Sluit [X]   
 

Kapitein van Westering in 1939: "op het door hem gedaan verzoek eerval ontslag uit den...

© 1999-2024, René G.A. Ros
Laatst gewijzigd 29-1-2024

Donateur worden?

Nieuwsbrief

Nieuwsbrief 242

Nieuwsbrief Stelling van Amsterdam, nummer 242
(8ste jaargang, 29 mei 2006)

Een nieuwsbrief over militair erfgoed in de regio Groot-Amsterdam.
<https://www.stelling-amsterdam.nl/>

Deze nieuwsbrief is, met illustraties, ook te vinden op:
<https://www.stelling-amsterdam.nl/nieuwsbrief/>
Daar is ook informatie te vinden over deze nieuwsbrieven, het aanmelden en het archief.

Heb jij informatie die via deze nieuwsbrief aan ge-interesseerden gezonden kan worden? Stuur de informatie dan aan <e-mail adres vervangen door formulier>.

 

Inhoud

In deze nieuwsbrief:

Hierboven staat achter de artikelen, indien van toepassing, welke gemeente het betreft.

 

Inleiding

Door het slechte weer is het nog niet gelukt om foto's te maken van de Amsterdamse nieuwbouwwijk 'De Aker' ter illustratie van het artikel over het veen. Ik weet het, het klinkt vreemd maar het zal zich later verklaren.
In het kader van 'logistiek en proviandering' in deze nieuwsbrief dus 'alleen' het dubbel artikel over de Stoommeelfabriek 'Vrede'. Met daarnaast een artikel over de restanten van de Posten van Kraijenhoff naar aanleiding van de situatie in Amstelveen. En tenslotte een artikel met een knipoog naar het aanstaande WK voetbal.

De volgende nieuwsbrief zal waarschijnlijk rond 12 juni verschijnen. Er wordt gewerkt aan een thema nieuwsbrief over de Haalbaarheidsstudie Bezoekerscentrum welke mogelijk daarvoor zal verschijnen.

René Ros

 

Stoommeelfabriek 'Vrede' en de Stelling

Met dank aan Cees Kingma.

Veel mensen, en instanties, zien de Stelling van Amsterdam uitsluitend als een verdedigingslinie. Terwijl we allemaal weten hoe kastelen en vestingen zijn uitgehongerd. Het is niet met zekerheid te zeggen of de proviandering van de Stelling voldoende zou zijn geweest, maar er werd veel aandacht aan geschonken: staatscommissies, prijsvragen en brochures.
Er zijn nog een aantal bouwwerken van deze zelfvoorzienende logistieke Stelling aanwezig maar vaak is de vraag is of ze ook gebouwd zouden zijn zonder de Stelling. Zeker als er geen directe (financiele) band met het Ministerie van Oorlog was.

Dat geldt ook voor Stoommeelfabriek 'Vrede' in de Achtersluispolder te Zaandam die in 1917-1918 werd gebouwd. Het is van gewapend beton met een bakstenen gevelbekleding in een Art-deco/Amsterdamse School stijl. Gezien de bouwperiode zal ook duidelijk zijn waarom de naam 'Vrede' werd.

Over de band met de Stelling is weinig terug gevonden. In het rapport uit 1902 van de Staatscommissie voor Graan en Meel wordt gesuggereerd om in vredestijd een voorraad graan aan te leggen en een Rijksmeelfabriek op te richten. Of dat 15 jaar later door een private onderneming is gedaan???

De beste bron bleek het jaarverslag 1917 van eigenaar firma C. Kamphuys: "Wij wenschen hier een woord van dank uit te spreken jegens de militaire autoriteiten, die ons in verschillende opzichten hebben gesteund met het oog op het militaire belang van een vergrooting der maalcapaciteit binnen de Stelling van Amsterdam".
De Courant Nieuws van de Dag van 28 april 1978 vermeldt: "De firma C. Kamphuys ging gedurende de eerste wereldoorlog op aandringen van de garnizoenscommandant van Amsterdam over tot de bouw."
Op 2 juli 1986 vertelde G. Kruyver, werknemer vanaf 1 maart 1914, in een interview: "Hugo Odijk [directeur] was een vriend van generaal Ophorst, die was toen de commandant van de Stelling van Amsterdam, en die sprak hij nogal eens in de soos in Amsterdam. Generaal Ophorst heeft hem eigenlijk net zolang warm weten te maken, omdat de produktie van meel verreweg onvoldoende was in Amsterdam, om een meelfabriek te beginnen. Daar zat toekomst in."
Zowel in het archief van de Stelling van Amsterdam als het Garnizoenscommando Amsterdam is geen dossier over een meelfabriek te vinden.

