Nieuwsbrief Stelling van Amsterdam

Nieuwsbrief 168

Nieuwsbrief Website Stelling van Amsterdam, nummer 168
(6de jaargang, 29 september 2004)

Een nieuwsbrief over de website Stelling van Amsterdam (StvA); een onafhankelijk particulier initiatief zonder winst-oogmerk.
<https://www.stelling-amsterdam.nl/>

Deze nieuwsbrief is, met meer verwijzingen en illustraties, ook te vinden op:
<https://www.stelling-amsterdam.nl/nieuwsbrief/>
Daar is ook informatie te vinden over deze nieuwsbrieven, het aanmelden en het archief.

Heb jij informatie die via deze nieuwsbrief aan geïnteresseerden gezonden kan worden? Stuur de informatie dan aan <e-mail adres vervangen door formulier>.

Inhoud

In deze nieuwsbrief:

• Voorwoord
• Zeearend in de Bloemendalerpolder
• Televisieserie
• Kringenkijkhut
• Busexcursie Fortenroute
• Herinneringsalbum 1916 (Herhaling)
• Stellingmaand
• Bezoekerscentrum (vervolg)
• Overig

Voorwoord

En, de vorige nieuwsbrief al helemaal doorgelezen? Snapt de oplettende lezer nu waarom de nieuwsbrieven de afgelopen tijd steeds meer over 'wij' spraken dan 'ik'?
De felicitaties voor de nieuwe stichting stromen binnen. Dank aan de afzenders voor de aardige reacties!

Deze nieuwsbrief bevat weer de gebruikelijke snippers aan informatie. Nu eens in volgorde van binnenkomst.

Zeearend in de Bloemendalerpolder

Omdat ik een foto van de Kustbatterij bij Durgerdam heb bijgedragen aan de Natuurbalans 2004 van het Rijksinstituut voor Volksgezondheid en Milieu (RIVM) ontving ik er een exemplaar van. De Bloemendalerpolder, gelegen tussen Muiden en Weesp, bleek een van de studiecases van het rapport te zijn. In die polder liggen de geheimzinnige resten van het Duitse Radarstation Seeadler. Ik citeer hier het deel van de tekst dat mij de meeste zorgen baart over het behoud van de unieke resten.

---
In maart 2000 heeft de provincie Noord-Holland een Landinrichtingscommissie voor de noordelijke Vechtstreek ingesteld. De bedoeling was dat de Dienst Landelijk Gebied (DLG) gronden zou verwerven om die om te vormen tot natuur- en recreatiegebied, zoals in het beleid was vastgelegd.
DLG zou de gronden kunnen aankopen voor de prijs van de agrarische gebruikswaarde. Verschillende ontwikkelingen hebben er echter voor gezorgd dat de grondprijzen dramatisch stegen.

Allereerst kwam de provincie Noord-Holland in januari 2001 met het idee om te bouwen in de polder. In de zomer van 2001 volgde de gemeente Muiden met het plan om met woningbouw in de polder de snelweg A1 verdiept aan te leggen.
De gemeente Amsterdam stelde verder in de herfst van dat jaar voor om 5.000 woningen te bouwen. Het Rijk haalde de Bloemendalerpolder uit het beschermde planologische regime van het Groene Hart. De realisatie van het Randstad-groenproject Vechtstreek-Noord is daardoor ondertussen nauwelijks verder gekomen. DLG heeft to nu toe slechts 70 van de 210 ha verworven. En dan nog onder de voorwaarde dat die percelen tien jaar als baggerdepot gebruikt kunnen worden.

De grondprijzen zijn vooral sterk opgedreven doordat projectontwikkelaars grond gingen kopen toen ze lucht kregen van de bouwplannen. In november 2000 is minder dan 20 ha in handen van projectontwikkelaars, in maart 2002 ligt het areaal boven de zestig, en in januari 2003 is 160 hectare - ongeveer de helft van de Bloemendalerpolder - eigendom van projectontwikkelaars. Was de gemiddelde prijs per hectare in 2001 nog 150.000 euro, in 2003 schommelde die tussen de 230.000 en 500.000 euro.
---

In de volgende paragraaf schrijft men "De ontwikkeling in de Bloemendalerpolder lijkt anno 2004 in een impasse te zitten.".
En dan moet je ook nog weten dat er tot 1 januari 2006 alleen bij hoge uitzondering nieuwe rijksmonumenten zullen worden aangewezen. Dus als de impasse voor die tijd wordt doorbroken - en gedeputeerde Meijdam doet daar zeer zijn best voor - dan kan het voortbestaan van Seeadler plots sterk bedreigd worden zonder mogelijkheid van bescherming...

