Sluit [X]   
 

Fort bij De Kwakel in 1907: testen hefkoepelgeschut

© 1999-2024, René G.A. Ros
Laatst gewijzigd 29-1-2024

Donateur worden?

Nieuwsbrief

Nieuwsgierig? Lees deze nieuwsbrief maar!Nieuwsbrief 444

Nieuwsbrief Stelling van Amsterdam
Een nieuwsbrief over militair erfgoed in de regio Groot-Amsterdam.
19de jaargang, nummer 444, 3 januari 2017

 

Inhoud

In deze nieuwsbrief:

 

Inleiding

Beste lezer,

We zouden graag hele busladingen mee naar de Oldebroekse Heide meenemen maar dat is helaas niet mogelijk zodat u het zult moeten doen met een leuk verslag en enkele foto's van ons laatste, winterse bezoek.
Na drie jaar afwezigheid zijn de jaarlijkse artikelen teruggekeerd over wat in dit nieuwe jaar een eeuw geleden in de Stelling gebeurde en wat er vorig jaar met de website is gebeurd.
Tussendoor wijzen we u graag op het recent verschenen jubileumboek van 'Mars et Historia'. En tenslotte een kort artikel over de originele deursleutels van de forten.

Een voorspoedig 2017 gewenst!
De website Stelling van Amsterdam viert vandaag haar 18de verjaardag. Dank aan iedereen die het Documentatiecentrum en haar website een warm hart toedraagt en op enige wijze heeft bijgedragen.

Lees deze nieuwsbrief op: https://www.stelling-amsterdam.nl/nieuwsbrief/2017/nieuwsbrief-444/
Overig kort nieuws op het Stelling Forum: https://forum.stelling-amsterdam.nl/

De volgende normale nieuwsbrief zal waarschijnlijk op 15 februari verschijnen. Bijdragen graag ruim van tevoren toezenden.

Veel leesplezier!
René Ros
https://doccentrum.stelling-amsterdam.nl/

Tip: houd de cursor boven elke afbeelding om een beschrijving te zien.

 

Dienstberichten

- Waar zijn de bruine ANWB-borden langs de snelweg A1 gebleven? Nu het nieuwe tracé door het aquaduct in gebruik is, zijn er geen borden meer te vinden. Er is in oktober navraag gedaan maar nog geen nieuws ontvangen.

- De hosting van de domeinnaam stelling-amsterdam.nl is onlangs verhuisd naar de provider die ook de webhosting verzorgt. Mocht er een onvoorziene omstandigheid zijn dat u niet op een van de websites kan komen, laat het ons aub. weten.

 

Expeditie Oldebroek 4

Tekst: Bas Kreuger.
Foto's: René Ros en Wim de Natris.

Op uitnodiging van en georganiseerd door René Ros van het Documentatiecentrum Stelling van Amsterdam bezocht een groep van vier man sterk op 28 december het Artillerie Schietkamp (ASK) bij 't Harde om daar een aantal betonwerken met erfgoedwaarde te bekijken zoals een VIS kazemat en een Brugkazemat.

Bezoek aan het Special Ammunition Storage (SAS) complex Doornspijk.Na ontvangst door de terreinopzichter van het ASK, met koffie en toelichting op de kaart, trokken we met twee 4WD's het terrein in. Eerste stop was het voormalig Special Ammunition Storage (SAS) complex Doornspijk waar nucleaire artilleriemunitie opgeslagen moet zijn geweest. De compound is nog grotendeels intact, hoewel in het terrein en de bebouwing wel wat wijzigingen zijn doorgevoerd na beëindiging van deze nucleaire taak voor de artillerie in 1992.
Bijzonder in de rondleiding was dat de begeleidende onderofficier zelf tweemaal als wacht op 'de site' had gediend en ons dus kon vertellen hoe de wachtdiensten er uit zagen en hoe de Amerikanen in de binnenring en de Nederlanders in de buitenring functioneerden.
Opvallend vond ik ook de in wezen eenvoudige maar waarschijnlijk oh zo effectieve laatste lijn van verdediging mochten indringers in de twee opslagshelters doorgedrongen zijn: rollen concertina's die aan het plafond hingen en naar beneden zouden vallen om de indringers pijnlijk effectief tot stilstand te dwingen.
Het was indrukwekkend om een ooit zo geheime en streng bewaakte locatie nu zo gemakkelijk te mogen betreden, een fenomeen wat mij wel vaker bij militair materieel is opgevallen. Zo lang het nog in gebruik is, zijn de spullen met alle zorg en veiligheid omringd en mag je er amper naar kijken, maar zodra ze zijn uitgefaseerd kan Defensie ze aan de straatstenen niet kwijt en zie je op elke straathoek wel een F-104 Starfighter, Centuriontank of F-16 staan: slopen is duurder!

