Sluit [X]   
 

O.-Chinst 5 / Opzichter van Fortificatiën Kamstra in 1907: geboren te Rotterdam, Zuid-Holland

© 1999-2024, René G.A. Ros
Laatst gewijzigd 29-1-2024

Donateur worden?

Nieuwsbrief

Nieuwsgierig? Lees deze nieuwsbrief maar!Nieuwsbrief 464

Nieuwsbrief Stelling van Amsterdam
Een nieuwsbrief over militair erfgoed in de regio Groot-Amsterdam.
20ste jaargang, nummer 464, 26 september 2018

 

Inhoud

In deze nieuwsbrief:

 

Inleiding

Beste lezer,

Na drie weken weer een nieuwsbrief en er staan al artikelen voor de volgende nieuwsbrief klaar...
Deze nieuwsbrief begint met het tweede van drie artikelen over informatie over de Stelling dat is gevonden in de NIMH-archieven. Vervolgens een bericht over de personeelswisseling bij het Kenniscentrum Waterlinies.
Onlangs maakten we een 'inspectietocht' in de Vechtstreek en de Haarlemmermeer en doen beknopt verslag van onze bevindingen. Daarna een kort artikel over de nieuw gekozen koepelnaam voor het gecombineerde Werelderfgoed van de Stelling en de Nieuwe Hollandse Waterlinie.
Tenslotte over een geschonken kaart van de Stelling die zo uniek blijkt dat het wel goed bewaard zal worden maar geen aparte vermelding op onze website krijgt.

Lees deze nieuwsbrief op: https://www.stelling-amsterdam.nl/nieuwsbrief/2018/nieuwsbrief-464/
Overig kort nieuws op het Stelling Forum: https://forum.stelling-amsterdam.nl/

De volgende nieuwsbrief zal waarschijnlijk op 17 oktober verschijnen.

Veel leesplezier!
René Ros
https://doccentrum.stelling-amsterdam.nl/

Tip: houd de cursor boven elke afbeelding om een beschrijving te zien.

 

Dienstberichten

- Het meerjarige beleidsplan en het jaarplan 2018 van het Kenniscentrum Waterlinies is openbaar gemaakt en te downloaden.
Beleidsplan en jaarplan 2018 KCW_publieksversie.pdf

 

Militair Historisch puzzelen 2: Stelling-locaties

Tekst en foto's: René Ros.
Met dank aan: Dirk de Groot en Fred Mijnten (Staatsbosbeheer).

In 2013 bezocht ik het Nederlands Instituut voor Militaire Historie (NIMH) om 25 dossiers in hun archieven '406 Kazernes, Legerplaatsen, Gebouwen' en '407 Verdedigingswerken' te raadplegen. Omdat het zoveel kleine dossiers betreft, is het een meerdaagse puzzel om uit te zoeken. In 2016 werden de dossiers nogmaals geraadpleegd en de aantekeningen aangevuld maar steeds kwam het er niet van om te puzzelen, Nu dan eindelijk de resultaten! In deze nieuwsbrief deel 2 van 3: Stelling-locaties.

Toegangsbrug van Fort benoorden Spaarndam.Uit de dossiers blijkt onder andere dat er in juni 1976 een plan was voor 'brugslag' over de noordelijke gracht van Fort benoorden Spaarndam, nabij de tweede toegang van het Magazijn Spaarndam. De brug in de plannen voor het bungalowpark was wellicht historisch te verantwoorden geweest. Het fort en de wachterswoning blijken in december 1988 verkocht te zijn aan de Directie Beheer Landbouwgronden.

Over Muiden is een dossier te vinden met een plattegrond en gebouwindelingen, helaas zonder jaartallen, voor het "Hulpmagazijn Voertuigonderdelen te Muiden". Aangegeven zijn zowel de bomvrije kazerne, caponnière, remise E en de blauwe loods bij de Keetpoort.
Een ander dossier, met als datum 4 mei 1971, vermeldt de ontruiming van de Wal van Muiden en verhuizing van het magazijn naar Bastion Oudmolen in Naarden en 380 m2 nieuwbouw. Die nieuwbouw is waarschijnlijk gerealiseerd als onderdeel van het Magazijn Industrieterrein Naarden waarvan vier voertuigloodsen nog aanwezig zijn.

