Sluit [X]   
 

Eerstaanwezend Officier Hioolen in 1893: benoemd tot Eerstaanwezend Ingenieur te 's-Gravenhage, Zuid-Holland

© 1999-2024, René G.A. Ros
Laatst gewijzigd 29-1-2024

Donateur worden?

Nieuwsbrief

Nieuwsbrief 268

Nieuwsbrief Stelling van Amsterdam
Nummer 268 (9de jaargang, 4 april 2007)

Een nieuwsbrief over militair erfgoed in de regio Groot-Amsterdam.
<https://www.stelling-amsterdam.nl/>

Deze nieuwsbrief is, met illustraties, ook te vinden op:
<https://www.stelling-amsterdam.nl/nieuwsbrief/>
Daar is ook informatie te vinden over deze nieuwsbrieven, het aanmelden en het archief.

Heb jij informatie die via deze nieuwsbrief aan ge-interesseerden gezonden kan worden? Stuur de informatie dan aan <e-mail adres vervangen door formulier>.

 

Inhoud

In deze nieuwsbrief:

Hierboven staat achter de artikelen, indien van toepassing, welke gemeente het betreft.

 

Inleiding

De woorden vloeiden weer het toetsenbord in - en daarna begon het schrappen.
Over een feest en de werkzaamheden op Fort aan het Pampus. Over een reorganisatie van de website. Over de brandweertentoonstelling in het Fort bij Uithoorn. Over archiefvondsten betreffende de gevangenkampen. En een e-mail uit Tasmanie met een verzoek aan de lezers.
Nieuwsgierig geworden? Veel leesplezier!

Reageren op deze nieuwsbrief kan op het Stelling Forum: https://forum.stelling-amsterdam.nl/
De volgende nieuwsbrief zal waarschijnlijk op 18 april verschijnen.

René Ros

 

Feest op Pampus

BurgemeestersStel, je krijgt van een nog vrij onbekende partij een uitnodiging om voor een feestje op zondag 1 april naar het Fort aan het Pampus te komen. Zelfs als je tot de meerderheid behoort die (na BGL Restauratie) weet dat daar een fort ligt, krab je toch vertwijfelt achter de oren. Eenmaal bij het meldpunt voor de veerdienst gekomen, stonden er meer goedgelovige gasten in het voorjaarszonnetje te wachten.

De vroege ploeg had ruim de tijd om met de rondleiding op het fort mee te lopen of zelfstandig te banjeren en de werkzaamheden te aanschouwen (zie volgend artikel). Om vier uur kwam de tweede boot en werd op bevel van 'Fort van de verbeelding' gezamenlijk het Stellinglied geoefend waarbij het publiek niet alleen moest zingen, maar ook emmer-drummen, buis-slaan en samba-shaken.

Burgemeester CohenToen de hoofdgast, burgemeester van Amsterdam Cohen, was gearriveerd werden in het ontvangstgebouw Hollands Licht enkele korte toespraken gehouden. Gastheer Cees de Graaf, directeur van Stichting Cultureel Erfgoed Noord-Holland, heette iedereen welkom op het feestje. Om te vieren dat de Stelling 10 jaar de Werelderfgoed status heeft en een nieuw seizoen start.
Mevr. Worm-De Moel, burgemeester van Muiden, roemde het open watergebied en stelde dat alleen een tunnel tussen Almere en Amsterdam mogelijk was. Waarop Cohen met een glimlach reageerde.
In de toespraak van gedeputeerde Kruisinga - over drie bezoekerscentra, restauraties en ondernemers zoeken - was weinig nieuws te ontdekken. Maar juist nu kwam deze informatie in de landelijke pers als nieuw nieuws.
Burgemeester Cohen benadrukte vooral het toeristische belang en mogelijkheden van de Stelling. Waarna hij het eerste exemplaar van het jeugdboek 'Vlucht' kreeg, geschreven door de ook aanwezige Mireille Geus (werkzaam in het Fort bij Vijfhuizen en winnaar Gouden Griffel 2006).

StellingliedWeer buiten werd een muur van zes in het zonlicht glimmende ambtsketens op de foto gezet en het Stellinglied ten gehore gebracht. Direct daarna een korte vakvergadering van de burgemeesters over hoe men de ambtsketen vervoert. Om snel over te gaan in een gezellige buiten-borrel met warme hapjes-die-niet-wegwaaien.
Niet iedereen kon met de eerste boot mee terug. Met Rinske Kruisinga als voorbeeld bleven deze provincie-medewerkers wederom tot het eind - dat was vroeger wel anders. De feestjes lijken de laatste tijd frequenter, langer en gezelliger.