Inspectie van de VIS-oefenkazemat.Na de lunch was de zon verdwenen en vervolgden we onze expeditie over de inmiddels mistige schiethei naar de twee oefenkazematten uit de jaren '30: een VIS kazemat en een Brugkazemat. Om deze op diverse locaties in Nederland gebouwde kazematten te kunnen testen op schietgeschiktheid, zijn op het ASK twee exemplaren gebouwd waarmee schietproeven gedaan konden worden. Niet om de kazematten op hun schotbestendigheid te testen, maar om te zien hoe ze voldeden met bewapening en het oefenen van het personeel.
Ze liggen nu wat verlaten aan de rand van de schiethei, maar zijn (afgezien van een totaal gebrek aan onderhoud) nog vrijwel intact, zelfs inclusief het houten beschot dat aan weerskanten van de kazematten was geplaatst. Het beton begint inmiddels hier en daar wat te schilferen en de stalen luiken en deuren zijn geroest en zitten vast, maar het geheel geeft een goed beeld van deze twee typen kazematten.

Vanaf de twee kazematten zijn we het terrein gaan doorkruisen om twee waarnemingsgalerijen te bezoeken (de Alpha en Bravo galerij) waarvan niet helemaal duidelijk is of ze in 1918 gebouwd zijn om schietproeven op te houden. Vooral galerij Alpha lijkt daarvoor, gezien het onhandige interieur en de ogenschijnlijke dikte van het beton plus mogelijke effecten van beschieting, voor gebruikt te zijn. Om dat met zekerheid te bewijzen, zou de zanddekking aan de voorkant afgegraven moeten worden. Bij de galerij Bravo lijkt dat veel minder waarschijnlijk door de bouwvorm en inrichting. Opvallend detail is dat de in de Alpha galerij aanwezige bankjes zeer waarschijnlijk nog origineel uit de jaren '20 zijn.

Bas Kreuger op de Oldebroekse Heide.Bij de rit door het terrein kwamen we regelmatig uit de mist opdoemende pantservoertuigen tegen die in het doelgebied geplaatst zijn. Een behoorlijk gave Sherman 105 (tank met 105mm houwitser voor infantry support) wekte veel enthousiasme bij ons. Even verderop stonden een Leopard 1, een M-48 en een AMX die vaker doelwit van artilleriebeschietingen waren geweest en zo goed als doorzeefd.

Legerplaats bij Oldebroek

 

Dit jaar een eeuw geleden...

Tekst: René Ros.

Dit jaar een eeuw geleden...

Luchtfoto van Positie bij Spaarndam.... eindigde de detachering van Kanonnier Couenberg op Fort bij Kudelstaart,
... vierde Adjudant Kevers zijn viert 40-jarig dienstverband tijdens de mobilisatie op Fort bij Nigtevecht,
... behaalde Sergeant Duisterhoff zijn Militair Vaardigheidsdiploma,

... werd begonnen met de bouw van de Stoommeelfabriek 'Vrede' bij Zaandam,
... werd begonnen met de aanleg van diverse extra stellingen met schuilplaatsen: Voorpositie bij Cruquius, Voorstelling bij Vijfhuizen en de Voorstelling bij Spaarndam evenals een duinstelling bij IJmuiden,

