting Holland is het een gangbare uitvoering.

De tweede gleuf werd gegraven waar de linker muur van de toegang is. De toegang sloot aan op een loopgraaf en kon met een prikstok gemakkelijk gevonden worden. Bij het Fort Uitermeer staat een andere G-kazemat waar deze wand zichtbaar is en staat er in het beton 'G11'. Enkele dagen later bekeek ik de foto's van de 'G22' bij de VIS-kazemat 'Muiden-West' (zie twee bijgevoegde foto's) en daar blijkt het nummer op een iets andere locatie te staan...
Bij deze Weespse kazemat was de linkerwand van de toegang egaal en ontbrak het nummer. Wel werd het eerste betonijzer rond de opgeblazen koepel zichtbaar.
<https://www.stelling-amsterdam.nl/forten/muiden-kazemat/>

De gemeente Weesp, enkele gemeenteraadsleden, de historische kring, lokale media en anderen zijn inmiddels van de bevindingen op de hoogte gebracht.
Als de bastions geherprofileerd worden, hoop ik dat de kazemat dan weer zichtbaar gemaakt wordt. Waarschijnlijk is het dan vanwege veiligheid en authenticiteit zinvol om de gietstalen koepel in beton te reconstrueren. De bijbehorende vechtwagenhindernis in de 's-Gravelandseweg is al goed zichtbaar.

Ondertussen blijf ik zoeken naar archiefstukken en vooral plattegronden van de Weespse kazematten. Een andere verdachte plek is al gevonden. De derde kazemat is nog onbekend maar zou kunnen liggen nabij een niet voltooide groepsschuilplaats. Zou de G-kazemat ook niet voltooid zijn?

Vooruitlopend op de vondst van nog een of twee G-kazematten is er een nieuwe pagina Kazemat Weesp gekomen:
<https://www.stelling-amsterdam.nl/forten/weesp-kazemat/>

 

Stellingmaand

Het afgelopen weekeind is het me niet eens gelukt om even het Fort aan de Ossenmarkt in mijn eigen woonplaats te bezoeken. De gehele Stellingmaand is dus een heel weekeind aan me voorbijgegaan, maar zonder afkickverschijnselen.
Wel had ik vrijdag een bespreking in het Fort bij Nigtevecht en dat was behalve inhoudelijk ook tijdens een korte rondwandeling een genoegen. Mooi weer, uitzicht over de drukke wereld op het kanaal, gladde en zeer heldere fortgracht en schapen die naar je toe komen!
Meest grappig was echter het hergebruik van de rechter privaat ruimte in het hoofdgebouw. Hier vinden de schapen en geiten hun schuilgelegenheid. De urinoirs hebben nu de functie van ruif! Een foto hiervan is de 'Foto van de week' geworden.
<https://www.stelling-amsterdam.nl/algemeen/fotoreportages/stellingmaand2003/foto/>

Van een informant begreep ik dat het op Fort aan de Middenweg afgelopen zondag erg druk was. Zo druk dat de bewoner van de fortwachterswoning - een serene rust gewend - ervan over de rooie ging.

Ondertussen is op 21 september het maandrecord van 4.070 bezoeken (september 2002) verbroken. Vooral de zondagen zijn druk, wellicht personen die op zaterdag een fort bezochten en daar folders meenamen met de URL erop?
Sinds eind juli is er nog zelden een dag geweest dat er minder dan 100 bezoeken per dag waren. Terwijl ervoor gemiddeld 85 bezoeken per dag gebracht werden.

Komende zaterdag ben ik een groot deel van de dag op het Fort Uitermeer. Misschien tussendoor naar Fort bij Nigtevecht en/of Fort aan de Ossenmarkt.

 

Stellingmaand: Veldhuis en Den Ham

(door Hans Baas)

Na mijn bezoeken eerder deze maand aan IJmuiden, Jisperweg, Middenweg, Uithoorn en Pampus, had ik vandaag besloten om nog eens naar Fort bij Veldhuis te gaan en natuurlijk ook Fort aan den Ham. Een poos geleden was ik al eens op Fort bij Veldhuis geweest maar had toen geen tijd om lang rond te kijken. En Fort aan den Ham had ik al meerdere keren bezocht maar om het aantrekkelijk te maken voor mijn aanstaande schoonzoon en omdat er een tentoonstelling over de Artillerie Inrichtingen was, kon ik die ook niet overslaan.

We waren op tijd op het Fort bij Veldhuis en het was nog niet echt druk dus ruimte genoeg voor ons om alles lekker te kunnen bekijken. Het zicht op de buitenkant van het fort word belemmerd door veel bomen en spullen die er eigenlijk niet horen te staan. Ook zag ik dat alle ijzeren luiken en deuren ontbraken, naar men vertelde weggehaald door de Duitsers*, ook was het niet mogelijk om buitenom te lopen en heb ik dus niet veel foto's kunnen maken.
Maar wat er binnenin het fort te vinden is maakt alles weer goed. Al die opgegraven vliegtuigdelen en de manier waarop het opgesteld is; met foto's, modellen of tekeningen wordt duidelijk gemaakt waar het betreffende onderdeel op of aan het vliegtuig heeft gezeten. Wel jammer dat ook zij nogsteeds spreken over "landingsgestel" terwijl je daarmee toch ook kunt stijgen - maar die fout wordt in de hele Nederlandse luchtvaart wereld gemaakt!