Fort van de verbeelding: <http://www.fortvandeverbeelding.nl/>
Stichting Cultureel Erfgoed Noord-Holland: <http://www.ce-nh.nl/>
Meer op het Stelling Forum: <https://forum.stelling-amsterdam.nl/viewtopic.php?t=152>

P.S. Tijdens het bezoek werden opnamen voor het NOS Jeugdjournaal gemaakt die dezelfde avond zijn uitgezonden. Om 18.45 uur begon die uitzending. Normaal ligt de bezoekpiek van de website tussen 21.00-22.00 uur, deze avond al van 19.00-20.00 uur. De uitzending is ook online te bekijken.
<http://www.jeugdjournaal.nl/>

 

Lig voor Pampus en kom van het dak

PampusTijdens het bezoek op 1 april bleek dat er toch nog een witz was opgezet. Dacht ondergetekende te weten dat je geen zaklantaan (meer) nodig hebt bij een bezoek aan het Fort aan het Pampus. Immers, met twee gigantische gaten in het dak heb je overal daglicht. Niet dus.
De twee gaten waar de Duitse bezetter de pantserkoepels uit heeft geblazen zijn weer dicht door het aanbrengen van een tijdelijke werkvloer!

De inmiddels losse pleisterlaag is van het dak afgehaald en ook stenen langs de dakrand. In de droge gracht staat een steiger langs het hoofdgebouw waar de muur uit baksteen bestaat (zie foto links). De frontzijde bestaat uit brikkenbeton en dat is een minder vochtgevoelig materiaal gebleken.
Het dak krijgt een nieuwe, beloopbare dakbedekking. Er waren een paar proefstukjes in verschillende camouflage kleuren aangebracht. Hoe zal het fort er uit gaan zien?
Helaas zijn wel twee van de drie Duitse bouwwerkjes op het dak gesneuveld, vermoedelijk om minder moeilijke hoekjes te hebben. Het aggregaatgebouwtje en de pilaartjes zijn onder mechanisch geweld bezweken en waarschijnlijk verdwijnt ook de bekende 'windroos' (zie foto hieronder).

Pampus DakUw verslaggever kon nog wel zijn slaapplekje vinden. In juni 1985 sliep de 17-jarige knul drie weekeinden op het dak. Fantastisch natuurlijk, maar de rest sliep binnen en had geen last van muggen en de hitte!
Met een schoonmaakactie probeerde Scouting het eiland van de Rijksdienst voor de IJsselmeerpolders in bezit te krijgen als zeeverkenners-eiland. Onze ploeg moest het onkruid van het dak trekken maar namen ook nog flinke stukken asfaltpapier mee...
Tijdens het laatste weekeind richtte de Minister van Verkeer en Waterstaat (de nog immer bekende Neelie Smit-Kroes) een hogedrukspuit op de huidige fortwachterswoning.

Fort aan het Pampus: <https://www.stelling-amsterdam.nl/forten/pampus/>
Duitse werken, Luftnachrichten: <https://www.stelling-amsterdam.nl/bunkers/duits/>
Stichting Pampus: <http://www.pampus.nl/>

 

Verbouwing website is voltooid

De afgelopen maanden is de website stilletjes verbouwd. Het aantal objecten was zo groot geworden (768 bekende locaties) dat het nodig was om een duidelijker onderscheid te maken tussen Stelling-objecten en ander militair erfgoed.

Marinemagazijn KadoelenHet hoofdstuk 'Forten, batterijen en andere werken' bevat alleen nog Stelling objecten, namelijk:
- voor de Stelling gebouwd of gebruikt in 1874-1922 en tevens
- verdedigingwerken op de hoofdverdedigingslijn gebouwd in 1922-1940.
Als een locatie later door de Duitse of Nederlandse strijdkrachten voor een ander doel herbruikt is, dan wordt het beschreven bij het Stelling object. Een aantal locaties waarover te weinig bekend is, staan opgesomd op de pagina 'Overige werken'.
Deze Stelling objecten zijn nogsteeds zowel via luchtfoto's met naamlijsten toegankelijk als ook via indexen op naam en gemeente.

