Nieuwsbrief Stelling van Amsterdam

Nieuwsbrief 178

Nieuwsbrief Website Stelling van Amsterdam, nummer 178
(6de jaargang, 14 december 2004)

Een nieuwsbrief over militair erfgoed in de regio Groot-Amsterdam.
<https://www.stelling-amsterdam.nl/>

Deze nieuwsbrief is, met meer verwijzingen en illustraties, ook te vinden op:
<https://www.stelling-amsterdam.nl/nieuwsbrief/>
Daar is ook informatie te vinden over deze nieuwsbrieven, het aanmelden en het archief.

Heb jij informatie die via deze nieuwsbrief aan geïnteresseerden gezonden kan worden? Stuur de informatie dan aan <e-mail adres vervangen door formulier>.

Inhoud

In deze nieuwsbrief:

• Voorwoord
• Bezoek Fort bij De Kwakel
• Forteiland Pampus valt af als bezoekerscentrum
• Bericht Familie Visser
• Westbatterij Muiden
• Bezoekerscentrum (vervolg)
• Overig

Voorwoord

Het is weer even wennen, een nieuwsbrief die pas twee weken later weer verschijnt. Ik hoop vooral dat de nieuwsbrieven niet te lang worden en dat jullie genoeg tijd en plezier vinden om ze helemaal te lezen.
Morgen gaan we met een ploeg naar de Legerplaats bij Oldebroek en dat verslag past er zeker niet meer in, dus nu dan maar deze nieuwsbrief gestuurd.
<https://www.stelling-amsterdam.nl/forten/oldebroek/>

Alvast prettige feestdagen gewenst!
De website heeft vanaf nu een winterse uitstraling...

Bezoek Fort bij De Kwakel

In de afgelopen zes jaar ben ik op bijna alle forten geweest en, als ze bomvrije gebouwen hebben, er ook in geweest. Op Fort bij Velsen ben ik helemaal nog niet geweest. En op het Fort bij De Kwakel was ik gedeeltelijk geweest.
<https://www.stelling-amsterdam.nl/forten/velsen/>
<https://www.stelling-amsterdam.nl/forten/kwakel/>

Het Fort bij De Kwakel is een van de weinige forten in particulier eigendom. De bergloods is verbouwd tot meerdere woningen en op het hele glacis zijn nieuwe woningen geplaatst. In het fortgebouw is een café met ruimte voor biljart- en damclubs.
Als je de weg naar het fort weet te vinden, kan je vrij wandelen langs het hoofdgebouw. Maar, twee afgesloten hekken maken het onmogelijk om op de terrepleinen en bij het frontgebouw te komen. Met de huidige eigenaar, tevens uitbater van het café, was een afspraak gemaakt om de hekken open te maken. Hans Baas was (weer) mee en ook Jos van den Hoven†, zoon van de laatste fortwachter.
<https://www.stelling-amsterdam.nl/stelling/mensen/fortwachter-laat.htm>

We liepen eerst over de frontwal hetgeen nog de nodige moeite kostte. Want de rechter helft van het terrein wordt niet gebruikt en niet onderhouden. Alhoewel de meeste planten zich vanwege de winter hadden teruggetrokken, vormden de bramen een geduchte hindernis.
Zoals verwacht troffen we een vernield hefkoepelgebouw aan. Maar ook verwacht was de frontbatterij die alleen op dit fort en het Fort bij Kudelstaart voorkomt. Het is dezelfde bouw als de beter bekende neven/tussenbatterijen, in dit geval twee opstelplaatsen voor geschut en twee schuilgelegenheden. Geen houten bankjes of plafondlambrizering meer te zien, alleen troep. Deze artilleriebatterij moet tot doel hebben gehad om de Stelling bij Vrouwenakker, onderdeel van de opnamestelling Voorstelling langs de Drecht, te ondersteunen.
Met het Zwitsers zakmes als machete liepen we naar het frontgebouw en kwamen langs de porseleinen toiletpot en de houten poepdoos. De metalen poternedeuren waren er ook nog evenals de metalen trappen.
<https://www.stelling-amsterdam.nl/forten/bilderdam/>
<https://www.stelling-amsterdam.nl/forten/kudelstaart/>