Rondleidingen werden er niet gegeven**, maar er waren een paar heren in de kazemat met hun oude radio's aan het spelen die een hoop konden vertellen over hun hobby maar verder weinig van het fort of de Stelling wisten. Dat was tekenend voor het hele fort, de inhoud is mooier dan het fort zelf !
Het was zeker de moeite waard en ook de koffie smaakte goed. Inmiddels was het ook aardig druk geworden. Volgens mij kwamen de meeste bezoekers op de fiets, net zoals we een paar weken terug op de Middenweg ook al hadden gezien.
<https://www.stelling-amsterdam.nl/forten/veldhuis/>

Toen we naar buiten liepen om naar Fort aan Den Ham te gaan, stond er buiten op een picknickplaats iets verderop een prachtige Dodge Halftrack uit de Tweede Wereldoorlog. Dat is een gepantserde wagen met wielen voor en rupsenband achter. De eigenaar vertelde me dat hij het ding op kenteken had laten keuren en zelfs APK gekeurd was zodat hij er mee op de weg mocht rijden en wel een snelheid kon halen van 60 km!!!

Bij Fort aan den Ham was het ook al aardig druk geworden aan de auto's op het parkeer terrein te zien. We werden opgewacht door een paar moderne soldaten van het Korps Natres.
We besloten om eerst maar eens de buitenkant van het fort te bekijken, ik wilde de opgegraven hefkoepel laten zien en ook om het verschil te laten zien met Fort bij Uithoorn. Toen we langs de keelkazemat liepen zaten er een paar dames van de RAFA club in het zonnetje. Nu wil het toeval dat de oprichter van deze club, die tot doel heeft om oud RAF-vliegers in Nederland bij elkaar te brengen en geld in te zamelen voor oud RAF-personeel, bij ons (KLM) instructeur is geweest en in de oude RAFA club op Schiphol Oost had ik al eens een feestje bijgewoond. Maar toen de oude stationsgebouwen gesloopt werden moesten zij er natuurlijk uit en hebben ze een nieuw onderkomen gevonden in dit fort. Toen ik vertelde dat ik hun oude voorzitter Dhr. Sainsbury gekend heb, kwam ik er niet onderuit om in hun nieuwe onderkomen te kijken en kreeg ik een persoonlijke rondleiding van een van de dames. Een mooie ruimte hebben ze ervan gemaakt, ten koste van de privaat en wasruimte, met veel nostalgie aan de muren.
Verder buitenom het fort gelopen en onderweg ook nog aan een paar jochies en hun moeder uitgelegd wat hefkoepelgeschut nu eigenlijk was. Opvallend is ook de dichte begroeiïng op het fort, dat zou van mij wel wat minder mogen om meer zicht op het fort te krijgen.

Binnenin het fort was het aardig druk. De man aan de bar en de kassa vertelde me dat ze vorige week al zo'n 300 bezoekers hadden gehad. De tentoonstelling over het fort zelf had ik al eens gezien maar de tentoonstelling over de Artillerie Inrichtingen/Eurometaal is prachtig en heel interessant. Zeker na mijn bezoek vorig jaar aan het Hembrug terrein met de Stichting Militair Erfgoed. Nooit beseft dat het eigenlijk zo'n groot bedrijf is geweest, maar er is nog een hoop van bewaard: foto's, apparatuur en ander materiaal. Dat zou toch eigenlijk een vast plaatsje moeten krijgen op het Hembrug terrein!
<https://www.stelling-amsterdam.nl/forten/ham/>
<https://www.stelling-amsterdam.nl/forten/zaandam-ai/>

Wij hebben van ons bezoek aan beide forten genoten, en vonden de tentoonstellingen erg interessant. Volgende week maar eens kijken of we nog aan een bezoek aan Penningsveer kunnen toekomen. Dan is mijn fortenmaand zeker geslaagd geweest!

Noot van de redactie:
* meer waarschijnlijk voor het plaatsen van tralies voor het na-oorlogse NSB-kamp (Zie Bewaringskampen Politieke Delinquenten).
** in tegenstelling tot wat er in de Stellingmaand folder en website staat aangegeven

 

Column Aartsvijand en bondgenoot

In WaterLIJN nr. 4 van het Nationaal Project Nieuwe Hollandse Waterlinie stond een column van Anne Visser (Stichting Menno van Coehoorn) over o.a. gidsen. Hieronder volgt de tekst van het artikel, zonder inkorting en met toestemming. Het is wat mij betreft ook van toepassing op de Stelling van Amsterdam.