... werd in januari een 6 cm Kazemat kanon omgebouwd voor gebruik als luchtafweergeschut,
... "Oprichting Luchtweerafdeeling in forten Uitermeer (Uithoorn) - Muiden - Liebrug - Zuidwijkermeer - Waver-Amstel en Amsterdam" (11 april 1917) hetgeen de basis van de luchtdoelartillerie en de huidige grondgebonden luchtverdediging is (jubileumboek verschijnt binnenkort),

... kondigde de Stellingcommandant op het meest omvangrijke uitvoerverbod van brandstoffen en voedingsmiddelen af (27 april),
... brak begin juli de Aardappeloproer uit wegens voedselschaarste door o.a. export naar de oorlogvoerenden,
... zette Stellingcommandant Ophorst tegen zijn wil militairen in om de oproer te beteugelen,
... noteerde de Stellingcommandant op 2 juli in zijn dagboek "Ongeregeldheden te Amsterdam en volgende dagen" en "Versterking van het garnizoen met 5 bataljons en 2 Eskadrons",
... en op 9 juli "De versterking van het garnizoen gaat geleidelijk terug naar de garnizoenen" en "Een bataljon Infanterie en 1 peloton Huzaren blijven ter versterking",
... vielen 9 doden en 114 gewonden onder de burgers,
... sinds 2004 vindt in september het buurtfeest Patatatoe plaats waar de Aardappeloproer wordt herdacht met een optocht waarbij aardappelen worden uitgedeeld.

Het gehele jaar zijn deze en nog veel meer historische gebeurtenissen te vinden in de Historische Kalender. De meeste worden dagelijks automatisch gepubliceerd op onze Twitter en FaceBook kanalen.

 

Jubileumboek Mars et Historia

Tekst en afbeelding: 'Mars et Historia'

Jubileumboek Traditie en Vernieuwing.Het jubileumboek Traditie en Vernieuwing, uitgegeven ter gelegenheid van het vijftigjarig bestaan van 'Mars et Historia', is een rijkgeschakeerde uitgave op het gebied van de militaire geschiedenis.

U treft onder andere aan een voorwoord van de voorzitter Rolf de Winter en een bijdrage over 50 jaar verenigingsleven van Liesbeth Brama, hoofdredactrice van het kwartaalblad 'Mars et Historia'.

Het jubileumboek is tevens rijkelijk geïllustreerd met foto's van de op 16 september 2016 georganiseerde symposiumdag, ter gelegenheid van het 50-jarige bestaan van de vereniging. Tevens zijn alle artikelen voorzien van kleuren illustraties.

In dit jubileumboek zijn alle acht lezingen verder door de sprekers uitgewerkt. Bovendien treft u ook nog twee extra artikelen aan, zodat de gehele inhoud tien artikels betreft. Wij presenteren deze alhier in willekeurige volgorde:

  • Drs. Corstiaan Prince - 'De slag om de Westerschelde 1944'
  • Drs. Dirk Tang - 'Bevrijders of onderdrukkers? De Koninklijke Marine en het 19e eeuwse slavernijprobleem'
  • Prof. dr. Wim Klinkert - 'Mars en Cleio, een veelzijdige maar geen vanzelfsprekende verhouding: de rol van geschiedenis in militaire opleidingen'
  • Mr. Wil Zaagman - 'Het oude politiebureau in Leusden'
  • Dr. Louis Sloos - 'De rol van de Nederlandse krijgsmacht in de oorlog van 1793-1795. Vergeten, verzwegen en beschimpt'
  • Generaal b.d. dr. Dirk Starink - 'Het Nederlandse denken over luchtverdediging in het Interbellum'
  • Prof. dr. Jan Hoffenaar - 'Militaire wensen en economische realiteiten. De NAVO en de opbouw van de Nederlandse strijdkrachten, 1951-1952'
  • Dr. Christ Klep - 'Het onverwoestbare geloof van militairen in technologie'
  • Drs. Ed Coumans - 'Het grijze gebied tussen strategie en tactiek. De (r)evolutie van de oorlogvoering rond 1800'
  • Hans van Lith - 'Hij leeft nog! Angst en verlangen per post tijdens de Eerste Wereldoorlog'

Deze uitgave biedt u een rijkgeschakeerd en actueel overzicht op het gebied van militaire onderzoek en denken door diverse militaire historici. Prijs inclusief verzendkosten bedraagt € 30,-.
Mis deze kans niet, en schaf het jubileumboek aan!