Stoommeelfabriek De Vrede: <https://www.stelling-amsterdam.nl/forten/zaandam-meel/>

 

Historisch onderzoek Stoommeelfabriek 'Vrede'

Cees Kingma van 'Monumentaal aan de Zaan' doet sinds vorig jaar archiefonderzoek naar de meelfabriek en ook de band met de Stelling van Amsterdam. Waarschijnlijk zal het resultaat in boekvorm uitgegeven worden.
Op zaterdag 6 mei was er voor de groep deskundigen gelegenheid om de meelfabriek te bezoeken.

Rondom het gebouw is de Containerterminal "De Vrede" gevestigd waardoor containers deels het zicht op het fraaie gebouw ontnemen. Het silodeel is nogsteeds in gebruik en ook in de vroegere maalderij zijn silo's aangebracht. Met minimale middelen wordt het Rijksmonument waterdicht gehouden. Het grootste deel van het dak is van modern materiaal na drie branden sinds 1945. Een klein deel is nog oorspronkelijk maar heeft de vloer van de bovenste verdieping asfaltpapier gekregen.

Natuurlijk was het uitgesloten om aan het gebouw een aanwijzing te vinden voor een functie binnen de Stelling, zoals de eerste steen gelegd door de Stellingcommandant. Het gebouw heeft zeker de mystiek van een verlaten gebouw, zoals steeds minder forten ook uitademen. Maar met een schitterend uitzicht vanuit de hoge watertoren!

Monumentaal aan de Zaan: <http://www.zaans-industrieel-erfgoed.nl/>
Container Terminal Vrede: <http://www.ctvrede.nl/>

Speciaal voor de nieuwsbrief abonnees kan de website over de Stoommeelfabriek De Vrede bezocht worden. Deze website bevat een artikel in aanbouw en diverse teksten zijn nog niet gereed. Aanvullende informatie is van harte welkom.
<http://www.zaans-industrieel-erfgoed.nl/pages_4/meelfabriek_vrede.html>

 

Resten van Kraijenhoff

Generaal Kraijenhoff heeft in de periode 1805-1810 43 posten aangelegd. Deze aarden posten lagen ongeveer op 7-8 km afstand van de Vesting Amsterdam.
In de loop der eeuwen zijn deze posten verzakt, vergraven en ingehaald door de Amsterdamse bebouwing. Maar er zijn verrassend genoeg toch nog een paar restanten of zijn posten herkenbaar als perceel. Een korte opsomming van de restanten:

- Post nummer 11 de Kustbatterij bij Durgerdam (buitendijkse wal nog aanwezig);
- Post nummer 6 aan de Zwet (schans noord van trekvaart nog aanwezig, trekvaart en lunet verdwenen);
- Post nummer 8, aan de Oosterzijdsche Watermolen (geheel compleet maar grachten dicht, hergebruikt in Stelling);
- Post nummer 12 aan het Groote Loopveld te Ouwerkerk (zie hieronder) en
- Post nummer 18 aan de Vinkenbrug oostelijk van de Diemen (noordelijke schans gerestaureerd).

Gezien het geringe aantal is het zaak zuinig op de restanten te zijn. Als herinnering aan een voorloper van de Stelling, maar bovenal als interessant stukje groen in stedelijk gebied. Voor zover mij bekend, heeft geen van de posten een beschermde status.

Ook niet Post nummer 12 aan het Groote Loopveld, op het terrein van de voormalige Schietkatoenfabriek "De Oude Molen". Maar tegenwoordig een bedrijfsterrein in ontwikkeling.
De wal is er nog wel van maar het emplacement erachter is de afgelopen jaren vervangen door water (zie foto 2006 en plattegrond 1871), als een oude man zonder tanden. Jammer. Maar herstelbaar?

Posten van Kraijenhoff: <https://www.stelling-amsterdam.nl/bunkers/krayenhoff/>
Schietkatoenfabriek "De Oude Molen": <https://www.stelling-amsterdam.nl/forten/ouderkerk-molen/>

 

Jisperweg - Kwadijk 7-0

Bron: Schuitemakers Purmerender Courant. Met dank aan Frank van Drie.

"Kwadijk komt met een zwak elftal in het veld. Zij missen Braskamp en Theuns, wat a priori opgemerkt, een nederlaag vergoelijkt. Ons leek de aanvankelijke opstelling ook niet gelukkig. Toen Van der Kwast na de rust back speelde en ook Vags naar achteren ging, had Levy bij meer geluk ook meer succes. Toch was de overwinning van het clubje van sergeant Van Dijk een positieve, gezien het flink combineerende spel en de hardnekkige verdediging.
Wel ontbreken de rechts- en de middenvoor en moeten reserves invallen, doch Aafjes van links geeft met zijn rechterbuur Van Dijk de voorhoede zooveel vrijheid van beweging, dat voor de rust de stand 6-0 wordt. Na de rust komt in Kwadijk meer vuur, zelfs een zeker elan, maar een tegenpunt maakte het niet, al blijkt het niet overbodig geweest te zijn, dat die van Jisp hun keeper expresselijk uit Amsterdam hebben laten overkomen. Nog eenmaal liet Levy met behoud van eer den bal doorgaan. Scheidsrechter Romeijn van Edam was voortreffelijk."

