Sluit [X]   
 

Kampcommandant Schalk in 1907: geboren te Nieuw-Vennep, Noord-Holland

© 1999-2024, René G.A. Ros
Laatst gewijzigd 29-1-2024

Donateur worden?

Nieuwsbrief

Nieuwsbrief 352

Nieuwsbrief Stelling van Amsterdam
12de jaargang, nummer 352, 30 juni 2010

Een nieuwsbrief over de website Stelling van Amsterdam met informatie over militair erfgoed in de regio Groot-Amsterdam.
https://www.stelling-amsterdam.nl/nieuwsbrief/

Inhoud

In deze nieuwsbrief:

 

Inleiding

Foto: Otto Bodemeijer.

Beste lezer,

Het eerste artikel gaat over werkzaamheden op de Kustbatterij bij Diemerdam. Aansluitend een artikel over soortgelijke kustbatterijen in Argentinië.
Vervolgens een bezoekje aan een fraai deel van het Groene Hart met een rol binnen de Stelling. Maar ook aan de lunetten in de duinstreek bij Beverwijk.
En tenslotte, lezen over de Stelling in Swahili? Het kan nu, zoals het laatste artikel duidelijk maakt.

Buiten beschouwing blijven een succesvolle informatiekraam en rondleidingen op Fort benoorden Purmerend (zie foto rechts), borrelfeestje, lezing bijwonen, presentatie geven, platformbijeenkomst, een expeditie naar het Zeeuwse Goes (zie http://www.forten.info/reisverslagen/goes2010/), een privé-barbecue op Fort bij Abcoude enzovoort.
Ondertussen de website al een beetje oranje gekleurd, met een bijpassende historische foto...

Bekijk de nieuwsbrief op: https://www.stelling-amsterdam.nl/nieuwsbrief/2010/nieuwsbrief-352.html
Overig kort nieuws op het Stelling Forum: https://forum.stelling-amsterdam.nl/nieuw/

De volgende nieuwsbrief zal waarschijnlijk op 7 of 14 juli verschijnen.

Met vriendelijke groet,
René Ros

 

Mijlpalen voor Kustbatterij bij Diemerdam

Bron: 'De restauratie en herbestemming van Fort Diemerdam' in Nieuwsbrief Stadsherstel, maart 2008.
Met dank aan: Stella van Heezik en Peter Prins (Stadsherstel Amsterdam NV).

Op 5 juni jl. vierde eigenaar Stadsherstel Amsterdam tijdens de Dag van de Bouw twee mijlpalen op de Kustbatterij bij Diemerdam*. Onder een stralende zon werden aan de voormalige zeekust maar liefst vier toespraken gehouden.

De eerste mijlpaal was het opleveren van de, door Stichting Herstelling geschilderde en opgeknapte, fortwachterswoning. Gedeputeerde Meerhof (Onderwijs en arbeidsmarkt) van de provincie Noord-Holland bevestigde met een deelnemer van Herstelling het logo van Stadsherstel naast de deur.
Aansluitend moest de gedeputeerde zijn mouwen opstropen om met een aantal medewerkers van de aannemer een heiblok te bedienen (zie foto rechts), voor de eerste paal van het nieuwe horeca-paviljoen van twee verdiepingen. Deze komt te staan waar vroeger de conducteurswoning stond en bewust is niet alleen gekozen voor moderne materialen maar ook voor een moderne vorm (zie foto's hieronder).
Een exploitant zal dit paviljoen gaan beheren en er de vele langskomende fietsers, uit onder andere het nieuwe IJburg, gaan bedienen. En tevens de bezoekers van de culturele evenementen die op de kustbatterij kunnen plaatsvinden.

In de toekomst zullen de betonnen gebouwen en de beplanting van de kustbatterij hersteld worden. Ook zal het verdwenen aarden bolwerk, een van de drie, worden gereconstrueerd. Deze hadden een functie in de verdediging van de kustbatterij zelf, tegen een aanval over land of water. Op de luchtfoto van de andere kustbatterij, Kustbatterij bij Durgerdam, zijn alle drie bolwerken ervan zeer goed herkenbaar.
De gehele wal is ingericht op die verdedigende taak en de uitspringende 'bolwerken' zorgden voor flankerend vuur (waarschijnlijk door twee mitrailleurs per bolwerk) voor de wal langs.