<http://www.rivm.nl/milieu/natuurbalans_verkenning/natuurbalans/> (gehele boekwerk ook te downloaden)
<http://seeadler.forten.info/>

Televisieserie

In opdracht van het Bureau Monumenten en Archeologie van de gemeente Amsterdam maakt Bosch Film een serie over jongeren en monumenten. In een van de afleveringen zal tien minuten aan de Stelling worden besteedt. Daarbij zullen een paar jongeren meerdere forten gaan bezoeken.

De serie zal in oktober en november opgenomen worden en wordt dan in december uitgezonden op de Amsterdamse lokale televisie-zender AT5.

<http://www.bma.amsterdam.nl/>
<http://www.boschfilm.nl/>

Kringenkijkhut

Alweer enige tijd geleden las ik dat op het Fort bij Vechten een zogenoemde Kringenkijkhut was geplaatst. Later zijn er meer hutten op of bij andere forten van de Nieuwe Hollandse Waterlinie geplaatst.
Pas afgelopen weekeind heb ik zelf een paar hutten op andere forten kunnen aanschouwen. En wel op Fort op de Ruigenhoekse Dijk, Werk aan de Waalse Wetering en het Werk aan de Korte Uitweg.

De hut is een soort bushokje met een kijkgleuf in de achterwand (zie foto). Door die kijkgleuf zie je drie grote borden met '300', '600' en '1000' op die afstanden (in meters) van het fort staan. Deze afstanden slaan op de drie kringen die volgens de Kringenwet uit 1853 rond een vestingwerk van kracht waren. Afhankelijk van de klasse waartoe het vestingwerk was ingedeeld, golden er eisen wat betreft gebruik en bouw binnen die kringen.
Door de borden op de betreffende afstanden te plaatsen, kan je goed zien hoe ver de invloed van een fort reikte.

In de hut hangt een kaart van de NHWL en een detail-kaart van het terrein waar je op dat moment bent. Tevens is op een schrijfplank een gastenboek vastgezet waarin men opmerkingen kan plaatsen. De uitleg over de kringen vond ik wat minimaal maar voor het algemene publiek is het een leuk middel om de kringen aanschouwelijk te maken en onder de aandracht te brengen. Het kan ook gebruikt worden als ogentest. Een inspirerend idee?

<http://www.forten.info/catalogus/nhw/>
<http://www.forten.info/wetten/kringenwet.htm>

Busexcursie Fortenroute

(Persbericht Heemschut commissie Noord-Holland)

Zaterdag 6 november, samen met de Stichting Landschap Noord-Holland en een deskundige van de Stelling van Amsterdam*, organiseert de Heemschut commissie Noord-Holland een Forten-route met een grote variatie aan historisch en landschappelijk cultuurgoed.

We bezoeken: Fort Zuidwijkermeer, Fort bij Spijkerboor en Fort bij Edam. Verschillende onderdelen van deze eind negentiende, begin twintigste eeuw aangelegde Stelling van Amsterdam staan op de Provinciale- en zelfs werelderfgoedlijst!

De bus vertrekt om 10.15 uur vanaf station Zaandam. De lunch is in het mooie historische plaatsje De Rijp. Er is ruimte voor maar 40 personen.
Aanmelden bij Mw. A. Mars, 0297 522801 (voorkeur tussen 17.00 en 19.00 uur). U hoort dan of er nog plaats is, de juiste prijs en de wijze van betalen. Aangezien de toegangsprijzen voor de te bezoeken forten nog niet bekend zijn, wordt de deelname geschat op € 30, p.p. inclusief koffie/thee, lunch en entrees.

* Peter Schat van de nieuwe Stichting Militair Erfgoed Groot-Amsterdam (red.)

<http://www.landschapnoordholland.nl/>
<http://www.heemschut.nl/nholland/>
<http://www.stichting-mega.nl/>
<https://www.stelling-amsterdam.nl/forten/zuidwijkermeer/>
<https://www.stelling-amsterdam.nl/forten/spijkerboor/>
<https://www.stelling-amsterdam.nl/forten/edam/>

Herinneringsalbum 1916 (Herhaling)

In het voorjaar van 1916 mochten de meeste van de 10.000 manschappen in de forten van de Stelling op lang verlof. Het was niet waarschijnlijk dat Nederland nog bij de oorlogshandelingen zou worden betrokken.
Ter gelegenheid daarvan werd een herinneringsalbum uitgegeven van 126 pagina's met veel advertenties maar vooral veel foto's van de fortbezettingen en andere manschappen. Forten komen er niet op voor, maar wel veel fortwachterswoningen en bergloodsen. Ook aandacht voor de algemene voorzieningen zoals de kazernes en de magazijnen in de Sarphatistraat in Amsterdam. Forten die er helemaal niet in genoemd worden zijn: Spijkerboor, Liebrug, Hinderdam, Pampus en Durgerdam.

