|
InhoudIn deze nieuwsbrief:
Hierboven staat achter de artikelen, indien van toepassing, welke gemeente het betreft.
|
InleidingDeze nieuwsbrief begint met een artikel over het politieonderzoek naar de Liniewal Starnmeerpolder. Gedurende het onderzoek mocht er niet over bericht worden en uw redacteur heeft zich daar keurig aan gehouden. Zo langzaamaan is de achterstand van gereedstaande nieuwsbrieven weggewerkt. Maar er zijn nog veel archief-aantekeningen te verwerken en ik wil deze winter toch minstens een keer in een archief zitten. Reageren op deze nieuwsbrief kan op het Stelling Forum: https://forum.stelling-amsterdam.nl/ René Ros
|
Liniewal Starnmeerpolder 3Zoals de meeste lezers nog zullen weten is in mei vorig jaar hier gemeldt dat de Liniewal in de Starnmeerpolder helemaal afgegraven was (zie Nieuwsbrief 239). Alhoewel het afgraven ervan al tweemaal eerder (2000 en 2002) in een nieuwsbrief was gemeldt, was er nu plotseling wel belangstelling voor de liniewal. Zelfs het RTL Nieuws werd ermee gehaald. In november 2006 hebben de laatste verhoren plaatsgevonden en ging het dossier naar de Officier van Justitie. Het duurt vermoedelijk 6 tot 12 maanden voordat de officier besluit het dossier in behandeling te nemen of te seponeren. Liniewal in de Starnmeerpolder: <https://www.stelling-amsterdam.nl/forten/starnmeer/>
|
Verborgen kunst in Fort benoorden Spaarndam 1Door Jurgen Lamers, medewerker Stichting Krayenhoff.
Een van de spectaculairste vondsten zijn toch wel de vele tekeningen en lambriseringen die zeer waarschijnlijk, aan de stijl te zien van voor of tijdens de mobilisatie 1914-1919 stammen. In vrijwel iedere kamer vinden wij Jugendstil en/of Art Nouveau geschilderde lambriseringen. Er is geen kamer gelijk.
Bij dit werk komen we ook veel van de originele kleuren van het fort tegen uit de tijd van de mobilisatie. We zien hemelsblauw, kobaltblauw, okergeel, licht en donker grijs en een soort steenrood. Als ik mij een voorstelling probeer te maken was het een gezellig fort en werd er van alles gedaan om de sfeer te bevorderen. Betongrijs heb ik dan ook nergens aangetroffen. Ik heb bijna alle forten in de Stelling gezien. En ik moet zeggen dat dit wat schilderingen betreft zonder meer het mooiste fort is. Fort benoorden Spaarndam: <https://www.stelling-amsterdam.nl/forten/spaarndam-noord/>
|
Fortwachterswoning in VijfhuizenTekst: Wim Wegman, Haarlems Dagblad (samenvatting door René Ros)
De woning oogt tegenwoordig verwaarloosd. De verf op de kozijnen begint hier en daar al open te barsten. Hoewel de gordijnen zijn gesloten, is wel duidelijk dat er al tijden niemand binnen is geweest. Op de vensterbanken ligt een dikke laag stof, op het terras achter het huis ligt een grote hoop sloopafval. De tuin is een kleine wildernis, maar dank zij een paar gigantische, heerlijk geurende seringen een aangename plek. Maar goed, wat is nu de band met de Haarlemmermeerlijnen? Het omvangrijke archief van historicus en schrijver Russer in het gemeentearchief van Haarlemmermeer geeft geen directe aanwijzingen. Ook in de verslagen van de Raad van Toezicht, die de aanleg van het spoor begeleidde, is er geen enkele vermelding te vinden.