De trap gebruikten we om op het dak te komen en daar even rond te kijken. De zo karakteristieke kommen in het dak, voor de opvang van regenwater, zijn lang geleden met beton dichtgestort om een vlak dak te krijgen. De afwatering loopt nu echter naar het zandlichaam ervoor en als dat na een paar dagen regenen is verzadigd, dan loopt het via de stortnaad het fort in.
Via de ook nog aanwezige trap aan de andere kant van het frontgebouw daalden we weer af. In een andere wereld want die helft van het terrein wordt wel gebruikt. Er is daar een volleybalveldje, een leuk afdakje met tafels en stoelen en de privaten in het frontgebouw zijn gemoderniseerd. Maar van een tweede frontbatterij is geen spoor te zien; nooit gebouwd, gesloopt of ondergewerkt?
Het linker hefkoepelgebouw is gelijk het rechter. Behalve dat er twee hardstenen grenspalen bovenop liggen: de O3 en de O8.

Eenmaal binnen begonnen we in het hoofdgebouw, uiterst rechts. Bijna dan, want de laatste twee lokalen waren niet toegankelijk. Ooit heeft de eigenaar daar zelf gewoond.
Richting poterne lopend kwamen we eerst een paar verwaarloosde lokalen die voor opslag gebruikt worden. De magazijnen achter de keelkazemat zijn met stellingen ingericht en de keelkazemat is donker en vanaf 1 meter hoogte voorzien van een dicht spinrag. De luiken voor de schietgaten en de handels om ze te openen zijn nog aanwezig maar niet de metalen platen van de affuiten.

Plots kwamen we in het lokaal van de damclub en langs een toiletgroep in het café. Dat was vergroot door twee hele muren weg te slopen. De hoofdingang van de poterne is nog de hoofdingang maar alle kleine ruimten in de kleine poterne zijn weg evenals de twee muren naar de naastgelegen lokalen. Wauw!
Gezellig ingericht met bar, borreltafels en biljarttafels. Ook de poterne is heringericht en er staan enkele biljartafels. Achter een muur is het laatste stukje poterne en het frontgebouw weer, vervallen, met veel troep en twee originele muurteksten. In een van de lokalen staan echter vele originele houten deuren die elders weggehaald zijn. Ook het raamkozijn die boven een deur in de poterne zat.

De linker helft van het hoofdgebouw wordt verhuurd en was niet toegankelijk. Het word gebruikt voor opslag, clubhuis van de buurtvereniging en de schaatsvereniging.
Daarom sloten we ons bezoek aan de bar af met een gezellige evaluatie. Het fort wordt behoorlijk, maar niet volledig, gebruikt maar is van buiten vervallen en overwoekerd.

Nu nog Fort bij Velsen...

Forteiland Pampus valt af als bezoekerscentrum

(Omdat het artikel niet op de website van de krant is verschenen, alhier met toestemming overgenomen uit het Noordhollands Dagblad van 30 november jl.)

Het Forteiland Pampus raakt buiten beeld als plek voor het centrale bezoekerscentrum van de Stelling van Amsterdam. Een definitief standpunt moet nog bepaald worden door de Stichting Stelling van Amsterdam.
In een brief aan alle forteigenaren wordt daar echter wel op gezinspeeld. De vraag die gesteld wordt is namelijk: is uw fort wellicht beter geschikt?
De geadresseerden krijgen tot 15 februari de tijd om een voorstel in te dienen. De brief meldt aan welke criteria deze 'nationale (toeristen)attractie van internationale allure' moet voldoen. Zo is belangrijk dat de militair historische omgeving nog aanwezig is, zodat het uitverkoren fort de samenhang van de stelling als geheel zichtbaar kan maken. Ook is een goede bereikbaarheid een voorwaarde.
Pampus valt af omdat de achttien miljoen euro kostende restauratiebeurt voor het fort opgeschort is. Het is als een van de eerste forten van de stelling in de jaren tachtig van de 19de-eeuw aangelegd op een ondiepte in het IJ. Het herbergde vier enorme kanonnen, die vijandelijke scheepsbewegingen in dat deel van de toenmalige Zuiderzee onmogelijk maakten.