Alle andere objecten zijn verplaatst naar het hoofdstuk 'Lunetten, bunkers en crisisbeheersing' met een geheel nieuw overzicht. Bovendien zijn diverse nieuwe informatie-pagina's toegevoegd.
In het overzicht zijn de objecten (of categorie) per periode opgenomen. Als een naam niet klikbaar is, dan is er nog geen informatie over bekend. Namen tussen () betreffen hergebruik van een Stelling-object en verwijzen daarnaar. Namen met schuine letters verwijzen voorlopig naar een andere website over dat onderwerp.

Inlaatsluis BeemsterOok werd het tijd dat de inundaties prominenter in beeld kwamen. Het overzicht van polders en waterwerken is een niveau omhoog gekomen en gecombineerd met al bestaande pagina's over wateraanvoer en diverse soorten sluizen.
Zodoende zijn drie van de vier zuilen van de Stelling (forten, inundaties en mensen) nu duidelijk op de website zichtbaar. Alleen de zuil 'logistiek' zit voorlopig nog tussen de forten verstopt.

Er zal nog verder gesleuteld worden aan de website, maar kom nu maar weer eens de nieuwe indeling gebruiken en voor jezelf objecten ontdekken!

Forten, batterijen en andere werken: <https://www.stelling-amsterdam.nl/forten/>
Index op naam en gemeente: <https://www.stelling-amsterdam.nl/forten/index/>
Lunetten, bunkers en crisisbeheersing: <https://www.stelling-amsterdam.nl/bunkers/>
Inundaties: <https://www.stelling-amsterdam.nl/inundaties/>

N.B. Door het verplaatsen van een aantal webpagina's zullen externe verwijzingen naar die pagina's niet meer werken.

 

Brandweertentoonstelling op het Fort bij Uithoorn

Tekst en foto: Hans Baas, Stichting Mega.

BrandweertentoonstellingDe Historische vereniging van de Ronde Venen "de Proostdijlanden" gaat een tentoonstelling organiseren op het Fort bij Uithoorn, met als thema "Brandweer de Ronde Venen van toen naar nu" ! Dit gaat plaatsvinden op 28 - 29 - 30 april en 4 - 5 - 6 mei en 11 - 12 - 13 mei. Muziek, toneel, film, verhalen, demonstraties, fototentoonstelling en rondleidingen. De toegangsprijs bedraagt 2 euro.

Met de tentoonstelling wil de historische vereniging de inwoners van de Ronde Venen en omgeving kennis geven van de taken en werkzaamheden van de brandweerorganisatie door de jaren heen en nu. Voor leerlingen van het basisonderwijs word een speciaal educatief programma aangeboden waarin brandpreventie voorop staat. Met m.m.v. de brandweerkorpsen uit de Ronde Venen en de regio, en het brandweermuseum Hellevoetsluis. Tevens organiseert de Stichting Mega een tentoonstelling en rondleidingen over de Stelling van Amsterdam. RTV Utrecht besteedt hier aandacht aan in het programma "Uit" van donderdag 5 april !

 

Bewaringsgebouwen met dikke muren

Bewaringsgebouw EdamOp 10 juni 1945 besluit het Militair Gezag dat het Fort bij Edam geschikt gemaakt moet worden voor het 'bewaren' van 300 vrouwen: N.S.B.-ers, landverraders enzovoort. Die hebben ook daadwerkelijk in het 'Bewaringsgebouw Edam' gezeten, mede gezien een lijst van nieuwe bewakers.
Volgens stichting Fort bij Edam is gedurende dat gebruik, in een ruimte naast de poterne, een vrouw bevallen van een kind.

Het Militair Gezag kon dat besluit nemen omdat zij, vanwege de bijzondere staat van beleg, op dat moment de hoogste autoriteit was. De vroegste kampen werden door Sectie IIC (Bewakingskampen) van het Militair Gezag ingericht en beheerd. Op 1 januari 1946 werd dit een taak van het Directoraat-Generaal voor de Bijzondere Rechtspleging (DGBR) van het Ministerie van Justitie. Op 1 juni 1948 werd DGBR opgeheven en de laatste 15 kampen in Nederland direct onder het ministerie geplaatst
Ook de Binnenlandse Strijdkrachten, formeel onderdeel van het Militair Gezag, hadden enkele kampen in gebruik genomen. Zoals het in de stukken genoemde "Interneeringskamp Casparus", in een villa van cacao-fabrikant Van Houten te Weesp, voor 175 gevangenen (juni 1945).