Of de Kleisloot, tevens gracht, met brug hersteld gaat worden is nog onduidelijk. Momenteel is het niet meer dan een smal slootje waarlangs overigens nog geen grenspalen zijn ontdekt. De stenen beer in de zeedijk blijft in de dijk verstopt, mogelijk dat een vleugelmuur ervan zichtbaar wordt.
En de zichtlijn naar Fort aan het Pampus is, door natuurgebied Diemer Vijfhoek, al lang geleden verloren gegaan en, door de bouw van IJburg, binnenkort die naar de Kustbatterij bij Durgerdam helaas ook. Wordt in de verre toekomst wellicht de verbinding met het water hersteld?

* Eigenaar Stadsherstel noemt het 'Fort Diemerdam'.

Stadsherstel Amsterdam NV: http://www.stadsherstel.nl/
Stichting Herstelling: http://www.herstelling.nl/
Kustbatterij bij Diemerdam: https://www.stelling-amsterdam.nl/forten/diemerdam/
Kustbatterij bij Durgerdam: https://www.stelling-amsterdam.nl/forten/durgerdam/
Oplevering Fortwachterswoning Diemerdam tijdens de Dag van de Bouw: http://www.herstelling.nl/algemeen/nieuws/2010/0611_Oplevering_Fortwachterswoning_Diemerdam...
Interview met directeur van stichting Herstelling: http://www.herstelling.nl/algemeen/nieuws/2010/0625_Interview_met_Joop_van_Burk...
Gedeputeerde Meerhof: http://www.noord-holland.nl/web/Bestuur/Gedeputeerde-Staten/Rob-Meerhof.htm

 

Kustbatterijen bij Puerto Belgrano

Met dank aan: Michel van Best.
Foto: Michel van Best.

De Argentijnen bouwden rond 1900 hun grootste marine-basis Puerto Militar (later Puerto Belgrano), 560 km ten zuidwesten van de hoofdstad Buenos Aires. Net als Amsterdam hebben ze met kustbatterijen de toegang over water afgesloten.

Daartoe bouwden ze bij Punta Sin Nombre en Punta Gongreso, op de noordoever van het estuarium Bahía Blanca, vijf open kustbatterijen. En voorzagen deze ieder van vier stuks 24 cm Ringmantelkanone L/35 kanonnen, geleverd door Krupp. Hetzelfde kaliber en fabrikant als de drie stukken die aanvankelijk elk op de Kustbatterij bij Diemerdam en de Kustbatterij bij Durgerdam waren geplaatst.

De kustbatterijen zijn zowel aan Bahía Blanca als aan het IJmeer van beton, alleen hebben de Argentijnen het bekleed met natuursteen. Ander verschil is dat de Argentijnse kustbatterijen iets later gebouwd zijn (1899) dan onze twee bij Amsterdam (1889) en ze hebben een emplacement meer. Maar het geschut moet, op de affuiten na*, identiek zijn geweest. De doorvoeren voor munitie vanuit de magazijnen zijn soortgelijk.

Vier van de vijf batterijen zijn op de luchtfoto's goed te herkennen. Één ervan is nu onderdeel van een nationaal monument, heeft nog het geschut (zie foto) en is in goede staat. De anderen zouden bouwkundig in een slechte toestand verkeren. De batterijen zijn nu onderdeel van een kazerne voor mariniers, de Infantería de Marina.

Wellicht inspiratie voor een of meer replica-kanonnen van polyester en beton aan het IJmeer? Donaties voor een studiereis naar Puerto Belgrano zijn van harte welkom!

* "Zentral-Pivot-Küsten-Lafette" aan het IJmeer en "Vorder-Pivot-Küsten-Lafette" aan Bahía Blanca.

