Sluit [X]   
 

Sectorpark Ilpendam, Afdeling Munitie in 1953: "grote uitslaande brand ... opslagloods ... met voertuigen en militaire uitrusting"

© 1999-2024, René G.A. Ros
Laatst gewijzigd 29-1-2024

Donateur worden?

Nieuwsbrief

Nieuwsbrief 108

Nieuwsbrief Website Stelling van Amsterdam, nummer 108
(11 september 2003, 5de jaargang)

Een nieuwsbrief over de website Stelling van Amsterdam (StvA); een onafhankelijk particulier initiatief zonder winst-oogmerk.
<https://www.stelling-amsterdam.nl/>

Deze nieuwsbrief is, met meer verwijzingen en illustraties, ook te vinden op:
<https://www.stelling-amsterdam.nl/nieuwsbrief/>
Daar is ook informatie te vinden over deze nieuwsbrieven, het aanmelden en het archief.

Heb jij informatie die via deze nieuwsbrief aan geïnteresseerden gezonden kan worden? Stuur de informatie dan aan <e-mail adres vervangen door formulier>.

 

Inhoud

In deze nieuwsbrief:

De volgende nieuwsbrief staat voor komende dinsdag 16 september op de agenda. Bijdragen gaarne maandag toesturen. Komend weekeind zijn er heel veel forten open en daar kan ik niet allemaal op bezoek. Verslagen van anderen zijn dus welkom!

 

KLM Simulator

Op donderdagmiddag 11 september is de nieuwe Boeing 777 simulator van de KLM op Schiphol-Oost officieel in gebruik genomen. De echte vliegtuigen, die nog afgeleverd moeten worden, krijgen namen in het thema Werelderfgoed. Eerder was al van de KLM begrepen dat de naam 'Stelling van Amsterdam' niet haalbaar was.

Maar de simulator moest ook een naam krijgen in hetzelfde thema en de naam 'Stelling van Amsterdam' is door KLM-medewerker en fortofiel Hans Baas ingediend. Vandaag is gebleken dat ook de simulator niet die naam krijgt. Wederom wordt het geheel van de Stelling niet gezien en gewaardeerd maar gaat de belangstelling uit naar één enkel fort. Want de simulator wordt genoemd naar een locatie van een belangrijk luchtvaartbaken: "Fort Spijkerboor".

Wat betreft tussenvoegsels zoals 'bij', zie het volgende item.

Zie ook de nieuwsbrieven 75 en 76.

<https://www.stelling-amsterdam.nl/forten/spijkerboor/>

 

Op zoek naar Weesp...

...kom je een heleboel leuke dingen tegen maar niets over Weesp. Diverse archieven in het Nationaal Archief geraadpleegd maar over de kazemat en de wegversperring bij Weesp was niets te vinden.

Wel stapels rapporten van het verzet met onder andere informatie over het gebruik van forten en magazijnen door de Duitse bezetter (Het volgende artikel gaat hier dieper op in). Maar ook daarin geen informatie over het Duitse Radarstation Seeadler bij Weesp. Een rapport over het gebied van het Gooi vat de situatie wrang samen: "dooie boel".
<http://www.rgaros.nl/seeadler/>

Ook vond ik een brief uit 1895 met een voorstel tot naamgeving van de forten. De schrijver stelde voor om de tussenvoegsels als 'aan de' en 'bij' weg te laten en ook geen plaatsnamen te gebruiken om verwarring te voorkomen. Beide punten werden (boekauteurs, foldermakers en KLM let u even op!?) door zijn superieuren afgewezen. En de in beton gegoten namen zijn inderdaad met de tussenvoegsels.
In de lange lijst van namen kwam echter nog een onbekende 'Post Uiterweg' voor - die formeel dan 'Post aan de Uiterweg' zou heten...
De Uiterweg ligt praktisch in de Westeinderplassen tussen het Fort bij Aalsmeer en het Fort bij Kudelstaart. In het overzicht van Koninklijke Besluiten komt deze post echter nooit voor.