Een brief van 6 november 1957 beschrijft de bouw van een munitiewerkplaatsgebouw op Fort aan de Jisperweg. Het zou een van vier zijn voor mobiele renovatieploegen. Als locaties worden "Hoenderloo, Loon op Zand, Jisperweg/Purmerend" maar ook Fort bij 't Hemeltje (NHW, Houten) genoemd.
De magazijncomplexen Hoenderloo en Loon op Zand (6 percelen) zijn geheel gesloopt. Op Fort aan de Jisperweg is het gebouw op een onbekend moment gesloopt en de laatste op Fort bij 't Hemeltje in twee delen in 2013 en 2014.

Munitiewerkplaatsgebouw op Fort bij 't Hemeltje.In een dossier over de Geniedijk Haarlemmermeer werd een besluit van de Generale Staf uit 1959 genoemd (CGS59.2017A) dat de Geniedijk - en mogelijk de gehele Stelling - geen militaire waarde meer had. In het archief van de Generale Staf in het Nationaal Archief werd het helaas niet aangetroffen zodat aangenomen moet worden dat dit interessante dossier is vernietigd.

De Militaire Drinkwatervoorziening bij Amsterdam werd vanaf circa 1960 gebruikt door 504-1 Genie Depot en Verzamelplaats Compagnie, Detachement Nieuwe Meer voor de opslag van onder andere camouflagenetten, gasmaskers, chemicaliën, verkeersregeling-uitrusting, waterzuiveringsartikelen en hout.

Een opmerkelijk overzicht betrof de waardebepaling van forten en magazijnen ten zuiden van Amsterdam van 1 januari 1959. Een paar voorbeelden, met op consumentenprijsindex omgerekende bedragen in euro, uit de lijst zijn:
- Fort aan de Drecht met artillerieloods en 1 woning + grindweg 364.750 (vergl. 1,1 miljoen euro)
- Magazijnen in de Laander- en Westbijlmerpolder (vm. fort) 1.059.825 (vergl. 3,3 miljoen euro)
- 5 betonkazematten nabij Muiden 40.525 (vergl. 126.000 euro)
- Magazijnen en woning op het vm. fortterrein Uitermeer 1.513.300 (vergl. 4,7 miljoen euro)

De WOZ-waarden van de fortwachterswoningen zijn openbaar raadpleegbaar en liggen tussen de 250.000 en 1 miljoen euro. Wat zouden de huidige waarden van de forten zijn?

Fort benoorden Spaarndam
Vesting Muiden
Fort aan de Jisperweg
Geniedijk Haarlemmermeer
Militaire Drinkwatervoorziening
Nederlands Instituut voor Militaire Historie

 

Gaande en komende medewerkers Kenniscentrum Waterlinies

Tekst en foto's: Kenniscentrum Waterlinies.

Chris Will.Onlangs vond er in het Kenniscentrum Waterlinies een wijziging in de bezetting plaats door het vertrek van een medewerker en de komst van zijn opvolger.

Chris Will, medewerker van het Kenniscentrum Waterlinies van het eerste uur, is per 1 augustus met pensioen gegaan. Daarmee heeft hij ook zijn werk voor het Kenniscentrum beëindigd. Met zijn vrijwel onuitputtelijke kennis over waterlinies en de Nieuwe Hollandse Waterlinie in het bijzonder, heeft Chris de basis gelegd voor het Kenniscentrum. Dankzij die basis zijn we nu in staat het KCW verder te ontwikkelen. We wensen Chris veel plezier als pensionado en de komende maanden veel genoegen met een vakantie en heuglijke familie-aangelegenheden. Daarna hopen we opnieuw van zijn deskundigheid gebruik te kunnen maken, wellicht als vrijwilliger.

Jeroen van der Werf.Natuurlijk zijn we op zoek gegaan naar een vervanger van Chris als specialist Nieuwe Hollandse Waterlinie. Die hebben we gevonden in de persoon van Jeroen van der Werf. Jeroen is als bouwhistoricus verbonden aan de Stichting Monumentenbezit en organiseert voor die stichting het onderhoud en beheer van de vestingwerken van Naarden. Al meer dan 15 jaar is Jeroen professioneel en privé zowel in Nederland als daarbuiten actief met onderzoek en publicaties over vestingwerken. Jeroen is ondermeer lid van de Stichting Menno van Coehoorn en de International Fortress Council (IFC). Vanuit de Stichting Menno van Coehoorn adviseert hij de Provincie Utrecht over het UNESCO-Nominatiedossier van de NHWL. Jeroen is inmiddels begonnen bij het KCW. We kijken uit naar een lange en prettige samenwerking met hem.