Bateria de Cañones Militares en Puerto Belgrano: http://www.taringa.net/posts/imagenes/1778701/Bateria-de-Cañones-Militares-en-Puerto-Belgrano.html
Museo de la Infantería de Marina: http://www.ara.mil.ar/pag.asp?idItem=118
De batterijen op Google Maps: http://maps.google.nl/maps?f=q&source=s_q&hl=nl&q=http://maps.forten.info/files/puerto-belgrano-bateria.kml&t=h
Kustbatterij bij Diemerdam: https://www.stelling-amsterdam.nl/forten/diemerdam/
Kustbatterij bij Durgerdam: https://www.stelling-amsterdam.nl/forten/durgerdam/

 

De slag om Leimuiden

"De sectie in de straat maakte plotseling ruim baan en daar vloog een artillerieprojectiel uit een voor de vernielde brug afgereden stuk geschut de dorpsstraat in. Snel gaat het thans door den polder rechts en links van het dorp over slooten en slootjes voorwaarts, ijlings werpen de plankendragers van den verdediger hun last over de smalle waterscheidingen [...]"

Het citaat hierboven gaat over de Dorpsstraat in het vredige Leimuiden* (zie foto rechts), maar vond gelukkig niet echt plaats. Het komt uit een krantenverslag over fortmanoeuvres in september 1912.
Wellicht holde een soldaat met een houten granaat door de dorpsstraat, aangezien ook ratels en vuurwerk tot de rekwisieten van het leger behoorden.

Het is elf jaar geleden dat uw veldwerker voor het laatst ter plekke is geweest, want er is weinig hoop op zichtbare sporen, zoals van loopgraven. Toch maakt ook het aan de Drecht gelegen Leimuiden en nabijgelegen Bilderdam en Vrouwenakker, grotendeels in Zuid-Holland, deel uit van de Stelling. Hier was een zogenoemde 'vóórstelling' gedacht, op enige afstand voor de hoofdverdedingslijn van Kudelstaart tot Uithoorn. Elders in de Stelling zijn ook vóórstellingen bekend, zoals de Voorstelling bij Spaarndam, maar het is niet duidelijk of het een aaneensluitende lijn om de gehele Stelling was.

In de 10 kilometer lange 'Voorstelling langs de Drecht' waren zowel infanterie als artillerie (zie foto links) gepland. Die voorstelling zou zijn gericht op het opnemen van eigen terugtrekkende troepen. Vooral het U-vormige dijktracé bij Vrouwenakker, waar de weg uit Nieuwveen letterlijk in een fuik loopt, moet goede gelegenheid hebben geboden om de weg onder vuur te nemen.
Bovendien kon dit gebied bestreken worden door de artillerie van de frontbatterijen op Fort bij De Kwakel.

De landkaart van het voorstel voor de voorstelling toont ook trapgranaten, verhakkingen en opruimingen. Aan de hand van de boerderijen, zoals Erga, Odessa en Petersburg, durft uw veldwerker niet te concluderen of deze in 1914 zijn gesloopt en daarna weer opgebouwd. Het is ook nog niet zeker of er tijdens de mobilisatie daadwerkelijk soldaten hebben gelegen. In het beknopte dagboek van de Stellingcommandant en op een gedetailleerde kaart komt de voorstelling niet voor. In de grote najaars-oefening van 1912 speelt het wel een heel nadrukkelijke rol.

*vroeger ook geschreven als Leijmuiden en Leymuiden.

Voorstelling langs de Drecht: https://www.stelling-amsterdam.nl/forten/bilderdam/
Fortmanoeuvres 1912: https://www.stelling-amsterdam.nl/stelling/stukken/oefening-1912/
Voorstelling bij Spaarndam: https://www.stelling-amsterdam.nl/forten/spaarndam/
Fort bij De Kwakel: https://www.stelling-amsterdam.nl/forten/kwakel/

 

De Linie van Beverwijk achterstevoren

Met dank aan: dhr. A. Kok en van de Werkgroep Grenspalen: Martin Hilgers, Edwin Kapitein en Fred Braaksma.