Raadsel opgelost. Zo blijkt de fortwachterswoning een huis te zijn dat door een spoorwegmaatschappij is gebouwd en desondanks geen spoorwoning is. Dat maakt zo'n simpel pandje toch weer uniek, nietwaar?
|
BoerensluisEnige weken geleden, als poging om van de drukte te ontsnappen, maar een stuk gewandeld. Met twee mede-bestuursleden de kleine Stelling-onderdelen rond Krommeniedijk opgezocht; voor hen was het een verrassende tocht. De Boerensluis kende ik nog niet omdat het zo afgelegen ligt - nu een mooi doel voor een wandelingetje van 4 km - en vermoedde dat er niets van over was. Het werd een leuke verrassing voor ons en jullie. Over de dijk van de Polder het Woud (tegenwoordig Krommenieër Woudpolder) eerst naar de Woudaapsluis, ook een civiele schutsluis met een militaire aanpassing. De kleine sluis is al sinds ca. 1989 een provinciaal waterstaatkundig monument maar in de beschrijving gaf men nog geen functie van de sponning en een verband met de Stelling. Hier al een weids uitzicht over de inklinkende veenpolder, maar de tocht ging verder. Inundatiestation Krommeniedijk: <https://www.stelling-amsterdam.nl/forten/inundaties/lijst-krommeniedijk.htm>
|
Kunstroof Fort aan de DrechtBron: Persbericht Vereniging Huurderbelangen Fort aan de Drecht d.d. 10 januari jl.
De bronzen beelden zijn met geweld van de sokkel gerukt en waarschijnlijk in een bestelwagen of kleine vrachtauto geladen. Kunstenaar Gerard van Hulzen is ernstig gedupeerd. De schade wordt geschat op 30.000 euro. De kunstenaar voelt zich geamputeerd, en emotioneel beschadigd. Verder laat hij weten in een klap aan de grond te zitten. De politie vermoed dat de kunstroof is gepleegd vanwege de waarde van het brons. Eventuele getuigen kunnen zich melden bij de politie Amsterdam Amstelland op telefoonnummer: 0900-8844. Fort aan de Drecht: <https://www.stelling-amsterdam.nl/forten/drecht/>
|
Archiefkruimels- In een brief van 18 augustus 1945 vraagt het Bijzonder Gerechtshof Amsterdam na te gaan of de, waarschijnlijk voor de Stelling gebouwde, Stoommeelfabriek 'Vrede' ingericht kan worden als Bewarings- en Verblijfkamp voor de "herberging van 1000 gevangenen". <https://www.stelling-amsterdam.nl/forten/zaandam-meel/> - Het deel van de Geniedijk Haarlemmermeer waarover de rijksweg 4 loopt werd in 1950-1951 door het Ministerie van Defensie overgedragen aan het Ministerie van Verkeer en Waterstaat. <https://www.stelling-amsterdam.nl/forten/haarlemmermeer/> - De voor de luchtverdediging in 1917 en 1918 omgebouwde kazematgeschut, zoals de Luchtafweerbatterij Ouderkerk, blijkt opgesteld te zijn geweest in 'geschuthokken'. Bovendien realiseerde men zich in 1918 dat spoorwegstations ook verdedigd moesten worden tegen 'den vliegmachien'. <https://www.stelling-amsterdam.nl/forten/ouderkerk-tl/>
|
Overig- Mijn kinderen (6 en 8) hebben met plezier het boek 'Het geheim van het Kruitpaleis' voorgelezen gekregen. Het is het verhaal van twee kinderen die op het Hembrugterrein hun geheime hut hebben, er liefdesbriefjes vinden en aangevallen worden door mariniers. <https://www.stelling-amsterdam.nl/algemeen/boeken/> - De pagina over de Tulpkazerne (Duits gebruik van een Amsterdams kloostercomplex) heeft zijn plaats gevonden en is terug op de website: <https://www.stelling-amsterdam.nl/bunkers/amsterdam-tulpkazerne/> - Rijkswaterstaat gaat in IJmuiden werkzaamheden verrichten aan het Middensluiseiland-West en Forteiland: <http://www.rijkswaterstaat.nl/wateroverzicht/noordzeekanaal/middensluiseiland/> (Met dank aan Michel Verhoeks) - Al eens gehoord op Fort Hinderdam, maar nu drie exemplaren in de bomen van de Kustbatterij bij Diemerdam gezien: halsbandparkieten. <http://www.dierennieuws.nl/nw/art/200109/nw6244.htm> - Een nieuwe website over de bouwwerken in de Vesting Naarden: <http://www.vestingnaarden.nl/> - Het Gemeentearchief Amsterdam sluit op 31 maart de deuren aan de Amsteldijk en gaat als Stadsarchief Amsterdam op 7 augustus in Gebouw De Bazel open. <http://gemeentearchief.amsterdam.nl/>