Toegangsdam Fort benoorden PurmerendIn het archief van het Militair Gezag (Noodhollands Archief te Haarlem) werd ook een verzoek voor voedsellevering van 7 juli 1945 gevonden dat begint met:
Aan: Den Leider van den Distributiedienst te Beemster
Van: Militaire Commissaris te Zaandam, Sectie II D, Majoor W. T.
"In het fort "Benoorden Purmerend" (Fort Kwadijk) is, zooals U waarschijnlijk bekend zal zijn, een gevangenenkamp ondergebracht. In dit kamp wordt voor de ruim 300 gedetineerden en 30 bewakers, tezamen ongeveer 350 man, zelf voorzien in de toebereiding van de warme maaltijden."
Ironisch genoeg staat er nu boven het toegangshek "Een menu zonder wijn is als een dag zonder zon".

De wenkbrauwen trokken het hoogst op bij een vergaderverslag van 18 augustus 1945. Daarin werd gemeld dat het kamp in Zaandam (een school?) diezelfde week ontruimd zou worden. Als alternatief werd de al 25 jaar leegstaande Stoommeelfabriek 'Vrede' gesuggereerd. In deze meelfabriek, vermoedelijk vanwege de Stelling in 1917-1918 gebouwd, dacht men maar liefst 1.000 gevangenen onder te brengen!

Dit artikel is een aanvulling op de thema-nieuwsbrief 'Bewaringskampen Politieke Delinquenten' (nummer 100, juli 2003) en latere artikelen over de weinig belichte gevangenkampen in de forten. De informatie is opgenomen in de pagina 'Bewaringskampen Politieke Delinquenten' en de informatie pagina's van de betreffende forten.

Fort bij Edam: <https://www.stelling-amsterdam.nl/forten/edam/>
Fort benoorden Purmerend: <https://www.stelling-amsterdam.nl/forten/purmerend-noord/>
Stoommeelfabriek 'Vrede': <https://www.stelling-amsterdam.nl/forten/zaandam-meel/>
Nieuwsbrief 100: <https://www.stelling-amsterdam.nl/100-124/nieuwsbrief-100.htm>
Bewaringskampen Politieke Delinquenten: <https://www.stelling-amsterdam.nl/stelling/extra/kampen/>
Stichting Fort bij Edam: <http://www.fortbijedam.com/>

Boek 'In plaats van bijltjesdag' door prof.mr. A.D. Belinfante (org. 1978): <http://www.bruna.nl/...>
Boek over vrouwenkamp in Fort De Bilt bij Utrecht: <http://www.vredeseducatie.nl/vrouwenkamp/default.htm>

 

Gezocht: Fortwachter Betlehem

Onderstaand bericht werd ons toegezonden. Heeft iemand wellicht de naam van deze fortwachter in de annalen gezien?
Een reactie kan je aan uw redacteur sturen die het zal doorsturen.

L.S.; Dear Sir/ Madam,
Those of us Betlehems who emigrated to Tasmania in 1951, and the remaining sister and brother with their offspring in the Netherlands are planning a re-union in Holland during September, '07. It will be my function to act as the "chronicler" of the event, and to prepare a printed memento. Time is short and the task daunting.

Our Grandfather, Arie van Betlehem (born 1869) served in the KNIL at Atjeh, at the turn of the century, and after discharge became an employee of the Government as a "Fortwachter" in the Stelling van Amsterdam.
Our father Adrianus Hendrikus van Betlehem, who took us all to Tasmania (except our sister Dina van de Geer) was born at Assendelft, but the family moved from fort to fort, as the work required from time to time. Dad, as a boy lived at Marken Binnen, Spijkerboor, Schellingwoude, enz.

Watersnoodramp 1916The family lost the wooden house they occupied in the "watersnood" of 1916. I have seen a photo of the house, showing just the roof above the sea. This was in the Waterland polder, presumably opa was at the time serving on Fort Pampus..