Uw veldwerker is samen met Fred Braaksma op stap geweest in de Linie van Beverwijk. Fred heeft een tentoonstelling over de Engels-Russische landing in 1799 en de Linie van Beverwijk gemaakt, welke te zien is in het Fort aan Den Ham. We gingen van west naar oost langs de nog bestaande lunetten, van Lunet 25 naar Lunet 8.

We begonnen in de duinen bij Wijk aan Zee. Lunet 25 is goed te herkennen en de meeste grenspalen, die het militaire terrein afbakenden, vonden we terug (zie foto links). Een ervan was door de begroeiing onzichtbaar, maar we wilden de natuurwaarde geen schade berokkenen. Dat we grenspalen niet konden vinden is nu geen bewijs van hun afwezigheid en zullen we de eigenaren ook niet aanwrijven...

De lunetten 23 en 22 zijn op de grond slecht ter herkennen, de luchtfoto en de hoogtekaart zijn een beter bewijs van hun bestaan.
Van Lunet 17 is begin dit jaar, bij de aanleg van de Westelijke Randweg, grenspaal O6 opgedoken en veilig gesteld. Mogelijke aardwerken van de lunet liggen onbereikbaar op het Corus terrein.
Van lunetten 16 en 15 was weinig te verwachten maar toch even een rondje over de Algemene Begraafplaats van Beverwijk gelopen. Geen lunet te vinden maar toevallig viel ons wel het graf van Gerrit Kruk (1913-1995) op, de 'sloper van Fort bij Velsen' en de 'redder van de Stelling'.

De obelisk uit 1800 staat nog immer op Lunet 14. Redelijk nieuw is de vrijwel kale wal en de gracht als rommelig terrein (zie foto rechts). Het bij de lunet horende terrein achter de wal is in privégebruik.
Kaal, rommelig en privégebruik geldt ook voor de grotere Lunet 12 waar we een rondje mochten lopen. De wal is ingekort maar verder redelijk onder profiel. We konden de kop van grenspaal O1 uitgraven. Grenspaal O6 staat in het Museum Kennemerland maar wellicht aardig die terug te plaatsen en de grenspaal van Lunet 17 naar het museum?

Lunet 11 is privé-eigendom en in slechte staat, meer is er niet over te zeggen. Wel dat de bijna voltooide Westelijke Randweg zich nu tussen de lunetten 10, 11 en 12 doorwurmt en het open landschap naar de filistijnen is. Het enige voordeel is dat de lunetten 10 en 11 nu van dichtbij te bekijken zijn.

De lunetten 8, 9, 10 en 11 werden op 12 juni 2006 als fase 1 feestelijk opgeleverd na een goede face-lift* te hebben ondergaan. Ze waren door een beekje en wandelpaden met elkaar verbonden en deels toegankelijk. Maar na vier jaar zijn de uitgegraven grachtdelen prutpoelen die blijkbaar nog niet zijn onderhouden (zie foto links). Over fase 2 voor de lunetten 11 t.e.m. 14 is sindsdien niets meer vernomen.
Aan de Rijksstraatweg vonden we Lunet 8 nog immer als paardenweide en aanhangwagenstalling.
Kortom, er is al veel verbeterd maar er is ook nog veel te winnen.

*woordgrapje: een face is ook een naar buiten gerichte schuine zijde van een bastion, ravelijn, flèche, redan of lunet.

Linie van Beverwijk: https://www.stelling-amsterdam.nl/bunkers/beverwijk/
Fort aan Den Ham: https://www.stelling-amsterdam.nl/forten/ham/
Fort bij Velsen: https://www.stelling-amsterdam.nl/forten/velsen/
'Linie van Beverwijk' in Nieuwsbrief 244: https://www.stelling-amsterdam.nl/nieuwsbrief/2006/nieuwsbrief-244.html#ART3
Viewer Actueel Hoogtebestand Nederland: http://www.ahn.nl/viewer

 

Line Ulinzi wa Amsterdam

Door de technische verbouwing werd het mogelijk om online vertalen aan de website toe te voegen.
Dit is sinds kort beschikbaar voor de Engelse samenvatting van de website, aangezien deze het best aansluit bij de interesse van niet-Nederlandstaligen en Engels behoorlijk goed automatisch vertaald kan worden naar andere talen.