Aartsvijand en bondgenoot

Vergeleken met enkele jaren terug, is de belangstelling voor de Nieuwe Hollandse Waterlinie sterk toegenomen. Enige jaren geleden bespeurde ik soms nog een zekere meewarigheid als ik vertelde geïnteresseerd te zijn in verdedigingswerken. Tegenwoordig kom je dat nauwelijks meer tegen en beseffen de meeste mensen dat interesse voor militaire erfgoed niet hetzelfde is als militarisme.

Militair erfgoed is nu eenmaal ook een deel van onze culturele erfenis. Op sommige dingen uit die nalatenschap kun je trots zijn, op andere niet. Mijn belangstelling betreft vooral de Nieuwe Hollandse Waterlinie, maar dat betekent niet dat andere linies en verdedigingswerken mij niet boeien. In tegendeel, ik moet mij soms zelf in bedwang houden om niet in alles wat ik op dat gebied tegen kom, te verdiepen. Vraagt u mij niet waarom ik mij voor dit soort zaken interesseer. Ik heb geen antwoord op die vraag, hooguit een stortvloed van woorden. Ik heb wel eens getracht mijn belangstelling te analyseren, maar ik kom er niet uit.

De Nieuwe Hollandse Waterlinie vind ik een fascinerend geheel. Ik benadruk bij rondleidingen steeds het bijzondere van deze linie. Waar andere landen hun verdedigingsstelsel baseerden op forten, vestingen en soms een beetje op water, hebben wij de verdediging van ons land gebaseerd op het gebruik van water. Wij hebben kans gezien om onze aartsvijand in te schakelen als bondgenoot. De mensen van het Centraal Inundatie en Technisch Bureau hebben het systeem daarvoor geheel in hun vingers. Zij zouden haarfijn hebben kunnen aangeven hoe je water uit het IJsselmeer naar de polders van Rijnland zou moeten brengen!

U merkt ik laat mij weer meeslepen door mijn enthousiasme. Maar ik wilde nog iets anders kwijt. En dat betreft het geven van rondleidingen. Steeds meer mensen willen een kijkje nemen op een fort. Op de forten waar dat kan, zijn altijd mensen die bezoekers graag willen rondleiden. Stuk voor stuk zijn dat enthousiaste mensen, die een deel van hun (vrije) tijd opofferen om anderen iets te laten zien. Het probleem is dat deze mensen hun kennis meestal zelf bij elkaar moeten zoeken, bij voorbeeld uit het prachtige boek van Chris Will, Sterk water.

Het ideaal dat mij voor ogen staat is een opleiding voor NHWL-gidsen. De kennis over de NHWL moet uiteraard centraal staan, maar er zou ook aandacht moeten worden besteed aan zaken zoals het gebruik van inundaties de eeuwen door als verdedigingsmiddel, de plaats van de NHWL in ons verdedigingsstelsel. Maar dat niet alleen. Het trainen in het geven van rondleidingen moet ook een onderdeel zijn. Waar moet je op letten als rondleider? Hoe boei je mensen? Om misverstanden te vermijden, ik denk niet aan een opleiding die bedoeld is om als zeef te dienen, maar vooral om de deskundigheid van de gidsen te vergroten. Dat maakt het geven van rondleidingen prettiger voor de gidsen, maar het is ook goed voor de bezoekers.

 

Overig

- Er is een nieuwe website met informatie over de (verbouw van de) Ripperda Kazerne te Haarlem, met een webcam: <http://www.ripperdakazerne.nl/>

- Meer informatie over de openstelling van het Fort Uitermeer, komende zaterdag, is te vinden op: <http://www.noord-holland.nl/uitermeer.asp?ComponentID=38303&SourcePageID=31716#38303>

 

Uw mening

Dit is een experiment voor een nieuw vast item in de nieuwsbrief. Het zal in de komende nieuwsbrieven voorkomen en afhankelijk van het gebruik verdwijnen of blijven.

Als je deze nieuwsbrief op de website leest, kan je hier aangeven wat je van de nieuwsbrief vindt:
(formulier verwijdert)

 

Stelling van Amsterdam op Twitter Stelling van Amsterdam op Facebook Doc.centrum Stelling van Amsterdam op LinkedIn
Stelling van Amsterdam op foto-site Instagram Stelling van Amsterdam op video netwerk YouTube

Deze website wordt verzorgd door particuliere experts en is geen website van een overheid.
Alle rechten voorbehouden, o.a. gebruik door commerciële partijen alleen met voorafgaande toestemming.
Stelling van Amsterdam. Een stadsmuur van water.
UNESCO Werelderfgoed sinds 1996
ReneRos.biz voor ontwikkeling, advies & expertise en opleidingen voor Filemaker database-toepassingen. (Advertentie)
 
 
 
Bureau Meerzijdig let op meerdere zijden bij support, mediation, procesbegeleiding en trainingen. (Advertentie)