Mars et Historia
Mars et Historia Webwinkel

 

Statistiek 2016

Tekst: René Ros.

In heel 2016 werden er ruim 128.000 bezoeken aan de website Stelling van Amsterdam gebracht. Dat is ongeveer 7.000 meer dan in 2013. In totaal zijn er bijna 1,3 miljoen bezoeken aan de website gebracht sinds de eerste publicatie in 1999. De website is 209 Mb (+4) groot en bestaat uit 1.134 webpagina's inclusief nieuwsbrieven.
Over 2014 en 2015 zijn geen jaarlijkse statistieken gepubliceerd zodat verschillen deze keer tussen 2013 en 2016 worden weergegeven.

Grafiek van bezoeken per jaar sinds 1999.Per maand waren er gemiddeld 10.666 bezoeken oftewel 350 per dag. September en direct daarna december waren de drukste maanden. Februari is traditioneel de rustigste maand.

Het Windows besturingssysteem werd bij 65% (+2) van de bezoeken gebruikt, macOS 11,5% (-10), Linux 10,3% (+1,9) en iOS 8,8%.
Google Chrome 34,4% (+18,5) is tegenwoordig de meest gebruikte webbrowser. MS Internet Explorer is tweede met 25,8% (-10,7) van de bezoeken, gevolgd door Mozilla Firefox 15,6% (+0,3) en Apple Safari 14,3% (-2,1).

Het aantal nieuwsbrieven was met 15 stuks negen hoger dan het jaar ervoor, waarvan één thema-nieuwsbrief. Het aantal abonnees is het afgelopen jaar gedaald naar 825 (-129). Maar de verschuiving naar sociale media is voortgezet: 504 (+218) volgers op Twitter, 317 (+191) Facebook'ers en 41 op LinkedIn.

Tevens zijn er via het Vraagbaak-formulier 107 vragen ontvangen waarvan 18 zijn doorgestuurd naar derden. Er zijn 14 activiteiten georganiseerd of actief aan bijgedragen.
De foto-collectie over de Stelling en ander militair erfgoed omvat 80.000 digitale opnamen (100 Gb). Het Stelling Forum is ongeveer 35.000 keer bezocht en de website over het Documentatiecentrum zelf 11.000 keer.

 

Duizenden sleutels

Tekst en foto: René Ros.
Met dank aan: Fred Braaksma (Fort aan Den Ham).

Sleutel Fort Waver-Amstel.Op de vele tientallen Stelling-forten moeten duizenden sleutels geweest zijn. Nog slechts een fractie daarvan is bewaard gebleven en bekend.

De enig bekende sleutelkast is die van Fort bij Vijfhuizen die nu in Fort aan Den Ham is te zien en goed gevuld is met diverse sleutels van verschillende forten. Zij hebben twee grote (15 cm) en 83 middelgrote (12 cm) sleutels waarvan één nog gebruikt wordt en twee in het Werelderfgoedpodium in het Stadsarchief Amsterdam te zien zijn.
Er zijn mij ook een enkele grote en middelgrote sleutels bekend op Fort bij Edam, Fort benoorden Purmerend en Fort aan de Drecht.

Onlangs heb ik een sleutel van het Fort Waver-Amstel kunnen overnemen van een sleutelverzamelaar. De sleutel is 12 cm. lang. Deze wordt nu weer, letterlijk en figuurlijk, iets dichter bij de Stelling bewaard en zijn op verzoek te bekijken en beschikbaar voor tentoonstellingen.

Mogelijk zijn veel sleutels door militairen en burgers meegenomen als souvenir. De meeste sleutels dragen de naam van het fort dus ze zouden niet als onbekend en onwetend de afvalbak in moeten zijn gegaan.
Wie weet waar nog meer originele sleutels zijn?

Collectie

 

Stem voor Geschiedenis Online Prijs

(Apart op 9-1-2017 verzonden en aan deze nieuwsbrief toegevoegd.)