Rechts in het venster zit een keuzemenu met de verschillende talen.
Google Translate ondersteunt momenteel 57 talen waaronder Arabisch (zie afbeelding links), Duits en Zweeds. Maar ook Swahili, waarin de titel van dit artikel is geschreven.

Personen die noch het Nederlands, noch het Engels machtig zijn, worden nu met de Engelse/meertalige versie toch geïnformeerd. Uw redacteur is benieuwd naar de kwaliteit van de vertalingen...

Engelse samenvatting: https://www.stelling-amsterdam.nl/english/

 

Protestactie Fort benoorden Spaarndam

(Op 4 juli apart verzonden en ter archivering aan deze nieuwsbrief toegevoegd.)

Na het verschijnen van de vorige nieuwsbrief is informatie beschikbaar gekomen die m.i. zinvol voor de abonnees is en niet kan wachten tot de volgende nieuwsbrief.

Op 7 juli as. is er om 14.30 uur een tweede protestactie bij het Recreatieschap Spaarnwoude tijdens de vergadering van het Algemeen Bestuur. Verzamelen op de parkeerplaats vóór het beheersbureau. Op de agenda staat o.a. Fort benoorden Spaarndam. Inspreken is mogelijk, meld je bij het schap via 023-5202813.

Zie voor meer informatie:
http://fortnoord.wordpress.com/2010/06/29/2e-protestactie-bij-het-recreatieschap/

 

Deze nieuwsbrief is een uitgave van het Documentatiecentrum Stelling van Amsterdam. De redacteurs en auteurs aanvaarden geen aansprakelijkheid, op welke wijze ontstaan, door het gebruik van de inhoud van de website, nieuwsbrief of andere publicatie, door welke persoon en voor welk doel dan ook. Wij hebben ons best gedaan om alle rechthebbenden op deze website / nieuwsbrief te achterhalen. Eenieder die meent dat zijn/haar materiaal zonder voorafgaande toestemming hier is gebruikt, verzoeken wij om zich tot ons te wenden. Bij gebruik als bron voor publicaties en andere uitingen is bronvermelding verplicht en tevens wordt deskundige begeleiding, door bijvoorbeeld de redacteur of auteur, aanbevolen. In de nieuwsbrieven weergegeven meningen zijn een deel van een column of strikt persoonlijk tenzij expliciet anders is aangegeven. 'Majoor Van Hall' en 'Soldaat Troelstra' zijn fictieve militairen uit het verleden die dienen als pseudoniemen voor verschillende personen. Activiteiten zoals rondleidingen worden mogelijk door andere partijen georganiseerd en de verantwoordelijkheid voor inhoud, uitvoering e.d. ligt geheel bij de betreffende partij. De inhoud van een nieuwsbrief wordt na publicatie niet meer gewijzigd en kan later onjuist zijn gebleken of niet meer van toepassing zijn. De auteursrechten berusten bij René G.A. Ros tenzij anders is aangegeven.

 

Stelling van Amsterdam op Twitter Stelling van Amsterdam op Facebook Doc.centrum Stelling van Amsterdam op LinkedIn
Stelling van Amsterdam op foto-site Instagram Stelling van Amsterdam op video netwerk YouTube

Deze website wordt verzorgd door particuliere experts en is geen website van een overheid.
Alle rechten voorbehouden, o.a. gebruik door commerciële partijen alleen met voorafgaande toestemming.
Stelling van Amsterdam. Een stadsmuur van water.
UNESCO Werelderfgoed sinds 1996
Reizend restaurant SterkWater strijkt neer langs de Hollandse Waterlinies. In de grootste, oudste en prachtigste forten genieten haar gasten van een bijzondere avond uit, met een heerlijk 5-gangen diner en meeslepende verhalen. (Advertentie)
 
 
 
Fort Resort Beemster herbergt een van de meest luxueuze wellnessresorts met hotel van Nederland. In de karakteristieke sfeer van het fort beleeft u wellness zoals u nog nooit heeft ervaren. (Advertentie)