|
|
Deze nieuwsbrief is een uitgave van het Documentatiecentrum Stelling van Amsterdam. De redacteurs en auteurs aanvaarden geen aansprakelijkheid, op welke wijze ontstaan, door het gebruik van de inhoud van de website, nieuwsbrief of andere publicatie, door welke persoon en voor welk doel dan ook. Wij hebben ons best gedaan om alle rechthebbenden op deze website / nieuwsbrief te achterhalen. Eenieder die meent dat zijn/haar materiaal zonder voorafgaande toestemming hier is gebruikt, verzoeken wij om zich tot ons te wenden. Bij gebruik als bron voor publicaties en andere uitingen is bronvermelding verplicht en tevens wordt deskundige begeleiding, door bijvoorbeeld de redacteur of auteur, aanbevolen. In de nieuwsbrieven weergegeven meningen zijn een deel van een column of strikt persoonlijk tenzij expliciet anders is aangegeven. 'Majoor Van Hall' en 'Soldaat Troelstra' zijn fictieve militairen uit het verleden die dienen als pseudoniemen voor verschillende personen. Activiteiten zoals rondleidingen worden mogelijk door andere partijen georganiseerd en de verantwoordelijkheid voor inhoud, uitvoering e.d. ligt geheel bij de betreffende partij. De inhoud van een nieuwsbrief wordt na publicatie niet meer gewijzigd en kan later onjuist zijn gebleken of niet meer van toepassing zijn. De auteursrechten berusten bij René G.A. Ros tenzij anders is aangegeven.
|
Nieuwsbrief 261
Op het Fort benoorden Spaarndam, zijn de afgelopen maanden heel wat ontdekkingen gedaan.
Verder ontdekten wij afgelopen week dat er in de kantine op het gewelf een mooie oranje lambrisering zat (zie foto boven). Deze was nog helemaal gaaf en liep door over het hele plafond. Sommige versieringen zijn zo aangetast door het vocht, de tijd en zijn zo verweerd, dat we nu proberen de repeterende stukjes bloot te leggen, in de hoop het later als de kans zich voordoet ze weer met sjablonen in de juiste kleuren aan te brengen. Om deze tekeningen en lambriseringen aan het licht te brengen, verwijderen wij zeer voorzichtig de, vaak al beschadigde en verweerde laatst aangebrachte kalklagen, en proberen dan een beeld te krijgen van wat er onder zit.
Als een duveltje uit een doosje duikt ze opeens op uit de bestekken van de Haarlemmermeerlijnen: de 'militaire woning te Vijfhuizen'. De bestektekening is in de stijl van de andere gebouwen langs dit spoor; een onmiskenbare art-nouveau-achtige zwierigheid. Maar het gebouwtje zelf lijkt helemaal niet op de spoorhuizen van de Haarlemmermeerlijnen. Het is veel eenvoudiger, meer recht-toe, recht-aan. En toch moet het huis iets met de Haarlemmermeerlijnen te maken hebben.
Amateurhistoricus Cor Wies komt met dezelfde aanwijzing op de proppen, plus wat stukken die het beeld meteen compleet maken. In het Gemeente-archief heeft hij een bouwvergunning uit 1911 gevonden voor 'eene militaire woning aan den weg langs fort Vijfhuizen [..] ter vervanging der bestaande woning'. Vermoedelijk omdat de oude fortwachterswoning door de aanleg van de spoorlijn feitelijk werd afgesneden van het fort moest de Hollandse Electrische Spoorwegmaatschappij (H.E.S.M.) op haar kosten een nieuwe fortwachterswoning neerzetten. Vijfhuizenaar Dick de Waal Malefijt vindt het definitieve bewijs: de bepaling dat de H.E.S.M. de oude fortwachterswoning pas mocht afbreken als de nieuwe klaar was.
Langs het Noordhollands Kanaal, bijna tegenover Fort bij Marken-Binnen, vonden we naast een woning de dichtgestorte Boerensluis. Heel vreemd in de dijk gelegen met een paadje eroverheen. Qua afmetingen komt het overeen met de Woudaapsluis en de sluis bij Fort Uitermeer, en is ook van baksteen met hardstenen sluishoofden.
In de nacht van vrijdag 5 op zondag 7 januari 2007 zijn er vanaf het terrein van het Fort aan de Drecht te Uithoorn 3 bronzen beelden weggenomen van kunstenaar Gerard van Hulzen.