Groepsfoto kernteam Kenniscentrum Waterlinies.

Het Kenniscentrum Waterlinies is een centrum voor onderzoek, studie en informatie met betrekking tot het erfgoed van de waterlinies in Nederland. De bezetting bestaat verder uit Myriam de Jong (coördinator), René Ros (specialist Stelling van Amsterdam) en een aantal vrijwilligers.

Kenniscentrum Waterlinies

 

Inspectietocht Vechtstreek & Haarlemmermeer

Tekst en foto's: René Ros.
Met dank aan: Otto Bodemeijer.

Cafe in de kelder van Fort aan de Ossenmarkt.De maand september is toch niet meer wat het was zonder Fortenmaand en Stellingmaand. Eigenlijk is wat vroeger alleen in september op de forten te doen was, tegenwoordig het hele jaar mogelijk. Op 8 september jl. waren er nauwelijks bijzondere activiteiten maar Otto Bodemeijer en ikzelf maakten toch een aangename inspectieronde.

Het startpunt was in Weesp en alhoewel ik er woon is het er de afgelopen jaren niet meer van gekomen om even over de bastions te wandelen. Bij zonnig weer zien de bastions er mooier uit maar de kringenwetwoningen en het voormalige rioolgemaal met gedenkplaat zijn altijd bijzonder om te zien. De ondergrondse remise, G-kazemat en onvoltooide groepsschuilplaats zijn er volgens ons allemaal nog en die laatste is zelfs beter zichtbaar geworden.

Het Fort aan de Ossenmarkt was nog in voorbereiding van de Open Monumentendag-opening maar we konden al een rondje(!) lopen. In de kelder was ik nooit eerder geweest maar het is een mooie plek voor de Kreatieve Groep Weesp. In de waterkelder is een heel leuk café met bar ingericht terwijl de kenmerkende bruin geglazuurde tegels nog tegen de muren zitten.
Elders in het fort waren twee ongastvrije mannen bezig maar gelukkig stonden de oude tentoonstellingpanelen er niet weer. Alhoewel, nu was er een weinig relevant verhaal te lezen over een burgemeester van Weesp!?

Kustbatterij bij Diemerdam.De volgende stop was de Kustbatterij bij Diemerdam waar een gids de eerste rondleiding van de dag ging beginnen. Na een gezellig praatje liepen we onze eigen ronde maar dat werd beperkt omdat restaurant, fortwachterswoning en een deel van het terrein ontoegankelijk was vanwege een bruiloft.
De munitiegebouwen en remises zijn wat opgeknapt en er hangen informatiepanelen. Ook zagen we nog een bord en kastje van het spel Spion in de Stelling uit 2011 waarvan de website al twee jaar uit de lucht is. Mogen bord en kastje naar ons archief alstublieft?

Toen liep het tegen lunchtijd en keken Otto en ik elkaar aan: "Hoe lang is het geleden dat jij een bunker-burger hebt gegeten?". Dus reden we naar Fort bij Vijfhuizen waar de burger met een dikte van een fortmuur wordt geserveerd. De vriendelijke gastvrouw en idem beheerder maken een bezoek aan het fort altijd tot een genoegen.
Na de flinke lunch een paar calorieën er weer afgelopen met een rondje over het fort waar gelukkig niet veel veranderd is. Bij het pad van grafstenen ontstond een idee waar in een toekomstige nieuwsbrief meer over te lezen zal zijn.

Koeien bij de Batterij aan de Sloterweg.Alhoewel de gerenoveerde Batterij aan de Sloterweg pas is opgeleverd was Open Monumentendag niet aangegrepen om publiek binnen te laten kijken. We zagen alleen dat de deur- en raamluiken een groen kleurtje hadden gekregen en er een bordje met een huisnummer hangt.
Ook alle acht gebouwen van het Munitiedepot Schiphol, in de Geniedijk Haarlemmermeer, zijn opgeknapt en hebben een huisnummer gekregen. Dankzij de nieuwe smalle ramen kan je nu naar binnen kijken maar we zagen rommel of een lege ruimte.