Een exemplaar van het herinneringsalbum is in ons bezit gekomen. Het is in redelijk goede staat maar de rug is stuk, de roestige nietjes moeten eruit en het moet opnieuw gebonden worden. De kosten hiervan bedragen ongeveer 70 euro.

De pagina's van het Herinneringsalbum zijn gescand, van commentaar voorzien en op deze website geplaatst. In totaal gaat het om 6 megabyte. Door de gebruikte rasterdruk van het origineel en om de omvang van de bestanden aanvaardbaar te houden, is de kwaliteit niet optimaal. Maar de foto's geven een fantastisch, menselijk tijdsbeeld van het hoogtepunt van de Stelling van Amsterdam.

Je kan helpen het album te behouden voor het nageslacht door minimaal €3,50 te betalen voor toegang tot de online versie van het album. Er kan elektronisch betaald worden (zie op de website) maar ook via papieren overschrijving naar [rekeningnr. niet meer bruikbaar] t.n.v. R.G.A. Ros, Weesp o.v.v. 'album 1916' en je e-mail adres.
Na ontvangst van het bedrag ontvang je per e-mail een gebruikersnaam en wachtwoord zodat je het Herinneringsalbum online kan bekijken. Mocht er meer geld binnen komen dan nodig, dan zorgen we voor een andere passende bestemming waarvan in een nieuwsbrief verslag zal worden gedaan.

Zie de volledige tekst, voorbeeld foto's enz.:
<https://www.stelling-amsterdam.nl/diversen/herinneringsalbum/>

Stellingmaand

Het laatste weekeind was ik zelf op stap in de Nieuwe Hollandse Waterlinie (NHWL) en heb geen forten in de Stelling bezocht. Ik had graag de brandweer op Fort bij Marken-Binnen gezien. Of een glaasje wijn geproefd in het Fort bij Edam. Maar ja, te weinig tijd hé? En het is wel zo gezond als ik ook eens buiten de Stelling rondkijk. Wel nog even het grensgeval Fort Hinderdam bezocht.
Voordeel van een bezoek aan een paar werkjes van de NHWL is dat ik mijn favoriete diertje weer eens heb gezien: die kleine, zachte vleermuizen. Drie in het Werk aan de Waalse Wetering (zie foto) en één in het Werk aan de Korten Uitweg.
<http://www.forten.info/catalogus/nhw/>

Gezien het gebrek aan reacties en de bezoekcijfers van de websites is de Stellingmaand sinds halverwege de maand als een kaarsje uitgegaan.

De agenda voor de Stellingmaand kan je tot 15 oktober nog vinden op:
<http://www.stellingmaand.nl/>

Bezoekerscentrum (B-watch)

Voorlopig in elke nieuwsbrief een stukje over het bezoekerscentrum. Ook als er niets te melden is...

Je kan het hele voorstel lezen of downloaden op:
<https://www.stelling-amsterdam.nl/diversen/bezoekerscentrum/>

Overig

- Wist je dat het mogelijk is om een van de weinige forten die goed vanaf een doorgaande weg te zien is, toch niet te vinden? En dat daaruit blijkt dat ze nota bene op de Filmacademie niet voldoende leren kijken en observeren?

- Wist je dat Piet Habraken een exemplaar van het Vecht Journaal is gaan halen in Hilversum omdat hij in deze nieuwsbrief las dat hij op de voorpagina staat!? (Naam is gewijzigd ter bescherming van de betrokkene.)

- Wist je dat ikzelf tegenwoordig al herkend wordt door mijn huisarts? "Heb jij niet iets te maken met de Stelling van Amsterdam?"

- In anderhalve maand maar liefst 30 nieuwe abonnees voor deze nieuwsbrief! Allemaal welkom!

- De IJmuider Courant bericht "Velsen wil verlies Forteiland verhalen": <http://www.ijmuidercourant.nl/Pagina/0,7101,11-1-2039--2196756-1489--,00.html> (RB)

- Ook de Veendijk voor het Fort in de Botshol wordt met klei verzwaard. Er staan een paar militaire grenspalen... <http://www.dwr.nl/smartsite.dws?id=2543>

Met nieuwsberichten gesignaleerd in de media door Rob Bijlo (RB).