Na dit historische krantenartikel over voetbal uit de zomer van 1915, duik ik een schuilkelder in en hoop niets van voetbal te merken. Voor hen die er voor gaan zitten: veel plezier!

Fort aan de Jisperweg: <https://www.stelling-amsterdam.nl/forten/jisperweg/>
Fort bij Kwadijk: <https://www.stelling-amsterdam.nl/forten/kwadijk/>

 

Overig

- Rond 1886/1887 werd door de Koninklijke Marine een oorlogsvoorraad steenkool, van 9.500 ton opgeslagen in een kolendepot tussen de voorhavens van de Willemssluizen aan de ingang van het Noordhollands Kanaal (Amsterdam-Noord, bouwput Noord-Zuid lijn). Hiervan was 2.400 ton bestemd voor de Zuiderfrontier.
<https://www.stelling-amsterdam.nl/forten/adam-overig/>

- Van Wim Heijkoop, soldaat van het Militair Magazijn voor Levensmiddelen in Fort bij de Liebrug, is nu een biografie beschikbaar (zie ook Nieuwsbrief 230). <https://www.stelling-amsterdam.nl/mensen/heijkoop.htm>

- Het Google Earth locatie-bestand is aangepast en uitgebreid met meer algemene voorzieningen: <http://www.forten.info/catalogus/google-earth/>

- 'Hekwerken op Fort Uitermeer' meldt Stichting Herstelling: <http://www.herstelling.nl/algemeen/nieuws/2006/0524/>

- De organisatoren melden dat tijdens de Stellingmaand het Fort in de Botshol eenmalig voor publiek opengesteld zal worden. <https://www.stelling-amsterdam.nl/forten/botshol/>

 

Deze nieuwsbrief is een uitgave van het Documentatiecentrum Stelling van Amsterdam. De redacteurs en auteurs aanvaarden geen aansprakelijkheid, op welke wijze ontstaan, door het gebruik van de inhoud van de website, nieuwsbrief of andere publicatie, door welke persoon en voor welk doel dan ook. Wij hebben ons best gedaan om alle rechthebbenden op deze website / nieuwsbrief te achterhalen. Eenieder die meent dat zijn/haar materiaal zonder voorafgaande toestemming hier is gebruikt, verzoeken wij om zich tot ons te wenden. Bij gebruik als bron voor publicaties en andere uitingen is bronvermelding verplicht en tevens wordt deskundige begeleiding, door bijvoorbeeld de redacteur of auteur, aanbevolen. In de nieuwsbrieven weergegeven meningen zijn een deel van een column of strikt persoonlijk tenzij expliciet anders is aangegeven. 'Majoor Van Hall' en 'Soldaat Troelstra' zijn fictieve militairen uit het verleden die dienen als pseudoniemen voor verschillende personen. Activiteiten zoals rondleidingen worden mogelijk door andere partijen georganiseerd en de verantwoordelijkheid voor inhoud, uitvoering e.d. ligt geheel bij de betreffende partij. De inhoud van een nieuwsbrief wordt na publicatie niet meer gewijzigd en kan later onjuist zijn gebleken of niet meer van toepassing zijn. De auteursrechten berusten bij René G.A. Ros tenzij anders is aangegeven.

 

Stelling van Amsterdam op Twitter Stelling van Amsterdam op Facebook Doc.centrum Stelling van Amsterdam op LinkedIn
Stelling van Amsterdam op foto-site Instagram Stelling van Amsterdam op video netwerk YouTube

Deze website wordt verzorgd door particuliere experts en is geen website van een overheid.
Alle rechten voorbehouden, o.a. gebruik door commerciële partijen alleen met voorafgaande toestemming.
Stelling van Amsterdam. Een stadsmuur van water.
UNESCO Werelderfgoed sinds 1996
Het Kenniscentrum Waterlinies (KCW) verzamelt, onderzoekt, borgt en verspreidt kennis over de Hollandse Waterlinies: de Nieuwe Hollandse Waterlinie en de Stelling van Amsterdam. (Advertentie)
 
 
 
'Kennismaken met de Stelling van Amsterdam' is een gratis interactief e-book over de Stelling. (Advertentie)