Tenslotte gingen we op bezoek bij de mensen van CRASH in Fort bij Aalsmeer voor een warm drankje. Het voornemen van de gemeente Haarlemmermeer om CRASH het fort uit te krijgen heeft natuurlijk effect op de vrijwilligers. Sommige zien het niet meer zitten maar anderen zijn heel strijdvaardig. Laten we hopen op het beste voor CRASH en de maatschappij.
De geslaagde dag sloten we af met een bezoek aan de berm langs de Oude Spoordijk in Aalsmeer. Het onbekendste en bijzonderste militaire object van deze dag was zodoende na elf jaar weer eens geinspecteerd.

Vesting Weesp
Gedenkplaat Kringenwet te Weesp
Fort aan de Ossenmarkt
Kustbatterij bij Diemerdam
Fort bij Vijfhuizen
Batterij aan de Sloterweg
Munitiedepot Schiphol
Berm langs de Spoorbaan

 

Combinatie 'Hollandse Waterlinies'

Tekst, afbeelding en film: Project Nieuwe Hollandse Waterlinie.

In 2020 hopen de Nieuwe Hollandse Waterlinie en de Stelling van Amsterdam samen een groot Werelderfgoed te worden. Dan heten de linies samen de ‘Hollandse Waterlinies’. In het Engels: ‘Dutch Water Defence Lines’.

Als we het over beide linies hebben, gebruiken we vanaf nu een nieuw logo. De logo’s van de Nieuwe Hollandse Waterlinie en de Stelling van Amsterdam blijven wel gewoon bestaan.

N.B van René Ros: In mei 2017 was er een bijeenkomst over de koepelnaam met 19 betrokkenen. De briefkaarten met hun eerste ideeën bevinden zich in ons archief. Slechts twee personen stelden 'Hollandse Waterlinies' voor en niemand de gekozen Engelse naam.
Over het logo is niet in een soortgelijke bijeenkomst gesproken. Het is eigenaardig dat de kringstelling ook hier niet als een cirkel wordt weergegeven en in dit nieuwe logo alsof de linies tegengesteld zijn.

Video 'Ontstaan Logo Hollandse Waterlinies'

 

De Stellingkaart van Van Nijnatten

Tekst: René Ros.
Afbeelding: collectie Documentatiecentrum Stelling van Amsterdam.
Met dank aan: Serva Jansen.

Toen de nalatenschap van Antonius van Nijnatten wederom werd verdeeld ging een kaart van de Stelling van Amsterdam naar een achterkleinkind omdat die in de buurt van een fort woonde. Die kaart is onlangs aan het Documentatiecentrum Stelling van Amsterdam geschonken. De vraag is natuurlijk: waarom zat die kaart in zijn nalatenschap?

De Stellingkaart van Van Nijnatten.Het is een kaart van de Stelling met een gedrukte topografische ondergrond uit 1895. De lijnen en stippen van de hoofdverdedigingslijn en de forten zijn onregelmatig van dikte en lijken daarom handmatig gemaakt te zijn.
Het merendeel van de forten staan aangeven op de locaties waar ze nu liggen maar er zijn een paar uitzonderingen. Het Fort benoorden Purmerend werd aan de andere zijde van de Beemsterringvaart geplaatst, dichterbij het dorp Kwadijk. Ook het Fort bij Aalsmeer ligt aan de andere kant van een ringvaart. En het Fort bij Uithoorn staat verder naar het oosten aangegeven. De Geniedijk Haarlemmermeer heeft een andere loop en de forten daarin ook een andere locatie. Maar bovenal ontbreken er drie forten: Fort bij Krommeniedijk, Fort aan de St. Aagtendijk en Fort Zuidwijkermeer. En zo zijn er nog een aantal kleinere verschillen.