Verder nog wat over de Linie van Beverwijk. Hierover wat gegevens gevonden over het hergebruik als vleugeluitbreiding van de Stelling - tussen de kringstelling en de kust. De linie zou dan echter recht getrokken worden en de posten die nu nog bestaan en die onder Beverwijk liggen verstopt, zouden vervallen.
Ten zuiden van het Noordzee Kanaal zouden vijf werken in de strook tussen Santpoort en de Ruïne van Brederode aangelegd worden. Deze zouden bij Spaarndam op de kringstelling aansluiten.
<http:www.stelling-amsterdam.nl/forten/lunetten/>

Verder kwam ik nog in Het Utrechts archief een Koninklijk Besluit uit 1938 tegen waarin het Fort bij krommeniedijk tot munitiemagazijn werd verklaard. Ook blijkt dat andere speciaal gebouwde magazijnen in 1939 zijn gebouwd. Zoals Het Schouw (vm. sectorpark) en het nog complete complex Bovenkerkerpolder. Ook werden in dat jaar magazijnen gebouwd op enkele voormalige Posten van Kraijenhoff:

Post nummer 11 aan de Slimmeweg bij Sloten
Post nummer 9 op de Ringdijk van de Bijlmermeerpolder
Post nummer 19 bij Vierhuizen aan de Weespertrekvaart

<http:www.stelling-amsterdam.nl/forten/posten/>

 

Verzetsrapporten

In het Nationaal Archief bevinden zich dozen met stapels rapporten van het verzet die gedurende de Tweede Wereldoorlog bij de regering in Londen zijn terecht gekomen. Op deze kladjes staat onder andere informatie over het gebruik van forten en magazijnen door de Duitse bezetter.
Ik krijg de indruk dat deze informatie-vergaring vooral gevaarlijk roddel en giswerk is geweest van goedbedoelende burgers die zich in normale tijden niet voor hun omgeving zouden hebben geïnteresseerd. Want het lijkt erop dat er weinig verandert is want ook toen hadden ze het over Fort bij Kwadijk terwijl Fort benoorden Purmerend bedoeld werd. Of Fort bij Uithoorn schrijven in plaats van Fort aan de Drecht. De beste aanwijzing hiervoor is een rapportje waar in de tekst wordt gesproken over het Fort bij Nigtevecht. Ook op de bijgevoegde plattegrond staat die tekst maar het fort dat aangegeven wordt is Fort Kijkuit!

Volgens een verzetsgroep was de oude Linie Kudelstaart-Uithoorn door de Duitse bezetter in voorjaar 1945 in gebruik als veldstelling met schuttersputten en loopgraven - hiervan zijn geen restanten bekend. Het Fort bij Kudelstaart werd als munitie-opslag gebruikt en Fort bij de Kwakel en Fort bij Uithoorn (Fort aan de Drecht?) voor de legering van de manschappen.
Toevalligerwijs is door Jurgen Lamers en Leo Schaaders op zowel Fort aan de Drecht als Fort bij Uithoorn onderzoek met de metaaldetector uitgevoerd. En dat sluit aan bij de informatie van het verzet maar toont ook de naamsverwisseling aan. Op het Fort aan de Drecht is veel persoonlijk en klein materiaal van tweede rangs troepen gevonden. Zoals gasmasker, luftwaffe vleugeltje en nog wat ander Duits en buitgemaakt spul. Maar geen groot munitie materiaal, dat werd op het Fort bij Uithoorn aangetroffen: granaat-rekken voor de 6 Veld (vermoedelijk door de Duitse bezetter overgenomen), munitie kisten, enkele handgranaat rekken en splinterringen van Duitse steelhandgranaten. Overigens zijn de bodemvondsten van beide forten in vitrines ter plekke te zien, ook komend weekeind.

Daarnaast werden "drie forten in Zuidwijkermeerpolder" ter verdediging ingericht, waarschijnlijk met 12 cm kanonnen. En de spionerende passant zag per fort tien vrachtauto's gecamoufleerd opgesteld staan. Waarschijnlijk worden hier Fort aan de St. Aagtendijk, Fort bij Velsen en Fort Zuidwijkermeer bedoelt maar dat komt niet helemaal overeen met de plattegrond die Fort bij Velsen letterlijk in de liniewal tussen de andere twee forten plaatst.