Drie jaar geleden voerde CBE Consultants een onderzoek uit naar de beste plek voor het bezoekerscentrum. Op grond daarvan koos de stichting voor Pampus. Van meet af aan was dit besluit omstreden bij fortenliefhebbers, omdat Pampus uitsluitend per boot te bereiken is.
Een groep met als motor René Ros, de bouwer van de website over de Stelling van Amsterdam, probeerde met een alternatief onderzoek de stichting op haar besluit terug te laten komen. In de brief verwijst de stichting naar dit alternatief, dat te lezen is op de website www.stelling-amsterdam.nl.

Bericht Familie Visser

Geschokt, verslagen en intens verdrietig waren wij door het plotselinge overlijden van mijn trouwe man en onze onvergetelijke vader

Anne Renze Visser

Het geweldige meeleven door gebeden, de vele hulp na het overlijden van Anne, de troost en bemoediging door bezoekjes en post en het bijwonen van de begrafenis heeft ons heel goed gedaan.

Wij willen u daarvoor heel hartelijk danken.

Elisabeth Visser - Brouwer
Stephan en Angela
Susan en Olle

(Zie ook nieuwsbrieven 170 en 171.)

Westbatterij Muiden

Sinds kort heb ik een reden om elke zaterdag het torenfort van de Westbatterij Muiden binnen te treden.
Carsten, mijn bijna zeven jarige zoon, is Dolfijn (7-11 jaar) geworden bij de zeeverkennersgroep Pampus Muiden. Deze groep is in het torenfort gevestigd.

De begane grond, bereikbaar via de brug, is in gebruik bij de oudere zeeverkenners (11-16 jaar). Op het moment liggen daar, in plaats van kanonnen, de boten voor het winteronderhoud.
In de kelderverdieping hebben de Dolfijnen hun knusse honk. In de kern zit de Pampusbar voor de 'Wilde Vaart', de oudste groep.
De hoge zeedijk en het strandje zijn een leuk speelveld. Maar als het mooi weer wordt gaan ze het water op, richting Pampus.

Zoals het hoort is het binnen een rommeltje, zeker nu het fort als scheepswerf wordt gebruikt. De buitenkant mag wel weer eens door de eigenaar, gemeente Muiden, opgeknapt worden. En de gracht een keer uitbaggeren. Maar het is een perfecte locatie voor jeugdwerk.

<http://www.pampusmuiden.nl/>
<https://www.stelling-amsterdam.nl/forten/muiden-westbatt/>

Bezoekerscentrum (B-watch)

Tot maart 2005 in elke nieuwsbrief een stukje over het bezoekerscentrum. Dan is het een jaar geleden dat ik een voorstel over het bezoekerscentrum deed. Ook als er weer niets te melden is...

Je kan het hele voorstel lezen of downloaden op:
<https://www.stelling-amsterdam.nl/diversen/bezoekerscentrum/>

Overig

- In IJmuiden is een bedding voor een Kampf Wagen Kanon opgegraven: <http://home.hetnet.nl/~wn2000/kwk.html>

- 'Dwalen door spookachtig decor oude munitiefabriek': <http://www.hdc-i.nl/a.php?/Pagina/0,7106,15-1-1--2319980-1322-723605-,00> (PS)

- 'Ingreep Forteiland [IJmuiden] onrechtmatig' <http://www.ijmuidercourant.nl/Pagina/0,7101,11-1-6520--2330359-1488--,00.html> (RP)

- De directeur van het Wereld Erfgoed Centrum van de UNESCO, Francesco Bandarin, bezocht het Fort bij Spijkerboor: <http://www.herstelling.nl/algemeen/nieuws/2004/1213/>

- Pampus veroorzaakt grote opschudding bij het Groot Dictee der Nederlandse Taal. Een rectificatie over het feit of Pampus in 'voor pampus liggen' met of zonder hoofdletter moet. <http://www.omroep.nl/nps/grootdictee/oude_dictees.html>

Met nieuwsberichten gesignaleerd door Peter Schat (PS) en Ruud Pols (RP).