Als 2e Luitenant begon Van Nijnatten zijn carriere bij het 6e Regiment Infanterie in Breda (1902-1905, 1915-1927) en daarna het 8e Regiment Infanterie in Arnhem e.o. (1905-1909). Vervolgens was hij van 1909-1914 gedetacheerd in Nederlands-Indië bij de Koloniale Reserve.
In de zuinige periode en crisistijd zat hij bij het 2e Regiment Infanterie (1929-1932) en het 13e Regiment Infanterie (1932-1935) die beide afgeslankt en mobilisabel waren met de staf in respectievelijk Venlo en Arnhem.
Vervolgens werd hij commandant VIII Infanterie Brigade (1935), III Divisie (1938) en tenslotte III Legerkorps (1939) waarmee hij rond Vught de Meidagen van 1940 beleefde. In 1942 werd hij in Roermond in Duitse krijgsgevangenschap genomen om via het Reserve Lazaret in Aken in het Offizier-Lager (Oflag) XIII B terecht te komen evenals Van Dooden. Na ruim een maand werd hij vanwege zijn leeftijd van 62 jaar vrijgelaten. In 1946 kreeg hij ontslag en overleed hij op 15 augustus 1948 in Breda.

In bovenstaande paragraaf is geen functie te vinden die enig verband met de Stelling houdt. Dan blijft alleen de periode 1899-1902 over waarin Van Nijnatten cadet aan de Koninklijke Militaire Academie in Breda was. De kaartondergrond uit 1895 past daar ook goed bij. De kaart zal dan geen officieel plan geweest zijn maar onderdeel van een studieopdracht.
Van Dooden en Dudok hebben er tegelijk met Van Nijnatten gestudeerd maar zij zaten in een oudere lichting. Gedurende zijn laatste studiejaar 1901-1902 was Luitenant Meys een van zijn leraren die in 1903 een studie over de Stelling schreef. Mogelijk behoorde de kaart bij een opdracht van leraar Meys aan Van Nijnatten.
We zullen het nooit met zekerheid weten maar toch mooi om ruim 100 jaar later van vier mensen - zonder familiebanden - te kunnen vaststellen dat ze elkaar ontmoet en gekend hebben. Dankzij een kaart...

Genieofficier Van Dooden
Genieofficier Dudok
Luitenant Meys
Studie 'Amsterdamsche Stelling' 1903

 

Deze nieuwsbrief is een uitgave van het Documentatiecentrum Stelling van Amsterdam. De redacteurs en auteurs aanvaarden geen aansprakelijkheid, op welke wijze ontstaan, door het gebruik van de inhoud van de website, nieuwsbrief of andere publicatie, door welke persoon en voor welk doel dan ook. Wij hebben ons best gedaan om alle rechthebbenden op deze website / nieuwsbrief te achterhalen. Eenieder die meent dat zijn/haar materiaal zonder voorafgaande toestemming hier is gebruikt, verzoeken wij om zich tot ons te wenden. Bij gebruik als bron voor publicaties en andere uitingen is bronvermelding verplicht en tevens wordt deskundige begeleiding, door bijvoorbeeld de redacteur of auteur, aanbevolen. In de nieuwsbrieven weergegeven meningen zijn een deel van een column of strikt persoonlijk tenzij expliciet anders is aangegeven. 'Majoor Van Hall' en 'Soldaat Troelstra' zijn fictieve militairen uit het verleden die dienen als pseudoniemen voor verschillende personen. Activiteiten zoals rondleidingen worden mogelijk door andere partijen georganiseerd en de verantwoordelijkheid voor inhoud, uitvoering e.d. ligt geheel bij de betreffende partij. De inhoud van een nieuwsbrief wordt na publicatie niet meer gewijzigd en kan later onjuist zijn gebleken of niet meer van toepassing zijn. De auteursrechten berusten bij René G.A. Ros tenzij anders is aangegeven.

 

Stelling van Amsterdam op Twitter Stelling van Amsterdam op Facebook Doc.centrum Stelling van Amsterdam op LinkedIn
Stelling van Amsterdam op foto-site Instagram Stelling van Amsterdam op video netwerk YouTube

Deze website wordt verzorgd door particuliere experts en is geen website van een overheid.
Alle rechten voorbehouden, o.a. gebruik door commerciële partijen alleen met voorafgaande toestemming.
Stelling van Amsterdam. Een stadsmuur van water.
UNESCO Werelderfgoed sinds 1996
Het Kenniscentrum Waterlinies (KCW) verzamelt, onderzoekt, borgt en verspreidt kennis over de Hollandse Waterlinies: de Nieuwe Hollandse Waterlinie en de Stelling van Amsterdam. (Advertentie)
 
 
 
Bureau Meerzijdig let op meerdere zijden bij support, mediation, procesbegeleiding en trainingen. (Advertentie)