Van de rapporten van rond voorjaar 1945 heb ik het volgende lijstje samengesteld:

Bakkerij Conradstraat: 60 man personeel
Tulp kazerne: 80 man SS Polizei
Artillerie Arsenaal Ouderkerk: 17 man infanterie
Sectorpark Halfweg, afd. Materieel: munitieopslag o.a. landmijnen per trein naar Den Helder

Fort bij Kudelstaart: 20 man voor munitie
Fort bij Uithoorn: 20 Armeniers
Fort bij Abcoude: 20 man Marine, 6 man Sprengkommando
Fort Zuidwijkermeer: 25 man infanterie, aanleggen MG nesten langs het Noordzeekanaal
Fort aan de St. Aagtendijk (Duitse naam Monica): 40 man infanterie
Fort bij Veldhuis: 12 man Marine Artillerie, luisterpost met zware mitrailleur tegen vliegtuigen voor Flakbatterij te Beverwijk
Fort bij Kwadijk: 16 Russen (Fort benoorden Purmerend?)
Fort bij Edam: 12 man Marine Artillerie
Kruitmagazijn in Assendelver Zeedijk: 12 man, luisterpost tegen vliegtuigen
Fort bij Nigtevecht (tekst) of Fort Kijkuit (tekening): geruchten over munitie of legering

Met 'Artillerie Arsenaal Ouderkerk' wordt waarschijnlijk de bergloods van het Sectorpark Ouderkerk, afd. Materieel bedoelt. En anders het munitiemagazijn Ouderkerk-Zuid.
De 12 manschappen van de Marine Artillerie op Fort bij Edam zijn goed te combineren met het emplacement dat er op het linker terreplein ligt.

Het is volgens mij, gezien de bodemvondsten op Fort bij Uithoorn, zeer waarschijnlijk dat in de forten waar 16-20 manschappen gesignaleerd waren maar het gebruik onbekend is, munitie of andere goederen waren opgeslagen. Zeker munitie op Fort bij Abcoude met haar 6 man Sprengkommando!

Zie deze nieuwsbrief op de website voor aanklikbare verwijzingen naar alle bouwwerken die hier genoemd zijn:
<https://www.stelling-amsterdam.nl/nieuwsbrief/>

 

Fort bij Muiderberg

nogsteeds op zoek in de archieven van de genie kwam ik voor het eerst in Het Utrechts Archief. In een inventaris kwam ik bouwtekeningen van het Fort bij Muiderberg tegen en die moest ik natuurlijk eens bekijken.

Er waren meerdere tekeningen van twee verschillende periodes. De tekeningen van 1912 moeten de basis zijn geweest voor de eerste bouwactiviteiten: het heien en de fundering. Op dat punt werd de bouw afgebroken toen de Eerste Wereldoorlog uitbrak. De directiekeet annex fortwachterswoning werd wel gebouwd en is anno 2002 nog aanwezig en draagt de naam 'De Coehoorn'.

De bouwtekeningen tonen een zeer indrukwekkend fort dat vooral opvalt door de grootte. Verder lijkt het model sterk een Standaardmodel B fort.
Het hoofdgebouw zou 29 lokalen krijgen terwijl de eerder gebouwde forten tussen de 11 en 20 lokalen hebben. Het frontgebouw heeft slechts twee grote lokalen en een poterne naar het ervoor gelegen geschutgebouw.
Aan de linkerzijde van het hoofdgebouw is slechts één keelkazemat te zien maar in de rechter zijwand van het hoofdgebouw zat ook een kazemat.
Op de flanken staan twee hefkoepels aangegeven die door poternes met het hoofdgebouw zijn verbonden. Naast twee kleine observatieposten waren er maar liefst drie grote pantserkoepels met geschut van onbekend kaliber voorzien. Één voor het frontgebouw en twee halverwege de helften van het hoofdgebouw - waarmee het lijkt/leek op het Fort bij Velsen.
Op het Muizenfort in de Vesting Muiden staat een losse ijzeren observatiepost die mogelijk voor dit fort was bedoeld.