Vanaf vandaag is het mogelijk om voor de publieksprijs van de Geschiedenis Online Prijs 2017 te stemmen op de website Stelling van Amsterdam. De Geschiedenis Online Prijs 2017 is een initiatief van de Koninklijke Bibliotheek en De Ree Archiefsystemen.

De kans dat deze website wint is niet erg groot maar door de aanmelding en jouw stem wordt het wel onder de aandacht van een nieuw publiek gebracht. En bovendien komt het onder de aandacht van de jury en maakt het een kans op de juryprijs.

De publiekprijs wordt toegekend aan de drie websites die de meeste stemmen krijgen en ontvangen een geldbedrag. In 2012 en 2013 kreeg de website behoorlijk wat stemmen zodat een top-20 notering mogelijk moet zijn!
De jury kijkt onder andere naar toegankelijkheid, gebruiksvriendelijkheid, betrouwbaarheid en originaliteit.

Het commentaar dat de stemmers kunnen geven, is op zich al een leuke opsteker voor de auteur van de website!
"Superdegelijk, waardevolle info, enthousiaste en zeer gedreven websitebeheerder, uitstekend bijgehouden, veel info die niet elders op het www te vinden is, en dat alles al jaaarenlang!"
"Deze website hoort in de toptien geplaatst te worden"

Het wordt zeer op prijs gesteld als u uw stem uitbrengt en dit bericht aan anderen doorstuurt.
Denk er wel aan dat u na het stemmen een e-mail ontvangt om uw stem te bevestigen.

Stem nu op Stelling van Amsterdam, waterlinie met forten rond de hoofdstad.

Stem op de website Stelling van Amsterdam
Bekijk eerdere reacties

 

Deze nieuwsbrief is een uitgave van het Documentatiecentrum Stelling van Amsterdam. De redacteurs en auteurs aanvaarden geen aansprakelijkheid, op welke wijze ontstaan, door het gebruik van de inhoud van de website, nieuwsbrief of andere publicatie, door welke persoon en voor welk doel dan ook. Wij hebben ons best gedaan om alle rechthebbenden op deze website / nieuwsbrief te achterhalen. Eenieder die meent dat zijn/haar materiaal zonder voorafgaande toestemming hier is gebruikt, verzoeken wij om zich tot ons te wenden. Bij gebruik als bron voor publicaties en andere uitingen is bronvermelding verplicht en tevens wordt deskundige begeleiding, door bijvoorbeeld de redacteur of auteur, aanbevolen. In de nieuwsbrieven weergegeven meningen zijn een deel van een column of strikt persoonlijk tenzij expliciet anders is aangegeven. 'Majoor Van Hall' en 'Soldaat Troelstra' zijn fictieve militairen uit het verleden die dienen als pseudoniemen voor verschillende personen. Activiteiten zoals rondleidingen worden mogelijk door andere partijen georganiseerd en de verantwoordelijkheid voor inhoud, uitvoering e.d. ligt geheel bij de betreffende partij. De inhoud van een nieuwsbrief wordt na publicatie niet meer gewijzigd en kan later onjuist zijn gebleken of niet meer van toepassing zijn. De auteursrechten berusten bij René G.A. Ros tenzij anders is aangegeven.

 

Stelling van Amsterdam op Twitter Stelling van Amsterdam op Facebook Doc.centrum Stelling van Amsterdam op LinkedIn
Stelling van Amsterdam op foto-site Instagram Stelling van Amsterdam op video netwerk YouTube

Deze website wordt verzorgd door particuliere experts en is geen website van een overheid.
Alle rechten voorbehouden, o.a. gebruik door commerciële partijen alleen met voorafgaande toestemming.
Stelling van Amsterdam. Een stadsmuur van water.
UNESCO Werelderfgoed sinds 1996
ReneRos.biz voor ontwikkeling, advies & expertise en opleidingen voor Filemaker database-toepassingen. (Advertentie)
 
 
 
Het Kenniscentrum Waterlinies (KCW) verzamelt, onderzoekt, borgt en verspreidt kennis over de Hollandse Waterlinies: de Nieuwe Hollandse Waterlinie en de Stelling van Amsterdam. (Advertentie)