I have never met my grandparents (Betlehem); They died early. Dad went to work at age 11. He did not enjoy talking about his childhood, and we would like to extend our knowledge of family history as our own grandchildren start asking questions, so I come to my request: can you refer me, through email addresses, to the archival sources that can help to fill in details of Arie van Betlehem's life and adventures.
I hope to find the exact spot where his house stood; the letter of commendation that got him his "betrekking", the school that his children attended when the dyke broke; his employment details,etc.; just things to flesh out his story.
Please feel free to forward this email to who-ever might be interested, or able to help. We spreken vloeiend Nederlands maar het geschreven proza is wat verstijft, daarom zeur ik in 't Engels.

Thank you for taking the time to read this letter. We live in hope.
Greetings, Ann and Gerald Betlehem (aka Gerrit van Betlehem)

 

Overig

Onder dit kopje zullen alleen korte mededelingen over de website, nieuwsbrief en het forum gedaan worden. Overig kort, en meestal actueel, nieuws zal op het Stelling Forum verschijnen. Door je te registeren bij het forum kan je eenvoudig zien welke onderwerpen zijn geplaatst sinds je vorige bezoek en kan je zelf berichten plaatsen.
https://forum.stelling-amsterdam.nl/

- In de vorige nieuwsbrief werd per abuis de datum van 13 december 1944 als finale bombardement van Fliegerhorst Schiphol genoemd. Dat moest 13 december 1943 zijn...

- Nieuwe pagina over het Magazijn Velsen, genoemd in de vorige nieuwsbrief: <https://www.stelling-amsterdam.nl/bunkers/velsen-munitie/>

- Nieuwe pagina's over BB commandoposten Westzaan en Bloemendaal (later de bunker van het Provinciaal Militair Commando):
<https://www.stelling-amsterdam.nl/bunkers/bb/bloemendaal/>
<https://www.stelling-amsterdam.nl/bunkers/bb/westzaan/>

- Artistieke impressie van Radarstation Seeadler in de beoogde Bloemendalerplas te zien op: <https://forum.stelling-amsterdam.nl/viewtopic.php?t=144>

 

Deze nieuwsbrief is een uitgave van het Documentatiecentrum Stelling van Amsterdam. De redacteurs en auteurs aanvaarden geen aansprakelijkheid, op welke wijze ontstaan, door het gebruik van de inhoud van de website, nieuwsbrief of andere publicatie, door welke persoon en voor welk doel dan ook. Wij hebben ons best gedaan om alle rechthebbenden op deze website / nieuwsbrief te achterhalen. Eenieder die meent dat zijn/haar materiaal zonder voorafgaande toestemming hier is gebruikt, verzoeken wij om zich tot ons te wenden. Bij gebruik als bron voor publicaties en andere uitingen is bronvermelding verplicht en tevens wordt deskundige begeleiding, door bijvoorbeeld de redacteur of auteur, aanbevolen. In de nieuwsbrieven weergegeven meningen zijn een deel van een column of strikt persoonlijk tenzij expliciet anders is aangegeven. 'Majoor Van Hall' en 'Soldaat Troelstra' zijn fictieve militairen uit het verleden die dienen als pseudoniemen voor verschillende personen. Activiteiten zoals rondleidingen worden mogelijk door andere partijen georganiseerd en de verantwoordelijkheid voor inhoud, uitvoering e.d. ligt geheel bij de betreffende partij. De inhoud van een nieuwsbrief wordt na publicatie niet meer gewijzigd en kan later onjuist zijn gebleken of niet meer van toepassing zijn. De auteursrechten berusten bij René G.A. Ros tenzij anders is aangegeven.

 

Stelling van Amsterdam op Twitter Stelling van Amsterdam op Facebook Doc.centrum Stelling van Amsterdam op LinkedIn
Stelling van Amsterdam op foto-site Instagram Stelling van Amsterdam op video netwerk YouTube

Deze website wordt verzorgd door particuliere experts en is geen website van een overheid.
Alle rechten voorbehouden, o.a. gebruik door commerciële partijen alleen met voorafgaande toestemming.
Stelling van Amsterdam. Een stadsmuur van water.
UNESCO Werelderfgoed sinds 1996
ReneRos.biz voor ontwikkeling, advies & expertise en opleidingen voor Filemaker database-toepassingen. (Advertentie)
 
 
 
Fort Resort Beemster herbergt een van de meest luxueuze wellnessresorts met hotel van Nederland. In de karakteristieke sfeer van het fort beleeft u wellness zoals u nog nooit heeft ervaren. (Advertentie)