In 1921 is een geheel ander ontwerp opgesteld. Een kleiner ovaal eiland met een natte gracht bevat vier betonnen bouwwerken waaronder twee schuilplaatsen in de frontwal. De twee andere zijn kazematten die schootsvelden hebben naar de keelzijde - het niet geïnundeerde terrein achter de inundatiekade en zeedijk - en voorlangs de inundatiekade richting Fort Uitermeer. Alle bouwwerken zijn door een wal met loopgraven verbonden en er is een brug over de gracht. De inundatiekade zelf is ook voorzien van schuilplaatsen.

Misschien is het alsnog bouwen van dit fort een leuke uitdaging voor Stichting Herstelling???

<https://www.stelling-amsterdam.nl/forten/uitermeer/>
<https://www.stelling-amsterdam.nl/forten/muiden-fort/>
<https://www.stelling-amsterdam.nl/forten/velsen/>
<http://www.herstelling.nl/>

 

Sluis in Fort Uitermeer gevonden

(bron: WeesperNieuws, 9 september 2003)

Na een eerdere mislukte poging zijn twee weken geleden op het Fort Uitermeer eindelijk de restanten van de sluis in de bodem gevonden. Zo te zien het hardstenen hoofd van de sluis met een sponning. Eerder zijn door de archeologen vier proefputten gegraven maar deze leverden niets op.

In 1888 is de huidige sluis gebouwd waarmee de 's–Gravelandsevaart om het fort en via de fortgracht ging lopen. Sinds de aanleg van de 's–Gravelandsevaart liep de vaart recht door het fort met een sluis op het fortterrein. Later is vlak naast de sluis een torenfort gebouwd.

De provincie, eigenaar van het fort, wilde weten of er nog overblijfselen waren waarmee tijdens de conservering rekening mee gehouden moest worden. De nu vrijgemaakte delen zullen ongetwijfeld op zaterdag 27 september te zien zijn als het fort vanwege de Stellingmaand voor het eerst opengesteld wordt.
Uw razende reporter is even langs geweest om foto's voor deze nieuwsbrief te maken.

 

<http://www.weesp.org/wn/>
<https://www.stelling-amsterdam.nl/forten/uitermeer/>
<http://www.stelling-van-amsterdam.nl/stellingmaand/>

 

Overig

- Volgens de website van Planet zijn het eerste weekeind van de Stellingmaand 5.000 bezoekers geweest. <http://www.planet.nl/planet/show/id=69397/contentid=395562/sc=0f11d0>

- Komende zaterdag wordt het 125.000ste bezoek aan de website verwacht.

 

Uw mening

Dit is een experiment voor een nieuw vast item in de nieuwsbrief. Het zal in de komende nieuwsbrieven voorkomen en afhankelijk van het gebruik verdwijnen of blijven.

Als je deze nieuwsbrief op de website leest, kan je hier aangeven wat je van de nieuwsbrief vindt:
(formulier verwijdert)

 

Stelling van Amsterdam op Twitter Stelling van Amsterdam op Facebook Doc.centrum Stelling van Amsterdam op LinkedIn
Stelling van Amsterdam op foto-site Instagram Stelling van Amsterdam op video netwerk YouTube

Deze website wordt verzorgd door particuliere experts en is geen website van een overheid.
Alle rechten voorbehouden, o.a. gebruik door commerciële partijen alleen met voorafgaande toestemming.
Stelling van Amsterdam. Een stadsmuur van water.
UNESCO Werelderfgoed sinds 1996
Fort Resort Beemster herbergt een van de meest luxueuze wellnessresorts met hotel van Nederland. In de karakteristieke sfeer van het fort beleeft u wellness zoals u nog nooit heeft ervaren. (Advertentie)
 
 
 
Het Kenniscentrum Waterlinies (KCW) verzamelt, onderzoekt, borgt en verspreidt kennis over de Hollandse Waterlinies: de Nieuwe Hollandse Waterlinie en de Stelling van Amsterdam. (Advertentie)